Güçlü, Gelişen, Şeffaf Bir Piyasa İçin Gün Öncesi Piyasası Abdülkadir ONGUN Gün Öncesi Piyasası Müdürlüğü 18 Kasım 2011 WOW - İstanbul
Güçlü, Gelişen, Şeffaf Bir Piyasa İçin 2 Elektrik Piyasası Genel Bakış 01 Aralık 2011 Gün Öncesi Planlama Dengele me Güç Piyasası Gün Öncesi Piyasası Dengele me Güç Piyassı
Güçlü, Gelişen, Şeffaf Bir Piyasa İçin 3 Neden Gün Öncesi Piyasası Gün Öncesi Piyasasının Amacı Piyasa katılımcılarına, ikili anlaşmalarına ek olarak bir sonraki gün için enerji alış ve satışı yapma fırsatı tanıyarak, üretim ve/veya tüketim ihtiyaçları ile sözleşmeye bağlanmış yükümlülüklerini gün öncesinde dengeleme olanağını sağlamak, Sistem İşletmecisine gün öncesinden dengelenmiş bir sistem sağlamak, Elektrik enerjisi referans fiyatını belirlemek, Teklif bölgeleri oluşturularak, Sistem İşletmecisine gün öncesinden kısıt yönetimi yapabilme imkanı sağlamak.
Güçlü, Gelişen, Şeffaf Bir Piyasa İçin 5 Gün Öncesi Planlama Gün Öncesi Piyasası GÖP Karşılaştırma Satış İA=50 MWh; TT=10 MWh; GÜP=80 MWh; Satış Teklifi=30 MWh Satış İA=500 lot; Satış Teklifi=200 lot (Fiyattan Bağımsız) Satış Teklifi =300 lot
Güçlü, Gelişen, Şeffaf Bir Piyasa İçin 6 Gün Öncesi Piyasası Genel Esaslar (1/1) Gün Öncesi Piyasası Katılım zorunlu değildir. Portföy bazlıdır Talep tarafı tüketeceği yükü fiyat seviyelerine göre ayarlayabilir. İşlemler günlük olarak, saatlik bazda gerçekleştirilir
Güçlü, Gelişen, Şeffaf Bir Piyasa İçin 7 Gün Öncesi Piyasası Teklif Setleri (1/5) Fiyat 0 50 80 120 200 500 0 1 (Lot) 600 400 0-200 -500-1000 1 2 (Lot) 300 300 200 0-2000 -2000 lik Teklifler Enerji miktarı LOT (0,1 MWh) olarak teklif edilir. Pozitif miktarlar alışı, negatif miktarlar ise satışı ifade etmektedir Fiyatların artan sıra ile dizilmesi esastır Asgari ve azami fiyat limitleri, Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenir. Azami fiyat limitlerinin, piyasada beklenen en yüksek fiyattan çok daha yüksek bir seviyede belirlenmesi esastır.
lik Teklifler Güçlü, Gelişen, Şeffaf Bir Piyasa İçin 8 Gün Öncesi Piyasası Teklif Setleri (2/5) Fiyat 0 50 80 120 200 500 0 1 (Lot) 600 400 0-200 -500-1000 1 2 (Lot) 300 300 200 0-2000 -2000 İki fiyat/miktar arasındaki boş alanlar doğrusal interpolasyon ile Piyasa İşletmecisi tarafından doldurulur. Alış ve satış yönünde ayrı ayrı olmak üzere en fazla 32 seviyeden oluşur Aynı fiyat seviyesi için geçerli hem saatlik alış teklifi, hem de saatlik satış teklifi bulunamaz
Blok Teklifler Güçlü, Gelişen, Şeffaf Bir Piyasa İçin 9 Enerji miktarı LOT (0,1 MWh) olarak teklif edilir. Gün Öncesi Piyasası Teklif Setleri (3/5) Fiyat Belli bir zaman dilimini kapsayan tekliflerdir. Ardışık tam saatlerden meydana gelir Teklif, kapsadığı zaman aralığı için bütünüyle kabul edilebilir Miktar (Lot) 2 6 110-1800 6 12 60 1500 Standart blok teklif periyotları Sİ tarafından belirlenip Pİ tarafından uygulanır. PK lar yeni periyot tanımlayabilirler. Blok teklifler minimum KPTF ve NPTF elde edilecek şekilde PYS tarafından optimize edilir.
Güçlü, Gelişen, Şeffaf Bir Piyasa İçin 10 Gün Öncesi Piyasası Teklif Setleri (4/5) Bölge1 Bölge2 Fiyat Miktar (Lot) 2-6 110-1800 6 12 60 1500 Blok Teklifler Piyasa katılımcıları bir günde toplam en fazla 50 adet blok teklif verebilirler En fazla üç adet blok teklif için geçerli olmak üzere blok teklifler arasında ilişki kurulabilir. Birbiri ile ilişkilendirilmiş olan blok tekliflerin tamamının alış ya da satış blok teklifi olması ve aynı satış portföyü ve teklif bölgesi ile ilişkili olması esastır.
Esnek Teklifler Güçlü, Gelişen, Şeffaf Bir Piyasa İçin 11 Enerji miktarı LOT (0,1 MWh) olarak teklif edilir. Bir saat için saatlik miktar ve fiyat bilgilerinden oluşur Belirli bir saat ile ilişkili değildir Sadece sistem satış yönünde verilebilirler. Gün Öncesi Piyasası Teklif Setleri (5/5) Esnek satış teklifleri minimum KPTF ve NPTF elde edilecek şekilde PYS tarafından optimize edilir lik ve Blok teklifler Esnek tekliflerden önceliklidir PK Fiyat Miktar (Lot) A 115-1200 B 130-1500
Güçlü, Gelişen, Şeffaf Bir Piyasa İçin 12 Piyasa Takas Fiyatının Belirlenmesi (1/4) Fiyat Talep (alış) Arz (satış) Ticaret Alanı KPTF Miktar (Lot)
Güçlü, Gelişen, Şeffaf Bir Piyasa İçin 13 Piyasa Takas Fiyatının Belirlenmesi (4/4) Fiyat PTF Özel Durumlar Arz ve talep eğrilerinin kesişmemesi durumunda alış teklif miktarları tüm PK ları eşit oranda etkileyecek şekilde azaltılarak kesişme sağlanır Eğriler birden fazla noktada kesişiyorsa ortalama değer PTF nı oluşturur. Fiyat Arz (satış) Talep (alış) NPTF Miktar (Lot) Miktar (Lot)
Güçlü, Gelişen, Şeffaf Bir Piyasa İçin 14 Satıcı PK (Lot) İkili Anlaşmalar Alıcı PK (Lot) 1 2-1200 1200 2 3-500 500 Enerji miktarı LOT (0,1 MWh) olarak teklif edilir. PK lar sadece kendi bölgelerindeki PK lar ile ikili anlaşma yapabilirler. Üretim Lisansına sahip PK lar ikili anlaşma ile enerji alamazlar. Ancak yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim yapan üretim lisansına sahip PK lar yıllık üretimleri kadar ikili anlaşma ile enerji alabilirler. PK lar kapasitelerinin üzerinde ikili anlaşma yapabilirler. Kapasitelerinin üzerindeki kısmı sistemden alabilir ya da satabilirler.
Güçlü, Gelişen, Şeffaf Bir Piyasa İçin 15 Gün Öncesi Piyasası Süreci 9:30 11:30 12:00 13:00 13:30 14:00 16:00 ATC Teklif Bildirimi Teklif Doğrulama Fiyat Belirleme İtiraz Nihai Sonuç Duyurma İkili Anlaşma Bildirimi Erken Teklif Bildirimi (D+5) 12:00 13:00 13:30 14:00 Ek Teklif Bildirimi Ek Teklif Doğrulama Ek Fiyat Belirleme İtiraz Fiyat Belirleme Ek Sonuç Duyurma
Güçlü, Gelişen, Şeffaf Bir Piyasa İçin 16 Teklif Verme Yaklaşımları (1/4) Yük (MW) PK-A (Toptan Satış Şirketi) Ekonomik PTF Baz yük 40 Fiyattan bağımsız Açıklama Ayarlanabilir yük 20 PTF>35 PTF 35 i geçerse fabrikanın bir bölümü kapatılabilir. Ayarlanabilir yük 20 PTF>55 PTF 55 i geçerse alternatif yakıtla ısınabilir. Toplam 80 İkili anlaşma 20 1 yıllık alış anlaşması mevcuttur min Fiyat max 0 35.00 35.01 55.00 55.01 500 0 1 (Lot) 600 600 400 400 200 200
Yük (MW) Güçlü, Gelişen, Şeffaf Bir Piyasa İçin 17 PK-B (Parakende Satış Şirketi) Ekonomik PTF Baz yük 80 Fiyattan bağımsız Ayarlanabilir yük 0 Toplam 80 Teklif Verme Yaklaşımları (2/4) Açıklama İkili anlaşma 60 1 yıllık alış anlaşması mevcuttur Fiyat 0 500 0 1 (Lot) 200 200
Güçlü, Gelişen, Şeffaf Bir Piyasa İçin 18 Yük (MW) PK-C (Otoprodüktör Grubu) Ekonomik PTF Teklif Verme Yaklaşımları (3/4) Açıklama Baz yük 40 Fiyattan bağımsız Santral 1 20 PTF=20 PTF = 20 olduğunda üretim yapması ekonomiktir. Santral 2 20 PTF=30 PTF = 30 olduğunda üretim yapması ekonomiktir. Santral 3 40 PTF=40 PTF = 40 olduğunda üretim yapması ekonomiktir. Santral 4 20 PTF=45 PTF = 45 olduğunda üretim yapması ekonomiktir. Santral 5 60 PTF=55 PTF = 55 olduğunda üretim yapması ekonomiktir. Toplam 120 Fiyat 0.00 19.99 20.00 29.99 30.00 39.99 0 1 (Lot) 400 400 200 200 0 0 Fiyat 40.00 44.99 45.00 54.99 55.00 500 0 1 (Lot) -400-400 -600-600 -1200-1200
Yük (MW) Güçlü, Gelişen, Şeffaf Bir Piyasa İçin 19 PK-D (Üretim Şirketi) Ekonomik PTF Teklif Verme Yaklaşımları (4/4) Açıklama Santral 1 50 PTF=30 PTF = 30 olduğunda üretim yapması ekonomiktir. Santral 2 30 PTF=40 PTF = 40 olduğunda üretim yapması ekonomiktir. Santral 3 20 PTF=45 PTF = 45 olduğunda üretim yapması ekonomiktir. Santral 4 100 PTF=50 PTF = 50 olduğunda üretim yapması ekonomiktir. Toplam 200 İkili anlaşma 100 6 aylık satış anlaşması mevcuttur Fiyat 0.00 29.99 30.00 39.99 40.00 44.99 0 1 (Lot) 1000 1000 500 500 200 200 Fiyat 45.00 49.99 50.00 500 0 1 (Lot) 0 0-1000 -1000
Güçlü, Gelişen, Şeffaf Bir Piyasa İçin 20 PTF Hesabı Fiyat 0.00 19.99 20.00 29.99 30.00 35.00 35.01 39.99 40.00 PK -A 600 600 600 600 600 600 400 400 400 PK -B 200 200 200 200 200 200 200 200 200 PK -C 400 400 200 200 0 0 0 0-400 PK -D 1000 1000 1000 1000 500 500 500 500 200 Alış (Lot) 2200 2200 2000 2000 1300 1300 1100 1100 800 Satış(Lot) 0 0 0 0 0 0 0 0-400 Fiyat 44.99 45.00 49.99 50.00 54.99 55.00 55.01 500.00 PK -A 400 400 400 400 400 400 200 200 PK -B 200 200 200 200 200 200 200 200 PK -C -400-600 -600-600 -600-1200 -1200-1200 PK -D 200 0 0-1000 -1000-1000 -1000-1000 Alış (Lot) 800 600 600 600 600 600 400 400 Satış(Lot) -400-600 -600-1600 -1600-2200 -2200-2200 PTF:47.50 TL/MWh
Güçlü, Gelişen, Şeffaf Bir Piyasa İçin 21 PTF Hesabı Fiyat 0.00 19.99 20.00 29.99 30.00 35.00 35.01 39.99 40.00 Alış (Lot) 2200 2200 2000 2000 1300 1300 1100 1100 800 Satış(Lot) 0 0 0 0 0 0 0 0-400 Fiyat 44.99 45.00 49.99 50.00 54.99 55.00 55.01 500.00 Alış (Lot) 800 600 600 600 600 600 400 400 Satış(Lot) -400-600 -600-1600 -1600-2200 -2200-2200 PTF:47.50 TL/MWh Miktar:600 Lot= 60 MWh
Güçlü, Gelişen, Şeffaf Bir Piyasa İçin 22 GÖP Süreci Kapandığında PK-A İçin Durum Analizi Yük (MW) PK-A (Toptan Satış Şirketi) Ekonomik PTF Baz yük 40 Fiyattan bağımsız Açıklama Ayarlanabilir yük 20 PTF>35 PTF 35 i geçerse fabrikanın bir bölümü kapatılabilir. Ayarlanabilir yük 20 PTF>55 PTF 55 i geçerse alternatif yakıtla ısınabilir. Toplam 80 İkili anlaşma 20 1 yıllık alış anlaşması mevcuttur min Fiyat max 0 35.00 35.01 55.00 55.01 500 0 1 (Lot) 600 600 400 400 200 200 PTF:47.50 TL/MWh Miktar:400 lot= 40 MWh
Yük (MW) Güçlü, Gelişen, Şeffaf Bir Piyasa İçin 23 GÖP Süreci Kapandığında PK-B İçin Durum Analizi PK-B (Parakende Satış Şirketi) Ekonomik PTF Baz yük 80 Fiyattan bağımsız Ayarlanabilir yük 0 Toplam 80 Açıklama İkili anlaşma 60 1 yıllık alış anlaşması mevcuttur Fiyat 0 500 0 1(Lot) 200 200 PTF:47.50 TL/MWh Miktar:200 Lot= 20 MWh
Yük (MW) Güçlü, Gelişen, Şeffaf Bir Piyasa İçin 24 GÖP Süreci Kapandığında PK-C İçin Durum Analizi PK-C (Otoprodüktör Grubu) Ekonomik PTF Baz yük 40 Fiyattan bağımsız Açıklama Santral 1 20 PTF=20 PTF = 20 olduğunda üretim yapması ekonomiktir. Santral 2 20 PTF=30 PTF = 30 olduğunda üretim yapması ekonomiktir. Santral 3 40 PTF=40 PTF = 40 olduğunda üretim yapması ekonomiktir. Santral 4 20 PTF=45 PTF = 45 olduğunda üretim yapması ekonomiktir. Santral 5 60 PTF=55 PTF = 55 olduğunda üretim yapması ekonomiktir. Toplam 120 Fiyat 0.00 19.99 20.00 29.99 30.00 39.99 0 1(Lot) 400 400 200 200 0 0 \Fyt Fiyat 40.00 44.99 45.00 54.99 55.00 500 0 1(Lot) -400-400 -600-600 -1200-1200 PTF:47.50TL/MWH Miktar:-600 Lot= -60 MWh
Yük (MW) Güçlü, Gelişen, Şeffaf Bir Piyasa İçin 25 GÖP Süreci Kapandığında PK-D İçin Durum Analizi PK-D (Üretim Şirketi) Ekonomik PTF Açıklama Santral 1 50 PTF=30 PTF = 30 olduğunda üretim yapması ekonomiktir. Santral 2 30 PTF=40 PTF = 40 olduğunda üretim yapması ekonomiktir. Santral 3 20 PTF=45 PTF = 45 olduğunda üretim yapması ekonomiktir. Santral 4 100 PTF=50 PTF = 50 olduğunda üretim yapması ekonomiktir. Toplam 200 İkili anlaşma 100 6 aylık satış anlaşması mevcuttur Fiyat 0.00 29.99 30.00 39.99 40.00 44.99 0 1(Lot) 1000 1000 500 500 200 200 Fiyat 45.00 49.99 50.00 500 0 1(Lot) 0 0-1000 -1000 PTF:47.50 TL/MWh Miktar: 0 Bu kapasitesini DGP ye sunabilir Ya da ikili anlaşma ile satabilir.
Güçlü, Gelişen, Şeffaf Bir Piyasa İçin 26 Son Teşekkür Ederim Abdülkadir ONGUN abdulkadir.ongun@teias.gov.tr