SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU, İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI Program Koordinatörü Prof. Dr. Melikşah ERTEM 0232 246 49 49 / 208 meliksah.ertem@izmir.edu.tr Enstitü Sekreterliği Elif BADAKAL ESENOĞLU 0232 246 49 49 / 143 elif.badakal@izmir.edu.tr
İZMİR ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU, İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI Günümüzde endüstrideki gelişmeler beraberinde iş sağlığı ve güvenliği sorunlarını getirmektedir. Buna bağlı olarak iş sağlığı ve güvenliği uygulamaları her geçen gün karmaşıklaşmaktadır. Yetersiz olan iş sağlığı ve güvenliği uygulamaları sayıca ve nitelik açısından yetersizliği artmaktadır. İş kazası ve meslek hastalıklarının istatistikleri iş sağlığı güvenliği ile uygulamalardaki yetersizlikleri yansıtmaktadır. Sosyal Güvenlik Kurumu sayılarına bakılacak olursa, 2014 yılında 221.000 iş kazası olduğu ve 494 meslek hastalığı tanısı konduğu görülecektir. Avrupa ülkeleriyle karşılaştırılacak olursa ülkemizdeki durum iç açıcı değildir. Yetişmiş, kalifiye, işyerlerindeki risklerin kontrolüne yönelik özel donanımı olan profesyonellere gereksinim duyulmaktadır. Sosyal güvenlik ve iş hukuku alanında da sürekli bir yenilenme, gelişme söz konusudur. Bu alanda her gün yeni yasa ve yönetmelikler çıkarılmakta, politikalar değişmektedir. Çalışan her bireyin gereksinim duyduğu konular olmaktadır ama maalesef bu konuda danışmanlık verebileceklerin sayısı sınırlıdır. Sosyal güvenlik konusunda eğitimli, donanımlı danışmanlara gerek bireysel düzeyde gerekse kurumsal düzeyde ihtiyaç duyulmaktadır. Çalışma hayatında verimlilik, iş ortamına ve çalışma koşullarına bağlıdır. İşin insana uygunluğu hem çalışan sağlığını, hem verimliliği hem de işletmenin güvenliğini olumlu yönde etkilemektedir. İşin insana uygunluğu işin insan fizyolojisine, anatomisine, psikolojisine uygunluğu anlamını taşır. İş ortamındaki tozlar, kimyasallar, gürültü, titreşim gibi etkenlerin kontrol edilmesi gerekirken, makine ve teçhizatın insan anatomisi, fizyolojisine uygunluğu da gerekmektedir. Ergonomi bilgisine sahip, bu alanda danışmanlık yapacak profesyonellere ihtiyaç duyulmaktadır. Uzun çalışma saatleri, stresli bir çalışma ortamı, sürekli kaza olacak endişesi, mesleki gelişime olanak tanımayan monoton iş koşulları gibi
psikososyal risk faktörleri de üzerinde önemli çalışmalar yapılması gereken alandır. Çalışma hayatı psikolojisi alanında da ülkemizde önemli açık bulunmaktadır. Görüldüğü gibi iş sağlığı ve güvenliği hukukçuların, mühendislerin, hekimlerin, psikologların, hemşirelerin birlikte ekip olarak çalışması gereken bir alandır. Bu alandaki eğitimler de multidisipliner olmak zorundadır. İzmir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü çatısı altında çok disiplinli bir eğitim programı sunulmaktadır. Bu programda çalışma hayatında karşılaşılacak sağlık riskleri ve çözüm önerileri geliştirme becerileri kazandırılması, çalışma yaşamındaki hukuksal süreçler, sosyal güvenlik sistemleri hakkında yetkinliklerin verilmesi hedeflenmektedir. Yüksek Lisans programı, insan sağlığına bütüncül bir yaklaşımla bakmaktadır. İnsanlar biyolojik bir varlık olmaktan ziyade sosyal bir varlıktır ve sağlıkları yaşadıkları, çalıştıkları çevreyle ilişkilidir. Bu çevre fiziksel etkenleri içerdiği kadar sosyal etkenleri de içermektedir. Yüksek lisans programı bu bakış açısıyla sürdürülmektedir.
NE? Eğitim dili Türkçe olan yüksek lisans programında siz katılımcılara iş sağlığının temel yaklaşımlarını, meslek hastalıkları ve kazalardan korunma stratejilerini, iş sağlığına ilişkin yasal sorumlulukları, iş sağlığı politikalarını, sosyal güvenliğin ilkelerini, sosyal güvenlik mevzuatını, ergonomiyi anlatmak istiyoruz. Bu konularda meslek yaşamınızda karşılaşacağınız sorulara yanıt aramayı ve birlikte çözümler üretmeyi hedefliyoruz. Böylelikle gerçekten üst düzey bilgi, beceri ve donanıma sahip danışman gereksinimi olan ülkemizde bu gereksinimi karşılayabilen yetkin uzmanlar olmanızı amaçlıyoruz. Toplumumuza iş sağlığı güvenliği ve sosyal güvenlik hukuku konusunda yetkin, sürekli danışılan, aranan bireyler kazandırarak iş sağlığı ve güvenliğine katkı sunacağımızı düşünüyoruz. Sizin sadece bilgi ile değil iş sağlığı alanında politika geliştirebilen, sistemleri tartışabilen bireyler olmanızı amaçlıyoruz. Program iş sağlığı ve güvenliğinin doğası gereği multudisipliner sürmektedir. Gerek meslek hastalıkları tanı ve korunma yöntemleri, gerekse korunmada gerekli mühendislik önlemleri, ergonomi gerekse hukuksal boyutu tartışılacaktır. Programda aşağıdaki bilgi ve beceriler kazandırılacaktır: İş sağlığı ve güvenliği temel ilkeleri İş sağlığı politikaları Meslek hastalıkları tanı ve korunma İş kazaları sürveyansı ve korunma İş sağlığında epidemiyoloji Toksikoloji ve çalışma hayatı Risk analizleri Ergonomi Sosyal güvenlik politikaları Sosyal güvenlik mevzuatı İş hukuku Psikososyal risk faktörleri Hijyen ve çalışma ortamı gözetimi Bu konulara ilaveten aşağıdaki konularda seçmeli konular programa alınabilir:
Psikososyal risk faktörleri ve çalışma hayatı psikolojisi İş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemleri İş sağlığında liderlik Çalışan beslenmesi Çalışma hayatında özel risk grupları İnşaat sektörüne özel iş sağlığı ve güvenliği Sosyal Güvenlik Hukuku, İş Sağlığı ve Güvenliği Yüksek lisans programı yukardaki konuları içermektedir. Bu konular, farklı branşlardan öğretim üyeleri tarafından verilecektir. NASIL? Sosyal Güvenlik Hukuku, İş Sağlığı ve Güvenliği Yüksek Lisans Programı tezsiz olarak sürdürülmektedir. Katılımcıların 3 dönem boyunca derslere girmeleri, yapılan sınavlardan başarılı olmaları beklenmektedir. Bir buçuk yılın sonunda katılımcıların bir proje hazırlamaları ve sunmaları gerekmektedir. Bu proje bir saha araştırması ya da literatür derlemesi şeklinde olabilmektedir. Dersler tamamen interaktif yöntemlerle uygulanıyor. Öğretim üyelerinin sunumları yanı sıra grup çalışmaları, olgu sunumları, beyin fırtınası, problem çözme yöntemleri kullanılarak katılımcıların bilgi kazanmaları kadar tutum ve davranış değişikliği geliştirmesi amaçlanmaktadır. KİM? Programa iş sağlığı güvenliği ve iş sağlığı mevzuatına ilgi duyan lisans mezunu bireyler katılabilirler. Meslek hayatlarında zaten iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili işlerde çalışanların programdan daha fazla yararlanabilecekleri açıktır. Yönetmelik hükümlerine göre; lisans düzeyinde eğitim yapan birimlerde öğretim görevlisi olmak için en az yüksek lisans mezunu veya lisans mezunu olmak şartıyla alanında en az 5 yıl deneyim şartı aranmaktadır. Programdan mezun olanların öğretim elemanı olma imkânı da bulunmaktadır. Kurumlarında iş sağlığı ve güveliği hizmetlerini yürütmekle görevlendirilmiş bireyler bu eğitim sayesinde daha etkin olabileceklerdir. Bunun yanı sıra yeni iş olanakları sağlaması bakımından meslek hayatına yeni başlayanlar içinde uygundur.
Programa özellikle SGK çalışanları, iş müfettişleri ve SGK avukatları da katılabilir. Mesleki gelişimleri için faydalı olacağı kadar yapacakları yüksek lisans ileride kendilerine bilirkişilik imkânı da yaratabilir. Bu program genel olarak, iş güvenliği uzmanı olmak isteyen mühendis, mimar veya teknik öğretmenler ile üniversitelerin fen veya fen-edebiyat fakültelerinin Fizik, Kimya, Biyoloji bölüm mezunları ile iş sağlığı ve güvenliği programı mezunları gibi teknik elemanlara mesleki becerilerini işyerlerinde uygulayabilmeleri ve mevzuatta öngörülen görevlerini yerine getirebilmeleri için gerekli iş sağlığı ve güvenliği bilgisini kazandırmayı hedeflemektedir. Aynı zamanda programdan mezun olan mühendis, mimar veya teknik elemanlar, B sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı sınavına girme hakkı kazanmaktadır. NE ZAMAN VE NEREDE? Yüksek lisans programımıza 2016 yılının Eylül ayında başlanması planlanmaktadır. Katılımcıların çoğunun aktif çalışan bireylerden olabileceği göz önünde bulundurularak ders programı oluşturulacaktır. Dersler haftanın belli günlerinde mesai sonrası saatlerde ve hafta sonunda yapılacaktır. Dersler, İzmir Üniversitesi nin Üçkuyular yerleşkesindeki eğitim salonlarında gerçekleştirilecektir. Eğitimler, talep olduğu ve yeterince katılım sağlandığı takdirde, istenirse kurumların uygun olan eğitim salonlarında da sürdürülebilir, ancak bir kurumda çalışanların toplu olarak programa başvurması halinde dersler kurumda da yapılabilmektedir.
Program Koordinatörleri Prof. Dr. Melikşah ERTEM Enstitü Sekreterliği Elif BADAKAL ESENOĞLU meliksah.ertem@izmir.edu.tr 0232 246 49 49 / 143 elif.badakal@izmir.edu.tr Yrd. Doç. Dr. Meltem ÖZTÜRK meltem.ozturk@izmir.edu.tr