kpss 2014 Yeni sorularla son sınav sistemine göre hazırlanmıştır. ezberbozan ezberletmezöğretir! KPSS EĞİTİM BİLİMLERİ SORU BANKASI gelişim psikolojisi öğrenme psikolojisi rehberlik ve özel eğitim program geliştirme öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı sınıf yönetimi öğretim ilke ve yöntemleri ölçme ve değerlendirme
Komisyon EZBER BOZAN KPSS EĞİTİM BİLİMLERİ SORU BANKASI ISBN 978-605-364-708-9 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarım; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 2. Baskı: Ağustos 2014, Ankara Yayın - Proje Yönetmeni: Demet Tamer Türkçe Redaksiyon: Zübeyde Yılmaz Dizgi-Grafik Tasarım: Gülnur Öcalan Kapak Tasarım: Gürsel Avcı Baskı: Ayrıntı Basım Yayın ve Matbaacılık Ltd. Şti. İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 770. Sokak No: 105/A Yenimahalle / ANKARA (0312-394 55 90) Yayıncı Sertifika No: 14749 Matbaa Sertifika No: 13987 İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: 0312 430 67 50-430 67 51 Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60 Dağıtım: 0312 434 54 24-434 54 08 Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38 Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60 İnternet: www.pegem.net E-ileti: pegem@pegem.net
ÖN SÖZ Bir öğretmen ebediyete hükmeden insandır. Tesirlerinin nerede biteceği asla bilinemez. Henry Adams Değerli Öğretmen Adayları, Kendini eğitime ve öğretime adamanın kutsallığını yaşamak için çıktığınız bu yolda iyi bir başlangıç yapmak ve mutlu yarınlara ulaşmak için ilk adım çalışmaya karar vermeniz ve doğru bir şekilde çalışmaya başlamanızdır. Bu doğrultuda hazırladığımız yayınlarımızla sizi en uygun şekilde amacınıza ulaştırmayı hedefliyoruz. Sınavda başarılı olabilmeniz için; yeterli bilgi düzeyine, çok sayıda soruyu anlayarak ve hızlı bir şekilde cevaplama becerisine sahip olmanız gerekmektedir. Bu özellik göz önünde bulundurularak; sınav formatına uygun sorular, ayrıntılı çözümler, konu bilgisi ve genel bilgi düzeyinizi ölçen testler hazırlanmıştır. Uzun bir çalışma ve yoğun bir emeğin ürünü olan bu kitabın size ihtiyacınız olan faydayı sağlayacağına ve sizi KPSS de başarıya ulaştıracağına inanıyoruz. Kitapta yer alan sorularla ilgili öğrenmek istediğiniz herhangi bir şey olur ise pegem@pegem.net adresine e-posta göndermeniz yeterli olacaktır. Sorunuz en kısa sürede yazarlarımız tarafından mutlaka cevaplandırılacaktır. Bu ülkenin geleceğinin teminatı olan gençleri yetiştirme gibi kutsal bir meslek olan öğretmenlik hayatınızda başarılar dileriz Pegem Akademi Yayıncılık
İÇİNDEKİLER Ön Söz... iii GELİŞİM PSİKOLOJİSİ...1 Temel Kavramlar 1-2...3 Temel Kavramlar ve Fiziksel Gelişim 1-2...7 Temel Kavramlar ve Fiziksel Gelişim 3-4...12 Fiziksel Gelişim 1-2...17 Bilişsel Gelişim ve Dil Gelişimi -1...21 Bilişsel Gelişim ve Dil Gelişimi -2...26 Bilişsel Gelişim ve Dil Gelişimi -3...31 Bilişsel Gelişim ve Dil Gelişimi -4...36 Kişilik Gelişimi -1...41 Kişilik Gelişimi -2...45 Kişilik Gelişimi -3...49 Kişilik Gelişimi -4...53 Ahlak Gelişimi -1...58 Ahlak Gelişimi -2...62 Ahlak Gelişimi -3...67 Ahlak Gelişimi -4...72 Tarama -1...77 Tarama -2...80 Tarama -3...84 Tarama -4...87 Tarama -5...90 Bitişiklik Kuramları - 1...146 Bitişiklik Kuramları - 2...150 Edimsel Koşullanma - 1...155 Edimsel Koşullanma - 2...159 Edimsel Koşullanma - 3...164 Edimsel Koşullanma - 4...168 Edimsel Koşullanma - 5...172 Edimsel Koşullanma - 6...176 Edimsel Koşullanma - 7...181 Edimsel Koşullanma - 8...186 Gestalt Kuramı - 1...190 Gestalt Kuramı - 2...194 Bilgi İşleme Kuramı - 1...199 Bilgi İşleme Kuramı - 2...203 Bilgi İşleme Kuramı - 3...207 Amaçlı Davranışçılık - 1...209 Amaçlı Davranışçılık - 2...213 Sosyal Öğrenme - 1...215 Sosyal Öğrenme - 2...219 Sosyal Öğrenme - 3...223 Karma Test - 1...227 Karma Test - 2...229 Karma Test - 3...231 ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ...95 Öğrenme Psikolojisine Giriş - 1...97 Öğrenme Psikolojisine Giriş - 2...102 Öğrenme Psikolojisine Giriş - 3...107 Öğrenme Psikolojisine Giriş - 4... 111 Tepkisel Koşullanma - 1...116 Tepkisel Koşullanma - 2...121 Tepkisel Koşullanma - 3...125 Tepkisel Koşullanma - 4...129 Tepkisel Koşullanma - 5...133 Bağ Kuramı - 1...138 Bağ Kuramı - 2...142 Karma Test - 4...233 Karma Test - 5...235 Karma Test - 6...237 Genel Tarama - 1...240 Genel Tarama - 2...242 Genel Tarama - 3...244 Genel Tarama - 4...247 REHBERLİK VE ÖZEL EĞİTİM...249 Çağdaş Eğitim Sistemi, Öğrenci Kişilik Hizmetleri ve Rehberlik - 1...251 Çağdaş Eğitim Sistemi, Öğrenci Kişilik Hizmetleri ve Rehberlik - 2...256 Çağdaş Eğitim Sistemi, Öğrenci Kişilik Hizmetleri ve Rehberlik - 3...261 v
İÇİNDEKİLER Çağdaş Eğitim Sistemi, Öğrenci Kişilik Hizmetleri ve Rehberlik - 4...265 Çağdaş Eğitim Sistemi, Öğrenci Kişilik Hizmetleri ve Rehberlik - 5...270 Özel Eğitim - 1...372 Özel Eğitim - 2...376 Tarama...380 Rehberlik Modelleri ve Rehberlikte Hizmet Alanları - 1...275 Rehberlik Modelleri ve Rehberlikte Hizmet Alanları - 2...280 Rehberlik Modelleri ve Rehberlikte Hizmet Alanları - 3...284 Rehberlik Modelleri ve Rehberlikte Hizmet Alanları - 4...289 Rehberlik Türleri ve Mesleki Danışma Kuramları - 1...294 Rehberlik Türleri ve Mesleki Danışma Kuramları - 2...298 Rehberlik Türleri ve Mesleki Danışma Kuramları - 3...302 Rehberlik Türleri ve Mesleki Danışma Kuramları - 4...307 Rehberlik Türleri ve Mesleki Danışma Kuramları - 5...311 Bireyi Tanıma Teknikleri - 1...317 Bireyi Tanıma Teknikleri - 2...321 Bireyi Tanıma Teknikleri - 3...326 Bireyi Tanıma Teknikleri - 4...330 Bireyi Tanıma Teknikleri - 5...334 Öğretmen - Öğrenci İletişimi - 1...340 Öğretmen - Öğrenci İletişimi - 2...345 Öğretmen - Öğrenci İletişimi - 3...350 Psikolojik Danışma Kuramları - 1...354 Psikolojik Danışma Kuramları - 2...359 Rehberlikte Örgütleme Sistemi - 1...364 Rehberlikte Örgütleme Sistemi - 2...368 PROGRAM GELİŞTİRME...387 Temel Kavramlar - 1...389 Program Geliştirme İlkeleri Türk Eğitim Sistemi...393 Program Ögeleri ve İyi Bir Programda Bulunması Gereken Özellikler...397 Program ve Program Türleri...400 Program Geliştirmenin Kurulsal Temelleri 1-2...404 Program Geliştirmenin Kurulsal Temelleri - 3...409 Program Geliştirmenin Felsefi Temelleri 1-2...413 Program Tasarım ve Yaklaşımları...417 Program Tasarım ve Yaklaşımları 1-2...421 Program Geliştirme Planlaması ve Grup Modelleri...425 Program Geliştirme Tasarım ve Modelleri...429 Eğitimde İhtiyaç Belirleme Yaklaşım ve Teknikleri...431 Hedef ve İlkeler...436 Hedeflerin Aşamalı Sınıflanması 1-2...439 Eğitimde Hedef 1-2...444 İçerik Düzenleme İlkeleri, Strateji ve Yaklaşımları...448 İçerik Düzenleme Yaklaşımları ve Belirtke Tablosu...452 İçerik Düzenleme Yaklaşımları ve Belirtke Tablosu 1-2...456 Eğitim Durumlarının Belirlenmesi ve Düzenlemesi...459 Program Denenmesi, Değerlendirilmesi ve Geliştirilmesi - 1...464 vi
İÇİNDEKİLER Program Denenmesi, Değerlendirilmesi ve Geliştirilmesi - 2...468 Öğretimde Planlama ve Plan Türleri...470 Çağdaş Eğitim Programları ve Yeni İlköğretim Programlarının Özellikleri...474 Tarama - 1...478 Tarama - 2...481 Tarama - 3...485 ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL TASARIMI...491 Test - 1...493 Test - 2...496 Test - 3...500 SINIF YÖNETİMİ...503 Test - 1...505 Test - 2...510 Test - 3...514 ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ...519 Öğretim İlke ve Temel Kavramlar - 1...521 Öğretim İlke ve Temel Kavramlar - 2...525 Öğrenme-Öğretme Kuram Model ve Yaklaşımları - 1...530 Öğrenme-Öğretme Kuram Model ve Yaklaşımları - 2...534 Öğrenme-Öğretme Kuram Model ve Yaklaşımları - 3...538 Öğretim Stratejileri - 1...552 Öğretim Stratejileri - 2...557 Öğretim Yöntemleri, Yöntem ve Tekniklerinin Belirlenmesi İlkeler - 1...559 Öğretim Yöntemleri, Yöntem ve Tekniklerinin Belirlenmesi İlkeler - 2...563 Öğretim Yöntemleri, Yöntem ve Tekniklerinin Belirlenmesi İlkeler - 3...567 Öğretim Teknikleri - 1...571 Öğretim Teknikleri - 2...576 Öğretim Teknikleri - 3...580 Öğretim Teknikleri - 4...584 Öğretim Teknikleri - 5...588 Öğretim Teknikleri - 6...590 Bireysel Öğretim Teknikleri - 1...594 Bireysel Öğretim Teknikleri - 2...598 Kavram Öğretim Teknikleri - 1...602 Kavram Öğretim Teknikleri - 2...606 Öğrenme Stratejileri ve Stilleri - 1...610 Düşünme Becerileri - 1...615 Tarama - 1...619 Tarama - 2...623 Tarama - 3...628 Tarama - 4...632 Tarama - 5...636 Tarama - 6...640 Öğrenme-Öğretme Kuram Model ve Yaklaşımları - 4...543 Öğrenme-Öğretme Kuram Model ve Yaklaşımları - 5...548 vii
İÇİNDEKİLER ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...643 Temel Kavramlar - 1...645 Temel Kavramlar - 2...649 Temel Kavramlar - 3...653 Temel Kavramlar - 4...657 Temel Kavramlar - 5...661 Ölçme Araçlarında Aranan Nitelikler - 1...663 Ölçme Araçlarında Aranan Nitelikler - 2...667 Ölçme Araçlarında Aranan Nitelikler - 3...671 Ölçme Araçlarında Aranan Nitelikler - 4...675 Ölçme Araçlarında Aranan Nitelikler - 5...679 Ölçme Araçları - 1...681 Ölçme Araçları - 2...685 Ölçme Araçları - 3...690 Ölçme Araçları - 4...694 Ölçme Araçları - 5...698 Ölçme Araçları - 6...702 Test ve Madde İstatistikleri - 1...704 Test ve Madde İstatistikleri - 2...708 Test ve Madde İstatistikleri - 3...712 Test ve Madde İstatistikleri - 4...716 Test ve Madde İstatistikleri - 5...720 Test ve Madde İstatistikleri - 6...723 Test ve Madde İstatistikleri - 7...727 Test ve Madde İstatistikleri - 8...731 Tarama - 1...737 Tarama - 2...741 Tarama - 3...745 Tarama - 4...749 Tarama - 5...753 Tarama - 6...757 Cevap Anahtarı...761 viii
ğitim bilimleri GELİŞİM PSİKOLOJİSİ eğitim biliml itim bilimleri
Gelişim Psikolojisi Temel Kavramlar 1-2 1. Bir araştırmacı, çocukların yaşa bağlı bilişsel gelişimlerini incelemek amacıyla üç, altı ve dokuz yaşlarından 180 çocuk seçmiştir. Seçtiği çocuklarla yedi yıl boyunca çalışmış ve yaptığı incelemeler sonucunda elde ettiği verilerle genellenebilir sonuçlara ulaşmaya çalışmıştır. Yukarıda sözü edilen araştırmacının kullandığı araştırma yöntemi aşağıdakilerden hangisine örnek oluşturur? A) Nitel B) Korelasyonel C) Boylamsal D) Sırasal E) Kesitsel 2. Bir araştırmacı, zekâ ile problem çözme becerisi arasındaki ilişkiyle ilgili olarak yapılmış 80 ilişkisel araştırmayı değerlendirerek bu çalışmaların bir sentezini oluşturmaya çalışmıştır. 3. Araştırmacının kullandığı yöntemin aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir? A) Boylamsal B) Meta-analiz C) İçerik analizi D) Örnek olay E) Nicel I. Derin in başlangıçta kelimeleri doğru telaffuz edemezken ilerleyen zamanlarda iki-üç kelimelik cümleler kurmaya başlaması II. III. IV. Yalın ın, annesi ile babası ayrıldıktan sonra giderek içine kapanması Zeynep in anaokuluna başladıktan sonra ayakkabılarının bağcıklarını bağlarken eskisi kadar zorlanmaması Faruk un boyunun uzaması için basketbol kursuna gitmesi Yukarıdaki ifadelerden hangisi gelişme kavramına örnek değildir? A) I ve II B) II ve III C) II ve IV D) II, III ve IV E) III ve IV 4. Bir araştırmada 2 aylık bazı bebeklerde utangaçlığın belirtileri gözlenmiştir. Bu bebekler kaşlarını çatmakta ve hareketsiz bir şekilde yatmaktadırlar. Daha sonraları bu bebeklerin tanımadıkları yetişkinler gördüklerinde aşırı korktukları, yeni durum ve objelerle karşılaştıklarında sinirlendikleri belirlenmiştir. 3 ya da 4 yaşlarına geldiklerinde de çevreleri tarafından utangaç olarak isimlendirildikleri gözlenmiştir. Psikolog Jerome Kogan a göre bazı bebekler yeni durumlara karşı diğerlerinden daha fazla tepki göstermektedirler. En küçük bir stres bile kalp atışlarını hızlandırmakta, kas gerilimini artırmakta ve hormonal düzeyde değişikliklere neden olmaktadır. Bu aşırı fizyolojik tepki gösterme özelliği de daha sonraları sosyal ortamlarda bebeklerin utangaçlık örüntüsü göstermelerine yol açmaktadır. Yukarıdaki açıklamaya göre bebeklerin utangaçlık örüntüsü oluşturmalarında rol oynayan etkenin aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir? A) Çevre B) Tarihsel zaman C) Kalıtım D) Olgunlaşma E) Hormonlar 5. Rutherford, Mathur ve Quinn yapılandırılmış iş birlikçi öğrenme etkinlikleri ve doğrudan eğitim vermenin, suçlu ve saldırgan kız çocuklarının iletişim becerilerine olan etkisini belirlemek amacıyla bir araştırma gerçekleştirmiştir. Yaşları 14 ile 17 arasında değişen on dört ergenle yürütülen çalışmada iletişim becerilerinin geliştirilmesi amaçlanmış ve çalışma sonucunda bireylerin iletişim becerileri açısından ilerleme kaydettiği, saldırganlık davranışlarının ise azaldığı gözlenmiştir. İzleme çalışmasında ise iletişim becerilerinde düşüş gözlenmesine karşılık katılımcıların iletişim becerilerinin başlangıç noktasından daha yüksek düzeyde olduğu belirlenmiştir. Yukarıdaki örnek durumda kullanılan araştırma aşağıdakilerden hangisine örnek oluşturabilir? A) Deneysel araştırma B) Korelasyonel araştırma C) Betimsel araştırma D) Nitel araştırma E) Sırasal araştırma 3
Gelişim Psikolojisi 6. Tek yumurta ikizleri aynı genetik donanıma sahip olsalar bile aralarında bireysel farklılıkların bulunduğu görülmektedir. Tek yumurta ikizlerinde gözlenen bu farklılığa gelişimi etkileyen faktörlerden hangisi yol açmaktadır? A) Yaşantı B) Olgunlaşma C) Tarihsel Zaman D) Kalıtım E) Kritik Dönem 7. Kimi çocuklar bireysel bazı becerileri sergilerken diğer çocuklara göre zorlanırlar. Örneğin, ilköğretim birinci sınıfa başladıklarında bazıları daha düzgün yazı yazarken bazıları onlar kadar düzgün yazamazlar. Aslında bu durum bireysel beceri farklılıklarının dışında, çocukların gelişimlerinin hangi aşamasında olduklarını belirleyen en önemli etken olan -------------------- kavramıyla ilgilidir. Yukarıda sözü edilen kavram aşağıdakilerden hangisidir? A) Değişim B) Büyüme C) Olgunlaşma D) Farklılaşma E) Kritik dönem 8. Lisede edebiyat öğretmeni olarak görev yapan Neslihan Hanım, bir ilköğretim okuluna Türkçe öğretmeni olarak tayin istemiştir. Neslihan Hanım, göreve başladığında dersiyle ilgili birtakım zorluklar yaşamıştır. Girdiği sınıflardan bazı öğrenciler okul psikolojik danışmanına giderek öğretmenlerinin anlattığı birçok şeyi anlamakta güçlük çektiklerini, Neslihan Öğretmen in anlattığı birçok konuya dair önceden herhangi bir bilgiye sahip olmadıklarını, bu nedenle de Türkçe dersinde başarısız olacaklarıyla ilgili endişelerini belirtmişlerdir. Öğrencilerin yaşadığı sıkıntılarla ilişkili olan gelişim kavramı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) Zekâ B) Olgunlaşma C) Büyüme D) Hazırbulunuşluk E) Kritik dönem 4 9. Temel Kavramlar 1-2 I. Yeşim Hanım ın on bir aylık bebeğiyle eskiye oranla daha çok konuşmaya başlaması II. III. Erhan Bey in uzun süredir görmediği yeğenine yaşını söyleyerek aldığı pantolonun küçük gelmesi İki kardeşe ilköğretim yıllarında uygulanan ilgi envanterinden elde edilen puanlardaki kararlılığın yıllara bağlı olarak artması Yukarıdaki örneklere karşılık gelen gelişim kavramları sırasıyla aşağıdakilerden hangisidir? A) Olgunlaşma-Büyüme-Yaş B) Kritik dönem-büyüme-yaş C) Kritik dönem-yaş-olgunlaşma D) Hazırbulunuşluk-Kritik dönem-büyüme E) Hazırbulunuşluk-Büyüme-Yaş 10. Aşağıda verilen özelliklerden hangisi ergenlik döneminde gözlenen hızlı bedensel değişimin doğrudan bir sonucu olarak nitelendirilemez? A) Dış görünüşe verilen önemin artması B) Karşı cinse olan ilginin artması C) Psikomotor davranışlarda sakarlık gözlenmesi D) Erkeklerde meme düğümcüklerinin oluşması E) Dönemin sonuna doğru birincil cinsiyet özelliklerinin kazanılması 11. Yedi yaşında olan iki öğrenciden birisi okumayı oldukça erken öğrenmiş olmasına rağmen diğer öğrenci henüz okumayı öğrenememiştir. Bu durum hangi gelişim ilkesiyle açıklanır? A) Gelişim yordanabilir bir sıra izler B) Gelişim genelden özele doğrudur C) Gelişimde bireysel farklılıklar vardır D) Gelişimde kritik dönemler vardır E) Gelişim nöbetleşe devam eder