Bolu İli, Göynük İlçesi, Boyacılar Köyü ANKARA ARALIK/2013

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ PROJESİ (KAPASİTE: 26.000 ADET/DÖNEM) Bolu İli, Göynük İlçesi, Boyacılar Köyü M MG GSS PPRRO OJJEE M MÜÜŞŞA AV VİİRRLLİİKK M MÜÜH HEEN ND DİİSSLLİİKK TTİİC CA ARREETT LLTTD D..ŞŞTTİİ.. ANKARA ARALIK/2013

PROJE SAHİBİNİN ADI RIFAT KAYA ADRESİ BOYACILAR KÖYÜ,MERKEZ MEVKİİ GÖYNÜK/BOLU TELEFON, GSM VE FAKS NUMARALARI e-posta PROJENİN ADI TEL: 0 531 235 86 37 rifatky14@hotmail.com RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ PROJE BEDELİ 500.000 TL PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ (İLİ, İLÇESİ, MEVKİİ) BOLU İLİ, GÖYNÜK İLÇESİ, BOYACILAR KÖYÜ PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ (SEKTÖRÜ, ALT SEKTÖRÜ) PROJENİN NACE KODU RAPORU HAZIRLAYAN ÇALIŞMA GRUBUNUN/ KURULUŞUN ADI RAPORU HAZIRLAYAN ÇALIŞMA GRUBUNUN/ KURULUŞUN ADRESİ-TELEFON VE FAKS NUMARALARI PROJE TANITIM DOSYASININ SUNUM TARİHİ 03/10/2013 tarih ve 28784 sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren ÇED Yönetmeliği EK-2 Listesi Madde 32 ç) Kanatlı yetiştirme tesisleri [ (Bir üretim periyodunda 20.000 adet ve üzeri tavuk (civciv, piliç, ve benzeri) veya eşdeğer diğer kanatlılar)(1 adet hindi = 7 adet tavuk)], Kapsamında değerlendirilmiştir. NACE KODU: 014701 KÜMES HAYVANLARININ YETİŞTİRİLMESİ (TAVUK, HİNDİ, ÖRDEK, KAZ VE BEÇ TAVUĞU VB.) MGS PROJE MÜŞAVİRLİK MÜHENDİSLİK TİCARET LTD. ŞTİ. Şehit Cevdet Özdemir Mah. 1351.Sok No:1/7 06460 Çankaya/ANKARA Tel : (0 312) 479 84 00 Faks : (0 312) 479 84 99 ARALIK/2013

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ İÇİNDEKİLER LİSTESİ İÇİNDEKİLER LİSTESİ... i ŞEKİLLER LİSTESİ...ii TABLOLAR LİSTESİ...iii EKLER LİSTESİ...iv PROJENİN TEKNİK OLMAYAN ÖZETİ:...1 1.PROJENİN ÖZELLİKLERİ:...2 a)projenin ve yerin alternatifleri (proje teknolojisinin ve proje alanının seçilme nedenleri),...5 2.PROJE YERİ VE ETKİ ALANIN MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ:...37 a) Mevcut arazi kullanımı ve kalitesi (tarım alanı, orman alanı, planlı alan, su yüzeyi ve benzeri),..47 b) EK-5 deki Duyarlı Yöreler Listesi dikkate alınarak korunması gereken alanlar...49 3. PROJENİN İNŞAAT VE İŞLETME AŞAMASINDA ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER...66 NOTLAR VE KAYNAKLAR...71 i

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ ŞEKİLLER LİSTESİ Şekil 1. Türkiye Kanatlı Hayvan Yetiştiriciliğinin Yıllara Göre Dağılımı...4 Şekil 2. Havalandırma İçin Kullanılan Ekipman Görünümleri...7 Şekil 3. İş Akım Şeması...9 Şekil 4. Asgari Mesafe Eğrisi...22 Şekil 5.İnşaat Aşamasında Gürültünün Mesafelere Göre Dağılımı...27 Şekil 6. İşletme Aşamasında Gürültünün (Lgündüz) Mesafelere Göre Dağılımı...31 Şekil 7.Acil Müdahale Planı...36 Şekil 8. Yer Bulduru Haritası...38 Şekil 9. Proje Alanını Gösterir Uydu Görüntüsü...39 Şekil 10. Proje Alanı Görüntüleri...42 Şekil 11.Bolu İli ne Ait Ortalama Bağıl Nem Aylık Değerlerinin Grafiksel Gösterim...45 Şekil 12.Bolu İli ne Ait Ortalama Sıcaklık Aylık ve Yıllık Değerlerinin Grafiksel Gösterimi...45 Şekil 13.Bolu İli ne Ait Ortalama Yağış Miktarlarının Aylara Göre Grafiksel Gösterimi...45 Şekil 14.Bolu İli ne Ait Yıllık Rüzgâr Rejimi Rasat Kayıtlarının Grafiksel Gösterimi...46 Şekil 15. Davis in Grid Sistemi (Grids of Davis)...51 Şekil 16. Bolu İli Vejetasyon Formasyonları Haritası...52 Şekil 17. Proje Alanı Örnek Vejetasyon Görünümü...52 Şekil 18. Türkiye Fitocoğrafik Bölgeleri Haritası...53 ii

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ TABLOLAR LİSTESİ Tablo 1. Proje Kapsamında İnşa Edilecek Ünitelere Ait Alan Bilgileri...6 Tablo 2.Evsel Nitelikli Atık Suların Bazı Tipik Özellikleri (Arceivala. S. J. 2002)....13 Tablo 3.Tavuk Gübresinin Bazı Özellikleri...15 Tablo 4.Çevre ve Orman Bakanlığı, Şehir İçi Bölgelerde Hava Kirliliğinin İnsan Sağlığına Etkileri (2005)(SO 2 Hesap Tablosu)...19 Tablo 5. Çevre ve Orman Bakanlığı, Şehir İçi Bölgelerde Hava Kirliliğinin İnsan Sağlığına Etkileri (2005)(NO x Hesap Tablosu)...19 Tablo 6.Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği tablo 2.1 Kütlesel Debiler...20 Tablo 7. Kümes hayvanları cinsinden, hayvan yeri sayısını canlı hayvan kütlesine dönüştürme faktörleri*...21 Tablo 8. Büyükbaş/küçükbaş hayvanları cinsinden, hayvan yeri sayısını canlı hayvan kütlesine dönüştürme faktörleri...21 Tablo 9. Proje Kapsamında Kullanılacak Makine-Ekipmanlar, Sayıları ve Ses Gücü Seviyeleri.22 Tablo 10.Teçhizat Tipi ve Bunların Net Güç Seviyelerine Uygun Olarak Tanımlanan Ses Gücü Seviyeleri...23 Tablo 11.Ses Gücü Düzeyi (Lastik Tekerlekli Yükleyici İçin)...24 Tablo 12.Toplam Ses Düzeyi (Lastik Tekerlekli Yükleyici)...25 Tablo 13.Ses Gücü Düzeyleri...25 Tablo 14.Toplam Ses Düzeyi...25 Tablo 15.İnşaat Aşamasında Tüm Kaynaklardan Oluşacak Ortalama Ses Basınç Seviyelerinin Mesafelere Göre Dağılımı...26 Tablo 16.Endüstri tesisleri için çevresel gürültü sınır değerleri (Ek-7, Tablo 5)...27 Tablo 17.Tesiste Kullanılacak Olan Araçların Sayıları ve Ses Gücü Seviyeleri...28 Tablo 18.Proje Alanında Muhtemel Gürültü Kaynakları ve Gürültü Düzeyleri...28 Tablo 19.Traktör İçin 4 Oktav Bandında Ses Basıncı Hesabı (Lwt=102,6 için)...29 Tablo 20.Fan İçin 4 Oktav Bandında Ses Basıncı Hesabı (Lwt=108,4)...29 Tablo 21. Mesafelere Göre 4 Oktav Bandı İçin Net Ses Basıncı Düzeyi...30 Tablo 22.Lgündüz Değerinin Mesafeye Göre Dağılımı...31 Tablo 23.Endüstri tesisleri için çevresel gürültü sınır değerleri (Ek-7, Tablo 4)...32 Tablo 24. Proje Alanı Koordinatları...37 Tablo 25. Yerleşim Yeri Nüfus Bilgileri (TUİK, 2012)...43 Tablo 26.Bolu İli ne Ait Sıcaklık Değerleri...44 Tablo 27.Bolu İli ne Ait Yağış Verileri...44 Tablo 28.Bolu İli ne Ait Rüzgâr Rejimi Rasat Kayıtları...46 Tablo 29.Bolu İline Bağlı İlçe Arazilerinin Toplam Alanlarına Göre Oransal Dağılımı (%)...47 Tablo 30. Tehlike Sınıflar ve Açıklamaları...53 Tablo 31. BERN Sözleşmesi Ek Liste 1...55 Tablo 32. Proje Alanı ve Yakın Çevresinde Tespit Edilen Flora Türleri...56 Tablo 33. IUCN e göre koruma altına alınan türler için Red Data Book kategorileri:...58 Tablo 34. Prof. Dr. Ali Demirsoy a göre koruma altına alınan türler için IUCN Red Data Book kategorileri karşılığı:...58 Tablo 35. Bern Sözleşmesi Ekleri...59 Tablo 36. Merkez Av Komisyonu Kararları Ek Listeler (2013-2014)...60 Tablo 37. Fauna Tablosu (İki Yaşamlılar Amphibia)...61 Tablo 38. Fauna Tablosu (Sürüngenler Reptilia)...61 Tablo 39. Fauna Tablosu - Kuş Türleri Listesi...62 Tablo 40. Fauna Tablosu - Memeli Hayvanlar (Mamalia)...63 iii

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ EKLER LİSTESİ EK-1: KOORDİNATLAR EK-2: RESMİ BELGELER EK-3: VAZİYET PLANI EK-4: 1/25.000 ÖLÇEKLİ TOPOĞRAFİK HARİTA EK-5: 1/100.000 ÖLÇEKLİ ÇEVRE DÜZENİ PLANI EK-6: BOLU İLİ GENEL JEOLOJİSİ EK-7: BOLU İLİ METEOROLOJİ BÜLTENİ EK-8: ÖRNEK FOSSEPTİK PLANI EK-9: VEKALETNAME EK-10: TAAHHÜTNAME iv

PROJENİN TEKNİK OLMAYAN ÖZETİ

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ PROJENİN TEKNİK OLMAYAN ÖZETİ: Rıfat KAYA tarafından Bolu ili, Göynük İlçesi, Boyacılar Köyü sınırları içerisinde toplam 5.029,5 m 2 alan içerisinde Broiler Piliç Yetiştirme Tesisi nin kurulup işletilmesi planlanmaktadır. Proje konusu broiler piliç yetiştirme tesisi, faaliyet sahibine ait alanda kurulması planlanmakta olup proje kapsamında yapılacak üniteler; 1 adet tek katlı kümes, 1 adet ölü çukuru 1 fosseptik. 1 adet bakıcı evi. Proje konusu faaliyet; 03/10/2013 tarih ve 28784 sayılı Resmi ÇED Yönetmeliği ne göre EK-2 listesinde yer alan faaliyetler kapsamında değerlendirilmiş olup bu sebepten dolayı aynı yönetmeliğin EK-4 üne göre Proje Tanıtım Dosyası hazırlanmıştır. Projeye özel hazırlanan bu rapor da; gerçekleştirilmesi planlanan projenin, özellikleri, olası çevresel etkileri, bu etkilere karşı alınacak önlemler incelenmiş ve alınacak önlemler belirtilmiştir. 1

BÖLÜM I PROJENİN ÖZELLİKLERİ

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ 1.PROJENİN ÖZELLİKLERİ: Rıfat KAYA tarafından Bolu ili, Göynük İlçesi, Boyacılar Köyü sınırları içerisinde toplam 5.029,5 m 2 alan içerisinde Broiler Piliç Yetiştirme Tesisi nin kurulup işletilmesi planlanmaktadır. Proje alanı, faaliyet sahibinin mülkiyetinde olup proje alanının tapusu EK-2 Resmi Belgeler de verilmiştir. Proje konusu tesis alanına toplam 1 adet kümes inşa edilecek olup toplam kapasite 26.000 adet/dönem olacaktır. Bu bağlamda söz konusu tesis; 03/10/2013 tarih ve 28784 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği, EK-II Listesi Madde 32-ç) Kanatlı yetiştirme tesisleri [ (Bir üretim periyodunda 20.000 adet ve üzeri tavuk (civciv, piliç, ve benzeri) veya eşdeğer diğer kanatlılar)(1 adet hindi = 7 adet tavuk)], kapsamında değerlendirilmiş ve ÇED Yönetmeliği Ek-IV formatına göre Proje Tanıtım Dosyası hazırlanmıştır. Proje konusu tesise 1 adet kümesin yanı sıra 1 adet fosseptik, 1 adet ölü çukuru ve 1 adet bakıcı evi planlanmaktadır. Söz konusu tesis; - 29.04.2009 tarih ve 27214 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliği Ek-2 Madde 7.30.3 gereğince 20.000 adet ve daha fazla piliç, tavuk, hindi ve benzeri kümes hayvanları kapasiteli tesisler. kapsamında yer almaktadır. - 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ve 16.06.2012 tarih ve 28325 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliği Madde 10-2.bendi Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-2 sinde yer alan 7. Gıda Endüstrisi, Tarım ve Hayvancılık başlığı altındaki işletmeler, mezkûr Yönetmelik Ek- 1 ve Ek-2 listelerinde başka bir grupta yer almıyorsa, söz konusu işletmeler için; çevre izni kapsamında emisyon ölçüm raporu hazırlanması ve işletmelerin hava emisyonu açısından değerlendirilmesi gerekmez. gereğince söz konusu işletme hava emisyon konulu çevre izninden muaftır. - 21/11/2013 tarih ve 28828 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Görevlisi, Çevre Yönetim Birimi Ve Çevre Danışmanlık Firmaları Hakkında Yönetmelik Madde 5-(2) Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-2 listesinde yer alan işletmeler; bir çevre görevlisini sürekli istihdam etmek veya çevre danışmanlık firmalarından çevre yönetimi hizmeti almak veya çevre yönetim birimi kurmak zorundadır. Söz konusu tesis için yukarıda belirtilen yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Broiler Piliç Yetiştirme ve Üretim Tesisinin toplam kapasitesinde değişiklik veya artış olması durumunda Proje Tanıtım Dosyasında yenileme yapılarak Bolu Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ne tekrar sunulacaktır. 2

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ Yatırımın Önemi, Gerekliliği ve Hizmet Maksatları Türkiye de tavukçuluğun geliştirilmesi için ilk adım 1930 yılında Ankara da Merkez Tavukçuluk Araştırma Enstitüsünün kurulması ile atılmakla birlikte 1952 yılına kadar önemli bir gelişme sağlanamamıştır. 1952 yılında saf kültür ırklarının ithali gerçekleşmiş ve A.B.D. den günlük civcivler olarak gelen New Hampshire, Plymouth Rock ve Leghorn gibi ırklar Tarım Bakanlığı na bağlı kuruluşlara ve halka dağıtılmıştır. Bu uygulama ile tavukçuluk özendirilmiş, ancak bakım koşulları yeterli olmadığı ve bu ırklar üzerinde herhangi bir genetik-ıslah çalışma yapılmayıp kendi hallerine bırakıldıklarından istenilen yüksek verim düzeyine ulaşılamamıştır. Daha sonra 1956 yılında Yem Sanayi A.Ş. nin kurulması ile rasyonel besleme koşulları oluşmaya başlamıştır. Özel sektörün konuya ilgi duyması 1963 yılında hibrid ebeveynleri ithali ile başlamıştır. Ülkemizde de, piliç eti ve yumurta üretimi; damızlık-kuluçkacı işletmeler tarafından yurtdışından satın alınan ebeveyn (parent stock) hatlarına ait günlük civcivlerin (veya kuluçkalık yumurtaların), büyütülüp çiftleştirildikten sonra elde edilen civcivlerin bayiler kanalıyla üretici ticari firmalara satışı ile gerçekleştirilmektedir. Yemin; ete ve yumurtaya dönüşüm oranının çok uygun olması nedeniyle protein talebini karşılamada tavuk ürünleri, kırmızı et ve süt mamülleri gibi protein kaynaklarından daha çok tercih edilmektedir. Hayvansal üretim kolları arasında tavukçuluk, hayvansal proteinin en kolay ve en ucuz sağlanabileceği özelliktedir. Bu gerçeklerle tavuk eti ve yumurta beslenmede protein eksikliğine etkili bir çözüm olarak görülmektedir. Bu nedenlerle bugün için tavukçulukta gaye üreticiler açısından kar sağlamak ise de, dünya tavukçuluk endüstrisinin amacı et ve yumurtadan kaliteli gıda maddelerinin üretimi şeklinde tanımlanmaktadır. Tavukçuluğun ülke ekonomisine katkıları aşağıda özetlenmiştir: - Tavukçuluk geçimini tamamen bu faaliyetten sağlayan büyük işletmeler yanında kırsal kesimde, köylerde düşük verimli karışık ırklarla, bazen de ticari hibritlerle aile tavukçuluğu şeklinde 5-10 ya da daha fazla sayıda tavukla yapılmaktadır. Bu aileler, tavuk eti ya da yumurta ihtiyaçlarını tamamen veya kısmen karşılayabilmektedirler. Hatta bir miktar da satış yapabilmektedirler. - Beş bin ve daha büyük kapasiteli işletme sahipleri geçimini tamamen bu faaliyetten sağlarlar ve ürettikleri ürünlerle milli ekonomiye katkıda bulunurlar. - Damızlık ve ticari işletmelerin sayı ve kapasitelerinin artması yem sanayii, kuluçka ve diğer kümes ekipmanları sanayii, ilaç endüstrisi ve kesimhane gibi tavukçuluk sektörünün tüm kollarındaki gelişme, her birinin ayrı iş kolu olarak büyümesi, bu sektördeki işçi istihdamını da gittikçe artırmaktadır. - Tavukçuluk sektörünün tüm kollarında yapılan üretimin iç ve dış ticaretteki etkinliği, ihracat imkanı, döviz gelirleri ile milli ekonomiye katkısı söz konusudur. - Ürünlerin üretiminden tüketiciye sunulmasına kadar olan safhalarda kurulan pazarlama zinciri ile iş imkanları doğmaktadır. - Tavukçuluk sektörünün gelişmesi, bu alandaki ziraat mühendisi, veteriner hekim, ziraat teknisyeni ve hayvan sağlık memuru istihdamı da artmaktadır. - Tavukçulukta yan ürün olan gübre tarım alanları için aranılan özelliktedir, Kesimhane ve kuluçkahane artıklarının değerlendirilmesi de mümkündür. 3

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ - Ülkemizdeki hayvansal protein açığının kapatılabilmesi için hayvancılığın genel olarak geliştirilmesi gerekmekte olup, hayvancılık içerisinde tavukçuluğa özel bir yer ve önem verilmesi ülke ekonomisi adına son derece önem arz etmektedir. Türkiye nin yıllara göre kanatlı eti üretim miktarlarına ait bilgiler Şekil 1 de sunulmuştur. Şekil 1. Türkiye Kanatlı Hayvan Yetiştiriciliğinin Yıllara Göre Dağılımı Et tavukçuluğu sektöründe faaliyet gösteren işletmeler, tesisler yönünden sektördeki ileri ülkeler seviyesinde modern kuruluşlara sahiptir. Avrupa ve Orta Doğunun en modern kanatlı kombinalarına sahip etlik piliç entegrasyonları, çevremizde dünyanın en büyük ithalatçı ülkeleri bulunmasına rağmen ihracat yapamamaktadırlar. Bu durum ülkemiz açısından bir avantaj olarak nitelendirilmekte olup kanatlı hayvan üretiminin önemini açığa çıkarmaktadır. 4

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ a)projenin ve yerin alternatifleri (proje teknolojisinin ve proje alanının seçilme nedenleri), Proje alanı; Bolu İli, Göynük İlçesi, Boyacılar Köyü sınırları içerisinde 142 ada 1 No lu parsel üzerinde yer almakta olup proje alanı 5.029,5 m 2 alandan meydana gelmektedir. Proje alanının mülkiyeti faaliyet sahibine aittir. Proje alanının tapu belgesi EK-2 Resmi Belgeler de verilmiştir. Proje alanı mülkiyeti ilgili bu durum; alanın seçiliş nedenini özetlemektedir. Bunun dışında tesisin hem ulaşımının kolay oluşu, ilçe ve il merkezine yakın oluşu işletme açısından avantaj halindedir. Bu nedenlerden ötürü faaliyet sahibi tarafından, proje alanı ile ilgili başka bir alternatif değerlendirilmemiştir. Tesis için projelendirilen makine ve teçhizat ise en son teknolojiye dayalı cihaz ve ekipmanlar olacaktır. Bu bağlamda gelişen teknoloji ile kullanılacak cihaz ve ekipmanların çevreye olan olumsuz etkileri de en aza indirgenmiş olacaktır. Proje alanı 1/25.000 ölçekli topoğrafik haritada H25-A3 paftasında yer almaktadır. 5

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ b)projenin iş akım şeması, kapasitesi, kapladığı alan, teknolojisi, çalışacak personel sayısı, Tesis Kapasitesi ve Makine-Ekipman Özellikleri Proje konusu tesiste 1 adet tek katlı kümesin yapılması planlanmakta olup toplam piliç yetiştirme kapasitesi; 26.000 adet/dönem olacaktır. Tesiste inşa edilmesi planlanan 1 adet tek katlı kümese ilave olarak 1 adet ölü çukuru, 1 fosseptik ve 1 adet bakıcı evi planlanmaktadır. Proje kapsamında yer alan ünitelere ait alan bilgileri Tablo 1 de sunulmuştur. Tablo 1. Proje Kapsamında İnşa Edilecek Ünitelere Ait Alan Bilgileri Ünite Adı Adet Alan Büyüklüğü En (m) Boy (m) Toplam Alan (m 2 ) Bakıcı Evi 1 5 16.50 82,5 Tek Katlı Kümes 1 95 16.50 1567,5 Ölü Çukuru 1 3 3 9 Fosseptik Çukuru 1 3 3 9 Kullanılacak Toplam Alan 1.668 Tesis Toplam Alanı 5.029,5 Planlanan ünitelere ait bilgiler aşağıda verilmiştir. Kümes: Tesiste 1 adet kümesin inşa edilmesi planlanmakta olup m kümes alanı 1567,5 m 2 dir. Söz konusu kümeslerde toplam 26.000 adet/dönem broiler piliç yetiştirilecektir. Kümeslerde hayvanların beslenme, sıcaklık, temizlik ve hava ihtiyacını karşılamak amacı ile yemlik, suluk, havalandırma bacası, ısıtıcı hidrofor, ızgara tel ve yem silosu, altlık gibi bazı ekipmanlar kullanılacaktır. Bakıcı Evi Proje kapsamında 1 adet bakıcı evinin inşa edilmesi planlanmaktadır. İnşa edilecek bakıcı evi 82,5 m 2 (16,5 m x 5 m)alanına sahip olacaktır. İnşa edilmesi planlanan bakıcı evinde proje kapsamında çalıştırılması planlanan 1 adet bakıcı personelin ikamet etmesi planlanmaktadır. Bakıcı personel ailesi ile birlikte konaklayacak olup proje alanında toplam 5 kişinin konaklaması planlanmaktadır. (Bakıcı ailesinin 4 kişilik ailesinin olduğu varsayılmıştır.) Altlık: Kümeslerde hayvanların altına serilen bir çeşit talaştır. Hayvanların altının sıcak tutulmasını, sıvı ve katı atıkların dağılmamasını sağlamak amacı ile kullanılacaktır. 6

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ Yemlik: Kanatlı hayvanların yemlerinin konulduğu plastik kaplardır ve genellikle 2 3 hayvana 1 adet düşecek şekilde kullanımı planlanmıştır. Yem Silosu: Her bir kümes için ayrı olarak projelendirilen yem siloları genellikle galvaniz sacdan üretilmektedir. Bu sayede üstündeki ondülin ölçüleri güneş ışığının yansımasını sağlamakta ve silo içindeki çimlenmenin önüne geçilmektedir. Silo pencereleri sayesinde silonun içindeki yem seviyesi rahatlıkla kontrol edilebilmektedir. Suluk: Kümeste kullanılacak suluklar otomatik olup belirli bir basınç seviyesinde ve su yüksekliğinde otomatik olarak su vermektedir. Genellikle 2 3 pilice 1 adet düşecek şekilde kullanılacaktır. Havalandırma Bacası ve Fan: Kümes içerisindeki hava giriş ve çıkışını sağlamakta ve hayvanların sürekli oksijenli ve tozsuz bir ortamda yetiştirilmesine yardımcı olmaktadır. Tesiste bir kümeste ortalama 8 adet havalandırma bacası ve yaklaşık 140 cm x 140 cm ebadında fan kullanılmaktadır. Havalandırma bacaları ve fan Şekil 2 de gösterilmektedir. Havalandırma Fanları Şekil 2. Havalandırma İçin Kullanılan Ekipman Görünümleri Kümes içerisindeki amonyak gibi kötü kokulu gazların, nemin ve tozun ortam dışına çıkarılma işlemi olan havalandırma sayesinde; kümes içinde oluşması muhtemel kötü havanın doğuracağı, altlığın nem seviyesi yükselmesi, altlığın ıslak kalması koksidiyoz gibi hastalıkların ortaya çıkması gibi olumsuz etkiler engellenecektir. Yapılması planlanan kümeslerde muhtemel koku probleminin giderilmesi amacı ile havalandırma çıkışlarına su havuzları inşa edilecek ve davlumbazlar vasıtası (tavan hariç 3 tarafı kapalı) ile bu havuzlara verilerek havalandırma sağlanacak veya sulu toz odaları inşa edilerek kümes içerisindeki hava su ile temas ettirilerek oluşması muhtemel koku emisyonunun bertarafı sağlanacaktır. 7

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ Soğutucu Pet: Tesiste her bir kümeste sürekli devridaim yapan, bir adet 500 litrelik soğutucu pet bulundurulacaktır. Fosseptik: Tesiste oluşacak atık suyun geçici olarak biriktirileceği sızdırmasız özellikteki çukurdur. Proje alanında 1 adet sızdırmaz fosseptik çukuru (3 m x 3m x 3m) planlanmaktadır. Örnek fosseptik kesiti EK-8 olarak sunulmuştur. Ölü Çukuru: Tesiste herhangi bir nedenle telef olacak kanatlı hayvanlar için tesis sınırları içerisinde 1 adet ölü çukuru (3 m x 3 m x 3 m) planlanmıştır. Faaliyet sahibi tarafından planlanan tesiste işletme aşamasında uygulanacak iş akım şeması Şekil 3 te verilmiştir. Çalışacak Personel Sayısı ve Çalışma Süreleri Tesisin inşaatı aşamasında 10 kişinin çalıştırılması planlanmaktadır. ÇED Yönetmeliği sürecinin ardından başlanacak inşaat çalışmalarının yaklaşık 6 ay süreceği öngörülmektedir. Ayrıca inşaat çalışmalarında ayda 30 gün, günde 10 saat çalışılacaktır. Proje alanında 1 adet bakıcı evi bulunmakta olup tesis alanında 1 adet bakıcı personel ailesi ile birlikte yaşayacaktır. Bakıcı ailesinin 4 kişi olduğu varsayılmış ve proje alanında toplam 5 kişi konaklayacağı öngörülmüştür. 8

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ ALTLIĞIN UZAKLAŞTIRILMASI SU İLE ÖN YIKAMA VE DEZENFEKSİYON ALTLIK TEMİNİ VE SERİLMESİ CİVCİV GİRİŞİ ÖNCESİ KÜMESLERİN HAZIRLANMASI DUMANLAMA (FUMİGASYON) YEM TEMİNİ KÜMESE GİRECEK CİVCİV SAYISININ BELİRLENMESİ EKİPMANIN HAZIRLANMASI EKİPMANIN YERLEŞTİRİLMESİ ISI-IŞIK-NEM VE HAVALANDIRMA AYARLARI CİVCİVLERİN KÜMESE YERLEŞTİRİLMESİ AŞI PROGRAMININ UYGULANMASI CİVCİV BAKIMI VE KÜMES KAYITLARININ TUTULMASI YEM PROGRAMININ UYGULANMASI HAFTALIK TARTIMLARIN YAPILMASI KESİM PROGRAMININ YAPILMASI SAĞLIK KONTROLLERİNİN YAPILMASI ORTALAMA 45 GÜN SONUNDA ETLİK PİLİÇLERİN KESİMHANEYE GÖNDERİLMESİ Şekil 3. İş Akım Şeması 9

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ c)doğal kaynakların kullanımı (arazi kullanımı, su kullanımı, kullanılan enerji türü vb.), Arazi Kullanımı: Proje konusu tesis; mülkiyeti faaliyet sahibine ait olan toplam 5.029,5 m 2 lik alanda planlanmaktadır. Su Kullanımı: İnşaat Aşamasında; Tesisin inşaatı sırasında çalışacak 10 kişilik personelin ihtiyaçları doğrultusunda su tüketimi ile tozumayı engellemek amacıyla inşaat alanında yapılacak spreyleme amaçlı su tüketimi olacaktır. Personel tarafından kullanılacak su miktarı: Kişi başı günlük su tüketiminin 150 lt/gün 1 olduğu varsayımı ile personel kaynaklı su tüketim miktarı; Çalışan Sayısı : 10 kişi Birim su kullanım miktarı : 150 lt//gün Kullanılacak su miktarı : 10 x 150 = 1500 lt/gün = 1,5 m 3 /gün olarak hesaplanmıştır Bunun dışında inşaat faaliyetleri sırasında tozumayı minimize etmek amacıyla alanın sulanması sırasında ise maksimum 1 m 3 /gün su kullanılacağı öngörülmektedir. İşletme Aşamasında; Tesiste; çalışacak personel tarafından ve proses gereği su kullanımı olacaktır. Kullanılacak su ile ilgili detay bilgiler aşağıda ayrı ayrı sunulmuştur. Personel tarafından kullanılacak su miktarı: İşletme aşamasında personel tarafından kullanılacak su belirlenirken, tesiste görev alacak olan bakıcı ve ailesi tarafından kullanılacak suyun da dikkate alınması gerekmektedir. Bakıcının 4 kişilik bir ailesinin olduğu varsayılmıştır. Bu bağlamda tesiste, işletme aşamasında personel tarafından kullanılacak su miktarı toplam 5 kişi üzerinden hesaplanmıştır. Bu bağlamda kişi başı günlük su tüketiminin 150 lt/gün olacağı varsayımı ile; Personel sayısı x Günlük su tüketimi (lt) = Su tüketimi 5 kişi x 150 lt/gün = 750 lt/gün = 0,75 m 3 /gün olarak hesaplanmıştır. 1 Kaynak: T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı (Mülga), Atıksu Arıtımının Esasları,2005 10

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ Temizlik İşleri İçin Kullanılacak Su: Broiler Piliç Yetiştirme Tesisinde bir dönem 45 gün sürmekte olup, 45 günün sonunda piliçler kesimhanelere gönderilecektir. Bu arada kümeslerde genel temizlik işlemleri yapılacak olup, kümeslerin yıkanması için sarf edilecek ortalama su miktarı; birim alan başına düşen yıkama suyu miktarının 1,5 lt olduğu varsayımı ile aşağıda verildiği şekilde hesaplanmıştır. 45 günlük dönemin sonunda piliçlerin kesimhaneler gönderilmesi ile birlikte boşalan kümeslerin yıkanması için sarf edilen su miktarı dönemlik ve günlük olarak aşağıda hesaplanmıştır. 1,5 lt/m 2 x 1.567,5 m 2 (yıkama ihtiyacı duyulan kümes toplam alanı) = 2.351,25 lt/dönem 2.351,25 lt/dönem / 45 gün = 52,25 lt = 0,052 m 3 /gün su olarak hesaplanmıştır. Tesiste Yetiştirilecek Kanatlıların Su Tüketimi: Tesiste bir üretim periyodunda toplam 26.000 adet piliç yetiştirilecektir. Bu piliçlerin belirli bir miktar su tüketmeleri gerekmektedir. Piliçlerin yetişme süresince tükettikleri su miktarları benzer tesisler dikkate alınarak; 500 ml/gün olarak kabul edilmiştir. Bu kapsamda tesiste tavuklar için 26.000 x 0,5 lt/gün = 13.000 lt/gün = 13 m 3 /gün lük su tesiste hayvanların su ihtiyacı için kullanılacaktır. Tesisin hem inşaat hem de işletme aşaması dikkate alınarak yapılan su tüketimi hesaplamaları dikkate alındığında; Tesisin; İnşaatı aşamasında günlük su tüketimi toplam; 2,5 m 3 /gün (bu suyun 1,5 m 3 /gün lük kısmı personel tarafından kullanılacak, geriye kalan 1 m 3 /gün lük kısmı ise tozumayı engellemek amacıyla yapılacak spreyleme suyu olarak kullanılacaktır), İşletme aşamasında günlük su tüketimi ise toplam; - 0,75 m 3 personelin ihtiyacı olan içme ve kullanma suyu - 13 m 3 tavukların ihtiyacı olan içme suyu - 0,052 m 3 kümeslerin temizliği için ihtiyaç duyulan su olmak üzere 13,802 m 3 /gün dür. Tesis bünyesinde hali hazırda kuyu suyu kullanılmakta olup broiler piliç yetiştirme tesisin işletilmeye alınması ile birlikte kuyu suyunun kullanılması planlanmaktadır. Enerji Kullanımı: Projede alanında kullanılan enerji türü elektrik enerjisi olup projenin işletmeye alınması ile birlikte elektrik enerjisinin kullanımına devam edilecektir. 11

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ Yakıt Kullanımı: Tavukların yetiştirileceği kümeslerin soğuk dönemlerde ısıtılması amacıyla kömür sobası kullanılacaktır. Yılda yaklaşık 20.000 kg kömür kullanılacağı öngörülmektedir. Kullanılacak kömürün ısıl gücü 2000-4000 kcal/kg arasındadır. 12

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ ç)atık miktarı (katı, sıvı, gaz ve benzeri) ve atıkların kimyasal, fiziksel ve biyolojik özellikleri, Proje konusu tesisin inşaat aşamasında kazı işlemlerinden kaynaklanacak hafriyat atığı, inşaat işlemleri sırasında inşaat demiri, ahşap, vb. türde inşaat atıkları ile toz, evsel sıvı-katı atık ve gürültü oluşacaktır. İşletme aşamasında ise sıvı atık, katı atık, gürültü ve koku oluşumu söz konusu olacaktır. Tesisin hem inşaat hem de işletme aşamalarında oluşacak katı-sıvı-gaz atıklar ayrı ayrı incelenmiş ve aşağıda sunulmuştur. 1) ATIK SU MİKTAR VE ÖZELLİKLERİ İnşaat Aşaması; Tesisin inşaatı sırasında 10 kişilik personel görev alacaktır. Söz konusu personel tarafından kullanılacak suyun tamamının atık suya dönüşeceği varsayımı ile evsel nitelikli atıksu miktarı 1,5 m 3 /gün olacaktır. İşletme Aşaması; Faaliyetin işletme aşamasında personelden kaynaklı ve temizlik işlerinden kaynaklı atık su oluşumu söz konusudur. Personelden Kaynaklı Atık Su Tesisin işletilmesi sırasında 5 kişilik (bakıcı ve ailesi) personel görev yapacaktır. Kişi başı günlük su tüketiminin ortalama 150 lt/gün 2 olduğu varsayımı ile personelden kaynaklı su tüketim miktarı; Kullanma suyu ihtiyacı = kişi x ort. su tüketimi = 5 x 150 lt/gün = 750 lt/gün ile; Personel tarafından kullanılan suyun %100 ünün atıksu olarak geri döneceği kabulü Atıksu miktarı = Kullanma suyu ihtiyacı x intikal yüzdesi = 750 lt/gün x 100/100 = 750 lt/gün (0,75 m 3 /gün) olacaktır. Tablo 2.Evsel Nitelikli Atık Suların Bazı Tipik Özellikleri (Arceivala. S. J. 2002). Parametre Konsantrasyonları (g/kişi-gün) BOİ5 45-54 KOİ 1,6 1,9 X BOI Toplam Organik Karbon 0,6 1,0 X BOI Askıda Katı Madde 170 220 Klorür 4 8 Toplam Azot 6 12 Serbest Amonyak 0,6 X Toplam N Toplam Fosfor 0,6 4,5 İnorganik (Polifosfat) 0,7 X P 2 Kaynak: T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, Atıksu Arıtımının Esasları,2005 13

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ Atıksu kirlilik yükü aşağıda hesaplanmıştır. Toplam kirlilik yükü = kişi x ort. Kirlilik yükü = 5 x 54 = 270 g BOI/gün KOI = 1,9 x 270 = 513 g KOI/gün Toplam Organik Karbon = 1 x 270 = 270 g TOC/gün AKM = 5 x 220 = 1100 g/gün Klorür = 8 x 5 = 40 g/gün Toplam N = 12 x 5 = 60 g/gün Serbest Amonyak = 0,6 x 270 = 162 g/gün Toplam P = 4,5 x 5 = 22,5 g/gün İnorganik = 0,7 x 22,5 = 15,75 g/gün Temizlik İşlerinden Kaynaklanacak Atık su: Bir üretim periyodu sonunda gerçekleştirilecek tesis yıkama-temizleme işlemi sırasında kullanılacak suyun bir kısmı atıksu olarak geri dönecektir. 45 günlük dönemin sonunda piliçlerin kesimhaneler gönderilmesi ile birlikte boşalan kümeslerin yıkanması için sarf edilen su miktarı dönemlik ve günlük olarak aşağıda hesaplanmıştır. 1,5 lt/m 2 x 1.567,5 m 2 (yıkama ihtiyacı duyulan kümes toplam alanı) = 2351,25 lt/dönem 2351,25 lt/dönem / 45 gün = 52,25 lt = 0,052 m 3 /gün su olarak hesaplanmıştır. 2) KATI ATIK MİKTAR VE ÖZELLİKLERİ İnşaat Aşaması; Evsel Nitelikli Katı Atıklar Tesisin inşaatı sırasında 10 kişilik personel görev alacaktır. Bir kişinin günlük katı atık üretimi 1,14 kg/gün olarak kabul edilip; oluşacak katı atık miktarı aşağıda hesaplanmıştır. Çalışan Sayısı : 10 kişi Birim katı atık miktarı : 1,14 kg/kişi/gün Katı atık miktarı : 10 x 1,14 = 11,4 kg/gün İşletme Aşaması Proje kapsamında işletme aşamasında personelden kaynaklı evsel katı atıklar söz konusudur. 14

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ Evsel Nitelikli Katı Atıklar Faaliyetin işletme aşamasında 5 personelin çalışması planlanmaktadır. Bir kişinin günlük katı atık üretimi 1,15 kg/gün olarak kabul edilip; oluşacak katı atık miktarı aşağıda hesaplanmıştır. Çalışan Sayısı : 5 kişi Birim katı atık miktarı : 1,14 kg/kişi/gün Katı atık miktarı : 5 x 1,14 = 5,7 kg/gün Evsel nitelikli katı atıklar içerisinde; yemek atıkları, cam, plastik, kâğıt vb. ambalaj atıkları bulunacaktır. Kümeslerden Oluşacak Katı Atıklar: Üretim aşamasında her bir kümeste oluşacak günlük atık miktarı (bir tavuktan kaynaklanan atık miktarı TÜBİTAK'ın "Kümes ve Ahır Gübrelerinin Geri Kazanılması ve Bertarafı Projesi" ne göre 0,03 kg/piliç-gün olarak belirlenmiştir); 0,03 kg/piliç-gün x 26.000 adet piliç = 780 kg/gün (0,78 ton/gün) olarak hesaplanmıştır. Tavuk gübresinin organik madde içeriği çok yüksek olduğundan, diğer çiftlik gübrelerine oranla daha değerlidir. Tablo 3 de tavuk gübresinin kimyasal özellikleri sunulmuştur. Tablo 3.Tavuk Gübresinin Bazı Özellikleri Özellik Kütlece % miktar Azot - N 1 Potasyum - K 0,6-0,7 Fosfat - P 0,6-1,3 Su 75 Kuru madde miktarı 25 3) DİĞER ATIKLAR (HAFRİYAT, AMBALAJ, BİTKİSEL ATIK YAĞ, TIBBİ ATIK VB.): Ambalaj Atıkları: İşletme sırasında ortaya çıkacak olan ambalaj atıkları; cam, şişe, metal kutu vb. türü atıklar olacaktır. Bu atıklar üretimin durumuna göre değişecek olup miktarları hakkında kesin bilgi verilememektedir. Bitkisel Atık Yağlar: İşletmede çalışacak olan personelin ihtiyacı olan yemeklerin tesis alanında pişirilmesi sonrası atık olarak bitkisel atık yağlar oluşacaktır. Tıbbi Atıklar: İşletmede 5 kişi çalışacağından, herhangi bir sağlık ünitesi bulunmayacaktır. Ancak işletme sırasında meydana gelebilecek kazalarda ilk müdahaleyi yapmak için tesiste ilk yardım malzemeleri hazır bulundurulacaktır. Olası bir kaza anında yapılacak olan ilk 15

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ müdahalede kullanılacak olan ilk yardım malzemeleri (kanlı pamuk, sargı bezi vb.) tesisdeki tıbbi atığı oluşturacaktır. Hafriyat ve İnşaat Atıkları: ÇED sürecinin tamamlanmasının ardından başlatılacak olan inşaat çalışmaları sırasında, mülkiyeti faaliyet sahibine ait olan 5029,50 m 2 lik alanın yaklaşık 1668 m 2 lik kısmında sıyırma ve/veya kazı işlemi gerçekleştirilecektir. Bu sırada açığa çıkacak hafriyat malzemesinin miktarı, çeşitli varsayımlar ile hesaplanmış ve aşağıda sunulmuştur. Proje kapsamında; Broiler Piliç Yetiştirme Kümesi : 1.567,5 m 2 Bakıcı Evi : 82,5 m 2 Toplam : 1650 m 2 1650 x 0,5 m (temel kazı yük.) x 1,5 ton/m 3 = 1.237,5 ton kümes ve bakıcı evi hafriyat/kazı toprağı Ölü Çukuru:3 x 3 x 3 x 1,5 ton/m 3 = 40.5 ton ölü çukuru hafriyat/kazı toprağı Fosseptik : 9 m 2 x 3 m (kazı) x 1,5 ton/m 3 =40,5 ton fosseptiğin hafriyat/kazı toprağı, Yukarıda yapılan hesaplamalar sonucunda tesis alanında 1318,5 ton hafriyat/kazı toprağının açığa çıkacağı tespit edilmiştir. 1318,5 ton kazı toprağının yüzde 20 si olan yaklaşık 263,7 ton bitkisel toprak, geri kalan yaklaşık 1054,8 tonu ise hafriyat toprağıdır. Tesisin inşaatı aşamasında ortaya çıkacak olan 1054,8 tonluk hafriyat toprağı, proje alanı dışına çıkarılmadan, proje alanı içindeki boş alanlara düzenli olarak serilerek dolgu amaçlı ve peyzaj öğelerinin yetiştirilmesi için peyzaj altyapısı olarak kullanılacaktır. Kazı sırasında yüzeyden alınacak olan bitkisel toprak tabakası peyzaj çalışmalarında yüzey kaplaması amaçlı olarak kullanılmak üzere proje kapsamında geçici hafriyat depolama sahası içerisinde hafriyat atıklarından ayrı olarak biriktirilecektir. İnşaat aşaması bitimine yakın bitkisel topraklar peyzaj çalışmalarında yüzey kaplaması amaçlı olarak kullanılacaktır. Proje alanında yer alan yapıların yıkılması söz konusudur. Bu yapılar faaliyet sahibi tarafından yıkılarak ilgili mevzuatlar çerçevesinde bertarafı sağlanacaktır. Proje kapsamında yapılacak hafriyat vb. her türlü faaliyet sırasında kültür ve tabiat varlığına rastlanması durumunda çalışmanın durdurularak İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ne haber verilecektir. Ayrıca tesisin inşaat ve montaj çalışmalarında oluşacak, inşaat (demir, tahta metal vb.) ve ambalaj (çimento kağıdı, makine ve ekipmanların kapları, kağıt, strafor vb.) atıkları da çevre lisansı olan firmalara verilerek geri dönüşümü sağlanacaktır. 16

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ Ölü Hayvanlar: Piliç yetiştirme tesisinde her bir üretim periyodunda süreç içerisinde yetiştirilen hayvanlardan ölümler olmaktadır. Ölüm oranları ile ilgili net bir rakam ve bilimsel veri bulunmamakta olup, piliç yetiştiricileri ile yapılan görüşmeler neticesinde elde edilen bilgiler doğrultusunda söz konusu tesisten kaynaklanacak telef hayvanların miktarı ve bertarafı ile ilgili bilgiler aşağıda verilmiştir. Tesiste toplam 9 m 3 kapasiteli iki adet ölü çukurunun yapılması planlanmıştır. Bir adet kümeste dönemde (45 gün) 26.000 adet piliç yetiştirilecektir. Yapılan araştırmalarda görülen ilk bir aylık dönemde %2 lik, sonraki 15 günlük dönemde ise %3 lük bir telef meydana gelmektedir. Bu yaklaşımla; 26.000 adet x 0,02 (telef oranı) = 520 adet/ bir ay 26.000 adet x 0,03 (telef oranı) = 780 adet / 15 gün Bir dönemde kümeslerden oluşacak telef hayvan miktarı 1.300 adet olmaktadır. 2) EMİSYON: İnşaat Aşaması: Proje alanında 1 adet kümes, 1 adet foseptik, 1 adet ölü çukuru ve 1 bakıcı evi inşa edilmesi planlanmaktadır. Tesisin inşaatı sırasında gerçekleştirilecek temel kazı işlemleri sırasında bir miktar toz emisyonu ile çalışacak iş makinelerinden kaynaklanacak egzoz gazı emisyonu oluşacaktır. Temel Kazısı sırasında açığa çıkacak toz emisyonu: Proje alanında yüzey sıyırma işlemleri tamamlandıktan sonra geri kalan inşaat faaliyetlerinin yaklaşık 5-6 ayda tamamlanacağı öngörülmektedir. Bu süreç içerisinde temel kazı işlemlerinin yaklaşık 3 ay sonunda tamamlanacağı öngörülmektedir. Gerçekleştirilecek kazı işlemleri sırasında toplam 1054,8 ton hafriyat malzemesi çıkarılacaktır. Söz konusu kazı işlemleri sırasında oluşacak toz emisyonu ile ilgili çeşitli kabullerle hesaplamalar yapılmış ve aşağıda verilmiştir. Kazı işlemleri süresince ayda 30 gün, günde 10 saat çalışılacağı dikkate alındığında; Aylık Hafriyat Miktarı Günlük Hafriyat Miktarı Saatlik Hafriyat Miktarı : 351,6 ton : 11,72 ton : 1,172 ton 17

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ Buna göre hafriyat çalışmaları sırasında oluşacak toz emisyonları aşağıda detaylandırılmıştır. I. Hafriyat Toprağının Sökülmesi Sırasında Ortaya Çıkabilecek Olan Toz Miktarı: Kontrolsüz 1,172ton/saat x 0,025 kg/ton = 0,0293 kg/saat toz oluşacaktır. II. Hafriyat Toprağının Kamyonlara Yüklenmesi Sırasında Ortaya Çıkabilecek Olan Toz Miktarı: Kontrolsüz 1,172 ton/saat x 0,010 kg/ton=0,01172 kg/saat toz gelecektir. III. Hafriyat Toprağının Depolama Alanına Boşaltılması Sırasında Meydana Gelebilecek Olan Toz Miktarı: Temel kazı sırasında oluşacak olan hafriyat malzemesi, proje alanı içerisinde uygun bir yerde depolanacaktır. Depolama alanının yaklaşık 100 m mesafede olacağı varsayıldığında taşıma sırasında ortaya çıkacak olan toz hesapları aşağıda sunulduğu şekilde hesaplanmıştır. Günlük toplam hafriyat miktarının 11,72 ton olduğu dikkate alındığında taşıma için 20 ton kapasiteli 1 adet kamyonun 1 sefer kullanılacağı öngörülmektedir. Kontrolsüz meydana gelecektir. 1,172 ton/saat x 0,010 kg/ton x 1 Sefer = 0,01172 kg/saat toz IV. Hafriyat Toprağının Depolama Alanına Boşaltılması Sırasında Meydana Gelebilecek Olan Toz Miktarı: Kamyonda bulunan toprağın depolama alanına boşaltılması sırasında tozlanma meydana gelecektir. Kontrolsüz 1,172 ton/saat x 0,010 kg/ton=0,01172 kg/saat toz gelecektir. V. Hafriyat Toprağının Depolanması Sırasında Meydana Gelebilecek Olan Toz Miktarı: Günlük 11,72 ton olan hafriyat toprağı, depolama alanı içerisinde yaklaşık 15 m 2 alanda depolanacaktır. (15 m 2 = 0,0015 ha) Kontrolsüz 0,0015 ha x 11,72 ton/gün x 5,8 kg/ton ha gün= 0,102 kg/gün 0,102 kg/gün x 1 gün / 24 saat = 0,004 kg/saat Toplam Toz Emisyonu Debisi: 0,0293 kg/saat + 0,01172 kg/saat + 0,01172 kg/saat + 0,01172 kg/saat + 0,004 kg/saat = 0,0684 kg/saat olarak hesaplanmıştır. İnşaat sırasında kontrolsüz durumda meydana gelmesi öngörülen toz debisi; 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2 tablo 2.1 de verilen baca dışı yerlerden kaynaklanan kütlesel debi "1 kg/saat'lik" değerinin altında olduğundan, yönetmelik gereği toz yayılım modellemesinin yapılmamıştır. 18

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ Tesiste Kullanılacak Kömürden Kaynaklanacak Emisyon Değeri: Tavukların yetiştirileceği kümeslerin soğuk dönemlerde ısıtılması amacıyla kömür sobası kullanılacaktır. Yılda yaklaşık 20.000 kg kömür kullanılacağı öngörülmektedir. Yılın yaklaşık 4 ayı kullanılacak kömürün saatlik kullanım miktarı şu şekilde hesaplanmaktadır. 20.000 kg / 4 ay = 5000 kg/ay 5000 kg / ay / 30 gün/ay = 166,6 kg/gün 166,6 kg / gün / 24 saat/gün = 7 kg/saat Tesiste kullanılacak kömürün Linyit-Taşkömürünün kül oranı %10-40 arasında değişmektedir. (Linyit:%40, Taşkömürü: %10 T.Ç.M.B. Ar-Ge Yayınları, 1995) Kükürt oranı ise %2-3 arasında değişmektedir. Yapılan hesaplamalarda ısıl değer ise 2000 kcal/kg olarak varsayılmıştır. Tablo 4.Çevre ve Orman Bakanlığı, Şehir İçi Bölgelerde Hava Kirliliğinin İnsan Sağlığına Etkileri (2005)(SO 2 Hesap Tablosu) Sektör (Yanma prosesi) Evsel/ Endüstriyel/ Enerji santralleri (A=Kül Oranı%, S= Kükürt Oranı%, H= Isıl Değer) Emisyon Faktörleri (kg SO 2/ ton yakılan kömür) Taş kömürü Linyit kömürü 19.5 S 15 S Tablo 5. Çevre ve Orman Bakanlığı, Şehir İçi Bölgelerde Hava Kirliliğinin İnsan Sağlığına Etkileri (2005)(NO x Hesap Tablosu) Emisyon Faktörleri Sektör (kg PM/ ton yakılan kömür) (Yanma prosesi) Taş kömürü Linyit kömürü Evsel/ 7.5 7.5 Endüstriyel/ 5 A 3.1 A Enerji santralleri 5 A 3.1 A (A=Kül Oranı%, S= Kükürt Oranı%, H= Isıl Değer) Çevre ve Orman Bakanlığı (Mülga) Yayınlarında geçen emisyon faktörlerine göre yapılan Pm ve SOx emisyon değerleri aşağıdaki gibi hesaplanmıştır. PM emisyonu ; (3,1 x 0,4 x 7)/1000 SO x emisyonu ; (15 x 0,4 x 7)/1000 = 0,00868 kg / saat = 0,042 kg / saat Yapılan hesaplamalar sonucunda bulunan değerler Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği tablo 2.1 Kütlesel Debiler Tablosundaki PM, SO x, NO x, VOC ve CO emisyon değerleri ile karşılaştırılmıştır. 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 30.03.2010 tarih ve 27537 sayı ile son değişikliği yapılan Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği tablo 2.1 Kütlesel Debiler Tablosu, Tablo 6 da verilmiştir. 19

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ Tablo 6.Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği tablo 2.1 Kütlesel Debiler Normal işletme şartlarında ve haftalık iş günlerindeki işletme Emisyonlar saatleri için kütlesel debiler (kg/saat) Bacadan Baca Dışındaki Yerlerden Toz 10 1 Kurşun 0.5 0.05 Kadmiyum 0.01 0.001 Talyum 0.01 0.001 Klor 20 2 Hidrojen klorür ve Gaz Halde İnorganik Klorür Bileşikleri 20 2 Hidrojen florür ve Gaz Halde İnorganik Florür Bileşikleri 2 0.2 Hidrojen Sülfür 4 0.4 Karbon Monoksit 500 50 Kükürt Dioksit 60 6 Azot Dioksit [NO x (NO 2 cinsinden)] 40 4 Toplam Organik Bileşikler 30 3 Not: Tablodaki emisyonlar İşletmenin tamamından (bacaların toplamı) yayılan saatlik kütlesel debilerdir. Çevre ve Orman Bakanlığı (Mülga) Yayınlarında geçen emisyon faktörlerine göre bulunan değerler Tablo 6 da verilen değerlerden düşük olduğu için modelleme yapılmamıştır. İşletme Aşaması Toz Emisyonu Tesisin işletme aşamasında toz emisyonu oluşturacak bir faaliyet gerçekleştirilmeyecektir. Koku Emisyonu Söz konusu tesis için 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği Yönetmeliği ve 13.04.2012 tarih ve 28263 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğinden 19. Grup Tesisler Bölümünün yürürlükten kaldırılmıştır. bu sebepten dolayı kümeslerden meydana gelen koku emisyonu ile ilgili herhangi bir değerlendirme yapılamamaktaydı. 19.07.2013 tarih ve 28712 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Koku Oluşturan Emisyonların Kontrolü Hakkında Yönetmelik"in yürürlüğe girmiştir. Bu sebepten dolayı Koku Oluşturan Emisyonların Kontrolü Hakkında Yönetmelik hükümleri kapsamında proje konusu faaliyetin işletme aşamasında meydana gelecek koku emisyonu için aşağıdaki değerlendirmeler yapılmıştır. Tesisin işletme aşamasında koku oluşumu söz konusudur. Kümeslerde oluşacak koku genellikle hayvan altlıklarının belirli periyotlarda değiştirilmemesi, kümeslerde yapılan temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinin titizlikle yapılmaması ve kümes havalandırma sistemlerinin yeterli miktarda ve uygun düzende bulunmaması sonucu oluşmaktadır. Söz konusu tavuk kümesleri en son teknoloji ve gelişim takip edilerek dizayn edilecektir. Tesiste kümeslerin boşalması periyodunda düzenli bir şekilde temizlik ve dezenfeksiyon işlemi yapılacaktır. 20

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ Koku oluşum riskini en aza indirgemek amaçlı hâkim rüzgâr yönü, yerleşim birimi yönü ve havalandırma çıkış yönü de dikkate alınarak belirlenecek alanda kümesler yapılacaktır. Tesiste oluşması muhtemel koku probleminin giderilmesi amacı ile havalandırma çıkışlarına su havuzları inşa edilerek kümes içerisinden çıkan havanın davlumbazlar vasıtası ile bu havuzlara verilmesi sağlanacaktır. Şekil 4 te sunulan grafikte görüleceği üzere canlı kümes hayvanı kütlesine göre oluşacak koku 240 metre sonra etkisini kaybetmektedir. Proje konusu tesiste oluşması öngörülen kokunun, en yakın yerleşim birimine olan etkisinin belirlenebilmesi acıyla aşağıda sunulan hesaplamalar yapılmıştır. Tablo 7. Kümes hayvanları cinsinden, hayvan yeri sayısını canlı hayvan kütlesine dönüştürme faktörleri* Hayvan Cinsi(Kümes Hayvanları) Ortalama Münferit Hayvan Kütlesi Yumurtlayan kümes hayvanları 0,0034 Genç kümes hayvanları (18. Haftaya kadar) 0,0014 35 güne kadar besi piliçleri 0,0015 49 güne kadar besi piliçleri 0,0024 Yetiştirilen pekin ördekleri(3. Haftaya kadar) 0,0013 Besi pekin ördekleri (7. haftaya kadar) 0,0038 Yetiştirilen uçan ördek (3. Haftaya kadar) 0,0012 Besi uçan ördeği (10. Haftaya kadar) 0,0050 Yetiştirilen hindi (6. Haftaya kadar) 0,0022 Besi hindisi, dişi kanatlılar (16. haftaya kadar) 0,0125 Besi hindisi, erkek kanatlılar (21. haftaya kadar) 0,0222 * Koku Oluşturan Emisyonların Kontrolü Hakkında Yönetmelik Tablo 8. Büyükbaş/küçükbaş hayvanları cinsinden, hayvan yeri sayısını canlı hayvan kütlesine dönüştürme faktörleri Hayvan Cinsi(Büyükbaş/Küçükbaş Hayvanlar) Ortalama Münferit Hayvan Kütlesi 1. Yüklü ya da yüksüz dişi 0,30 2. 10 kg a kadar yavrulu dişi 0,40 3. Yetiştirilen yavru (25 kg a kadar) 0,03 4. Genç dişi (90 kg a kadar) 0,12 5. Besi hayvanları (110 kg a kadar) 0,13 6. Besi hayvanları (120 kg a kadar) 0,15 *1 GV (büyükbaş/küçük baş hayvan birimi) = 500 kg canlı hayvan Tesiste 1 dönemde 26.000 adet damızlık tavuk yetiştirilecektir. Bu durumda Tablo 8 de verilen değerler dikkate alınarak; bir tavuk için ortalama münferit hayvan kütlesi 0,0024 GV alındığında; 26.000 adet / dönem x 0,0024 = 62,4 GV olacaktır. Proje alanına en yakın yerleşim yeri 350 metre uzaklıkta yer alan Boyacılar Köyü'ne bağlı konutlardır. Söz konusu tesis kapsamında meydana gelecek koku emisyonu "Koku Oluşturan Emisyonların Kontrolü Hakkında Yönetmelik" hükümleri doğrultusunda yapılan değerlendirmeler sonucunda 180 metre mesafeden sonra etkisini kaybetmektedir. Bu sebepten dolayı tesisin işletme aşamasında meydana gelecek koku emisyonundan en yakın yerleşim biriminin olumsuz etkilenmesi beklenmemektedir. 21

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ Şekil 4. Asgari Mesafe Eğrisi Projenin işletme aşamasında 19.07.2013 tarih ve 28712 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Koku Oluşturan Emisyonların Kontrolü Hakkında Yönetmelik" hükümlerine titizlikle uyulacak olup bu yönetmelikte belirtilen tüm önlemler alınacaktır. 3) GÜRÜLTÜ: Proje konusu tesis; 29.04.2009 Tarih ve 27214 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin Ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik Ek-2, Madde 7.30.3 (20.000 adet ve daha fazla piliç, tavuk, hindi ve benzeri kümes hayvanları kapasiteli tesisler.) te yer almakta olup, tesis yönetmeliğin 1.Maddesi ikinci bendine göre gürültü kontrol ile ilgili hükümlerinden muaftır Bu kapsamda tesis için Akustik Rapor hazırlanmamıştır. İnşaat Aşamasında; İnşaat sırasında gürültü kaynağı olacak ekipmanlar açık alanda çalışacaktır. Tesis binasının inşaatında kullanılacak olan makine ve ekipman sayısı, güçleri ve ses basınç düzeyleri aşağıda verilmiştir. Tablo 9. Proje Kapsamında Kullanılacak Makine-Ekipmanlar, Sayıları ve Ses Gücü Seviyeleri Makine-Ekipman Adı Adedi Gücü (kw) Ses Basınç Seviyesi (db) Ekskavatör 1 150 86 Beton Pompası 1 55 106 Kamyon 2 120 106 Transmikser(8-13 m 3 ) 1 120 105 22

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ İnşaat sırasında kullanılacak olan makine ve ekipmanlar, 500-4000 Hz arasındaki dört oktav bandındaki toplam ses gücü düzeylerinin hesaplanması için Tablo 10 da belirtilen formüller kullanılmıştır. Tablo 10.Teçhizat Tipi ve Bunların Net Güç Seviyelerine Uygun Olarak Tanımlanan Ses Gücü Seviyeleri Teçhizatın tipi Sıkıştırma makineleri (titreşimli silindirler, titreştirici levhalar, titreşimli çekiçler) Paletli dozerler, paletli yükleyiciler, paletli kazıcı yükleyiciler Tekerlekli dozerler, tekerlekli yükleyiciler, tekerlek kazıcı-yükleyiciler, damperli kamyonlar, greyderler, yükleyici tipli toprak doldurmalı sıkıştırıcılar, içten yanmalı motor tahrikli karşı ağırlıklı hidrolik kaldırmalı kamyonlar,hareketli vinçler, sıkıştırma makineleri (titreşimsiz silindirler), kaldırım perdah makineleri, hidrolik güç oluşturma makineleri Kazıcılar, eşya taşımak için yük asansörleri, yapı (konstrüksiyon) vinçleri, motorlu çapalama makineleri Net kurulu güç P (kw) Elektrik gücü P el (1) (kw) Uygulama kütlesi, m (kg) Kesme genişliği L (cm) Müsaade edilen ses gücü seviyesi db/1 pw 3 Ocak 2004 den itibaren 3 Ocak 2006 dan itibaren P < 8 108 105 8 < P < 70 109 106 P > 70 89 + 11 log P 86 + 11 log P P < 55 106 103 P > 55 87 + 11 log P 84 + 11 log P P < 55 104 101 P > 55 85 + 11 log P 82 + 11 log P P < 15 96 93 P > 15 83 + 11 log P 80 + 11 log P m < 55 107 105 Elle tutulan beton kırıcıları ve deliciler 15< m < 30 94 + 11 log m 92 + 11 log m m > 30 96 + 11 log m 94 + 11 log m Kule vinçleri 98 + log P 96 + log P P el < 2 97 + log P el 95 + log P el Kaynak ve güç jeneratörleri 2< P el < 10 98 + log P el 96 + log P el P el > 10 97 + log P el 95 + log P el Kompresörler P < 15 99 97 P > 15 97 + 2 log P 95 + 2 log P L < 50 96 94 Çim biçme makineleri, çim düzeltme/çim kenar düzeltme makineleri 50< L < 70 100 98 70< L < 120 100 98 (2) L > 120 105 103 Proje kapsamında kullanılacak makinelerin motor güçlerine göre, araçların ses gücü seviyeleri hesaplanmıştır. 23

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ Ekskavatör: P = 150 kw P > 55 Kw olması durumunda müsaade edilen ses gücü seviyesi; (Lw)= 82 + 11 log P 150 kw > 55 kw olduğuna göre; Lw = 82 + 11 log 150= 105,9 Db Beton Pompası: P = 55 kw P < 55 olduğundan (Lw)= 101 db Kamyon: P = 120 kw P > 55 Kw olması durumunda müsaade edilen ses gücü seviyesi; (Lw)= 82 + 11 log P 120 kw > 55 kw olduğuna göre; Lw = 82 + 11 log 120= 104,9 db Transmikser: P = 120 kw P > 55 Kw olması durumunda müsaade edilen ses gücü seviyesi; (Lw)= 82 + 11 log P 120 kw > 55 kw olduğuna göre; Lw = 82 + 11 log 120= 104,9 db Her bir gürültü kaynağına ait toplam ses gücü düzeyinin 500-4000 Hz arasındaki 4 oktav bandına dağılımının, her bir oktav bandındaki ses gücü düzeyi lastik tekerlekli yükleyici için örnek alınarak aşağıdaki gibi hesaplanmıştır. Lw(i)= 10 log 10lw/10 ve Lp= Lw+10 log(q/a) A = 4 r2 Q= yönelme katsayısı (Yer düzeyindeki ses kaynağının yarı küresel dağılımı, Q=1) r = Kaynaktan uzaklık (m) Tablo 11.Ses Gücü Düzeyi (Lastik Tekerlekli Yükleyici İçin) Gürültü Kaynağı Frekans Aralığı Toplam 500Hz 1000Hz 2000Hz 4000Hz Las. Teker. 105.94 99.92 99.92 99.92 99.92 Yük Lastik Tekerlekli Yükleyici için her frekansa göre atmosferik yutuş değerleri Aatm= 7.4 x 10-8 x f2 x r / formülü ile hesaplanmıştır. Söz konusu formülde yer alan; Aatm = Atmosferik yutuş ile ses basıncı düzeyindeki düşüş (dba) f = İletilen sesin frekansı r = Kaynaktan uzaklık (m) = Havanın bağıl nemi (Bolu İli Meteorolojik Verilerine Göre Ortalama Bağıl Nem %72 dir.) Atmosferik yutuş değerlerinin düşülmesinden sonra lastik tekerlekli yükleyici kaynağının 4 oktav bandındaki net ses düzeyi; L= L-Aatm formülü ve Toplam ses düzeyi Lt = n 1 Lpi /10 10 Log 10 formülünde hesaplanarak Tablo 12 de verilmiştir. n i 1 24

beton pompası Las. Teker. Yük RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ Tablo 12.Toplam Ses Düzeyi (Lastik Tekerlekli Yükleyici) Lastik Tekerlekli Yükleyici Mesafe 500 Hz 1000 Hz 2000 Hz 4000 Hz Toplam 10 65.73 68.92 67.69 67.76 73.69 50 51.76 54.90 53.54 53.12 59.49 100 45.75 48.82 47.32 46.28 53.23 250 37.83 40.71 38.74 35.86 44.65 500 31.88 34.43 31.69 25.72 37.90 700 28.42 30.65 27.14 18.09 33.87 800 27.87 30.04 26.38 16.71 33.23 850 27.36 29.46 25.64 15.36 32.62 900 26.87 28.92 24.94 14.04 32.05 1000 25.98 27.90 23.62 11.48 30.99 Proje kapsamında yer alan ekipmanların gürültü değerleri yukarıda lastik tekerlekli yükleyici için verilen örnek hesaplamalara göre yapılmış, Ses Gücü Düzeyleri Tablo 13 de, Toplam Ses Düzeyleri Tablo 14 te verilmiştir. Tablo 13.Ses Gücü Düzeyleri Gürültü Kaynağı Ses Gücü Düzeyi (db) Toplam 500Hz 1000Hz 2000Hz 4000Hz Lastik Tekerlekli Yükleyici 105.94 99.92 99.92 99.92 99.92 Beton Pompası 101.14 95.12 95.12 95.12 95.12 Kamyon (2 adet) 104.87 98.85 98.85 98.85 98.85 Transmikser 99.16 93.14 93.14 93.14 93.14 Tablo 14.Toplam Ses Düzeyi Gürültü Kaynağı Mesafe (m) Ses Düzeyi (dba) 500Hz 1000Hz 2000Hz 4000Hz Toplam Ses Düzeyi (dba) 10 65.73 68.92 67.69 67.76 73.69 50 51.76 54.90 53.54 53.12 59.49 100 45.75 48.82 47.32 46.28 53.23 250 37.83 40.71 38.74 35.86 44.65 500 31.88 34.43 31.69 25.72 37.90 700 28.42 30.65 27.14 18.09 33.87 800 27.87 30.04 26.38 16.71 33.23 850 27.36 29.46 25.64 15.36 32.62 900 26.87 28.92 24.94 14.04 32.05 1000 25.98 27.90 23.62 11.48 30.99 10 60.94 64.12 62.89 62.97 68.89 50 46.97 50.10 48.75 48.33 54.70 100 40.96 44.03 42.52 41.49 48.43 250 33.04 35.92 33.95 31.06 39.86 500 27.08 29.64 26.90 20.93 33.11 700 23.62 25.86 22.35 13.30 29.08 800 23.08 25.25 21.58 11.92 28.44 850 22.56 24.67 20.85 10.57 27.83 25

transmikser kamyon RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ Gürültü Kaynağı Mesafe (m) Ses Düzeyi (dba) 500Hz 1000Hz 2000Hz 4000Hz Toplam Ses Düzeyi (dba) 900 22.08 24.12 20.15 9.25 27.26 1000 21.19 23.11 18.82 6.69 26.20 10 67.67 70.86 69.63 69.71 75.63 50 60.08 56.84 55.49 55.07 63.38 100 54.05 50.77 49.26 48.23 57.19 250 46.05 42.66 40.68 37.80 48.83 500 39.96 36.38 33.64 27.67 42.34 700 36.38 32.60 29.09 20.04 38.50 800 35.80 31.99 28.32 18.65 37.88 850 35.26 31.41 27.59 17.30 37.30 900 34.75 30.86 26.89 15.99 36.75 1000 33.81 29.84 25.56 13.43 35.74 10 64.66 67.85 66.62 66.70 72.62 50 50.69 53.83 52.48 52.06 58.43 100 44.69 47.76 46.25 45.22 52.16 250 36.77 39.64 37.67 34.79 43.59 500 30.81 33.37 30.63 24.66 36.83 700 27.35 29.59 26.08 17.03 32.81 800 26.80 28.98 25.31 15.64 32.16 850 26.29 28.40 24.58 14.29 31.56 900 25.81 27.85 23.88 12.98 30.98 1000 24.92 26.83 22.55 10.42 29.93 Toplam ses gücü düzeyi hesaplandıktan sonra aşağıdaki formül yardımı ile mesafelere göre ses basıncı düzeyi hesaplanıp ve Tablo 15 de verilmiştir. L eq L Wt Q 10 log 4 r 2 Leq = Toplam ses basıncı düzeyi Q = Ses kaynağının konumuna göre yönelme katsayısı. r = mesafe (m) Tablo 15.İnşaat Aşamasında Tüm Kaynaklardan Oluşacak Ortalama Ses Basınç Seviyelerinin Mesafelere Göre Dağılımı Mesafe Lgündüz (dba) 10 79.34 50 66.08 100 59.86 250 51.40 650 43.90 700 41.54 800 40.25 850 39.66 900 39.10 1000 38.07 26

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ Şekil 5.İnşaat Aşamasında Gürültünün Mesafelere Göre Dağılımı Projenin inşaat aşamasında 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazetede Yayımlanarak Yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği nde belirtilen hususlara uyulacaktır. Buna göre söz konusu Yönetmeliğin Ek-7, Tablo 5 te belirtilen sınır değerler aşılmayacaktır. Bu limitler Tablo 16 da verilmiştir. Tablo 16.Endüstri tesisleri için çevresel gürültü sınır değerleri (Ek-7, Tablo 5) Faaliyet türü (yapım, yıkım ve onarım) L gündüz (dba) Bina 70 Yol 75 Diğer Kaynaklar 70 Söz konusu tesisin işletilmesi aşamasında Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi Yönetmeliği Madde 23 de verilen; a) Şantiye alanındaki faaliyet türlerinden çevreye yayılan gürültü seviyesi Ek-VII de yer alan Tablo-5 te verilen sınır değerleri aşamaz. b) Konut bölgeleri içinde ve yakın çevresinde gerçekleştirilen şantiye faaliyetleri gündüz zaman dilimi dışında akşam ve gece zaman dilimlerinde sürdürülemez. c) Haftasonu ve resmî tatil günlerinde gerçekleştirilecek şantiye faaliyetlerine, konut bölgeleri ve yakın çevresinden gelen şikayetlerin yoğunluğu dikkate alınarak, İl Mahalli Çevre Kurulu Kararı ile yasaklama getirilebilir. ç) Kamu yararı gerektiren baraj, köprü, tünel, otoyol, şehir içi anayol, toplu konut gibi projelerin inşaat faaliyetleri ile şehir içinde gündüz trafiği engelleyecek inşaat faaliyetleri gündüz zaman diliminde çalışmamak koşuluyla Ek-VII de yer alan Tablo-5 teki gündüz değerlerinden akşam için 5 dba, gece için 10 dba çıkartılarak elde edilen sınır değerlerin sağlanması ve bu kapsamda alınacak İl Mahalli Çevre Kurulu Kararı ile sürdürülebilir. d) Şantiye faaliyeti sonucu oluşabilecek darbe gürültüsü, LCmax gürültü göstergesi cinsinden 100 dbc yi aşamaz. e) Faaliyet sahibi tarafından şantiye alanında; inşaatın başlama, bitiş tarihleri ve çalışma periyotları ile büyükşehir belediyesi veya il/ilçe belediyesinden alınan izinlere ilişkin bilgiler inşaat alanında herkesin kolayca görebileceği bir tabelada gösterilir. 27

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ f) Tatil beldelerinde ve turistik alanlarda gerçekleştirilen tüm şantiye faaliyetleri büyükşehir belediyesi ve/veya il/ilçe belediyesinin kararı doğrultusunda hafta sonları veya bir kaç ay süre ile tamamen durdurulabilir. Tesis inşaat aşamasında meydana gelecek çevresel gürültü düzeyi, L gündüz cinsinden minimum standart değer olan 70 dba yı 50 m.de sağlamaktadır. Faaliyet alanına en yakın duyarlı yapılar, yaklaşık 350 metre batısında bulunan Boyacılar Köyü ne bağlı konutlardır. Bu nedenle 350 metre mesafedeki duyarlı yapıların, şantiyede meydana gelecek gürültüden olumsuz etkilenmesi söz konusu değildir. İşletme Aşaması; İşletme sırasında kullanılacak olan tüm ekipmanlar Tablo 17 de verilmiştir. Söz konusu tüm ekipmanlar kapalı alan içinde çalıştırılmaktadır. Tesiste kullanılan ekipmanların toplam ses gücü düzeyi yaklaşık 500 Kw olacağı öngörülmektedir. Tablo 17.Tesiste Kullanılacak Olan Araçların Sayıları ve Ses Gücü Seviyeleri Makine-Ekipman Adı Adedi Gücü (kw) Traktör 1 75 Jeneratör 1 75 Havalandırma Fanları 8 15 İşletme sırasında kullanılacak olan makine ve ekipmanlar, 500-4000 Hz arasındaki dört oktav bandındaki toplam ses gücü düzeylerinin hesaplanması aşağıda verilen formüllerle yapılmıştır. Proje kapsamında kullanılacak makinelerin motor güçlerine göre, araçların ses gücü seviyeleri hesaplanmıştır. Traktör Kepçe: P = 101 Hp = 75 kw * P > 55 Kw olması durumunda müsaade edilen ses gücü seviyesi (Lw)= 82 + 11 log P 112 Kw > 55 Kw olduğuna göre; Lw = 82 + 11 log 112 = 102,6 db Jeneratör: P = 75 kw P el > 10 olması durumunda müsaade edilen ses gücü seviyesi (Lw)= 95 + log P el formülü kullanılacaktır. (Lw)= 95 + log 75 = 96,9 db Havalandırma Fanları: P = 20 Hp = 15 kw * P 15 Kw olması durumunda müsaade edilen ses gücü seviyesi (Lw)= 95 + 2 log P 15 15 Kw olduğuna göre; Lw = 95 + 2 log 15 = 99,4 db Proje alanında çalışılacak olan muhtemel gürültü kaynakları ve bu kaynakların gürültü düzeyleri aşağıdaki tabloda toplu halde verilmiştir. Tablo 18.Proje Alanında Muhtemel Gürültü Kaynakları ve Gürültü Düzeyleri Kaynak Ses Gücü Düzeyi (db) Traktör 102,6 Jeneratör 96,9 Fan (8) 99,4 28

Havalandırma Fanı Traktör Kepçe RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ Tesiste 8 adet fan kullanılacaktır. Bunun dışında tesiste kullanılan gürültü kaynaklarından traktör ve jeneratör birer adet kullanılacaktır. Tesiste birden fazla kullanılan ekipmanın toplam ses gücü düzeyi Lw T = 10 log 10 Lwi/10 formülü ile hesaplanmıştır. Her bir kaynağın ses gücü düzeyi bilindiğine göre her kaynağın ses basıncı düzeyini Lpi= Lw + 10 log (Q / 4 π r 2 ) formülünden hesaplanmıştır. R Q : K aynaktan uzaklık : Arazi indirgeme faktörü, 1 alınacaktır. Tablo 19.Traktör İçin 4 Oktav Bandında Ses Basıncı Hesabı (Lwt=102,6 için) Gürültü Kaynağı Ses Düzeyi (dba) Toplam Ses Mesafe (m) Düzeyi (dba) 500Hz 1000Hz 2000Hz 4000Hz 10 62.42 65.60 64.37 64.43 70.37 50 48.45 51.58 50.20 49.71 56.15 100 42.44 45.50 43.95 42.77 49.86 250 34.53 37.37 35.30 32.03 41.23 550 30.49 33.11 30.52 25.17 36.65 500 28.56 31.06 28.12 21.39 34.44 750 25.11 27.25 23.45 13.24 30.40 1000 22.67 24.46 19.79 6.12 27.51 1250 20.80 22.23 16.70-0.45 25.25 1500 19.28 20.36 13.96-6.66 23.39 Tablo 20.Fan İçin 4 Oktav Bandında Ses Basıncı Hesabı (Lwt=108,4) Gürültü Kaynağı Mesafe (m) Ses Düzeyi (dba) 500Hz 1000Hz 2000Hz 4000Hz Toplam Ses Düzeyi (dba) 10 74.97 78.16 76.92 76.97 82.92 50 61.00 64.13 62.74 62.18 68.68 100 55.00 58.04 56.46 55.14 62.36 250 47.09 49.89 47.74 44.15 53.70 550 43.05 45.62 42.90 37.03 49.10 750 37.70 39.72 35.67 24.49 42.84 800 37.16 39.09 34.86 22.91 42.19 850 36.65 38.50 34.08 21.38 41.58 900 36.17 37.94 33.33 19.87 41.01 1000 35.28 36.90 31.91 16.93 39.95 Makinelerin çalışması sürekli değil, kısa süreler halinde olacaktır. Yapılan hesaplamalarda en kötü ihtimaller göz önünde bulundurularak bütün makinelerin aynı anda ve aynı yerde çalıştığı varsayılmıştır. Tesisin işletilmesi esnasında oluşacak gürültünün hesaplanması için aşağıdaki formüller kullanılmıştır. 29

Jeneratör Traktör Havalandırma Fanı RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ Proje kapsamında çalışacak ekipmanların 500 Hz-1000Hz-2000Hz-4000Hz frekanslarına göre atmosferik yutuş değerleri A atm = 7,4 x 10-8 x f 2 x r / formülü ile hesaplanmıştır. Söz konusu formülde yer alan; A atm = Atmosferik yutuş ile ses basıncı düzeyindeki düşüş (dba) f = İletilen sesin frekansı r = Kaynaktan uzaklık (m) = Havanın bağıl nemi (Ortalama %72) Atmosferik yutuş değerlerinin her bir ekipmanın ses gücü düzeyinden çıkarılmasından sonra kaynakların 4 oktav bandındaki net ses düzeyi; L= L-A atm formülü, Toplam ses düzeyi n n 1 Lpi /10 1 Lpi /10 Lt = 10 Log 10 formülü ve L gündüz =L eg kabulü ile L eg = 10 Log 10 formülü n i 1 yardımıyla her bir ekipman için ayrı ayrı hesaplanmıştır. Tablo 21. Mesafelere Göre 4 Oktav Bandı İçin Net Ses Basıncı Düzeyi n i 1 Gürültü Kaynağı Mesafe (m) Ses Düzeyi (dba) Toplam Ses Düzeyi (dba) 500Hz 1000Hz 2000Hz 4000Hz 10 74.97 78.16 76.92 76.97 82.92 50 61.00 64.13 62.74 62.18 68.68 100 55.00 58.04 56.46 55.14 62.36 250 47.09 49.89 47.74 44.15 53.70 550 43.05 45.62 42.90 37.03 49.10 750 37.70 39.72 35.67 24.49 42.84 800 37.16 39.09 34.86 22.91 42.19 850 36.65 38.50 34.08 21.38 41.58 900 36.17 37.94 33.33 19.87 41.01 1000 35.28 36.90 31.91 16.93 39.95 10 62.42 65.60 64.36 64.41 70.36 50 48.45 51.57 50.18 49.62 56.12 100 42.45 45.49 43.91 42.59 49.81 250 34.54 37.34 35.19 31.60 41.14 550 30.50 33.07 30.35 24.48 36.54 750 25.15 27.17 23.12 11.93 30.29 800 24.61 26.54 22.31 10.36 29.64 850 24.10 25.95 21.53 8.82 29.03 900 23.61 25.39 20.78 7.31 28.46 1000 22.73 24.35 19.36 4.38 27.39 10 62.42 65.60 64.36 64.41 70.36 50 54.82 51.57 50.18 49.62 58.08 100 48.78 45.49 43.91 42.59 51.87 250 40.78 37.34 35.19 31.60 43.45 550 36.65 33.07 30.35 24.48 39.04 750 31.08 27.17 23.12 11.93 33.06 800 30.50 26.54 22.31 10.36 32.44 850 29.96 25.95 21.53 8.82 31.86 900 29.45 25.39 20.78 7.31 31.31 30

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ Gürültü Kaynağı Mesafe (m) Ses Düzeyi (dba) Toplam Ses Düzeyi (dba) 500Hz 1000Hz 2000Hz 4000Hz 1000 28.50 24.35 19.36 4.38 30.29 Yukarıda verilen formüllere göre, mesafeye göre Lgündüz değerleri Tablo 22 de verilmiştir. Tablo 22.Lgündüz Değerinin Mesafeye Göre Dağılımı Mesafe Lgündüz (dba) 10 83.37 50 69.26 100 62.95 250 54.30 500 49,57 750 43.49 800 42.84 850 42.24 900 41.67 1000 40.61 Şekil 6. İşletme Aşamasında Gürültünün (Lgündüz) Mesafelere Göre Dağılımı Tesisin çalışması sırasında ortaya çıkacak olan gürültü değerleri Tablo 23 de verilmiştir. Söz konusu tesis 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği Tablo 4 de belirtilen Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan konutların yoğun olarak bulunduğu alanlar sınıfında yer almaktadır. 31

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ Tablo 23.Endüstri tesisleri için çevresel gürültü sınır değerleri (Ek-7, Tablo 4) Alanlar Gürültüye hassas kullanımlardan eğitim, kültür ve sağlık alanları ile yazlık ve kamp yerlerinin yoğunluklu olduğu alanlar Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan konutların yoğun olarak bulunduğu alanlar Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan işyerlerinin yoğun olarak bulunduğu alanlar Organize Sanayi Bölgesi veya İhtisas Sanayi Bölgesi içindeki her bir tesis için L gündüz (dba) L akşam (dba) L gece (dba) 60 55 50 65 60 55 68 63 58 70 65 60 Tablo 23 de çıkan değerleri 04.06.2010 tarih ve 27601 Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği Ek-7, Tablo 4 de belirtilen sınır değerlere göre kıyasladığımızda; L gündüz cinsinden minimum standart değer olan 65 dba yı yaklaşık 75 m.de sağlamaktadır. Proje alanına en yakın yerleşim yeri yaklaşık 350 metre uzaklıktaki Boyacılar Köyüne bağlı konutlardır. Yapılan hesaplamalarda gürültü seviyesi 350 metrede yaklaşık 50,00 dba değerinden düşük hesaplanmıştır. Bu nedenle en yakın yerleşim yerinin tesis işletme faaliyetlerinden olumsuz etkilenmeyeceği öngörülmektedir. Projenin işletme aşamasında 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ne titizlikle uyulacaktır. Söz konusu tesisin işletilmesi aşamasında Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi Yönetmeliği Madde 22 de verilen; a) Her bir işletme ve tesisten çevreye yayılan gürültü seviyesi Ek-VII de yer alan Tablo- 4 te verilen sınır değerleri aşamaz. b) Gürültüye hassas kullanımları etkileyebilecek şekilde yakınında, bitişiğinde, altında veya üstünde faaliyetini sürdüren; her bir işyeri, atölye, imalathane ve benzeri işletmelerden hava yoluyla çevreye yayılan veya ortak bölme elemanları, ara döşemeler, tavan veya bitişik duvarlar aracılığıyla hassas kullanımlara iletilen çevresel gürültü seviyesi Leq gürültü göstergesi cinsinden arka plan gürültü seviyesini 5 dba dan fazla aşamaz. c) Birden fazla işyeri, atölye, imalathane gibi işletmeler ile organize sanayi bölgesi veya küçük sanayi sitesinden çevreye yayılan toplam çevresel gürültü seviyesi Leq gürültü göstergesi cinsinden arka plan gürültü seviyesini 7-10 dba aralığından fazla aşamaz. Bu aralık esas alınmak kaydıyla, toplam çevresel gürültü seviyesi; gürültüye maruz kalınan alandaki etkilenen kişi sayısı, gürültü kaynağı ile gürültüye hassas mekânlar arasındaki mesafe ve benzeri faktörler göz önünde bulundurularak İl Mahalli Çevre Kurulu Kararı ile belirlenir. Bu bentte verilen sınır değerin aşılması halinde, arka plan gürültü seviyesine katkısı olan her bir işyeri sınır değer aşımından eşit olarak sorumludur. Gürültüye katkı oranları belirlendikten sonra her bir işletme gerekli tedbirleri alır. ç) İşletme, tesis, atölye, imalathane ve işyerlerinin faaliyeti sonucu oluşabilecek darbe gürültüsü LCmax gürültü göstergesi cinsinden 100 dbc yi aşamaz. kriterlerine uyulacaktır. 32

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ Tesiste inşaat ve işletme aşamalarında çevresel gürültü düzeyi, Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği nde belirtilen sınır değerleri sağlanacaktır. Projenin inşaat ve işletme aşamasında 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazetede Yayımlanarak Yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliğine titizlikle uyulacaktır. 33

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ d)kullanılan teknoloji ve malzemelerden kaynaklanabilecek kaza riski. Projenin inşası aşamasında iş makinelerinin kullanılması sırasında ve işletme aşamasında elektrik üretimi ve üretilen elektriğin iletimi esnasında gerekli önlemler alınmadığı taktirde insan sağlığı açısından tehlike olabilecektir. Bu nedenle inşaat ve işletme süresince iş güvenliği ve işçi sağlığı konularında gerekli çalışmalar ve organizasyonlar yapılacaktır. İnşaat Aşaması; İnşaat aşamasında şantiye sahası içerisinde her türlü çevre emniyeti alınacak ve tüm saha çevresinde gerekli ikaz levhaları konulacaktır. Personel iş ve güvenlik kuralları konusunda eğitilerek iş kazalarının önlenmesi için güvenlik kurallarına uymaları sağlanacaktır. Şantiye sahasında ve çalışma alanlarında yeterli düzeyde aydınlatma yapılacaktır. Projenin inşaat aşamasında bu tür risklerin önlenmesi için alınacak önlemler aşağıda açıklanmaktadır. - Proje başlamadan önce iş sağlığı ve güvenliği konusunda çalışacak bir koordinatör atanacak, uygulanacak kuralların ve acil durum önlemlerinin belirlendiği bir iş sağlığı ve güvenliği planı oluşturulacaktır. Kolay anlaşılabilir şekilde hazırlanacak plan hakkında tüm çalışanların bilgilenmesi sağlanacaktır. - İnşaat süresince yapı alanına gerekli işaret ve uyarı levhaları konulacaktır. - İnşaatta çalıştırılacak personele yangınla mücadele, yüksekte çalışma ve ilk yardım gibi konularda eğitimler verilecektir. - İnşaat aşamasında kullanılacak iş makinelerinin periyodik olarak teknik kontrol ve bakımı yapılacaktır. - Özellikle yağmurlu havalarda yıldırım düşmesi tehlikesine karşı hava şartları düzelene kadar inşaat sahasında arazi çalışmalarına ara verilecektir. - İzin verilen kişilerden başkasının yapı alanına girmesini önlemek üzere gerekli düzenlemeler yapılacaktır. - Yapılan tüm çalışmalarda, işçilerin sağlık ve güvenliğinin korunmasının sağlanması için işveren veya işveren adına hareket eden kişi tarafından atanan, yeterli beceri ve uzmanlığa sahip kişiler tarafından gerekli gözetim yapılacaktır. - Proje kapsamında, mekanik ve elektrikli ekipmanın seçimi, kurulması, hizmete alınması, işletilmesi ve bakımında, işçilerin sağlık ve güvenliği için, 05/06/2002 tarihli ve 24776 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Makine Emniyeti Yönetmeliği ve İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği hükümleri dikkate alınacaktır. - İşçilerin toz ve gürültüden etkilenmemeleri için toz maskesi ve kulaklık kullanmaları sağlanacaktır. Ayrıca araç, makine ve teçhizatın kullanımından dolayı da iş kazaları (araç devrilmesi, çarpması, araç çarpışması vs.) olabilir. Tüm bu kazaları azaltmak ve engellemek için personele eğitim yaptırılacak, gerekli uyarılar yapılacak ve ilgili yerlere uyarı levhaları asılacaktır. - İnşaat sahasına, çalışanların dışında kimsenin girmesi de engellenecektir. - Proje inşaat aşamasında olabilecek yangınlarına karşı gerekli her türlü koruyucu önlem alınacaktır. Şantiyede muhtemel yangınlara karşı yangın söndürme tüpleri ve malzemeleri bulundurulacaktır. İşletmede yangın ihtimaline karşı her türlü tedbir alınacak ve ilgili idare ile ilişki kurulacaktır. 34

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ İşletme Aşaması; Bütün Broiler Piliç Yetiştirme Tesislerinde meydana geldiği gibi toplu piliç ölümleri can ve mal güvenliği açısından risk unsuru taşımaktadır. Hastalık riski bulunan kümeslerin sağlık açısından kontrolleri peryodik olarak yapılması gerekmektedir. Toplu ölüm görülmesi halinde Bolu İl Sağlık Müdürlüğü nün haberdar edilmesi sağlanacaktır. Proje kapsamında kurulması planlanan Broiler Piliç Yetiştirme Tesisinden kaynaklı kaza rizkini önlemek amacıyla aşağıda belirtilen önlemler alınacaktır. - Broiler Piliç Yetiştirme Tesisinde temizlik işleri periyodik olarak yaptırılacaktır. - Broiler Piliç Yetiştirme Tesisinin yıldırımdan korunması için paratoner ve topraklama teçhizatı tesis edilecektir. - Broiler Piliç Yetiştirme Tesisinde yangın ihtimaline karşı tesiste yangın tüpleri bulundurulacaktır. - Sabotaj riskine karşı tesiste bulunan bakıcılar bilgilendirilerek olası bir durum karşısında güvenlik güçlerine haber verilmesi husunda haber vermesi sağlanacaktır. - Tesiste bulunan bakıcı ve ailelerine olası kaza, doğal afet, yangın, sabotaj vb. durum karşısında neler yapılacağı hakkında eğitim verilecektir. İnşaat ve işletme aşamasında 4857 sayılı İş Kanunu hükümlerine uyulacaktır. Proje kapsamında inşaat ve işletme faaliyetleri süresince iş güvenliği ve işçi sağlığı konularında gerekli çalışmalar ve organizasyonlar yapılacak, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğünün ilgili maddeleri hükmünce gerekli önlemler alınacak ve sürekli olarak kontrol edilecektir. Şantiye binasında, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğünde belirtilen ilk yardım malzeme ve gereçlerinin bulunduğu bir ilk yardım dolabı bulundurulacaktır. Şantiyede sürekli bir araç bulundurulacak ve meydana gelebilecek herhangi bir kaza veya işçilerin hastalanması durumunda Bolu İlinde yer alan hastanelerden faydalanılacaktır. Acil Eylem Planı Acil Eylem Planları (ACE); - İş güvenliği ve ilk yardım planları, - Sabotaj ve saldırılara karşı koruma-emniyet ve güvenlik planı, - Yangınlara karşı eylem planı, - Deprem ve doğal afetlerde uygulanacak eylem planı, - Terör-sabotaj-bomba ve tehditlere karşı eylem planlarını içerecektir. Proje kapsamında iş güvenliği ve işçi sağlığını koruma amaçlı olarak hazırlanan Acil Müdahale Planı, doğal afet, yangın, sabotaj gibi acil durumlarda işlerlik kazanacaktır. Projenin inşaat aşamasında kullanılacak olan Acil Eylem Planı nda bulunması gerek unsurlar aşağıda sıralanmıştır; - Acil Eylem Ekibi nin (AEE) Belirlenmesi - AEE nin görev tanımlarının yapılması - AEE içerisinde ast kademeler oluşturulması (kurtarma, ilk yardım, müdahale vb.) - AEE nin ilgili kurum/kuruluşlar ve kendi içerisindeki koordinasyon konularının belirlenmesi - AEE içerisinde çalışacak personelin günlük çalışma esaslarının belirlenmesi AEE nin bir müdahale anında ihtiyaç duyacağı tüm ekipman ve araçlar özellikle projenin inşaat aşamasında hazır bulundurulacaktır. Acil Müdahale Planı, koordinasyon öncelikleri aşağıda verilmiştir. 35

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ ACİL MÜDAHALE PLANI YANGIN PATLAMA SABOTAJ DOĞAL AFET KAZA BEKÇİ TELEFON SİVİL SAVUNMA İTFAİYE KARAKOL İLKYARDIM AMBULANS HASTANE Şekil 7.Acil Müdahale Planı ACİL TELEFONLAR İTFAİYE: 110 JANDARMA:156 POLİS:155 36

BÖLÜM II PROJENİN YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ 2.PROJE YERİ VE ETKİ ALANIN MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ: Projenin Yeri Rıfat KAYA tarafından Bolu ili, Göynük İlçesi, Boyacılar Köyü sınırları içerisinde toplam 5.029,5 m 2 alan içerisinde Broiler Piliç Yetiştirme Tesisi nin kurulup işletilmesi planlanmaktadır. Proje alanı, faaliyet sahibinin mülkiyetinde olup proje alanının tapusu EK-2 Resmi Belgeler de verilmiştir. Proje alanı 1/25.000 ölçekli topoğrafik haritada H25-A3 paftalarında yer almaktadır. Proje alanının yaklaşık 350 metre batısında Boyacılar Köyü yer almaktadır. 2200 metre kuzey batısında Arızlar Köyü yer almaktadır. 3700 metre batısında Kilciler Köyü yer almaktadır. Proje alanının yakın çevresinde tarım alanları ve kanatlı hayvan yetiştirme tesisi bulunmaktadır. Proje alanı ait koordinatları Tablo 24 de ve EK-1 Koordinatlar da verilmiştir. Tablo 24. Proje Alanı Koordinatları KOORDİNAT LİSTESİ NO Y X 1 301092.87 4461349.79 2 301060.19 4461349.00 3 301038.27 4461349.63 4 301009.24 4461349.99 5 300993.11 4461383.99 6 301015.40 4461378.94 7 301034.82 4461379.44 8 301092.91 4461388.11 9 301104.56 4461391.36 10 301113.71 4461396.20 11 301124.48 4461404.90 12 301133.75 4461412.72 13 301135.97 4461395.90 14 301132.82 4461363.17 15 301114.57 4461353.44 16 301092.87 4461349.79 Proje alanını gösterir yer bulduru haritası Şekil 8 de, tesis alanı ve civarını gösterir uydu görüntüleri Şekil 9 da sunulmuştur. Proje Alanı Resimleri Şekil 10 da verilmiştir. Proje alanını 1/25.000 ölçekli Topografik harita EK-4 te ve Proje Alanı Genel Jeolojisi ise EK- 6 da verilmiştir. 37

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ PROJE ALANI Şekil 8. Yer Bulduru Haritası 38

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ Şekil 9. Proje Alanı Uydu Görüntüsü-1 39

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ PROJE ALANI Şekil 10. Proje Alanını Uydu Görüntüsü-2 40

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ Şekil 11. Proje Alanı Görüntüleri-1 41

RIFAT KAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ Şekil 12. Proje Alanı Görüntüleri-2 42

RIFATKAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRTESİSİ Nüfus Bolu İli, Merkez İlçe, proje alanı ve yakın çevresine ait nüfus bilgileri aşağıda verilmiştir. Tablo 25. Yerleşim Yeri Nüfus Bilgileri (TUİK, 2012) Yerleşim Yeri Erkek Kadın Toplam Bolu İli 139.805 141.275 281.080 Merkez İlçe 86.091 86.264 172.355 Boyacılar Köyü 111 111 222 Arızlar 29 28 57 Kilciler 53 60 113 Yukarıda verilen bilgiler ışığında proje alanının yer aldığı Bolu İli 281.080 kişi, Merkez İlçe 172.355 kişi ve proje alanına en yakın yerleşim yeri olan Boyacılar Köyü ise 222 kişilik nüfusa sahiptir Meteorolojik ve İklimsel Özellikler Bolu İli nin kuzey kesimlerinde, Yedigöller civarında dar bir alanda, Batı Karadeniz iklimi görülür. Oradan güneye doğru gidildikçe Karadeniz ikliminin etkisi azalmaya başlar ve İç Anadolu ikliminin etkisi hissedilir. Bolu İli nin en güney kesimlerinde Marmara iklimi etkisi ağır basar. Aradaki kısımda Karadeniz ardı iklimi olarak tanımlanan bir iklim tipi yaşanır. Bolu İline ait Meteorolojik Bülten EK-7 de verilmiştir. Bolu İli nin meteorolojik durumunun değerlendirilmesinde Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü nden temin edilen Bolu Meteoroloji İstasyonu na ait 1975-2006 yılları arasındaki rasat kayıtlarından yararlanılmış olup kayıtlar eklerde verilmiştir. Bolu İli nde en düşük sıcaklık -22,6 o C ile Aralık ayında, en yüksek sıcaklık 39,8 o C ile Ağustos ayında kaydedilmiştir. Sıcaklık Ocak ayından Ağustos ayına kadar düzenli olarak artmakta; Ağustos ayından Ocak ayına kadar da yine düzenli olarak azalmaktadır. Bağıl nem; özellikle gürültü hesaplamalarında kullanılan bir parametredir ve Bolu İli nde genelde % 72 civarlarında seyretmektedir. Bolu İli nde en düşük bağıl nem % 2 ile Ağustos ayında kaydedilmiştir. Bolu İli ne ait sıcaklık değerleri ve bağıl nem değerleri Tablo 26 da, grafiksel gösterimleri ise Şekil 13-14 ve Şekil 15 te verilmiştir. 43

RIFATKAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRTESİSİ Aylar Tablo 26.Bolu İli ne Ait Sıcaklık Değerleri Ort. Sıcaklık ( o C) En Yüksek Sıcaklık ( o C) En Düşük Sıcaklık ( o C) Ortalama Düşük Sıcaklık ( o C) Ortalama Yüksek Sıcaklık ( o C) En Düşük Bağıl Nem (%) Ortalama Bağıl Nem (%) Ocak 1,0 19,8-18,8-2,9 5,4 27 77 Şubat 1,9 20,8-22,0-2,5 7,1 19 74 Mart 4,9 28,0-17,8-0,2 11,3 10 71 Nisan 9,8 31,8-10,0 4,2 16,7 10 68 Mayıs 13,9 32,4-2,1 7,7 21,2 11 70 Haziran 17,4 37,0 2,4 10,6 24,6 13 70 Temmuz 19,7 39,3 4,4 13,0 27,2 9 69 Ağustos 19,7 39,8 4,2 13,1 27,6 6 69 Eylül 16,0 37,3 0,4 9,7 24,2 10 70 Ekim 11,7 34,0-4,20 6,4 19,0 8 74 Kasım 6,5 25,8-12,8 1,8 12,6 17 75 Aralık 2,8 20,1-22,6-1,0 7,2 21 77 YILLIK 10,4 39,8-22,6 5,0 17,0 6 72 Kaynak: Bolu Meteoroloji İstasyonu Rasat Kayıtları Rasat kayıtlarında Bolu İli ne düşen yıllık ortalama yağış miktarı 542,4 mm olarak verilmiştir. En çok yağış alan ay Mayıs, en az yağış alan ay ise Eylül ayıdır. Bolu İli ne ait yağış verileri Tablo 27 de, grafiksel gösterimi ise Şekil 13 de verilmiştir. Aylar Tablo 27.Bolu İli ne Ait Yağış Verileri Ortalama Toplam Yağış Miktarı (mm) Günlük En Çok Yağış Miktarı (mm) Ortalama Kar Yağışlı Günler Sayısı Ortalama Kar Örtülü Günler Sayısı Ortalama Sisli Günler Sayısı Ortalama Dolulu Günler Sayısı Ocak 55,7 24,4 10,1 14,7 4,0 0,0 Şubat 44,2 45,9 9,9 11,1 1,9 - Mart 45,6 38,5 7,2 5,7 1,2 0,0 Nisan 50,5 35,2 1,6 0,7 0,9 0,3 Mayıs 59,5 57,5 0,1-0,9 0,4 Haziran 47,2 35,0 - - 0,5 0,2 Temmuz 33,1 50,8 - - 0,2 0,1 Ağustos 27,6 48,6 - - 0,5 0,1 Eylül 24,5 29,6 - - 0,8 0,0 Ekim 45,5 33,3 0,3 0,1 2,0 - Kasım 48,5 25,8 3,6 2,9 3,6 - Aralık 60,5 48,4 7,7 8,5 5,2 0,0 Yıllık 542,4 57,5 40,3 43,7 21,4 1,2 44

RIFATKAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRTESİSİ Şekil 13.Bolu İli ne Ait Ortalama Bağıl Nem Aylık Değerlerinin Grafiksel Gösterim Şekil 14.Bolu İli ne Ait Ortalama Sıcaklık Aylık ve Yıllık Değerlerinin Grafiksel Gösterimi Şekil 15.Bolu İli ne Ait Ortalama Yağış Miktarlarının Aylara Göre Grafiksel Gösterimi Bölgenin Rüzgâr Dağılımı Bir bölgedeki rüzgâr rejimi, kirleticilerin dağılımında önemli rol oynamaktadır. Özellikle bölgedeki hakim rüzgar yönü ve şiddeti, nokta kirletici kaynaklardaki koku, emisyon, ses, vb. kirleticilerin dağılmasında en etkin faktörlerin başında gelmektedir. Proje yeri olan Bolu İli ne ait rasat kayıtlarına göre bölgedeki ölçülen en hızlı rüzgâr W yönünde ve 2,4 m/s şiddetinde olup; hakim rüzgâr yönü SSW dir. Bolu İli ne ait rüzgâr rejimi rasat kayıtları Tablo 28 de, grafiksel gösterimleri ise Şekil 16 da verilmiştir. 45

RIFATKAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRTESİSİ Aylar Tablo 28.Bolu İli ne Ait Rüzgâr Rejimi Rasat Kayıtları Ortalama Rüzgar Hızı (m/s) En Hızlı Esen Rüzgar Yönü ve Hızı (m/s) Ortalama Fırtınalı Günler Sayısı (Rüzgar Hızı 17,2 m/s) Ortalama Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı (Rüzgar Hızı 10,8-17,1 m/s) En Çok Esen Rüzgar Yönü ve Miktarı En Hızlı Esen Rüzgar Yönü ve Şiddeti Ocak 1,3 S-24,5 0,4 3,3 SSW (381) WSW (381) W-WSW (1,8) Şubat 1,4 S-24,7 0,5 3,5 SSW (423) W-WSW (1,8) Mart 1,5 S-23,6 0,3 4,4 SSW (508) WNW (2,1) Nisan 1,6 W-23,8 0,4 4,9 WSW (430) W-WNW (2,0) Mayıs 1,5 W-20,7 0,3 3,4 SSW (435) W-WNW (2,2) Haziran 1,5 SW-22,9 0,2 3,0 SSW (419) W (2,4) Temmuz 1,5 W-18,0 0,0 2,6 SSW (521) W-WNW (2,4) Ağustos 1,5 NW-16,7-3,0 SSW (535) W (2,4) Eylül 1,4 W-19,5 0,1 2,6 SSW (559) W (2,4) Ekim 1,2 S-17,8 0,1 2,1 SSW (558) W (1,6) Kasım 1,1 WSW-24,0 0,1 2,6 SSW (491) W (1,5) Aralık 1,2 S-21,6 0,3 2,8 SSW (424) W (1,7) YILLIK 1,4 S-24,7 2,7 38,2 SSW (5676) W (2,5) Kaynak: Bolu Meteoroloji İstasyonu Rasat Kayıtları Ortalama Rüzgar Hızı Esme Sayıları Toplamı Şekil 16.Bolu İli ne Ait Yıllık Rüzgâr Rejimi Rasat Kayıtlarının Grafiksel Gösterimi 46

RIFATKAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRTESİSİ a) Mevcut arazi kullanımı ve kalitesi (tarım alanı, orman alanı, planlı alan, su yüzeyi ve benzeri), Söz konusu faaliyet alanı, Bolu İli, Göynük İlçesi, Boyacılar Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Proje konusu tesis; mülkiyeti faaliyet sahibine ait olan toplam 5.029,5 m 2 lik alanda planlanmaktadır. Tarım Alanları; Söz konusu proje alanı 1/100.000 ölçekli Bolu İli Çevre Düzeni Planı nda marjinal tarım alanı olarak görülmektedir. Proje alanının gösterildiği Çevre Düzeni Planı EK-5 olarak verilmektedir. Proje alanı çevre yönetim planında yerleşim yeri olarak görülmektedir. Tesis alanı tarım arazisinden meydana geldiğinden 19.07.2005 tarih ve 5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu na göre Bolu İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü nden gerekli izinler alınacaktır. Bolu İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü nün arazi kullanımı istatistikleri Tablo 29 da sunulmuştur. Bu tabloya göre Merkez İlçesinin %24.69 u tarım, % 64,31 i orman, fundalık alan, % 3,97 si çayır ve mera ve % 7,13 ü tarım dışı arazilerden oluşmaktadır. Tablo 29.Bolu İline Bağlı İlçe Arazilerinin Toplam Alanlarına Göre Oransal Dağılımı (%) İlçeler Toplam Alan Tarım Alanı Orman ve Fundalık Çayır ve Mera Tarım Dışı Merkez 100 24,59 64,31 3,97 7,13 Mengen 100 10,86 53,59 21,01 14,54 Yeniçağa 100 24,66 58,16 10,59 6,59 Gerede 100 25,36 26,98 21,17 26,50 Dörtdivan 100 28,19 69,29 1,45 1,07 Seben 100 13,22 67,37 15,64 3,76 Kıbrıscık 100 7,10 51,23 24,05 17,63 Göynük 100 12,23 62,56 13,62 11,59 Mudurnu 100 15,82 64,91 15,36 3,92 İL TOPLAMI 100 17,69 55,75 14,71 11,84 Bolu ili içerisindeki İlçeler incelendiğinde tarım alanlarının oransal olarak diğer alanlardan daha fazla olduğu görülmektedir. İl içerisindeki oranları bakımından en fazla orman alanına sahip ilçeler sırasıyla Merkez, Göynük ve Mudurnu ilçeleridir. Tarım alanları bakımından Merkez, Mudurnu, Gerede ve Göynük İlçeleri, Çayır Mera alanları bakımından Mudurnu, Gerede ve Göynük İlçeleri ön sıralardadır. Tarım dışı alanlar incelenecek olursa en fazla alan Gerede İlçesindedir. 47

RIFATKAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRTESİSİ Söz konusu proje kapsamında 29/07/2011 tarih ve 4621 sayılı yazı ile Bolu Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü nden kurum görüşü temin edilmiştir. alınan kurum görüşünde proje alanının marjinal kuru tarım arazisi oluğu belirtilmiştir. Ayrıaca alınan kurum görüşünde söz konusu alanın tarımsal amaçlı kullanmak şartı ile 5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu nun 13. Maddesi nin 3. Fıkrasına istinaden söz konuşu projenin yapılmasında herhangi bir sakınca bulunmadığı belirtilmiştir. Alınan kurum görüşü EK-2 de verilmiştir. Proje konusu faaliyet için Bolu İl Sağlık Müdürlüğü nden 28/04/2011 tarih ve 7207 sayılı yazı ile kurum görüşü alınmış olup alınan kurum görüşünde söz konusu projenin su güvenliği ve insan sağlığı yönünden herhangi bir sakınca bulunmadığı belirtilmiştir. Alınan Kurum görüşü EK-2'de verilmiştir. Orman Alanları; Proje alanında orman alanı bulunmamaktadır. Planlı Alanlar ve Su Yüzeyleri Proje alanı sınırları içerisinde ve doğu sınırında mevsimsel akışlı dere yer almaktadır. Projenin inşaat ve işletme aşamalarında bu derelere herhangi bir sebepten dolayı müdahalede bulunulmayacaktır. Proje kapsamında gereken tüm tedbirler faaliyet sahibi tarafından alınacaktır. 48

RIFATKAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRTESİSİ b) EK-5 deki Duyarlı Yöreler Listesi dikkate alınarak korunması gereken alanlar. Ülkemiz mevzuatı uyarınca korunması gerekli alanlar a) 9/8/1983 tarihli ve 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu nun 2 nci maddesinde tanımlanan ve bu Kanunun 3 üncü maddesi uyarınca belirlenen "Milli Parklar", "Tabiat Parkları", "Tabiat Anıtları" ve "Tabiat Koruma Alanları", bulunmamaktadır. b) 1/7/2003 tarihli ve 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu uyarınca belirlenen "Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları", bulunmamaktadır. c) 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının "Tanımlar" başlıklı (a) bendinin 1, 2, 3 ve 5 inci alt bentlerinde "Kültür Varlıkları", "Tabiat Varlıkları", "Sit" ve "Koruma Alanı" olarak tanımlanan ve aynı Kanun ile 17/6/1987 tarihli ve 3386 sayılı Kanunun (2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) ilgili maddeleri uyarınca tespiti ve tescili yapılan alanlar, bulunmamaktadır. Söz konusu proje kapsamında 18/04/2011 tarih ve 1138 sayı ile Bolu İl Kültür Turizm Müdürlüğü nden kurum görüşü alınmış olup alınan kurum görüşünde söz konusu projenin yapılmasında herhangi bir sakınca bulunmadığı belirtilmiştir. ç) 22/3/1971 tarihli ve 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında olan Su Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları, bulunmamaktadır. d) 31/12/2004 tarihli ve 25687 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği nin 17, 18, 19 ve 20 nci maddelerinde tanımlanan alanlar, bulunmamaktadır. e) 2/11/1986 tarihli ve 19269 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği nin 49 uncu maddesinde tanımlanan "Hassas Kirlenme Bölgeleri", bulunmamaktadır. f) 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu nun 9 uncu maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu tarafından "Özel Çevre Koruma Bölgeleri" olarak tespit ve ilan edilen alanlar, bulunmamaktadır. g) 18/11/1983 tarihli ve 2960 sayılı Boğaziçi Kanunu na göre koruma altına alınan alanlar, bulunmamaktadır. ğ) 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanunu uyarınca orman alanı sayılan yerler, bulunmamaktadır. h) 4/4/1990 tarihli ve 3621 sayılı Kıyı Kanunu gereğince yapı yasağı getirilen alanlar, bulunmamaktadır. ı) 26/1/1939 tarihli ve 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunda belirtilen alanlar, bulunmamaktadır. i) 25/2/1998 tarihli ve 4342 sayılı Mera Kanununda belirtilen alanlar, bulunmamaktadır. 49

RIFATKAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRTESİSİ j) 17/5/2005 tarihli ve 25818 sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği nde belirtilen alanlar bulunmamaktadır. Ülkemizin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler uyarınca korunması gerekli alanlar a) 20/2/1984 tarihli ve 18318 sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren "Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi" (BERN Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlardan "Önemli Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları"nda belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, "Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları", bulunmamaktadır. b) 12/6/1981 tarihli ve 17368 sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren "Akdeniz in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi" (Barcelona Sözleşmesi) uyarınca korumaya alınan alanlar, bulunmamaktadır. 1) 23/10/1988 tarihli ve 19968 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan "Akdeniz de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol" gereği ülkemizde "Özel Koruma Alanı" olarak belirlenmiş alanlar, bulunmamaktadır. 2) 13/9/1985 tarihli Cenova Bildirgesi gereği seçilmiş Birleşmiş Milletler Çevre Programı tarafından yayımlanmış olan "Akdeniz de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit" listesinde yer alan alanlar, bulunmamaktadır. 3) Cenova Deklerasyonu nun 17inci maddesinde yer alan "Akdeniz e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin" yaşama ve beslenme ortamı olan kıyısal alanlar, bulunmamaktadır. c) 14/2/1983 tarihli ve 17959 sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren "Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi"nin 1inci ve 2inci maddeleri gereğince Kültür Bakanlığı tarafından koruma altına alınan "Kültürel Miras" ve "Doğal Miras" statüsü verilen kültürel, tarihi ve doğal alanlar, bulunmamaktadır. ç) 17/5/1994 tarihli ve 21937 sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren "Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi" (RAMSAR Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlar, bulunmamaktadır. d) 27/7/2003 tarihli ve 25181 sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Avrupa Peyzaj Sözleşmesi bulunmamaktadır. 1. Korunması gereken alanlar a) Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, mevcut özellikleri korunacak alan olarak tespit edilen ve yapılaşma yasağı getirilen alanlar (Tabii karakteri korunacak alan, biogenetik rezerv alanları, jeotermal alanlar ve benzeri), bulunmamaktadır. b) Tarım Alanları: Proje alanı tarım alanında oluşmaktadır. Tesis alanı tarım arazisinden meydana geldiğinden 19.07.2005 tarih ve 5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu na göre Bolu İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü nden gerekli izinler alınacaktır. c) Sulak Alanlar: Doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suların durgun veya akıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gel-git hareketinin çekilme devresinde 6 metreyi 50

RIFATKAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRTESİSİ geçmeyen derinlikleri kapsayan, başta su kuşları olmak üzere canlıların yaşama ortamı olarak önem taşıyan bütün sular, bataklık sazlık ve turbiyeler ile bu alanların kıyı kenar çizgisinden itibaren kara tarafına doğru ekolojik açıdan sulak alan kalan yerler, bulunmamaktadır. ç) Göller, akarsular, yeraltı suyu işletme sahaları, bulunmamaktadır. d) Bilimsel araştırmalar için önem arzeden ve/veya nesli tehlikeye düşmüş veya düşebilir türler ve ülkemiz için endemik olan türlerin yaşama ortamı olan alanlar, biyosfer rezervi, biyotoplar, biyogenetik rezerv alanları, benzersiz özelliklerdeki jeolojik ve jeomorfolojik oluşumların bulunduğu alanlar bulunmamaktadır. FLORA & FAUNA Proje alanı ve çevresinin, flora ve faunasının tespit edebilmek için, arazi çalışması yapılmış ayrıca çeşitli literatürler ile alanda daha önce yapılmış çalışmaların yayınları taranmıştır. FLORA Proje alanı Davis in Grid sistemi (Flora of Turkey and the East Aegen Islands) açısından incelendiği zaman, A3 karesinde bulunmakta olup, Karadeniz Bölgeleri sınırları içerisinde yer almaktadır. Şekil 17 de Davis in grid (kareleme) sistemi görülmektedir. Şekil 17. Davis in Grid Sistemi (Grids of Davis) İklim ve Vejetasyon: Bolu'nun iklimi deniz iklimi ile iç Anadolu'nun kara (bozkır) iklimi arasında bir geçiş alanıdır. Her iki iklimin tesiri de vardır. Karadeniz kenarındaki yerlerde yazlar serin ve kışlar ılık geçer. Proje alanı ve çevresi tek yıllık otsu ve çalı formasyonlar gözlemlenmektedir. Bolu İline ait Şekil 18 de verilen Türkiye Vejetasyon Haritası aşağıda verilmiştir. 51

RIFATKAYA BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRTESİSİ Şekil 18. Bolu İli Vejetasyon Formasyonları Haritası Şekil 19. Proje Alanı Örnek Vejetasyon Görünümü Fitocoğrafik Bölge Türkiye, topografik yapı ve iklim özelliklerinin farklılığından dolayı 3 floristik bölgenin etkisi altındadır. Bunlar Şekil 20 den de görüleceği üzere; MED.- Mediterran (Akdeniz), IR-TUR İrano-Turan (İran-Turan) ve EUR-SIB- Avro-Sibirya (Avrupa Sibirya) bölgeleridir. Proje alanı, fitososyolojik olarak incelendiğinde, EUR-SIB- Avro-Sibirya (Avrupa Sibirya) fitocoğrafik bölge etkisi altında kalmaktadır. 52