HATAY İL GIDA TARIM VE HAYVANCILIK MÜDÜRLÜĞÜ 2016
GENEL BİLGİLER Sahip olduğu verimli toprakları ve çok uygun iklim şartları İlimizde tarım stratejik sektörlerden biridir. GSYİH ya yaptığı katkı bakımından sektör payı % 16 dır. İlimizde toplam istihdamdaki payı ise % 29 dur. Hatay ili 2.917.866 TL tarımsal üretim değeri ile Türkiye sıralamasında 20 nci sıradadır. (TÜİK 2014) İlimizin toplam 582.800 hektar arazi varlığının 275.578 hektarını (%47) tarım alanları oluşturmaktadır. Devlet yatırımları ile 57.196 hektar (%33) alan sulanmakta olup, tarım alanlarının %63 ünde sulu tarım yapılmaktadır. TARIM ARAZİSİ ALANI (Ha) ORANI % Tarla Arazisi 160.842 58 Zeytinlik Arazisi 51.600 19 Sebzecilik Arazisi 28.994 11 Meyvelik Arazisi 27.996 10 Bağ Arazisi 5.160 2 TOPLAM 275.578
BİTKİSEL ÜRETİM ÜRÜN ADI ÜRETİM ALANI TARIM ALANINA ÜRETİM (Da) ORANI (%) MİKTARI (Ton) Buğday 711.378 26 294.292 Zeytin 516.004 19 177.703 Pamuk 393.392 14 209.458 Narenciye 227.093 8 893.979 Mısır (Dane) 200.533 7 208.605 2015 TÜİK rakamlarına göre; Maydanoz, Dereotu, Soğan (taze) ve Pazı üretiminde Türkiye 1.si, Trabzon Hurması, Erik ve Marul (Göbekli) üretiminde Türkiye 2.si, Zeytin, Pamuk, Narenciye ve Havuç üretiminde Türkiye 3.südür.
HAYVANSAL ÜRETİM VE SU ÜRÜNLERİ GÖSTERGELER 2015 Büyükbaş Hayvan (Baş) 126.883 Küçükbaş Hayvan (Baş) 339.059 Kanatlı Hayvan (Adet) 857.930 Kovan (Adet) 95.888 Bal Üretimi (Kg/Yıl) 1.176.126 Et Üretim Miktarı (Ton/Yıl) 8.500 Süt Üretim Miktarı (Ton/Yıl) 141.670 Et Üretiminin Ekonomik Değeri (Milyon /Yıl) 195 Süt Üretiminin Ekonomik Değeri (Milyon /Yıl) 177 Sahil şeridi 186 km olan Hatay ilinde 4 adet balıkçı barınağı, 450 balıkçı gemisi olup 12 metreden büyük gemi sayısı 68, 12 metreden küçük gemi sayısı 382 adettir. Su Ürünleri sektöründe geçimini sağlayan kişi sayısı 2.072 olup, il genelinde 2 si AB standartlarında olmak üzere 6 adet işleme tesisi mevcuttur.
TARIMSAL DESTEKLEMELER DESTEKLER 2002 YILI 2015 YILI 2003-2015 Dönemi Alan Bazlı Destekler (Milyon TL) 11,5 15,4 201,5 Fark Ödemesi Destekleri (Milyon TL) 18,5 127 1.141 Hayvancılık Destekleri (Milyon TL) - 6,2 56,3 KKYDP Destekleri (Milyon TL) - 4,1 39,8 Diğer Destekler (Milyon TL) - 9,4 31,7 TOPLAM (Milyon TL) 30 162,1 1.470,3
TARIMSAL İHRACAT HATAY İLİ TARIMI KONUSU MİKTAR (Ton) DEĞERİ (Milyon $) Bitki ve Bitkisel Mamuller 728.181 541 Su Ürünleri ve Hayvansal 10.639 34 Mamuller TOPLAM 1.397.147 585 ÖNEMLİ ÜLKE VE ÜRÜNLER S.Arabistan, Irak, Rusya. Limon, Portakal, Mandalina. Irak, Mısır, Ürdün. Süt Ürünleri, Kanatlı Eti, Yumurta, Balık. İlimiz Yaş Meyve-Sebze ihracatı değerinde Türkiye 2.sidir. Türkiye Yaş Meyve-Sebze ihracatının %20 sini Hataylı firmalar yapmaktadır.
BAKANLIK PROJELERİ Arazi Toplulaştırma; 7 Kasım 2012 tarih ve 28460 sayılı Resmi Gazete yayınlanan 3083 sayılı Kanun Kapsamında uygulama alanı ilan edilen proje sahasında toprak puanlama ve derecelendirilme çalışmaları tamamlanmış, askı ilanı yapılmış ve çiftçi tercihleri için mülakat çalışmaları devam etmektedir. GÖSTERGE DEĞER Sorumlu Kuruluş Tarım Reformu Genel Müdürlüğü İlçe Sayısı 5 ilçe Uygulanan İlçeler Kırıkhan, Hassa, Belen, Kumlu, Antakya Yerleşim Birimi Sayısı 46 Sözleşme Bedeli 18.149.260 Sözleşme Tarihi 22.02.2013 İş Bitim Tarihi 03.03.2017 Uygulama Sahası (Ha) 55.910 Proje Alanı (Ha) 36.839
BAKANLIK PROJELERİ Altınözü-Enek Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi (Hayvancılık); Hatay İl Özel İdaresi (YİKOB) (%50), Antakya Ticaret ve Sanayi Odası (%40), Hatay İli Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği (%10) katılım ortaklığı ile kurulmaktadır. TDİOSB ile ilgili acele kamulaştırma kararı alınmış olup, kamulaştırma çalışmaları devam etmektedir. GÖSTERGE DEĞERİ OSB İçinde Kalan Özel Araziler (Ha) 55,5 Hazine Arazileri (Ha) 300,4 Toplam Brüt Alan (Ha) 355,9 TDİOSB idaresi Yatırım Tutarı ( ) 37.584 İşletme sahipleri Yatırım Tutarı ( ) 105.750 Kurulacak Süt İşletmesi Sayısı (Adet) 95 İstihdam Edilecek Kişi Sayısı (Adet) 1.181 Hayvan Sayısı (Adet) 27.360
ÖZEL PROJELER PROJE ADI UYGULAMA YILLARI PROJE KAYNAĞI PROJE TUTARI (TL) Hatay İli Tarım ve Kırsal Kalkınma Stratejik Planı 2011-2015 DOĞAKA 70.000 E-İzlenebilirlik 2011 DOĞAKA 51.000 Zeytin Envanteri 2012 DOĞAKA 21.500 Tarım Müzesi 2015 DOĞAKA 249.120 Hatay İli TAB Eylem Planı 2015 DOĞAKA 45.000 TAB Müzesi 2014 ÖZEL İDARE 710.000 Meyveciliği Geliştirme 2011-2015 ÖZEL İDARE- BELEDİYE 2.018.117 Süt Toplama Tankları 2011-2012 ÖZEL İDARE 744.216 Dörtyol Narenciyesi Emin Ellerde 2013 SODES 115.000 İhracata Benimde Katkım Var 2015 SODES 24.075 Ağ Dokuma Kursu 2012 SODES 20.043 Reçel ve Defne Evi Projesi 2015 SODES 121.000 Hatay İli TAB Sektöründe İyi Tarım Uygulamaları 2015 AB-ERASMUS 67.100 Avrupa da Arıcılık Uygulamaları 2015 AB-ERASMUS 69.639 GENEL TOPLAM 4.325.810
TARIMSAL TEMATİK MÜZELER Tematik Tarım Müzesi; Tarım kültürünü tanıtmak; ilimizde yaşadığı değişimini gelecek kuşaklara aktarmak ve sergilenen objelerin insanların yaşamındaki yerini hatırlatmak amacıyla kurulan Hatay Tarım Müzesi 2015 yılında ziyarete açılmıştır. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Müzesi; Hatay ilinin sahip olduğu zengin tıbbi ve aromatik bitki çeşitliliğinin tanıtılması ve öneminin kamuoyuna anlatılması için eski bir Antakya evi 2012 yılında müze haline getirilmiştir. limizde doğal olarak yetişen ve 2.000 bitkiden 280 adedi müzede sergilenmektedir.
KIRSAL ALANDA KADIN İSTİHDAMININ ARTTIRILMASI İpekböcekçiliğinin Yaygınlaştırılması; Kırsal alanda gelir seviyesi düşük olan kadın çiftçilerimize ipekböcekçiliği yetiştiriciliği ve ipeğe dayalı ürün üretimleri konularında eğitim vererek mesleki vasıf kazandırmak, ipek ve ipek ürünlerini arttırmak ve markalaşma sağlamak amacıyla 2015 yılında ilimizde uygulanmaya başlanmıştır. SODES Projeleri ; Kırsalda yaşayan kadın çiftçilerin, ekonomik ve sosyal hayata daha fazla katılmalarının sağlanması ve kendilerini daha iyi ifade etmelerine katkı verilmesi amacıyla; Dörtyol Narenciyesi Emin Ellerde, Reçel ve Defne Evi, Ağ Dokuma Kursu ve İhracata Benimde Katkım Var projeleri ilimizde uygulanmaktadır.
TARIMSAL ÜRETİMİN ARTTIRILMASI Meyveciliğin Geliştirilmesi; İlimiz genelinde meyveciliğin geliştirilmesi ve tarımsal üretimin arttırılması amacıyla 2011-2015 yılları arasında ihracata ve pazarlamaya uygun meyve tür ve çeşitlerinde 1.257 adet yeni meyve bahçesi kurulmuş olup, toplamda 630.240 adet meyve fidanı dikilmiştir. Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Geliştirilmesi; Genetik kaynakların zenginliği ve ekolojik çeşitliliğin farkında olarak, sektörü kalkındırmak üzere Hatay İli Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Eylem Planı hazırlanmış olup, Bakanlığımız kaynakları kullanılarak 2015 yılında uygulamaya konulmuştur.
BAKANLIĞIMIZA BAĞLI TARIM KURULUŞLARI KURUMLAR Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü Gıda Kontrol Laboratuvar Müdürlüğü Hatay Zirai Karantina Müdürlüğü Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Koordinatörlüğü Zeytincilik Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Toprak Mahsülleri Ofisi İskenderun Şube Müdürlüğü İskenderun Veteriner Sınır Kontrol Noktası Müdürlüğü Cilvegözü Veteriner Sınır Kontrol Noktası Müdürlüğü
İL MÜDÜRLÜĞÜ KURUMSAL YAPI BİRİM ADI PERSONEL BİNA MÜHENDİS VET. HEK. TOPLAM DURUMU ARAÇ SAYISI İl Müdürlüğü 53 12 169 Kiralık 22 Altınözü 13 3 31 Mülkiyet 3 Antakya 26 16 64 Kiralık 4 Arsuz 14 5 30 Mülkiyet 2 Belen 6 3 26 Kaymakamlık 2 Defne 12 10 36 Kiralık 3 Dörtyol 13 3 39 Mülkiyet 3 Erzin 9 3 26 Mülkiyet 3 Hassa 7 6 33 Mülkiyet 3 İskenderun 17 3 54 Mülkiyet 6 Kırıkhan 16 9 58 Mülkiyet 3 Kumlu 8 2 21 Mülkiyet 2 Payas 4 3 23 Kiralık 2 Reyhanlı 8 8 32 Kaymakamlık 4 Samandağ 11 6 30 Mülkiyet 4 Yayladağı 8 8 31 Kaymakamlık 4 TOPLAM 225 100 703-70 İl ve İlçe Müdürlüğümüz bünyesinde hizmet veren araçların 30 tanesi hizmet alımı yoluyla kiralanmıştır.
İL MÜDÜRLÜĞÜ HİZMET BİNASI DURUMU Hizmet binasının depreme dayanıksız olmasının tespit edilmesi nedeniyle 2011 yılında yeni hizmet binası kiralanmış ve mevcut bina yıkılmıştır. Bakanlığımız yatırım planında olan İl Müdürlüğü ile Gıda Kontrol Laboratuvar Müdürlüğüne hizmet verecek şekilde hazırlanan proje 2013 yılında Bakanlığımıza sunulmuştur. 2011 yılından beri İl ve Merkez İlçe Müdürlüklerimizin iş ve işlemleri, kiralanmış olan 4 adet binada yürütülmekte olup, toplamda 778.352 TL kira bedeli ödenmiştir.
BAKANLIĞIMIZA BAĞLI KURULUŞLAR Gıda Kontrol Laboratuvar Müdürlüğü Gıda ve yem maddeleri, yarı mamul gıda maddeleri ve yan ürünlerinin, kalite ve güvenilirlik analizleri ile su kirliliğinin kontrolü çalışmalarını 39 personel ve 1 hizmet aracı ile yürütmektedir. 2015 yılında 2.447 numune kabul edilerek, 4.684 analiz yapılmıştır. Kurum 12.09.2008 tarihinden itibaren TÜRKAK denetimli, Uluslararası Akreditasyon Belgesine sahiptir. Zirai Karantina Müdürlüğü Yurt dışından ithalatı ve yurt dışına ihracatı yapılan bitki ve bitkisel ürünlerin kontrolü çalışmalarını, İskenderun ilçesinde kendine ait Hizmet binasında, 24 personel (9 İnspektör) ve 2 hizmet aracı ile yürütmektedir. 2015 yılında 12.456 adet müracaat işleme alınmış, ihraç edilen 476.952 Ton ürün ile ithal edilen 1.820.715 Ton ürünün kontrolü gerçekleştirilmiştir.
BAKANLIĞIMIZA BAĞLI KURULUŞLAR Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme İl Koordinatörlüğü IPA Kırsal Kalkınma Programı (IPARD) katılım öncesi dönemdeki Tarım sektörünün öncelikleri ve ihtiyaçları göz önünde bulundurularak, hibe yoluyla yatırım imkanları sunan, kurum, çalışmalarını 2009 yılından itibaren 34 personel ve 1 hizmet aracı ile yürütmektedir. Bugüne kadar toplam proje tutarı 64.104.399 TL olan, 53 sözleşme (35 i tamamlanmış) imzalanmış, yatırımcılara tahsis edilen destek miktarı 41.968.783 TL dir. IPARD II çağrısı devam etmektedir. Zeytincilik Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Doğu Akdeniz Bölgesi ve Güneydoğu Anadolu bölgesindeki illerde bulunan Zeytin Üreticiliğini geliştirme görevi bulunan kurum, 3/6/2011 tarihli ve 639 sayılı kararname ile kurulmuştur. Çalışmalarını kiralık bir binada, 7 personel (2 Mühendis) ve 1 kiralık hizmet aracı ile yürütmektedir. Altınözü İlçesinde 920 da, Hassa İlçesinde 410 da olmak üzere; 1.330 da arazi tahsis edilmiş olup, içerisinde özel şahıslara ait olan 420 da alanın kamulaştırması için, 2015 yılında ayrılan 4 Milyon TL kaynak kullanılmaktadır.
BAKANLIĞIMIZA BAĞLI KURULUŞLAR Toprak Mahsülleri Ofisi İskenderun Şube Müdürlüğü Tarımsal ürün piyasalarını, üretici ve tüketiciyi koruyacak şekilde düzenlemeler yapan kurum, çalışmalarını 99 kadrolu personel (ayrıca hizmet satın alma yöntemi ile 97 personel), 15 fabrika, 309.300 ton depolama kapasitesi ve 10 hizmet aracıyla yürütmektedir. 2015 yılında üreticilerden 146.970 Ton ürün (buğday, mısır) alımı, 74.988 Ton satım, 89.686 ton ithalat, 134.600 ton ihracat yapmıştır. İskenderun Veteriner Sınır Kontrol Noktası Müdürlüğü Canlı Hayvan, tüm hayvansal ürünler ve hayvan hastalığı bulaştırma riski olan bitkisel ürünlerin resmi kontrollerini yapan kurum, İskenderun limanında prefabrik binada, 8 personel (4 Veteriner Hekim) yürütmektedir. Kuruma yapılan 1.012 müracaat işleme alınarak tamamlamıştır. Cilvegözü Veteriner Sınır Kontrol Noktası Müdürlüğü Reyhanlı İlçesi Cilvegözü Sınır kapısında remi kontrollerini donanımlı bir binada 7 personel (2 Veteriner Hekim) ile yürütmektedir. 2015 yılında 2.808 adet transit işlemi tamamlanmıştır.
TARIM SEKTÖRÜNDEKİ SORUNLAR VE ÖNERİLER SORUN 1: Destekleme uygulamaları çeşitli yöntemlerde ve fazla sayıda olduğundan, hem üretici etkin yararlanamamakta, hem de taşra teşkilatlarının amacına uygun hizmet etmesini engellemektedir. ÖNERİ 1: Ürün çeşitliliği ve kayıt dışılığı azaltmadan, alan bazlı destekleme modeli uygulanmalı, ayrıca ürün tespitleri uydu görüntüleri üzerinden yapılmalıdır. SORUN 2: Zeytincilik Kanunu (3573), Çiftçi Mallarının Korunması Kanunu (4081) uygulamalarında, yararlanıcı ve uygulayıcılar sorun yaşamaktadır. ÖNERİ 2: Zeytincilik Kanunu ile Çiftçi Mallarının Korunması Kanunu gelişen şartlar doğrultusunda yeniden revize edilmelidir. SORUN 3: Üretici/yetiştirici örgütlerinin mevcut durumu tarımsal üretimin geliştirilmesine yeterli katkı sağlayamamaktadır. ÖNERİ 3: Tarım sektöründeki örgütlerin üretimi geliştirme ve sektör odaklı olarak güçlendirilmesi, proje bazlı desteklenmesi ve tarım teşkilatı ile etkin bir koordinasyonla çalışması sağlanmalıdır.
TARIM SEKTÖRÜNDEKİ SORUNLAR VE ÖNERİLER SORUN 4: Gıda işletmelerine kesilen cezalar işletmelerin kapasitelerine göre belirlenmemiştir. ÖNERİ 4: İşletmelere kesilecek olan cezalarda, işletmenin kapasitesinin dikkate alınarak cezaların belirlenmesi yaptırım gücünü arttıracaktır. SORUN 5: Yaptırımlara rağmen taklit ve tağşişde ısrarcı olan işlemelerin üretim izni sonlandırılamamaktadır. ÖNERİ 5: Taklit ve tağşişde tekerrür durumuna göre işletme üretim faaliyetlerinin durdurulması için mevzuatta gerekli düzenlemelerin yapılması gerekmektedir. SORUN 6: Gıda işletme sayılarına oranla mevcut gıda denetçisi olmadığından denetimler etkin bir şekilde gerçekleştirilememektedir. yeterli ÖNERİ 6: Bakanlığımızda yeterli sayıda Gıda Mühendisi istihdam edilmelidir.
TARIM SEKTÖRÜNDEKİ SORUNLAR VE ÖNERİLER SORUN 7: Aşılama ve küpe ücretleri teknik personel tarafından tahsil edilmesi, personelin sahada çalışmasını zorlaştırmaktadır. ÖNERİ 7: Kurumsal tahsilatlar dışında personel aracılığı ile herhangi bir ücret tahsil edilmemelidir. SORUN 8: Sınır bölgesi olan ilimizde hayvan kaçakçılığı nedeniyle küpelerde sahtecilik, değiştirme ve bunun gibi suiistimaller söz konusu olabilmektedir ÖNERİ 8: Mevcut plastik küpelerin yerine derialtı çipli küpelerin kullanılması sağlanmalıdır. SORUN 9: Şubelere ait görev dağılımında merkez hizmet birimleri ile uyumsuzluklar yaşanmaktadır. ÖNERİ 9: Merkezi yapılanma ile taşra yapılanması uyumlu hale getirilmeli, şubeler arası görev dağılımı yeniden düzenlenmelidir.
ARZ EDERİM 12.02.2016