GENÇ KADINLARIN GÖNÜLLÜ STAJ DENEYİMLERİ

GENÇ KADINLARIN GÖNÜLLÜ STAJ DENEYİMLERİ SOSYAL KALKINMA VE CİNSİYET EŞİTLİĞİ POLİTİKALARI MERKEZİ

2

GENÇ KADINLARIN GÖNÜLLÜ STAJ DENEYİMLERİ Ocak 2009 3

4

Giriş Sosyal Kalkınma ve Cinsiyet Eşitliği Politikaları Merkezi Derneği olarak Şubat 2008 - Ocak 2009 arasında üniversite öğrencisi kadınlarla gerçekleştirdiğimiz güçlendirme eğitimleri, parlamentoda, sivil toplum kuruluşlarında ve yerel yönetimlerde yer alma ile ilgili kadınların ifadeleriyle gönüllü staj projemiz kapsamında hazırlanan bu çalışma, hem gerçekleştirdiğimiz çalışmaları hem de kadınların deneyimlerini yansıtmak amacı taşımaktadır. Projenin genel amacı demokratik karar almanın iyileştirilmesi; özelde ise genç kadınların sosyal, politik ve ekonomik alanda çalışan kurumlarda organizasyonların nasıl yapılandığını deneyim ve ölçüm yoluyla öğrenmeleri, bu şekilde etkili vatandaşlık özelliklerini geliştirmeleri, bölgesel ve ulusal düzeydeki problem-çözme becerilerini geliştirmeleridir. Yurttaş katılımı, örgütlenme, toplumsal sorunların çözüm adresleri olma bağlamında ele aldığımız bu proje; genç kadınları sivil toplum kuruluşlarında, özelde kadın örgütlerinde veya kendi örgütlenmelerini sağlama konusunda teşvik edici bir taraf da içermektedir. Sosyal Kalkınma ve Cinsiyet Eşitliği Politikaları Merkezi 5

STAJ YAPILAN KURUMLAR AMARGİ Kadın Kooperatifi Dikili Belediyesi Diyarbakır Belediyesi Eğitim Reformu Girişimi Filmmor Kadın Kooperatifi İktisadi Kalkınma Vakfı Kadın Adayları Destekleme ve Eğitme Derneği Kırkörük Kadın Kooperatifi Mor Çatı Kadın Sığınma Evi Süleyman Demirel Üniversitesi KASAUM T.B.M.M Dilekçe Komisyonu Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etütler Vakfı Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği Uluslar arası Göç Örgütü Urfa Belediyesi Bütün kurumlara katkılarından dolayı teşekkür ederiz. 6

GERÇEKLEŞTİRİLEN EĞİTİMLER VE ATÖLYELER Haziran Eğitimleri: Türkiye de Sivil Örgütleme Biçimleri; Dernekler, Vakıflar, Platformlar, Kampanyalar (Başak Ersen Türkiye Üçüncü Sektör Vakfı TÜSEV) Sivil Toplum Nedir? Sivil Toplum Kurulusları ne yapar? Aktif yurttaşlık nedir? Türkiye de Sivil Toplum ve Katılımcılık (Laden Yurttagüler İstanbul Bilgi Üniversitesi STK Eğitim ve Araştırma Birimi) Kamu - Özel Sektör - Sivil Toplum Diyaloğu (Rana Birden Bahçeşehir Üniversitesi Kadın Adayları Destekleme ve Eğitme Derneği (KA.DER)) Seçim Sistemleri (Emre Ersen Marmara Üniversitesi) Yerel Yönetimler (Ceren İşat- Sosyal Kalkınma ve Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Politikaları Merkezi(SOGEP)) Uluslararası Örgütlenmeler ve Uluslararası Taahhütler (Ceren İşat- Sosyal Kalkınma ve Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Politikaları Merkezi(SOGEP)) Medya İletişimi (Şirin Mine Kılıç - Kadın Adayları Destekleme ve Eğitme Derneği (KA.DER)) Liderlik (Şirin Mine Kılıç - Kadın Adayları Destekleme ve Eğitme Derneği (KA.DER)) Avrupa Birliği ve Sivil Toplum, (Zeynep Meydanoğlu Türkiye Üçüncü Sektör Vakfı TÜSEV) Kadın Hareketi Tarihi (Aysun Sayın Sosyal Kalkınma ve Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Politikaları Merkezi (SOGEP)) Ocak Eğitimleri: Küresel Kadın Ağı ve AWID Dünya Kadın Buluşmasından Paylaşımlar Fotoğraflarla Dünya Kadın Hareketi (Şebnem Kılıç, Bilgi Universitesi) İşyerinde Cinsel Taciz: Farkındalık, Duyarlılık ve Önlenmesi ( Nilüfer Ercan (Sosyal Psikoloji), Baran Metin (Endüstri ve Örgüt Psikolojisi) - Orta Doğu Teknik Üniversitesi) Eğitimcilerimize, Kolaylaştırıcılarımıza ve Konuşmacılarımıza teşekkür ederiz. 7

8

Tüm dünyadaki araştırmalarda genç olarak tanımlanan 15-24 yaş grubu, ülkemiz nüfusunun yüzde 17 sini oluşturmaktadır (12.4 milyon) ve bu nüfusun yüzde 30 u okumakta, yüzde 30 u çalışmakta ve geri kalan yüzde 40 ı ise bu kategorilerin dışındadır. UNDP nin Mart 2008 de yayınladığı Türkiye de Gençlik Raporu na göre 13 bakanlık ve 23 kuruluş gençlik ile ilgilidir ancak bu kurumlar arasında eşgüdüm bulunmamaktadır. Gençler ile ilgili sorunlar incelendiğinde, sorunların genel olarak katılım, eğitim, istihdam ve sağlık karşımıza çıkmaktadır, oysa ki katılım, temsiliyet, örgütlenme gibi başlıklar da temel sorun alanları olarak durmaktadır. Siyasi katılım ise artan bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Nitekim Konda araştırma şirketinin 2007 seçimleri öncesinde yapmış olduğu kamuoyu yoklamalarına göre 1 gençlerin hangi siyasi partiye oy vereceksiniz sorusu karşısında 18-28 yaş grubu yüzde 36,1 i hiç bir parti veya oy kullanmayacağım demiş, yüzde 25,5 i de kararsız olduğunu belirtmiştir. UNDP Türkiye 2008 İnsani Gelişme Raporu Gençliğin Durumu araştırmasına göre siyasi partilerde faaliyet gösteren gençlerin oranı sadece yüzde 4,7 dir. Geri kalan yüzde 95,3 ün ¾ ü ise hayatlarının hiç bir döneminde bir siyasi parti içerisinde yer almayı bile 1 http://www.konda.com.tr/html/dosyalar/secim07.pdf, Siyasal Eğilimler Araştırması Özet Rapor, 18 Temmuz 2007 9

düşünmemektedir. Sivil toplum kuruluşlarına üyelik ise İstanbul özelinde yüzde 11 civarlarında iken bu oran Anadolu da daha da düşmektedir. Türkiye deki nüfusun yüzde 17 si 15-24 yaş diliminde yer almaktadır. TÜİK 2000 Nüfus sayımı verilerine göre toplam nüfus içerisinde hem kadınlar hemde erkekler için en yüksek oran 15-19 yaş grubudur. Toplam nüfusun yüzde 50 den fazlası 24 yaşın altındadır. Yaş Toplam nüfus % Erkek % Kadın % 0-4 9,68 9,89 9,47 5-9 9,96 10,15 9,78 10-14 10,14 10,4 9,89 15-19 10,63 10,75 10,52 20-24 9,87 9,98 9,75 25-29 8,69 8,67 8,27 10

KATILIMCILARDAN; Bir arada olmak, Örgütlenmek Farklı şehirlerden, faklı üniversitelerden bir araya gelen katılımcılar, bir arada olmanın önemli bir deneyim olduğunu ifade ettiler. 3 gün boyunca Türkiye nin değişik bölgelerinden gelmiş 40 genç kadını burada tutmak ve bu kadar verimli bir şekilde eğitim sağlamak muhteşem bir şey bir kere. Konuların sınırları çok güzeldi. Biraz daha kapılarımızı açmamıza, biraz daha toplumda ne kadar bir üst çatı altında birleşsek de tabanda farklı olabileceğimizi ama birbirimize tahammül edebileceğimizi öğrendik. Bu 3 gün sadece bir eğitim değildi, bu süreç aslında genç kadınların birbirlerini tanıyarak, birbirleriyle iletişim halinde yönetime dahil olup ilerde var oldukları örgütlenmelerde daha kuvvetlenmelerini sağlayan bir programdı bence. Özge Öğütçü Birbirimizden öğrenmek, Yapılan eğitim ve atölye çalışmaları birbirimizden öğrenmek ve deneyimlerimizi paylaşmak üzerine kurgulandı. Bence konular yeterli ve sınırları iyi çizilmiş konulardı. Ama konuşmaya başlayınca çok açıldı, büyüdü ve çok güzelleşti. O yüzden çok kısaydı. Keşke çok daha uzun olabilseydi ve biz gelen insanlarla aha çok şey görüşebilip, daha çok şey sorabilseydik. Nadire Pınar Genç Dayanışma, Bu program dahilindeki buluşmaların hedeflerinden biri de katılımcılar arasında iletişimi ve dayanışmayı sağlayabilmekti, bu hemen her konuda olabilirdi. Benim de Diyarbakır a gitmem gerekiyordu ve Diyarbakır da tanıdığım hiç kimse yoktu. Ben de Serap ı aradım Merve Topçu Aktif Yurttaşlık Önemli olan, toplumsal değişimin öznesi olabilmekti. Ben kendimi daha önce çok duyarlı bir insan olarak görüyordum, yolda biri düştüğünde üzülüyorum falan... Duyarlılık bu değil aslında. Sorunların çözümünde ne kadar aktif 11

olarak bulunuyorsan, o kadar duyarlısın. Artık çok daha farklı bakmaya başladım. Senem Kabaçelik Gelecekte de siyaset sahnesinde ne yapacağımıza şimdiden karar vermemiz gerekiyor Nargiz Zautsade Kadınların yerel karar alma mekanizmalarda yer alması yerelin gelişmişlik düzeyini olumlu yönde etkiler. Özellikle Güneydoğu da kadınların temsil edildiği bir platformun olması, gelecek açısından memnun edici bir durum ve bu kurumda devam etmeyi hatta belediye başkanlık adaylığına kadar varacak şekilde faaliyetlerde yer almayı istiyorum. Serap Yavuz Farklı Alanlarda Öğrenme Staj yapılan kurumların çalışma alanlarına dair bilgi sahibi olunması ve o çalışmaların içinde yer alınması önemliydi. Eğitimde Haklar çalışma toplantılarına katıldığımda çok şey öğrendim. Sadece eğitim alanında değil, çalışma grubundaki hangi STK nın nasıl bakış açısı yansıttığını, nasıl yaklaşımı olduğunu, ya da bir platform sürecinde neler gerçekleşebileceğini gördüm İrem Aktaşlı Gönüllü Staj yaptıkları kurumlar aracılığıyla uluslararası alanda yapılan çalışmaları izleyebilme, katılabilme, Daha önce bu kadar büyük bir konferansın içinde yer almamıştım açıkçası. Kalabalık olmasının yanı sıra çeşitlilikten kaynaklı bir başdöndürücülük de vardı. Bir dahaki sefere sadece dinleyici konumunda olmayı değil, sunum yapan olmayı da tercih ederim ayrıca. Bir taraftan da Istanbul da böyle bir forumu ağırlayabiliriz diye de düşündük, düşünmedik değil Şebnem Kılıç (AWID dunya kadın zirvesi deneyimlerinden) Parlamento denilen yer kocaman bir bürokrasi ağı. Sizi temsil eden seçkinler var, iktidar var. Sizin adınıza karar verenler var; temsili demokrasi denen şey vardır ya. Bana bir siyasal mekanizmayı inceleme fırsatı verdi. Aysun Bingöl Ben de stajımı İktisadi Kalkınma Vakfı nda yaptım. Oraya gidene kadar AB üyeliği konusunda pek bir bilgim yoktu ama oraya gittikten sonra neden tam üyelik için bu kadar uğraştığımızı anladım.merve Tezcan 12

Eğitime erişim ve eşitlik, eğitimin kalitesi ve etkinliği, eğitimde kaynaklar ERG nin etkinlik alanının ana başlıkları. Herkesin erişebildiği ve eşit faydalanma hakkına sahip olduğu bir eğitim tahayyülü var. ERG nin ayrıca bu resmin içinde cinsiyet eşitliği sağlanması, din ve vicdan hürriyetine engel olacak müfredatın değiştirilmesi de var. ERG nin eğitim reformu adına dikkat çektiği öneriler benim kişisel olarak desteyebileceğim öneriler. O nedenle ERG de çalışmak, eğitim politikalarına dair bilgi edinmek oldukça keyifli. Dilek Karagöz Toplumsal Cinsiyet Yukseklisansı yapmak icin SOAS a başvurdugumda en büyük ilgimin cinsellik sosyolojisi, göç ve cinsel işçilik olduğunu yazmıştım. Bu staj da tam bu konuları içeriyordu; Türkiye deki insan kaçakçılığının talep boyutunu araştıran bir grup akademisyene asistanlık yaptım. Zeynep Erul Özgüven Program kadinlari güçlendirme hedefi ile kurgulandı ve bu bağlamda staj yapttıkları kurumlarla ilgili ön bilgiler verildi. Çalıştığım günler boyunca gerçekten saygı duyulduğumu hissettim ve bu harikaydı açıkçası. Özetle meclis stajı benim için çok verimli oldu diyebilirim. Her yönüyle çalışma alanını, insanları, birbirleriyle ilişkilerini inceleme imkânı gayet olumluydu. Bir daha olsa bir daha yaparım ona çok eminim. Gizem Coşkuner 13

Neden İşyerinde Cinsel Taciz Konuştuk? İnsan günün en az 8 saatini, haftanın en az 5 gününü çalışarak geçiriyor; bu gerçekten çok önemli bir süre Yeri geliyor ailemize ayırdığımız vakitten, yeri geliyor uykumuza ayırdığımız vakitten çok daha fazlasını çalışmak için harcıyoruz. Ve bu da açıkçası işyerinde geçirdiğimiz zamanın önemini arttıran bir faktör. Bu anlamda, işyerinde karşılaştığımız can sıkıcı olaylar, bizim hem psikolojimizi, hem de sosyal anlamda ilişkilerimizi çok ciddi etkiliyor. Cinsel taciz de bu anlamda çok önemli bir yer tutuyor. Amerika da %44, Avrupa Birliği nde %37, Türkiye de ise %80lere çıkan bir oranda insanlar, çalışanlar cinsel tacize uğradıklarından bahsediyor evlerinde. İşyerinde karşılaşılan cinsel tacizin neredeyse tamamı kadına yapılıyor çünkü erkekler bunu ya cinsel taciz olarak algılamıyor veya rapor etmiyorlar. Rapor eden kadınlar ise gerçekten çok az; %17 civarı Türkiye de. Bunları da aslında işyeri hukuku açısından değil; yalnızca adli vakalar üzerinden takip edebildiğimiz ölçüde söyleyebiliyoruz yani kadınların %10u ile %20 si işyerinde cinsel tacize uğradıklarından ötürü bir yasal süreç başlatmak zorunda kalıyorlar. Yapılan bir araştırmada kadınların %80 i işyerinde cinsel tacize uğradıklarından bahsediyor Türkiye de. Ve sadece rapor edilenin %15 civarında olduğunu düşünürsek bu gerçekten düşük bir rakam ve gerçekten korkutucu bir durum. Çünkü cinsel tacizin işyerinde çok çok ciddi sonuçları var. Örneğin; depresyon, uyku bozukluğu, çalışanın sosyal ortamdan kendini izole etmesi, iş veriminin düşmesi, işten ayrılma Bunların hepsi gerçekten çalışma ortamında cinsel tacizin ilişkide bulunduğu ve istenmeyen sonuçlar. Bu anlamda kişilerde cinsel taciz hakkında bir farkındalığın oluşması, duyarlılığın artması gerçekten hedeflediğimiz bir sonuç. (Baran Metin) Nasıl Konuştuk? İşyerinde cinsel taciz farkındalık, duyarlılık ve önlenmesi eğitimi çerçevesinde kısa bir atölye çalışması yaptık. İşyerinde cinsel taciz algısını, ve cinsiyete dayalı, cinsel tercihe dayalı tacizi de konuştuk. İşyerinde cinsel tacizin empatik yaklaşımla tartışıldığı bir modüldür ve duyarlılığı mağdur açısından; sonuçları hem duygusal psikolojik, hem de performans ve maddi açıdan sonuçlarını gözler önüne serecek ampirik çalışmalardan bahsettik. Ve bir de kişilerin kendi deneyimleri ya da hipotetik kurgularından yola çıkarak duygusal düşünmelerini sağlayacak kısa bir seansımız da oldu bu kısımda Dolayısıyla, duyarlılık kısmında empati ve saygının altını çizerek, atölyeyi tamamlamış olduk (Nilüfer Ercan) 14

İşyerinde Cinsel Taciz: Farkındalık, Duyarlılık ve Önlenmesi İçin Eğitim Dünya genelinde istatistiksel figürler ortaya koyan çalışmalar, işyerinde cinsel taciz olgusunun çoğunlukla yüzde 40 ve üzerinde oranlarda yaygın oluduğunu götermiştir ve mağdurların büyük bir bölümünü kadınların oluşturduğu gözlenmiştir (örn. EECD, Birleşik Devletler İstihdamda Fırsat Eşitliği Komisyonu raporları, 2006; 2008). Türkiye de mağduriyet- rapor etme oranları net bir istatistiki tablo ortaya koyamamaktadır, ancak çalışan kadınların yüzde sekseninin direkt ya da dolaylı olarak iş yerinde cinsel taciz mağduru olduğu düşünülmektedir (Aydemir, 2006). Bu rakam, günlük hayatta farketmediğimiz, görmezden geldiğimiz ya da anlatamadığımız, üzerine konuşamadığımız bir gerçeği gözler önüne sermektedir: İşyerinde cinsel taciz. İşyerinde cinsel taciz, kişilik haklarına saldırı olarak, pek çok çalışmada da amprik şekilde ortaya konduğu üzere, kişinin çalışma haklarını kısıtladığı, onurunu zedeleyici, aşağılayıcı, utandırıcı ve saldırgan bir ortamı dayattığı için kişilerin hem çalışma hem özel yaşamını bir hayli zorlaştırmaktadır. İşyerinde cinsel tacize ilişkin mitler, konunun ciddiye alınmaması, işveren/amir tarafından göz yumulması gibi gerçekler önleme ve çözüme dair yol almada kurumları ve çalışanları bir hayli yavaşlatmaktadır. Bu bağlamda işyerinde cinsel taciz ile ilgili bilinçlenmenin, farkındalık ve duyarlılık kazanmanın işyerinde cinsel tacizi önleme açısından önemi uzmanlar ve sivil toplum kuruluşları tarafından pek çok kez dile getirilmiştir. Bu bilinçlenme ve duyarlılık sağlanmadıkça, işyerinde cinsel tacizin tanığı ya da müdahil olabilecek otoritesinin üç maymunu oynamaktan ya da geçici ve etkin olmayan çözümler getirmesinden daha fazlasını beklemek de zorlaşıyor. Bu eğitimin amacı, çalışanların cinsel tacizi daha net tanımlayabilmelerini, fark edebilmelerini, mağdur açısından değerlendirebilmelerini, hukuki hak ve sorumluluklarının bilincinde olmalarını; dolayısıyla, işyerinde cinsel tacizi önlemeye katkıda bulunabilmelerini sağlamak, işyerinde cinsel taciz mağduru olduklarında da başetme stratejileri geliştirmeleri açısından yardımcı olmaktır. İşyerinde cinsel taciz konusunda atlanmaması gereken çok önemli bir nokta da, farkındalık, duyarlılık ve önlem açısından net bir tavır ortaya koyabilen kurum ya da şirketlerde, iş yerinde cinsel taciz vakalarının implikasyonlarının en aza indirilebileceğidir. Bu bağlamda geleceğin yöneticilerine önemli bir rol düşmektedir, çünkü bu tavrın önce kişisel, sonra da kurumsal düzeyde içselleştirilmesi, genç yönetici adaylarının bilinçlenmesinden geçmektedir. Biz de, bu eğitimi tasarlarken, bireylerin farkındalığı ve duyarlılığı kadar, Türkiye de bu tavrın geliştirilebilmesine katkıda bulunmayı da amaçladık. Eğitim geliştirme sürecinde bize sunduğu katkıları ve danışmanlığı için Prof. Dr. Hayriye Canan Sümer e ve bu eğitimi hedef kitlesine taşımamıza yardımcı olduğu için Sosyal Kalkınma ve Cinsiyet Eşitliği Politikaları Merkezi ne teşekkürlerimizi sunuyoruz. Nilüfer Ercan ve Baran Metin 15

16

KARAR ALMA MEKANİZMALARINDA KADIN TEMSİLİ Üniversiteler: Ünvan/Kurul % - Kadın % - Erkek Toplam Öğretim Elemanı 40 60 Okutman 57,9 42,1 Araştırma Görevlisi 45,7 54,3 Öğretim Görevlisi 37,8 62,2 Yardımcı Doçent 33,1 66,9 Doçent 30,9 69,1 Profesör 27,1 72,9 Dekan 12,6 87,4 Rektör 7,83 82,17 YÖK Kurulu 5 95 YÖK Denetleme Kurulu 0 100 1 YÖK verilerine göre Türkiye de 86.522 öğretim elemanı görev yapıyor. Bunların %40 ı (34.875) kadın; %60 ı (51.647) erkek. 2 Profesör erkeklerin oranı %73; kadınların oranı ise %27. Doçentlerin %32 si; yardımcı doçentlerin %33 ü; öğretim görevlilerinin %41 i; okutmanların %59 u; araştırma görevlerinin %46 sı kadın. 3 YÖK Kurulundaki 20 kişiden sadece 1 kişisi kadın = yani sadece % 5. Denetleme Kurulunda ise 8 kişinin arasında hiç kadın yok = yani % 0. 4 Üniversitelerdeki kadın dekanların oranı %12,6. 5 Toplam (85 Devlet ve 30 Vakıf Üniversitesi olmak üzere) 115 Üniversite rektörü arasında sadece 9 tanesi kadın. Yani % 7,83. 17

Barolar: Ünvan/Kurul % - Kadın % - Erkek Baroya Kayıtlı Avukat Toplamı 36,82 63,18 Delegeler 7,84 92,16 Barolar Birliği Yönetim Kurulu üyeliği 9,09 90,91 Baro Başkanlığı 6,41 93,59 1 Barolara kayıtlı kadın avukat sayısı 23.378 dir; Erkeklerin oranı % 63,18 ve kadın sayısı da % 36,82 dür. 2 78 Baro Başkanından sadece 5 tanesi Kadın yani sadece % 6,41. 3 Türkiye Barolar Birliği nin 5 kişilik Başkanlık Divanında hiç kadın yok 11 Kişilik Yönetim Kurulunda sadece 1 kadın var 7 kişilik Disiplin ve 3 kişilik Denetleme Kurulunda hiç kadın yok 4 Bugüne kadar Türkiye Barolar Birliği nin 7 Başkanı olmuş hepsi erkek 5 Türkiye Barolar Birliği delegelerinin sadece 25 i kadın. Toplam delege sayısı: 319 kişi. Kadın delege yüzdesi % 7,84. Milli Eğitim: Okul Kademe /Öğretmen % - Kadın % - Erkek Okul öncesi 95,23 4,77 İlköğretim 48,03 51,97 Orta öğretim 41,28 58,72 Lise 42,9 57,10 Mesleki ve teknik liseler 39,31 61,69 Okul Yöneticileri 7 93 18

1 Okul öncesi Okullarda kadın öğretmen sayısı 23.594, oranı % 95,23, erkek öğretmenlerin sayısı 1181, oranı % 4,77. 2 İlköğretim okullarında kadın öğretmen sayısı 193.463, oranı % 48,03, erkek öğretmenlerin sayısı 209.366, oranı % 51,97. 3 Ortaöğretim de kadın öğretmen sayısı 77.478, oranı % 41,28, erkek öğretmen sayısı 110.187, oranı % 58,72. 4 Liselerde kadın öğretmenlerin sayısı 44.351, oranı % 42,90, erkek öğretmenlerin sayısı 59.038, oranı % 57,10. 5 Mesleki ve teknik liselerde kadın öğretmen sayısı 33.127, oranı % 39,31, erkek öğretmenlerin sayısı 51.149, oranı % 61,69. Yerel Yönetimler: Yerel yönetimlerde kadın Kadın Toplam Toplam içindeki pay (%) 2004 Belediye Başkanı 18 3225 0,6 Belediye Meclis Üyesi 817 34477 2,3 İl Genel Meclisi Üyesi 57 3208 1,8 1999 Belediye Başkanı 18 3215 0,6 Belediye Meclis Üyesi 541 34084 1,6 İl Genel Meclisi Üyesi 44 3122 1,4 Kaynak: Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü (2007) 19

1 2004 yerel seçim sonuçlarına göre, 18 kadın belediye başkanından 1 i il, 5 i ilçe, 12 si belde belediye başkanıdır. 2 Kadın belediye başkan sayısı 18; oranı %0,56; erkek sayısı 3207, oranı %99,44. 3 Kadın belediye Meclis Üyesi sayısı 834, oranı %2,42; erkek sayısı 34477; oranı %97,58. 4 İl Genel Meclis üyesi kadın sayısı 58; oranı %1,81; erkek sayısı 3208; oranı 98,29. Parlamento: 1 TBMM de kadın milletvekili sayısı 50, oranı ise 9.1 dur. 2 Bu yüzdeyle Türkiye 189 Dünya ülkesi sıralamasında Malezya yla aynı sırayı paylaşarak 134. sıradadır. Seçim Yılı Parlamentodaki Milletvekili Sayısı Kadın Milletvekili Sayısı Toplam İçindeki Pay (%) 1935 395 18 4.6 1943 435 16 3.7 1950 487 3 0.6 1957 610 8 1.3 1965 450 8 1.8 1973 450 6 1.3 1991 450 8 1.8 1999 550 22 4.2 2002 550 24 4.4 2007 550 50 9.1 20

Kadınların bürokrasi içerisindeki durumu (2007) Ünvan Kadın Toplam Toplam İçindeki Pay (%) Müsteşar 0 19 0 Müsteşar Yardımcısı 2 79 2,5 Genel Müdür 7 177 3,9 Genel Müdür Yardımcısı 34 514 6,6 Başkan 9 131 6,8 Başkan Yardımcısı 5 57 8,7 Genel Sekreter 3 10 30 Genel Sekreter Yardımcısı 2 8 25 Daire Başkanı 280 1979 14,1 Daire Başkan Yardımcısı 24 318 7,5 Bölge Müdürü 11 422 2,6 Müdür 1737 10839 16 Müdür Yardımcısı 2118 7731 27,3 Kaymakam 14 700 2,00 Vali 0 155 0 Vali Yardımcısı 4 446 0,90 *Kaynak: Devlet Personel Başkanlığı 21

İçişleri: Ünvan Kişi Sayısı Kadın Yüzdesi Erkek Yüzdesi Bakan 1 0 100 Bakanlık Danışmanı 3 0 100 Bakanlık Müşaviri 4 0 100 Bakanlık Müsteşarı 1 0 100 Müsteşar Yardımcısı 4 0 100 Genel Müdür 4 0 100 Merkez Valisi 73 0 100 Genel Müdür Yardımcısı 5 0 100 Hukuk Müşaviri 45 0 100 Başmüfettiş 143 0 100 Vali 81 0 100 Vali Yardımcısı 446 0,90 99,10 Müfettiş 24 0 100 Kaymakam 775 1,55 98,45 Bakanlık Müşaviri 2 0 100 Daire Başkanı 25 0 100 Şube Müdürü 15 6,67 93,33 22

1 İç İşleri bakanı erkek 2 Bakan Danışmanı 3 kişi - kadın yok 3 Bakanlık Müşaviri 4 kişi - kadın yok 4 Bakanlık Müsteşarı erkek 5 Müsteşar yardımcısı 4 kişi - kadın yok 6 Teftiş Kurulu Başkanlığı Kurul Başkanı Yardımcısı 4 kişi - kadın yok 7 Genel Müdürler 4 kişi - kadın yok 8 Merkez Valisi 73 kişi - kadın yok. 9 Genel Müdür Yardımcısı 5 kişi - kadın yok 10 Hukuk Müşaviri 45 kişi - kadın yok 11 143 mülkiye başmüfettişi - kadın yok 12 81 Vali - kadın yok 13 Kaymakam 775 kişi - 12 tanesi kadın 14 Vali Yardımcısı 446 kişi - 4 kadın 15 Mülkiye müfettişi 24 kişi - kadın yok 16 Bakanlık Müşaviri 2 kişi - kadın yok 17 Daire Başkanı 25 kişi - kadın yok 18 Şube Müdürü 15 kişi - 1 kadın: Dışişleri: Ünvanı Kadın Toplam Toplam İçindeki Pay (%) Meslek Memuru 239 945 25,2 İdari Memur 196 490 40 Haberleşme Teknik Personeli 1 133 0,75 Hukuk Müşaviri 16 28 57,1 Uzman Müşavir 3 14 21,4 Danışman 4 18 22,2 Güvenlik Ataşesi 16 379 4,2 Merkez memuru 231 576 40,1 Mahalli Katip 14 38 36,8 Sözleşmeli Personel 897 2365 37,9 23

Kadın Erkek Kadın Oranı % Toplam Geçmişten Günümüze Dışişleri Bakanları 1 44 2,22 45 Büyükelçi 15 151 9,04 166 Başkonsolos 2 56 3,45 58 Dış temsilciliklerde diplomatik statüyü haiz personel sayısı 49 133 26,92 182 Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu: Unvan Kadın Sayısı Kadın Yüzdesi Erkek Sayısı Toplam Başkan 0 0 1 1 Başkan Yardımcıları 0 0 3 3 İkinci Başkan 0 0 1 1 Kurul Üyeleri 0 0 5 5 24

Anayasa Mahkemesi: Anayasa Mahkemesi Başkanlığında Kadın Personel durumu (Mayıs 2007) Ünvanı Kadın Toplam Toplam içindeki pay (%) Başkan 0 1 0 Başkan Vekili 0 1 0 Üyeler 2 15 13,33 Genel Sekreter 0 1 0 Genel Sekreter Yardımcısı 0 1 0 Raportörler 5 23 21,74 Müdürler 5 11 45,4 Danıştay: Danıştay Başkanlığında Kadın Personel durumu(nisan 2007) Ünvanı Kadın Toplam Toplam içindeki pay (%) Başkan 1 1 100 Başsavcı 1 1 100 Başkan Vekili 1 2 50 Daire Başkanı 2 13 15,3 25

Üye 36 76 47,3 Savcı 16 38 42,1 Tetkik Hakimi 94 237 39,6 Anayasa Mahkemesi Geçici Raportörü 1 3 33,3 TOPLAM 152 371 40,97 Yargıtay: Yargıtay Başkanlığında Kadın Personel durumu (Nisan 2007) Ünvanı Kadın Toplam Toplam içindeki pay (%) Başkan 0 1 0 Cumhuriyet Başsavcısı 0 1 0 Başkan Vekili 0 2 0 Daire Başkanı 2 34 5,8 Üye 41 250 16,4 Tetkik Hakimi 203 448 45,3 Yargıtay Cumhuriyet Savcısı 10 119 8,4 26

Sayıştay: Sayıştay Başkanlığında Kadın Personel durumu (Mayıs 2007) Ünvanı Kadın Toplam Toplam içindeki pay (%) Başkan 0 1 0 Yönetim Üyeleri 0 4 0 Daire Başkanı 0 8 0 Üye 2 39 5,1 Denetçi 157 663 23,6 RTÜK: Ünvan Kadın Sayısı Kadın Yüzdesi Erkek Sayısı Toplam Başkan 0 0 1 1 Başkan Vekili 0 0 1 1 Önceki Başkanlar 0 0 1 1 Kurul Üyeleri 1 11,11 8 9 27

Sendikalar: SENDİKALAR Kadınların oranı(%) Kadınların sayısı İşçi sendikaları üyesi 10% Kamu emekçileri sendikaları üyesi 30% DİSK, TÜRK İŞ ve HAK İŞ, Kamu Sen, Memur Sen in yönetim kurulu 0% 0 KESK Genel Merkez Yönetim Kurulu 2,20% 2 Sendika başkanlığı(91 sendika başkanı içerisinde) 5,49% 5 Yönetim kurulu üyeliği(481 üye içerisinde 6,65% 32 Kamu çalışanları sendikaları genel başkanlığı(51 genel başkan içerisinde) 9,80% 5 Kamu çalışanları sendikaları merkez yöneticileri(325 merkez yöneticisi içerisinde) 8% 26 Bankacılık alanındaki sendikaların genel merkez yöneticisi(35 sendika içerisinde) 8,57% 3 28

Türkiye Odalar Borsalar Birliği: Ünvan Kadın Sayısı Kadın Yüzdesi Erkek Sayısı Toplam Başkan 0 0 1 1 Başkan Yardımcısı 0 0 5 5 Sayman 0 0 1 1 Kurul Üyeleri 0 0 8 8 Birim Yöneticileri Genel Sekreter 0 0 1 1 Başkanlık Özel Müşaviri 0 0 6 6 Özel Kalem Müdürü 0 0 1 1 Genel Sekreter Yardımcısı 0 0 3 3 Daire Başkanı 1 14,28 7 8 Müdür 4 23,52 17 21 29

SOGEP HAKKINDA SOGEP, kadın sorunlarının çözümleri doğrultusunda yapılan çalışmaların etkili bir biçimde sonuçlanabilmesi için bu alanda yapılan etkinliklerin, tartışılan politika önerilerinin, en iyi uygulamaların ve ders çıkartılması gereken başarısız deneyimlerin bir araya toparlanması, analiz edilmesi ve tekrar alanda çalışan aktörlere yayılması gerekliliğinden yola çıkarak, tüm aktörlerle ilişki içinde olan, alanın bütününe de bakıp analiz edebilecek bir merkez olarak kurulmuştur. SOGEP in misyonu kadın çalışmaları alanının bilgisini derleyerek, tekrar alandaki aktörlerin kullanımına sunmaktır. SOGEP demokratik katılım ve temsil konusunda genç kadınlar için bir platform olup bu platform üzerinden genç kadınların güçlendirilmesini hedeflemektedir. Merkez, temel olarak sivil toplum örgütlerinin ve kamuoyunun talepleri doğrultusunda sosyal kalkınma ve cinsiyet eşitliği politikalarını ilerletmeyi amaçlamaktadır. Aynı zamanda STK lara kendi savunuculuk veya çalışma alanlarında lobi ve politika yapma araçları sunmayı da hedeflemektedir. SOGEP, misyonu doğrultusunda temel olarak şu çalışmalara odaklanmaktadır: Araştırma yürütmek, politika dokümanları ve araçları üretmek, izleme ve raporlama yapmak. Araştırma sonuçlarının yaygınlaştırılmasını ve çeşitli örgüt ve kurumlarca gerçekleştirilen araştırmaların bulgularının paylaşılmasını sağlamak, kendi alanına bağlı olarak, ulusal, bölgesel, küresel ve özellikle AB düzeydeki kurum ve örgütlerle yeni metodolojiler üzerine deneyim aktarımında bulunmak. Türkiye nin AB ye üye olma süreci ile paralel olarak, ürettiği ve uyguladığı sosyal projeler aracılığıyla, farklılıkları değerli kılarak eşit bir toplumu desteklemek. Buna bağlı olarak, politik gündemin toplumsal cinsiyet eşitliği perspektifi ile dönüştürülmesine yardımcı olmak ve STK ların ve ilgili diğer tüm aktörlerin ilgili süreçlere katılımını kolaylaştıracak çalışmalarda bulunmak. Özelde kadın örgütlerine, genelde ise kadın çalışmaları alanında yer alan aktörlere kapasitelerini artıracak, çalışmalarını sağlam temellere oturtacak, savunuculuk çalışmalarında destek verecek araçları üretmek ve uygulamak. İlkelerimiz: Anti-militarist Homofobik olmayan Farklılıklara saygılı Dayanışmacı Anti-hiyerarşik İnsan haklarına duyarlı 30

31

Sosyal Kalkınma ve Cinsiyet Eşitliği Politikaları Merkezi Derneği İstiklal Caddesi, Bekar Sokak 7-6 Beyoğlu İstanbul www.sogep.org.tr 32