İNORGANİK BİLEŞİKLER Su Asit Baz Tuz Mineraller SU Özellikleri Yüksek yüzey gerilimine sahiptir Yüksek özgül ısı nedeniyle sıcaklık değişimine karşı dirençlidir Yüksek buharlaşma ısısı nedeniyle soğutma etkisine sahiptir Donunca (4 o C 'nin altınada) yoğunluğu düşer Mükemmel bir çözücüdür Kohezyon (Çekme-Yapışma) yeteneği Görevleri: Sitoplazma,matrix ve stroma yı oluşturur Göz,beyin gibi organların yapı ve korunmasında rol alır Kan dokusunun plazmasını oluşturur Maddelerin çözünmesi ve taşınmasında rol alır Besinlerin sindirimini sağlar(hidroliz). Boşaltımda rol alır. Terlemede rol alır. Embriyonik gelişim ortamıdır. Fotosentezde kullanılır. Çimlenmek ve topraktan mineral almak için gereklidir Pek çok canlının yaşam ortamıdır MİNERALLER Vücudumuzdaki Görevleri : Mineraller düzenleyici ve yapıcı-onarıcı besin türlerine girer. Vücuttaki görevleri protein ve vitaminlerle birlikte gerçekleştirir. Doğrudan dışarıdan alınır. Az veya çok alınması sorunlara neden olur Sodyum Görevi: Bütün vücut hücrelerinin içindeki ve dışlarındaki suyun düzenlenmesi, kalp ritmi, sinir uyarılarının ve kaskasılmalarının iletilmesi, dolaşım sistemi dengesi, enzimlerin harekete geçirilmesi. Eksikliğinin Belirtileri: Güçsüzlük, sinir bozuklukları, ilgisizlik, düşük nitansiyon, kas krampları. Kalsiyum
görevi: Kuvvetli dişlerin ve sağlam kemiklerin üretimi ve korunması, sinir uyarılarının taşınması, kas kasılmalarının desteklenmesi. Eksikliğinin Belirtileri:: Kaslarda güçsüzlük ve kramplar, kemik erimesi, sinirlilik hali, deri, saç ve dişlerde değişiklikler. Potasyum Görevi: Vücuttaki suyun kontrolu, sinir ivmelerinin ve kasçalışmasının uyarımı, kalp ritmi, protein üretimi, tansiyon düşürülmesi. Eksikliğinin Belirtileri: Kaslarda ağırlık ve güçsüzlük hissi, kalp fonksiyonunda bozukluklar, kabızlık, tansiyon düşmesi, vücudun tüm kuvvetinin tükenmesi, deri hastalıkları. Magnezyum Görevi: Diş ve kemik üretimi, sinir uyarılarının kaslara iletimi, kan pıhtılaşmasının önlenmesi, bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi, stres halinde adrenalin salgılanması, hücrelere oksijen sağlanması. Eksikliğinin Belirtileri: Kas şikayetleri, baş dönmesi, sersemlik, huzursuzluk hissi, kalp -kan dolaşımı şikayetleri,kilo kaybı. Fosfor Görevi: Diş ve kemik üretimi, kas kasılmalarının düzenlenmesi, hücrede enerji elde edilmesi, kan pıhtılaşmasının önlenmesi, sinir uyarıları, beynin çalışması, fiziksel dayanıklılık. Eksikliğinin Belirtileri: Kas güçsüzlüğü, sinir zayıflığı, kemik şikayetleri. Kükürt Görevi: Bağ dokusu, deri, tırnak üretimi, kan şekeri seviyesinin kontrolu, vücudun zehirlerden temizlenmesi, safra üretimi. Eksiklik Belirtileri: Kuru ve çatlak deri, tırnak kırılması, saç dökülmesi,sinirlilil hali. Klorid Görevi:Sıvıların hücrenin içi ve dışına dağıtımı, mide asitlerinin üretimi, hormon transferi. Eksikliğinin Belirtileri: Sindirim bozukluğu, kaslarda güçsüzlük. Demir Görevi: Kana ve kaslara renkleri veren maddelerin üretimi, oksijen trransferi, metabolizmayı canlandıran enzimlerin üretimi, yüksek performans esnasında enerji tasarrufu. Eksikliğinin Belirtileri: Kansızlık, çabuk yorulma, isteksizlik hali, iştahsızlık. Flor Görevi: Diş çürüğüne neden olan ağız bakterilerinin durdurulması, kuvvetli kemikler, bağların ve bağ dokusunun üretimi. Eksikliğinin Belirtileri: Diş çürümesi, kemik erimesi. Çinko Görevi: Bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi, yaraların iyileşmesi, ensülin üretimi, sağlıklı cilt ve saçlar, büyüme hormonu ve cinsel hormonların üretimi, enzimlerle ilgili süreçler. Eksikliğinin Belirtileri: İştahsızlık, derinin pullaşması, saç dökülmesi, yaraların geç iyileşmesi, enfeksiyona sık yakalanma. Selenyum Görevi: E vitamini ile birlikte hücrelerin ve yağların oksitlenmeden korunması, kanserden korunma, vücut dokusunun esnekliğini muhafaza etme, vücudun zehirlerden arındırılması. Eksikliğinin Belirtileri : enfeksiyona sık yakalanma, görmede zayıflık, kalp rahatsızlığı. Bakır
Görevi: Cildin ve saçların rengi, alyuvar üretimi, metobalizma süreçleri, bağışıklık sistemi. Eksikliğinin Belirtileri: Kansızlık, vücut savunmasında zayıflık, egzama. İyot Görevi: Hücrelerde büyüme ve enerji üretiminden sorumlu olan pankreas hormonlarının üretimi, besinlerden enerji kazanımı. Eksikliğinin Belirtileri: Guatr, büyüme bozukluğu, aşırı kilo, konsantrasyon eksikliği, yorgunluk. Manganez Görevi: Antioksidan enzimlerinin canlandırılması, yağ tüketimi, kıkırdak üretimi, vücudun zehirlerden arındırılması, hücrelerin genç kalması. Eksikliğinin Belirtileri: Zayıf kemikler, zayıf sinirler, enfeksiyona sık yakalnma. Krom Krom un Görevi: Kan şekeri seviyesi (ikinci tip şeker hastalığını engeller), yağ yakmanın arttırılması, karbonhidrat tüketimi. Bazı elementler ve yapısına katıldıkları önemli moleküller Element Azot Fosforlu Bitkilerde Fonksiyonu amino asitler (proteinlerin) nükleik asitlerin fosfolipitler ATP Potasyum Kükürt Demir aktive enzimler bazı amino asitler elektron taşıyıcılar ph, ASİTLER, BAZLAR ve TUZLAR ph Tanımı: ph değeri her zaman hidrojen iyon aktivitesi olarak algılanmalıdır. ph metre genelde 0 ile 14 arası değerler olarak ifade edilir ve 7 değeri nötr durumu ifade eder. Bazen,bir maddenin asit mi yoksa baz mı veya kuvvetli mi yoksa zayıf mı diye merak ederiz. Bunu öğrenmek için ph metreyi kullanırız. ph metre üzerinde 1.den 14 e kadar sayılar olan bir alettir 0-7 arası asidik phdeğerlerini; 7 14 arası bazik (veya alkali) phdeğerlerini gösterir. Not:Ancak 0 değerinin altında ve 14 değerinin üstünde de phdeğerleri oluşabilir ph: 2 de [H] = 10-2 ph: 10 da [H] = 10-10 ph: 4.5 te [H] = 10-4.5 Asit Özelliklerİ: Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir.
Sulu çözeltilerinin tatları ekşidir (limon, sirke gibi). Turnusol kağıdının rengini maviden kırmızıya dönüştürürler. Hepsinin yapısında hidrojen (H) vardır ve sulu çözeltilerine (suda çözündüklerinde) hidrojen iyonu (H+) verirler. Plastik ve camlara etki edemezler. Saf haldeyken elektrik akımını iletmezler. Yakıcı özelliktedirler. Bazlarla birleşerek nötrleşirler ve tuz ile su oluşturup ısı açığa çıkarırlar. Nötrleşme tepkimeleri ekzotermiktir. Örnek: sülfürik asit: H 2 SO 4-4> HSO - + H + sirke (asetik asit): C 2 H 4 O 2-2> C 2 H 3 O - + H + Günlük Yaşamda Asitler Sirke, seyreltik bir asetik asit çözeltisidir. Araba akülerinde sülfirik asit kullanılır. Nitrik asit, boya ve gübre yapımında kullanılır. Temizlikte kullanılan tuz ruhu seyreltik hidroklorik asit çözeltisidir. Midemiz de seyreltik hidroklorik asit salgılayarak besinleri parçalar. Bu salgının fazlalaşması midede ülsere sebep olur. Bazı maddelerin yapısında hidrojen bulunmadığı hâlde, hidrojen iyonu (H+) oluşumuna sebep oldukları için sulu çözeltileri asit özelliği gösterir. CO2 ve SO2 suda asit özelliği gösteren maddelerdir.havadaki karbon dioksit ve kükürt dioksit gazları da yağmur damlalarında çözündüklerinde asit olarak yere düşer. Asit yağmurları bu şekilde oluşur Bazlar Özellikleri: Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir. Sulu çözeltilerinin tatları acıdır ve ele kayganlık hissi verir. (sabun gibi). Turnusol kağıdının rengini kırmızıdan maviye dönüştürürler. Hepsinin yapısında hidroksit (OH) vardır (NH3 hariç) ve sulu çözeltilerine (suda çözündüklerinde) hidroksit iyonu (OH) verirler. Saf haldeyken elektrik akımını iletmezler. Saf haldeyken tahriş edicidirler. Asitlerle birleşerek nötrleşirler ve tuz ile su oluşturup ısı açığa çıkarırlar. Nötrleşme tepkimeleri ekzotermiktir. Örnek: karbonat (sodyum bikarbonat): NaHCO 3 + H 2 O -> Na + + H 2 3 CO + OH - Amonyak: NH 3 + H 2 O -> NH 4 + + OH - Günlük Yaşamda Bazlar Sodyum hidroksit (NaOH) sabun yapımında kullanılır.bu yüzden sabun ağzımıza ve gözümüze değdiğinde acı verir. Diş macunu ve şampuanlarda da baz olduğu için acı tat verir. Amonyaklı sıvı maddeler, yağ ve kireç sökücü olarak ev temizleyicilerinde kullanılır. Yemek sodası olarak bilinen kabartma tozu, bir çeşit baz olan sodyum bikarbonat içerir.
Kireç suyu bir çeşit bazdır. Potasyum hidroksit,( KOH) arap sabunu yapımında kullanılır. Bazlar ve asitler tepkimeye girerek tuz ve su oluşturur. Baz + Asit Tuz + Su Not:Asit ve Bazların ayıraçları : Turnusol kağıdıdır. Asite batırıldığında kırmızı;baza batırıldığında mavi renk verir. Tuzlar Asitler ve bazlar tepkimeye girdiğinde tuz ve su oluşur. Bu olaya nötrleşme tepkimesi denir. Nötürleşme olayına asidin (H+ ) iyonu ile bazın (OH- ) iyonu birleşerek suyu (H2O) oluştururlar ve enerji açığa çıkar. örn. H 2 SO 4 + 3 NH -> NH 3 HSO 4 + H 2 0 Tuzların Özellikleri Katı ve kristal haldedirler Katı halde iken elektrik akımını iletmezler. Sulu çözeltileri elektrik akımını iletirler. Artı yüklü (metal veya kök) ve eksi (ametal veya kök) iyonlardan oluşurlar. Asit ve bazların nötrleşme tepkimesi sonucu oluşurlar. Turnusol kağıdına etkileri yoktur. Tuzların katı haldeki iyonları birbirine sıkı sıkıya bağlandıkları için elektrik akımını iletmezler.sulu çözeltileri elektrik akımını iletir. Tamponlar, küçük miktarlarda asit (H+) veya baz (OH-) eklendiğinde ph değişikliklerine karşı koyma eğiliminde olan sulu sistemlerdir. Canlı sistemlerde tamponlar (izyolojik tamponlar) Bikarbonat /karbonik asit tampon sistemi Hemoglobin tampon sistemi Fosfat tampon sistemi Protein tampon sistemi Amfoter:Asitler karşısında baz ve bazlar karşısında asit gibi davranan maddelerdir. Örnek:Bazı a.asit ve proteinler İndikatörler, genellikle amfoter maddelerdir.sulu çözeltide ortamın H+ iyonu konsantrasyonuna (ph ına) göre renk değiştiren maddeler indikatör olarak tanımlanırlar.örnek: Kara lahana suyu