AKILLI ULAŞIM SİSTEMLERİNİN GÜVENLİ VE DÜZENLİ BİR TRAFİK İÇİN GİRİŞ: ÖNEMİ Ulaştırma bir ülkenin ekonomik gelişimini ve refah seviyesini etkileyen en önemli unsurlardan biridir. Etkili ulaştırma sistemleri, pazarlara, işlere ve yatırımlara erişilebilirliği kolaylaştırarak sosyo ekonomik fırsatlar ve yararlar oluşturmaktadır. Ulaşım günümüz dünyasında küreselleşme ve ekonomik büyümeye paralel olarak hızlı bir değişim göstermektedir. Bilim ve teknolojinin hızlı gelişimi ve nüfus artışı; kapasitesi yüksek, daha hızlı, daha güvenli ve daha konforlu ulaşım isteğini öne çıkarmaktadır. YÖNTEM: Karayolu taşımacılığı aktarmasız bir ulaşım olanağı vermesi, taşıma kapasitesi, güzergah seçiminde esneklik sağlaması ve diğer tüm yolcu taşıma türlerinin tamamlayıcısı durumunda olması sebebi ile tüm dünyada karayolu taşımacılığı diğer taşıma türlerine göre daha hızlı bir gelişme göstermiştir. Ülkemizde karayolu taşımacılığı talebi ve motorlu araç sayısı sürekli artmaktadır. Artan nüfus ve araç sayısının diğer bir olumsuz etkisi de artan trafik kazalarıdır. Düzensiz trafik akışı kaza riskini arttırmakta olup denetimin etkili ve sürekli bir şekilde sağlanamaması kuralların çiğnenmesini kolaylaştırmaktadır. Bu durum yaralanmalı ve ölümlü trafik kazalarına sebep olmaktadır. Trafik kazalarının sosyoekonomik maliyeti ülkemizde olduğu kadar, gelişmekte olan tüm ülkelerde de büyük rakamlara ulaşmaktadır. Dünyada trafik kazalarında her yıl yaklaşık, milyon kişi ölmekte, 50 milyon kişi de yaralanmaktadır. Ayrıca karayollarında her üç dakikada bir çocuk hayatını kaybetmektedir. SONUÇLAR: Kaza istatistikleri incelendiğinde Türkiye nin, Avrupa Birliği ülkeleri arasında en yüksek kaza sayısına ve en az yıllık kaza düşüş oranına sahip ülkelerden biri olduğu görülecektir. Bu durum özellikle araç içi emniyet sistemleri ile trafik yönetimi ve denetimine yönelik Akıllı Ulaşım Sistemleri (AUS) uygulamalarının ülkemizde önemli bir ihtiyaç olduğunu göstermektedir. Etkili ve sürdürülebilir bir ulaşım yönetimi çok boyutlu, kapsamlı, planlı ve ülke çapında koordine bir Akıllı Ulaşım Sistemleri (AUS) kurulumu ile sağlanacaktır.
AKILLI ULAŞIM SİSTEMLERİNİN GÜVENLİ VE DÜZENLİ BİR TRAFİK İÇİN ÖNEMİ. GİRİŞ Prof.Dr.Mustafa Ilıcalı,Yrd.Doç.Dr.Aybike Öngel,Mehmet Çağrı Kızıltaş Artan nüfus ve araç sayısının diğer bir olumsuz etkisi de artan trafik kazalarıdır. Düzensiz trafik akışı kaza riskini arttırmakta olup denetimin etkili ve sürekli bir şekilde sağlanamaması kuralların çiğnenmesini kolaylaştırmaktadır. Bu durum yaralanmalı ve ölümlü trafik kazalarına sebep olmaktadır. Trafik kazalarının sosyo-ekonomik maliyeti ülkemizde olduğu kadar, gelişmekte olan tüm ülkelerde de büyük rakamlara ulaşmaktadır. Dünyada trafik kazalarında her yıl yaklaşık, milyon kişi ölmekte, 50 milyon kişi de yaralanmaktadır. Ayrıca karayollarında her üç dakikada bir çocuk hayatını kaybetmektedir (Kızıltaş, 0: 5). Kaza istatistikleri incelendiğinde Türkiye nin, Avrupa Birliği ülkeleri arasında en yüksek kaza sayısına ve en az yıllık kaza düşüş oranına sahip ülkelerden biri olduğu görülecektir. Bu durum özellikle araç içi emniyet sistemleri ile trafik yönetimi ve denetimine yönelik Akıllı Ulaşım Sistemleri (AUS) uygulamalarının ülkemizde önemli bir ihtiyaç olduğunu göstermektedir. Etkili ve sürdürülebilir bir ulaşım yönetimi çok boyutlu, kapsamlı, planlı ve ülke çapında koordine bir Akıllı Ulaşım Sistemleri (AUS) kurulumu ile sağlanacaktır...akıllı Ulaşım Sistemleri Kullanım Alanları Akıllı ulaşım sistemleri araçlar içinde, araçlar arasında ve araç ile sabit kontrol merkezi arasında, ayrıca altyapı hakkında, emniyet, güvenlik, randıman ve kalite bakımından her türlü haberleşmeyi ve bilgi alışverişini sağlayabilmektedir. AUS ayrıca ulaşımın çevreye olan etkisini minimize etmek ve ulaşımın hem işletmenin ekonomik beklentileri, hem de yolcuların ve araç kullanıcılarının yararlarını maksimize etmek amaçlarını gerçekleştirecek şekilde geliştirilmektedir. AUS nin amaçları arasında insan-araç-altyapı-merkez arasında çok yönlü veri alışverişi, trafiğin güvenliliği, yolların kapasitelerine uygun olarak kullanımı, mobilitenin arttırılması, enerji verimliliği sağlanarak çevreye verilen zararın azaltılması gibi başlıklar genel kabul görerek standartlaşmış; böylece karar verme yükünün insanın üzerinden alınmasının hangi amaçlara hizmet etme amaçlı olduğu netleşmiştir. AUS sistemlerinin sürekli bir AR-GE sürecinin içinde bulunmaları itibariyle, bu sistemlerden beklenen faydaların da zaman içinde çeşitlenebileceği veya daha özgün alanlara yoğunlaşabileceği hesaba katılmalıdır. Türkiye, aybike.ongel@eng.bahcesehir.edu.tr
AUS kapsamında, gelişmiş bilgi ve iletişim teknolojileri kullanılarak ulaşımla ilgili önemli sorunlara çözümler üretilebilmektedir (Kızıltaş, 05: 8). AUS uygulamaları vasıtasıyla farklı ulaşım türleri arasında koordinasyon sağlanarak ideal trafik şartları oluşturulabilmekte, yolcu ve yük hareketleri ile ilgili hizmetlerin etkinliği ve hızı arttırılabilmektedir. AUS kullanım alanları aşağıdaki gibi özetlenmiştir: Karayolu güvenliği ve emniyetinin iyileştirilmesi - Akıllı hız kontrolü - Korumasız yol kullanıcı destek - Yol ve hava koşulları izleme ve uyarı - Olumsuz durumlar ve olay tespit ve uyarı - Çarpışma uyarı - Acil araç öncelik hakkı - Sürücü izleme ve görüş iyileştirme - Elektronik denetleme - Zararlı yük ve kargo izleme - Acil durum yol işaret ve önceliği Ulaşım tıkanıklıklarının giderilmesi veya azaltılması - Ulaşım ağı ve verimliliği ile bağlantılı olanlar: Trafik kontrol yönetimi, güzergah yardımı, değişken hız kontrolü, otoyol katılım kontrolü, olay tespit ve yönetimi, sürücü bilgilendirme - Talep yönetimi: Erişim kontrolü, ücretli yol, tıkanıklık fiyatlandırması - Türel dağılımın değişimi: Seyahat planlama, eş zamanlı trafik bilgilendirme, toplu taşıma öncelikli geçiş hakkı Çevre koruma ve etkilerinin ortadan kaldırılması: AUS, trafik tıkanıklığını azaltması, özel taşıt kullanıcılarının toplu taşımaya kaymasını sağlaması Ulaşım sistemi verimliliğinin arttırılması ve işletme koşullarının iyileştirilmesi - Filo yönetimi - Bilgisayar destekli taşıt yönlendirme - Otomatik taşıt konumu - Otomatik kargo takibi - Sürücü takibi Ulaşım sisteminde konforun artırımı - Güncel trafik ve toplu taşıma - Değişken güzergah bildirimi - Otomatik taşıt konumu - Otoyol ve toplu taşıma sistemlerinde elektronik ücret ödeme sistemleri Yukarıda özetlenen ana başlıklardaki uygulamalar sayesinde; düzenli ve güvenli bir trafik düzeni elde edilecek, kazaların ve trafik sıkışıklığının önlenmesinde önemli mesafeler alınmış olacaktır. Günümüzde Akıllı Ulaşım Sistemleri dünya çapında Sürdürülebilirlik çerçevesinde hızla gelişen zaman zaman hizmet odaklı zaman zaman ise güvenlik-denetim kaygısını güden bir süreci ihtiva etmekte olup; özellikle A.B.D., Almanya, Birleşik Krallık, Avustralya, Fransa,
Güney Kore, İsveç, Japonya, Hollanda, Kanada ve Singapur un bu konuda lider durumda olduklarını ve ihtiyacın çeşidine binaen neredeyse 50-60 yıllık bir geçmişe binaen bu konudaki tecrübelerini inşa ettikleri ve etmeye devam ettikleri görülmektedir. Bununla beraber; Brezilya, Çin, Tayland ve Tayvan gibi ülkelerde ise önemli gelişimlerin ve yaygınlaşmanın kaydedildiği görülmektedir...dünyada Akıllı Ulaşım Sistemleri Uygulamaları A.B.D. de bu uygulamalar; ilk olarak 960-970 yılları dönemecinde yol ve araç arası iletişimin sağlanması anlamında bir başlangıç kaydetmiş olup 980 li yılların ortalarından bu alanda itibaren kamu-özel sektör-akademi işbirliğine başvurularak Mobility 000 çalışmalarına dönüşmüştür. Bu bağlamda 994 yılında A.B.D. Ulaştırma Bakanlığı tarafından Amerika Akıllı Ulaştırma Topluluğu kurulmuş olup takibinde 005 yılında kongre tarafından Güvenli, Hesap Verebilir, Esnek, Etkin Ulaştırma Adalet Yasası nın kabulüyle süreç güçlenmiş, kurumsal yapısını belirginleştirmiş ve bu alanda araştırma faaliyetleri için 009 yılına kadar yıllık 0 milyon dolarlık bütçe sağlanmıştır (Kızıltaş, 04: 7). Devam eden yıllarda; A.B.D. Ulaştırma Bakanlığı verilerine göre Eyaletlerde yürütülen ve ulusal düzeyde koordine edilmeyen 500 milyon dolar ile milyar dolar arası yatırım söz konusu olmuştur. Ulaştırma Bakanlığı koordinasyonundaki Akıllı Ulaştırma Sistemleri Programı çerçevesinde akıllı araçlara, akıllı altyapıya ve ikisinin koordinasyonuyla Akıllı Ulaştırma gerçekleştirilmesine odaklanılmaktadır. A.B.D deki A.U.S. bölgesel olarak düzey farklılıkları göstermekte ve henüz ulusal bir entegrasyondan bahsedilememektedir. Bunun ana nedenleri; yönetimsel yapı, çok geniş Coğrafya, İklim ve İnsan Havzası nda ihtiyaç çeşitliliği nin geniş olması ve henüz A.B.D. nin bunu bütün olarak bir Ulusal Strateji olarak özümsememesi görülebilir (Ilıcalı, 0: ). Kanada; A.U.S. konusunda yenilikçi bir karaktere sahip olduğundan deneysel ve deneyimsel anlamda önemli eylemleri ortaya koymuştur. Dünyada ilk bilgisayar kontrollü trafik sinyal sistemi 959 yılında Kanada nın Toronto Şehrinde uygulanmıştır. 999 yılında uygulanmaya başlanan tam elektronik otoyol ücret sistemi de dünyadaki ilk uygulamalardandır. Kanada da Ulaştırma Altyapı Yatırımları ve Kurulumu ndan bölgeler sorumlu olduğu için A.B.D. de olduğu gibi bu alanlarda farklı uygulamaların ve entegrasyon eksikliklerinin ortaya çıkması sonucunu doğurmaktadır. Demografik yapısı, nüfusu, nüfus dağılımı ve topografyası gibi özellikleriyle kendine has özellikleriyle diğer gelişmiş ülkelerden ayrılan Japonya, bu sebeple trafik problemleri ile çok daha erken dönemlerde yüzleşmiş ve bunun takibinde A.U.S nin altyapısını oluşturacak ilk faaliyetler 960 lı yıllardan itibaren başlamıştır. 97-979 yılları arasında araç-yol iletişimine temellenen Kapsamlı Araç Trafik Kontrol Sistemi kurulmuş ve sonrasında 984 yılında araştırma faaliyetleri paralelinde Yol Araç İletişim Sistemi hayata geçirilmiştir. Japonya da gerek kamu gerek özel sektör gerek akademi ve gerekse de bunların birbiriyle entegrist çalışmaları bağlamında A.B.D den farklı olarak A.U.S. konusunda Ulusal Düzeyde bir yapı hızla gerçekleştirilmiştir (Kızıltaş, 05: 9). Avustralya da; ilk A.U.S uygulamaları 970 li yılların başına dayanmaktadır. Coğrafi
sebeplerle karayolu ağırlıklı bir ulaşım ağına sahip olan ülkenin bu ağı etkin olarak kullanabilmesi için A.U.S. uygulamaları zaruri bir hal almış ve bu bağlamda hızlı gelişmeler kat edilegelmiştir. 99 yılında kar amacı gütmeyen ITS Australia (A.U.S. Avustralya) nın kurulumunu takiben gerçekleştirilen çalışmalar bağlamında geliştirilen ulusal raporda Avustralya nın bütün bu çalışmalardan (A.U.S.) 0 yılına kadar 4.5 milyar Avustralya Doları (4.4 milyar A.B.D. Doları) ekonomik fayda sağlaması öngörülmüştür. 0-05 Ulusal A.U.S. Stratejisi dahilinde ise güvenlik, hareketlilik ve çevre temel eksen olarak belirlenmiştir (Ilıcalı, 0: 4). Ülkemizde AUS nin planlı ve sistemli bir yapıya kavuşturularak yaygınlaştırılması için bir strateji belgesi hazırlanmasına karar verilmiştir. Akıllı Ulaşım Sistemleri Strateji Belgesi, karayollarında AUS kullanımını arttımak için bir yol haritası oluşturulması amacıyla, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının koordinasyonunda, Karayolları Genel Müdürlüğü, Kalkınma Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı Büyükşehir Belediyeleri, üniversiteler, ilgili özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarının katılımı ve katkılarıyla hazırlanmıştır. Bu bölümde anlatılan ülkemizdeki AUS uygulamaları, hazırlanan AUS Strateji Belgesi nden alınmıştır...akıllı Ulaşım Sistemleri Uygulama Alanları Yapılan araştırmalarda AUS uygulamalarının her zaman mevzuat ve politikanın önünde gittiği görülmektedir. Önce teknolojiler geliştirilmiş, ardından bu teknolojiyi kullanan uygulamalar icat edilmiş, ancak ve ancak o uygulamaların yerel olmaktan çıkıp yaygınlaşmaya başlamasından sonra uygulamanın kullanım politikası, stratejisi ve mevzuatı ortaya konulmuştur. Bu sebeple bazı uygulamalar mevcut birkaç tasnif yönteminin hiçbirine göre net bir şekilde sınıflandırılamamaktadır. AUS ne dair genel kabul görmüş bir sınıflandırma olmamakla birlikte kullanım alanlarına göre uygulamalar şu başlıklar altında sınıflandırılabilir:. Yolcu Bilgi Sistemleri. Trafik Yönetim Sistemleri. Toplu Taşıma Sistemleri 4. Elektronik Ödeme Sistemleri 5. Yük ve Filo Yönetim Sistemleri 6. Sürücü Destek ve Güvenlik Sistemleri 7. Kaza ve Acil Durum Sistemleri 8. Demiryolları İşletim ve Yönetimi Ülkemizde demiryolu araçlarında kullanılan akıllı sistemler, genellikle yurt dışı üreticilerden temin edilmektedir. Ancak bilhassa savunma ve demiryolu sektöründe çok başarılı Ar-Ge çalışmaları olan bir yerli firmamız raylı sistem araçları için birçok akıllı sistemi geliştirerek, üretime başlamıştır. Bu akıllı sistemler yüksek hızlı tren setleri de dahil olmak üzere değişik tür araçlarda başarıyla kullanılmaya başlanmıştır. Bu sistemler kısaca aşağıda özetlenmiştir:... Otomatik Tren Durdurma Sistemi Bu sistem, hareket halindeki trenlerin güzergahları üzerindeki konumlarına ve demiryolu sinyalizasyon sisteminin durumuna uygun olarak hız ve fren kontrolü yapmasına olanak sağlar.
Bu sistemlerin, TCDD nin Ankara nın doğusunda ve batısında yer alan mevcut farklı iki tip demiryolu sinyalizasyon alt yapısına da uygun çalışma kabiliyeti, donanım ve yazılım açısından genişleyebilir bir mimariye sahip olması ile tren takip fonksiyonu ve veri aktarım kabiliyetleri sayesinde, hızlı trenlerde de hizmet verecek olması ve tamamının milli kabiliyet ve imkanlarla tasarlanmış olup en üst düzeyde yurt içi üretim kaynakları kullanılarak üretilmesi ülkemiz açısından önemli bir kazanç olarak değerlendirilmektedir.... Tren Denetim Sistemi Tren Denetim Sistemi, demiryolu işletmelerinde hizmet veren çeken araçları için araç üzeri kontrol ekipmanı ve trenlerin bir merkezden izlenmesini sağlayan kontrol merkezinden oluşan entegre bir sistem çözümüdür. Bu akıllı sistemin temel işlevi, demiryolu seyir güvenliğini daha üst seviyelere çıkarmak, yolcular için daha konforlu seyahat olanağı sağlamak ve işletmelerde görevli demiryolu personeli için trenlerin seyrüsefer işlemlerinin düzenlenmesi ve trenlerin takibine ilişkin faaliyetler konusunda hizmet kolaylığı sağlamak olarak tanımlanabilir.... Tren Denetim Bilgisayarı Tren Denetim Sistemi' nin çekirdeğini oluşturan, modüler yapısı ve kolay kullanımı ile makinistin yol boyunca ihtiyaç duyacağı bilgileri sunmak üzere tasarlanmış olan bir bilgisayardır. Üzerinde seçilen bir livreye göre makiniste sefer boyunca yol hakkında bilgiler sunan, hız aşımlarında cer motor gücünü kestiren, gerektiğinde fren yaptıran bir yazılım yüklüdür. İstenildiği takdirde modüler yapısı sayesinde yeni özelliklerde kolaylıkla eklenebilir...4. Hız Algılama Sistemi Lokomotifin tekerlek miline monte edilen Hız Algılama Sistemi tekerleğin dönme hızına göre değişen frekanslarda sinyal üretir. TCDD envanterindeki her türlü lokomotife kolay monte edilebilecek şekilde ve demiryolu çevre şartlarına uygun olarak tasarlanmıştır. Manyetik hız algılayıcı sensör, dişli çark ve mekanik aksamdan oluşur...5. Hemzemin Geçit İzleme Sistemi Hemzemin Geçit İzleme Ünitesi, hemzemin geçit verilerini gerçek zamanlı olarak, TCDD bünyesinde konumlandırılmış kontrol merkezlerine aktaran ünitedir...6. Tren Bilgi Sistemi ve Kontrol Merkezi Tren Bilgi Sistemi (TBS), bir servis sağlayıcı üzerinden hizmet veren bir Web uygulama yazılımı olup, Türkiye sınırları içinde kullanılan farklı tiplerdeki lokomotiflerin takibi ve izlenmesi amacıyla geliştirilmiş bir sistemdir. TBS yazılımının mevcut durumu, genel olarak, aşağıdaki fonksiyonları gerçekleştirmektedir: Harita üzerinde trenlerin konumlarının gösterilmesi ve takibi, Trenlere ilişkin hız, yön, konum v.b. bilgilerin gösterilmesi, Tren seferlerine ait görev bilgilerinin gösterilmesi, Araç üzeri ekipmanı oluşturan sistemler ile ilgili bilgilendirme ve bu sistemler ile ilgili verilerin sağlanması, Trenlerin anlık ve geçmişe yönelik hız verilerinin temini ve grafiksel gösterimi, Lokomotif üzeri sistemler ile mesajlaşma,
Raporlama işlevlerini gerçekleştirme. Tüm takip ve raporlama işlemleri Ankara TCDD Cer Dairesinde kurulan Kontrol Merkezi nden yönetilmektedir. Ayrıca yabancı bir firma tarafından geliştirilen bir başka akıllı ulaşım sistemi, Sürücüsüz Tren İşletim Sistemi, İstanbul Metrosunun yeni hatlarında kullanıma başlayacaktır..4.ülkemizde Akıllı Ulaşım Sistemleri Uygulamaları Günümüzde trafik kaynaklı olumsuz etkilerin kısa sürede ortadan kaldırılabilmesi için sadece geleneksel altyapının iyileştirilmesi yani ilave şerit eklenmesi, katlı kavşak yapılması gibi kapasite arttırıcı çözümlerle mümkün olamamaktadır. Daha yüksek kapasiteli ulaşım sistemleri ise yüksek maliyet ve uzun bir süreçte gerçekleştirilebilmektedir. Örneğin 90 lı yıllardan bu zamana kadar geçen yıl sürede, İstanbul da ancak 0 km lik bir raylı sistem yapılabilmiştir. Dünyadaki çok eski raylı sistemler de kapasitesini doldurmuş, gelen taleplerin karşısında zorlanmaya başlamıştır. Bu sistemlerin ilave kapasiteye kavuşmaları bilgi kontol ve iletişim teknolojilerini entegrasyonunu içeren akıllı ulaşım sistemlerinin kullanmasıyla mümkün olacaktır (Kızıltaş, 05: 0). İstanbul Büyükşehir Belediyesi Trafik Müdürlüğü, kent trafiğinin sürücü, yolcu ve yayalar açısından daha güvenli hale getirmek için, sorumluluğunda olan yollarda, 006 yılından itibaren Elektronik Denetleme Sistemleri ni (EDS) kurarak birçok konuda olduğu gibi bu konuda da Türkiye de öncü belediye olmuştur. Trafikteki araçlara cezai işlem uygulama yetkisi olan Emniyet Genel Müdürlüğü (EGM) ile anlaşma sağlayarak EDS ile belirlenen ihlallerin polis memurları tarafından cezaya çevrilmesi yöntemiyle sistem çalışılmaktadır. İBB Trafik Müdürlüğü nün EDS tarafından tespit edilen çeşitli ihlaller Trafik Kontrol Merkezi (TKM) ne iletilmektedir. TKM deki sistemler ihlal bilgileri değerlendirerek polis memurunun kontrolüne sunmaktadır. Polis memuru tarafından kontrol edilen ve onaylanan ihlallerin farklı açılardan alınan resimleri sistem tarafından oluşturulan çıktıya yerleştirilmektedir. Bu çıktıların basılmasından sonra Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan ve cezai işlem uygulayabilmek için elle doldurulması gerekli olan makbuzlar polis memurları tarafından sistemin verdiği çıktıya göre doldurulmaktadır. Ayrıca EGM nün bilgi sistemi (POLNET) ile EDS sistemi arasında bilgi alışveriş sistemi olmamasından dolayı plaka sorgulama polis memurlarında bulunan mobil el terminalleri ile manuel olarak yapılmaktadır. Ceza makbuzlarının elle doldurulması ve POLNET ile EDS sistemleri arasında bilgi alışverişi sisteminin olmaması sebebiyle EDS tarafından tespit edilen birçok ihlalle cezai işlem uygulanamamaktadır. İBB Trafik Müdürlüğü nden alınan verilere göre İstanbul genelindeki 55 EDS noktasından günlük 4000-5000 adet ihlal tespit edilebilmekte fakat bahsedilen sebeplerden dolayı bu ihlallerden sadece 500-000 tanesine cezai işlem uygulanmaktadır. İBB, trafik güvenliğini artırmak ve trafik akışını düzenlemek için kurmuş olduğu EDS nde ileri teknoloji ürünleri kullanmaktadır (Ilıcalı, 0: 9). Bu ürünlerin geliştirilmesi ve bakımı için büyük yatırımlar yapılmaktadır. Merkezi yönetim tarafından yerel yönetimlere bu sistemlerin kurulması ve bakımı
için herhangi bir bütçe ayrılmadığı için bu sistemlerin sürdürülebilirliğinde ve geliştirilmesinde problemlerle karşılaşılmaktadır. İBB, Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanlığı na 98 sayılı Karayolu Trafik Kanunu nun bazı maddelerinde değişiklik yapılması konusunda bir teklif vermiş ve bu kanun teklifi komisyon tarafından olumlu karşılanarak ve ilgili birimlerin üzerinde çalışması ile 6 sayılı (torba) kanunun 60. Maddesi olarak yasalaşmıştır (Kızıltaş, 04: 8).. SONUÇ Trafik güvenliğinin artırılmasında çok önemli role sahip olan Elektronik Denetleme Sistemleri (EDS) tüm ülke genelinde kullanımının yaygınlaştırılması ve denetimlerin bu sistemler yardımıyla yapılarak kaza sayılarının azaltılması hedefinin önü, 6 sayılı kanunun 60. maddesine eklenen 6. ek maddenin kabul edilmesiyle, açılmıştır. İlgili maddenin uygulanması sırasında Maliye Bakanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanacak yönetmelik için aşağıda belirtilen hususların dikkate alınmasında fayda olacaktır (Ilıcalı, 0: ).. Belediyeler tarafından kurulacak ve EGM nün hizmet alımı yapacağı EDS sistemlerinin teknik özellikleri yönetmelikte açık bir şekilde belirlenmeli ve bu konuda üniversitelerin ilgili bölümlerinden destek alınmalıdır. Yönetmelikte belirlenecek EDS sistemlerin teknik özellikleri gelişen teknoloji ile birlikte sürekli güncellenmeli,. EDS ile kontrol yapılacak noktaların yer seçiminin genel kriterleri belirlenmeli,. EDS ile kontrol edilecek kavşakların karayolu standartlarına uygun geometrik düzenlemeler, yatay-düşey işaretlemeler ve sirkülasyon projelerinin ulaşım uzmanlarınca yapılmış olması, 4. Elektronik makbuz sistemine geçilmeli, elle ceza makbuzu doldurulması zorunluluğu kaldırılarak sistemin yavaşlamasının önüne geçilmeli, 5. EGM ile EDS sistemleri arasında bilgi alışverişini sağlayacak sistemlerin kullanılmasını sağlayacak altyapı kurulmalı, EDS sistem parçalarının (kamera, radar, loop vb.) kalibrasyonu yapabilecek ve mevcut sistemlerin kalibrasyon durumunu denetleyerek akredite edebilecek özel veya devlet kuruluşu bulunmamaktadır. Sistem üzerinden üretilerek yapılacak ceza uygulamaları için çok önemli olan bu tarz bir kurumun Üniversitelerden mutlaka destek alınarak oluşturulması son derece yararlı olacaktır. Ülkemizde de son yıllarda da sağlanan ekonomik istikrar ile ulaşım sistemleri bir bütün olarak ele alınmakta, yapılan büyük yatırımlarla gerek karayolu ve demiryolu gerekse deniz ve havayolu ulaşımında önemli gelişmeler kaydedilmektedir. Ancak, bu zamana kadar ağırlıklı olarak yolların geometrik ve fiziki standartları önemsenmiştir. Bundan sonraki çalışmalarda ise yapılan bu yolların akıllandırılacağı Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığımızın şura çalışmalarından, strateji belgelerinden, benzer çalışmalarından ve yetkililerin açıklamalarından anlaşılmaktadır.
KAYNAKÇA Ilıcalı, Mustafa (0), Modlararası Entegrasyon ve Akıllı Ulaşım Sistemleri, Taşıma Dünyası Gazetesi Ilıcalı, Mustafa (0), Akıllı Şehirler ve Akıllı Ulaştırma, Taşıma Dünyası Gazetesi Ilıcalı, Mustafa (0), Şehirleşme ve Akıllı Şehirler, Taşıma Dünyası Gazetesi Kızıltaş, Mehmet Çağrı (0), Şehir, Şehirleşme ve Ulaştırma, Ulaştırma Dünyası Gazetesi Kızıltaş, Mehmet Çağrı (05), AB Ulaşım Politikaları ve Ülkemiz Ulaştırma Sistemine Etkileri, Ulaştırma Dünyası Gazetesi Kızıltaş, Mehmet Çağrı (04), Yüksek Hızlı Demiryolları ve Avrupa Birliği-A.B.D. Ulaştırma Politikaları, Ulaştırma Dünyası Gazetesi