Kdissert el kitabı Thomas Nagy tnagy256@yahoo.fr İçerik 1 Giriş 2 1.1 Çok amaçlı doküman üreteci.................... 2 1.2 Konu-haritası oluşturma aracı.................... 2 1.3 Önerilen yöntem.......................... 4 2 Hızlı başlangıç 4 2.1 Haritayı oluşturun.......................... 4 2.1.1 Yeni haritalar........................ 4 2.1.2 Kökleri ve dalları ekleyin.................. 4 2.1.3 Öğelerin içeriğini yazın................... 4 2.1.4 Bayrak eklemek, renk ve font değiştirmek......... 5 2.2 Haritayı hazırlamak için Kdissert modlarının kullanımı...... 5 2.2.1 Seçim modu........................ 5 2.2.2 Bağlantı modu....................... 5 2.2.3 Sıralama modu....................... 5 2.2.4 Gezinim modu....................... 6 2.3 Ana ağaçtan doküman üretmek................... 6 2.3.1 Doküman üreteçlerini kullanmak.............. 6 2.3.2 Haritadan resim oluşturmak................ 6 3 İleri seviyede özellikler 6 3.1 Harita düzenleme ipuçları...................... 6 3.1.1 Satır içi editör........................ 6 3.1.2 Seçim modunda özel işlemler............... 6 3.1.3 Sürükle ve bırak...................... 7 3.1.4 Kaynak ve bağlantı eklemek................ 7 3.2 Doküman üreteçleri......................... 7 3.2.1 Doküman üreteç tipleri................... 7 Thomas Nagy 1/10
3.2.2 Doküman işleme bilgisi.................. 7 3.2.3 Komut satırı arayüzü ve örnek............... 8 3.3 Kısa yol tuşları........................... 8 3.3.1 Gezinim........................... 8 3.3.2 Haritayı hazırlamak..................... 8 3.4 Ayarlar............................... 9 3.4.1 Yeni doküman özellikleri.................. 9 3.4.2 Öntanımlı fontlar...................... 9 3.4.3 Özet şeklin büyüklüğü................... 9 4 Geliştirici bilgisi 9 4.1 WAF tabanlı derleme sistemi.................... 9 4.2 Tasarım kararları.......................... 9 4.2.1 Kopyalayıp yapıştırmak yerine veriyi haritaya aktarmak. 9 4.2.2 Satır içi editör....................... 9 4.3 Derleme ve kurulum........................ 10 4.4 Genişletme programlarıyla doküman üretmek........... 10 1 Giriş 1.1 Çok amaçlı doküman üreteci Kdissert ile metin, şekil, yorum ve bağlantı içeren konu-haritaları oluşturulabilir ve bunlar rapor veya sunuma dönüştürülebilir. Ana amaç doküman oluşturmayı hızlı ve verimli kılmaktır. Program bir KDE uygulaması olduğu ve tez yazma işini kolaylaştırmayı amaçladığı için kdissert olarak isimlendirilmiştir. Temel olarak öğrencilerin kullanabileceği bir program olmakla birlikte, mühendis, işadamı ve öğretmenler için de faydalı olabilecektir. 1.2 Konu-haritası oluşturma aracı Kdissert, ana kullanıcı arayüzünde, grafiksel ortamda konu-haritası oluşturmaya olanak sağlar ve doküman içeriğini global olarak düşünmeyi, konuları hızla birbirine bağlamayı, bağlantıları koparmayı ve yeniden düzenlemeyi sağlar. Doküman içeriğini liste olarak planlamayı tercih edenler için bu olanak ta sunulmuştur. Thomas Nagy 2/10
Şekil 1: Kdissert in ekran görüntüsü Thomas Nagy 3/10
1.3 Önerilen yöntem Öğeleri ekleyerek başlayın - ekleyebildiğiniz kadar fazla alt konuyu ekleyerek başlayın Link moduna geçip alt konular arasındaki bağlantıları kurun Konu dışında kalan veya gereksiz öğeleri silin, ağacı dengeleyin (her öğede ortalama olarak 3-4 alt öğe ve ağaçtaki dallanma derinliği 5 ten az olmalıdır) Haritadaki nesnelere metin ve şekilleri ekleyin - nekadar çok o kadar daha iyi (şekiller özellikle raporlarda önemlidir) Sıralama moduna geçip dalları anlamlarına uygun sıralayın Dokümanınızı üretip üzerinde çalışın (LaTeX, OpenOffice,..) 2 Hızlı başlangıç 2.1 Haritayı oluşturun 2.1.1 Yeni haritalar İlk olarak, konu haritası çalışma ortamında aklınızdakilerin konu-haritasını hazırlayın (kdissert grafiksel kullanıcı arayüzündeki ilk sekme). Çalışma ortamı penceresini enbüyüterek mümkün olduğunca geniş bir alan açın, harita alanının ortasına gelip farenin sağ tuşuna tıklayın ve new item seçeneğini seçip ağaç kökünü oluşturun. 2.1.2 Kökleri ve dalları ekleyin Harita oluşturma alanına çift tıklayarakta yeni konu-haritası öğeleri eklemek mümkün. Haritadan öğe silmek için öğeyi seçtikten sonra silme (delete) tuşuna basmak yeterlidir. Öntanımlama nedeniyle konu-haritasının kökleri sarı ve dalları yeşil olmaktadır. 2.1.3 Öğelerin içeriğini yazın Yeni eklenen öğelere metin eklemek için ekranın alt kısımlarındaki alanı kullanın. Uzun satırı başlık ve özetler için, metin alanını da biçimlenmiş paragraflar için kullanın. Thomas Nagy 4/10
Özet doğrudan harita alanı üzerinden girilebilir. Öğeyi seçip a, e, i tuşlarından herhangi birine basarak özet yazma alanının görüntülenmesini sağlayabilirsiniz. Özeti yazdıktan sonra kabul etmek için enter ya da vazgeçmek için escape tuşuna basınız. 2.1.4 Bayrak eklemek, renk ve font değiştirmek Konu-haritasını daha anlamlı kılmak için, renk ve fontları değiştirmek mümkündür - menüler öğenin üzerine sağ-tıklayarak görüntülenir (konu-haritası ya da liste alanlarından herhangi birinde). Bu işlem konu-haritasında seçili öğe grubuna da uygulanabilir. 2.2 Haritayı hazırlamak için Kdissert modlarının kullanımı 2.2.1 Seçim modu Seçim moduna geçiş için imleç ikonunu kullanın. Bu modda harita üzerinden öğelerin seçilmesi ve sürüklenmesi mümkündür, böylece yeni öğeler için mevcut boş alanı artırabilirsiniz (farenin sol tuşunu basılı tutarak ok tuşlarını kullanınız). Harita alanına sol-tıklayıp civara sürüklerken konu-haritası üzerinde yer alan öğeleri kolay seçebilmek için seçim dörtgeni belirmektedir. Birden fazla öğenin seçilmesi için, shift tuşunu basılı tutup harita üzerindeki öğelere sırayla sol-tıklayın. 2.2.2 Bağlantı modu Bağlantı modunu kullanarak (artı ikonu) öğe ata öğesine ya da kök öğeye bağlanabilir. Bu amaçla, öğe üzerine sol-tıklayın ve fare tuşunu basılı tutarak oluşan bağlantıyı diğer öğe üzerine bırakın. Bağlantı herhangi bir öğeden başlayabilir ancak bağlantısız öğe ile sonlanmalıdır (sarı renkte). 2.2.3 Sıralama modu Doküman üreteçleri, konu-haritasındaki hangi dalın önce geldiğini bilmelidir, bu da öğelerin sıralanmasını gerektirir. Öğeleri sıralamak için, sıralama modunu seçin (üzerinde sayılar olan ikon) ve haritada bir öğe üzerine tıklayın. Tıklanan öğenin dallarındaki öğelerin yanında sayılar belirir (sarı daireler). Numaralar üzerine sırayla tıklayarak sıralama yapabilirsiniz. Thomas Nagy 5/10
2.2.4 Gezinim modu Bu modu haritayı hızlı olarak incelemek için kullanın. Farenin sol tuşunu basılı tutup imleci etrafta taşıyarak haritayı kaydırarak istediğiniz bölgesine ulaşabilirsiniz. 2.3 Ana ağaçtan doküman üretmek 2.3.1 Doküman üreteçlerini kullanmak Doküman üreteçleri konu-haritasında yer alan bilginin tekrar kullanımını sağlayan etkili araçlardır. Bu araçlara menünün Tools seçeneği kullanılarak erişilebilir. Doküman üretme özelliğinin kullanımını açıklayan bilgi sihirbazda sunulmuştur, iletişim penceresinde beliren bu bilgiyi dikkatlice okuyunuz. 2.3.2 Haritadan resim oluşturmak Konu-haritasının resmini Tools menüsünden Create Picture... seçeneğiyle oluşturabilirsiniz. Resim PNG formatında bir dosya olarak kaydedilmektedir ve pek çok grafik uygulama aracı tarafından tekrar kullanılabilir. 3 İleri seviyede özellikler 3.1 Harita düzenleme ipuçları 3.1.1 Satır içi editör Öğeyi açıklayan özet doğrudan konu-haritası üzerinden öğe seçilerek girilebilir. Bu amaçla kullanılan kısa yol tuşları vim editörünün tuşlarına çok benzemektedir: A ile metin ekleme, E ile tüm metni seçme ve I ile imleç satır başına konumlama. 3.1.2 Seçim modunda özel işlemler Seçim modundayken, kontrol tuşuna basılarak öğe üzerine çift tıklamayla üst öğeyle olan bağlantısı kesilebilir. Kontrol tuşu basılıyken bağlantı üzerine çift tıklayarak ta bağlantı kesilebilir. Kontrol tuşu basılıyken iki öğeye sırayla tıklamakla da bağlantı sağlanabilir. Thomas Nagy 6/10
3.1.3 Sürükle ve bırak Liste görünümüyle konu-haritasını sıralanışı görülebilir. Liste görüntüsü üzerinde öğeleri sürükleyip bırakmakla öğeler sıralanabilir. Burada bazı kısa yol tuşları kullanılabilir: silme (silme tuşu), bir alt seviyeye taşıma ( o tuşu) ve bir üst seviyeye taşıma ( p tuşu). Konu-haritası ya da bir öğesinin üzerine metin bırakmak mümkündür. 3.1.4 Kaynak ve bağlantı eklemek Kaynaklara denk düşen özel bağlantılar eklemek mümkündür. Bu bağlantılar farklı renktedir ve dokümanda grafik benzeri yapılara olanak verir. Kaynak bağlantısı eklemek için, bağlantı modunu kullanarak ve kontrol tuşuna basılı tutarak bağlantı oluşturun. Bağlantılar ve kaynaklar farklı renklerdedir ve bağlantılar tüm dokümanlar için kullanılır oysa kaynaklar sadece book ve article türündeki LaTeX dokümanlarında görüntülenir. 3.2 Doküman üreteçleri 3.2.1 Doküman üreteç tipleri Su anki Kdissert ile LaTeX (Beamer ve Prosper sunumları, rapor ve makale pdf leri), OpenOffice.org Writer ve Impress, docbook, düz metin ve html dokümanları üretilebilir. LaTeX çıktısı Settings menüsünden use LaTeX code seçeneğini seçerek öğeye ait açıklamaların LaTeX komutu olarak yorumlanmasını sağlayabilirsiniz. Bu seçeneğin seçilmemesi halinde comment bölümünde yazılanlar üretilen LaTeX kodunda açıklama satırı olarak geçer. Eğer LaTeX dokümanlarda unicode ile ilgili sorunla karşılaşırsanız, sorunu xmltex ve ilgili paketleri sisteminize kurarak çözebilirsiniz (örneğin Fedora Core 3 te). OpenOffice.org sunumu OpenOffice.org sunumlarında şekiller rastgele olarak yerleşmektedir, bu nedenle şekilleri sıralamalısınız. 3.2.2 Doküman işleme bilgisi Doküman üreteçleri dokümanı üretirken var olan en büyük ağacı kullanır, dolayısıyla küçük ağaçlar ve bağlantısız dallar bir yana atılacaktır. Thomas Nagy 7/10
3.2.3 Komut satırı arayüzü ve örnek Komut satırından doküman üretmek için kdissert şu şekilde kullanılabilir: kdissert -g kdisspdflatexarticle -g kdissooodoc -p folder file.kdi #! /bin/sh DIR=/tmp/atest/ rm -rf $DIR # generate the document kdissert -g kdisspdflatexarticle -p $DIR /home/ita/sgd/sgd.kdi pushd $DIR/kdisspdflatexarticle # substitutions perl -pi -e "s/\%\\ \\\\usepackage\[frenchb\]/\\\\usepackage[frenchb] # compile the latex document make rm -f main.pdf make view 3.3 Kısa yol tuşları 3.3.1 Gezinim Ana kök merkezde olacak şekilde ortalamak En büyük ağacın kökü merkezde olacak şekilde konu-haritasının görüntüsünü ortalamak için kontrol+h kısa yol tuşunu kullanabilirsiniz. Kök listesi üzerinde çevrim Kök listesi üzerinde çevrim halinde geçiş için kontrol+virgül kısa yol tuşu kullanılabilir (, - kısa yol tuşu editörü ile yapılandırılmalıdır) Modlar arasında geçiş Nokta, bağlantı, sıralama ve taşıma modları arasında hızlı geçiş yapabilmek için şu kısa yol tuşları öntanımlanmıştır: f nokta, d bağlantı, s sıralama ve a tuşu da taşıma moduna geçiş sağlar. Bu kısa yol tuşları, Settings menüsündeki kısa yol tuş editöru kullanılarak değiştirilebilir. 3.3.2 Haritayı hazırlamak Haritayı yeniden düzenlemek Haritayı yeniden düzenlemek için kontrol+g kullanın. Font büyüklüğünü fare tekeriyle ayarlamak Kontrol+fare tekerini çevirin Diğer konu-haritasından bilgiyi içeri almak Thomas Nagy 8/10
3.4 Ayarlar 3.4.1 Yeni doküman özellikleri Yeni doküman özellikleri sadece yeni dokümanlara uygulanmaktadır. O anda aktif olan dokümanın özelliklerini değiştirmek için Edit menüsündeki Document Properties seçeneğini kullanın. 3.4.2 Öntanımlı fontlar Öntanımlı font konu-haritası donatılarında kullanılır (öğelerin sıralanmasında kullanılan etiketlerde) ve konu-haritası öğelerinde kullanılan başlangıç fontudur. Diğer.kdi dosyalarındaki konu-haritaları kendi öntanımlı font ayarlarını korur. Tüm öğelerin fontunu değiştirmek için, tüm öğeleri seçip yeni fontu uygulayın (konu-haritası alanına sağ-tıklayıp font ayarını seçin). 3.4.3 Özet şeklin büyüklüğü Özet şeklin büyüklüğü ile özet şeklin (şekli olan öğeler için) konu-haritası üzerindeki önizleme boyutunu belirtilir. Bu önizlemeler ilgili işaret kutusu onayı kaldırılarak kapatılabilir. 4 Geliştirici bilgisi 4.1 WAF tabanlı derleme sistemi BKsys sayfası http://www.kde-apps.org/content/show.php?content=19243 4.2 Tasarım kararları 4.2.1 Kopyalayıp yapıştırmak yerine veriyi haritaya aktarmak Kopyalayıp yapıştırmaya izin vermek verinin kopyalanmasına olanak sağlar. Bu durum kdissert programının başlangıç amacı olan bilgiyi yapılandırarak öğrencilerin iyi dokümanlar hazırlamasını sağlamak amacıyla ikilem yaratır. 4.2.2 Satır içi editör Öğenin metnini kutu seçilmişken yazmak cezbedici, ancak bu durumda kısa yol sisteminde kopma olur. Bu durum, kullanıcı dikkatini uygulamadan saptırmak olarak görülebilir. Thomas Nagy 9/10
4.3 Derleme ve kurulum Şu komutları kullanın:./runme.sh make make install 4.4 Genişletme programlarıyla doküman üretmek Yeni kdissert genişletme programları oluşturmak için, src/templates dizininde var olan üreteçlerden (örneğin : kdissasciidoc) başlanmalıdır, isim değiştirilmeli ( kdiss öntakısı korunarak) ve kütüphane oluşturulmalıdır..h ve.cpp dosyalarının da değiştirilmesi gerekir (isimleri değiştirilmeli). Doküman üretebilmek için kdissplugin.tar.gz isimli tar-paketi gereklidir. Bu dosya mevcut olmadığında doküman üretme çalışmayacaktır. Bu paketin içine README dosyasının dahil edilmesi önemlidir. Thomas Nagy 10/10