Unigraphics NX Progressive Die Wizard NX 1.0.2 Progresif Sac Kalıp Sihirbazı Eğitmen : Melih DİZDAR
Nedir? Progressive kalıplar ;sac parçalar üzerinde yer alan bükme,delme,kesme gibi işlemlerin basamak basamak istasyon adı verilen bölümlerde oluşturulduğu kalıplardır.
Kullanılan İkonlar Design Setting Strip Layout Standart Part Drawing Feature Recognition Blank Layout Die Base Pocket Design PDW Tools Project Initialization Scrap Design Insert Group BOM Feature Pre-Process Force Calculation Relief Design View Manager
Feature Recognition Progressive Die Wizard ile bir parçanın kalıbının yapılabilmesi için saç metal parçanın Unigraphics Sheet Metal ikonları yardımıyla çizilmiş olması gerekmektedir. Feature Recognition,Unigraphics ortamı dışında çizilmiş olan katı parçalar ortama çağırıldıktan sonra onlara otomatik olarak parametre atamakta kullanılır ve parça Die Wizard ortamında kalıbı yapılabilir hale gelir. Parametresiz olan bu transfer edilmiş datalar(iges, STEP,PARASOLID,vb) bu tool yardımıyla otomatik olarak yeniden işlenerek sheet metal algoritması kazandırılır ve parçadaki bükülen kısımların açılım hesaplamaları da kolaylıkla yapılabilir. Esas kullanım amacı parametresi olmayan sac parçaları parametrik hale getirmektir.
Feature Recognition Örnek sheet_metal.prt İkonu tıkladıktan sonra part management ok ok Taban yüzeyi olarak Pembe yüzeyi seçiniz. Auto Recognize a tıklayınız. Feature builder a tıklayınız. Build All a tıklayınız. Two views sekmesini seçiniz. Son olarak da parça yapıldıktan sonra Unform All a tıklayınız.
Project Initialization Bu ikon yardımıyla progressive Die Wizard Modülü nde kalıbının yapılması istenen parça ortama çağırılır. Burada projenin oluşturulacağı klasör ve projenin ismi belirtilir ve Unigraphics gerekli olan dosyaları kendisi oluşturur.ayrıca daha önceden tamamlanmış bir proje de yine bu bölümde açılabilir. Assembly mantığını kullandığı için parçalar montaj yapısına uygun şekilde parametrik yapıda otomatik olarak oluşur.
Design Setting Die Wizard modülünde önceden standart olarak yapılan ayarların belirlendiği yer.örnek olarak kalıbın kapandığı andaki yüksekliği,zımbaların geçtiği yerlerdeki sıkılık ve boşlukları verebiliriz.
Feature Pre-Process Burada öncelikle parçanın açılımı otomatik olarak alınır ve daha sonra kalıpta yapılacak eğme,delme,kesme ve bükme gibi işlemlerin sırası belirlenir.örneğin bir Z-Bend bükme işlemi varsa bunun tek istasyonda mı yapılacağı veya belli bir açıya kadar bir ön bükme işlemi yapıldıktan sonra 2 istasyonda yapılacağı belirlenir.burada Sheet Metal ortamında yapılmış olan bütün işlemler otomatik olarak tanınmaktadır. Burada önceden tanımlanacak işlemler sol taraftaki menüden birlikte seçilerek sağ tarafa geçirilir ve standart işlemlerden seçim yapılır. İlk olarak Create Blank e tıklanarak parçanın açılımının alınması sağlanır.bunun yapılabilmesi için öncelikle bir açılım yüzeyi seçilmelidir. Yan tarafta örnek olarak bir Z-Bend işlemi 2 istasyonda büküm yapılacak şekilde tnaımlanmıştır.
Blank Layout Bu kısımda kesme ve bükme işlemi yapılacak olan sacın boyutlandırılması ve kalıbı yapılacak parçanın bu saç üzerindeki yeri belirlenir.parçanın kalıbının çift ya da daha fazla sıralı olması istendiği taktirde bu kısımda yer alan tool lar vasıtasıyla blank seçilerek kopyalanabilir,silinebilir. Burada Pitch değeri hatve değeri olarak kabul edilir. Pitch
Scrap Design Parçamıza şekil vermek için kesilmesi gereken artık malzemenin boyutlandırıldığı yerdir. Bu bölümde zımbalarla kesilecek kısımlar, pilot deliklerinin yeri gibi kısımların neresi olacağı tanımlanır.bu aşamada çizilen ekstra eğriler yardımıyla sacın nerden kesileceği belirlenir.daha sonra bu sac da yine kendisi içinde alt bölümlere ayrılabilir. Yan tarafta atılacak sac farklı bir renk ile gösterilmiştir.yine bu aşama içerisinde bu sac da komutlardan split yardımıyla birbiri içinde parçalara ayrılabilir.ilerleyen bölümlerde de bu parçalar için zımbalar oluşturularak kesim yapılması sağlanacaktır.
Strip Layout Bu kısımda öncelikle parçanın kaç istasyonda tamamlanacağını belirlenir.istasyon sayısı belirlendikten sonra sıra işlemlerin bu istasyonlar arasında paylaştırılmasına gelir.bu bölümde seçilen işlemler istenilen istasyona kolaylıkla aktarılabilir.işlem tamamlandıktan sonra tüm kalıbın simülasyonu izlenebilir. Yan tarafta çeşitli işlemlerin istasyonlara ayrılmış şekli görülebilir. En son aşamada ise kalıptaki tüm işlemlerin bitmiş görüntüsünün yer alacağı simülasyon oluşturulur.yanda parçanın saç levha halinden son haline gelene kadar geçirdiği aşamaların yer aldığı simülasyon görüntüsü verilmiştir.
Strip Layout Bu aşamada ilk yapılan işistasyon sayısının kaç olacağının belirlenmesidir.bu sayıyı sisteme girdikten sonra yaratılan ortamda işlemler istasyonlara bölüştürülerek hangi işlemin hangi istasyonda yapılacağı belirlenir.istenilen büküm,kesim gibi işlemler aşağıda istasyon görünümüne seçilerek aktarıldıktan sonra Move Process Feature yardımıyla istasyon adımları arasında taşınabilir. Yöntemlerden Absolute ile istenilen parça istasyonun numarasını vererek taşınır. Relative yöntemi ile birer basamak geri ya da ileri sürükleyerek taşıma yapılır.
Strip Layout Operasyonlar istenilen istasyonlara yerleştirildikten sonra Tools Simulation a gidilerek istasyonların son halinin simülasyonu izlenmelidir. Tools Simulation Start Simulation şeklinde simülasyon oluşturulur. Yapılan herhangi bir değişiklikten sonra yine aynı penceredeki Clear Simulation tıklanarak kalıbın simülasyonunu yeniden oluşturmak için silinebilir.
Force Calculation Bu kısımda presin parçaya uygulayacağı toplam kuvvet otomatik olarak hesaplanır.hesaplamanın yapılabilmesi için başlangıçta parça malzemesi seçilmek zorundadır. Bu sayede hangi operasyonun preste ne kadar kuvvet gerektirdiği ve parçanın tamamının işlenmesi için ne kadar kuvvete ihtiyaç duyulduğunu bulmak çok kolaydır aynı zamanda oluşacak olan kuvvetin merkezini de otomatik olarak verir. Kuvvet hesabı için sol taraftaki operasyonlardan istenenler (ya da tümü) sağ tarafa atılarak Calculate Total Force tıklanır.
Die Base Bu kısımda bandın içinde yer alacağı kalıp seti oluşturulur.standart kalıp setleri mevcuttur ve seçildiği an otomatik olarak parçalar yerleştirilmeye başlanır.burada ilk önce kalıbın boyutlandırılabilmesi için çalışma alanı belirtilmelidir. Pick Work Area Burada Top görünüşte dikdörtgen bir alan belirtilir ve setin boyutları bu alana göre ayarlanır.kalıp seti seçimi de yapıldıktan sonra OK tıklanır ve set oluşturulur.
Insert Group Bu kısımda bükümler,delikler,kabartma gibi işlemleri oluşturacak elemanlar standart kütüphaneden getirilerek yüzeylerin formlarına göre oluşturulur. Zımbası ya da büküm aparatı yapılacak olan operasyona ait yüzey seçilir.daha sonra da kütüphaneden standart bir zımba seçilir ya da yüzey formunda bir zımba oluşturulur. Dikkat edilecek en önemli husus ise bükme işlemlerinde büküm yukarıya doğru ise Die kısmında da Punch kısmında da UP, aşağıya doğru ise yine her iki kısımda da DOWN punch ve die seçilmelidir.
Insert Group Zımba Ekleme : Zımba yapılacak yüzey seçilir. Yüzey formu standart zımba şekillerine uygun değilse sonuncu ikon olan User Defined Punch tıklanarak kolayca Punch oluşturulabilir.
Önemli!! :Sadece Apply a tıkladığınızda parçanın şekli ilk etapta düzgün çıkmayacaktır.düzgün görünmesi için menüden çıkmanız gerekecektir.ancak doğrudan OK e tıklarsanız parçanız istediğiniz şekilde ekranda yerini alacaktır. Insert Group Büküm Aparatı Ekleme : Büküm aparatı eklemek için öncelikle bükümüm blend i seçilir.daha sonra bükümün Up mı Down mı olduğu incelenerek bu yönde bir Die ve Punch seçimi yapılır. Bükümün Punch Kısmının Oluşturulması Büküm Tipleri Yan tarafta punch ın bitmiş hali görünmektedir. Öncelikle büküm blend i seçilir.daha sonra Punch kısmına gelip Up Punch seçilir ve OK e tıklanır.
Insert Group Bükümün Die Kısmının oluşturulması Parça üzerinde aynı Blend seçili iken Punch kısmından çıkılarak Die kısmına gidilir.burada büküm yukarı doğru olduğundan yine Up seçilip OK tıklanarak Die oluşturulur.
Insert Group Kesici Zımbanın Die Kısmının Oluşturulması - Burada Die Kısmı oluşturulmak istenen Scrap seçilir Oluşan Die kısmı aşağıda görüntülenmektedir.
Insert Group Zımbanın Dişisinin oluşturulması Öncelikle dişisinin oluşturulması istenen scrap seçilir.daha sonra Die Cavity kısmına tıklanarak Yan tarafta görüldüğü gibi boşluk boyutlandırılır ve Apply tıklanır.
Standart Part Bu kısımda sac kalıpçılığında kullanılan çeşitli standart elemanlar bulunmaktadır. İhtiyaç duyulduğu taktirde bu kütüphaneden herhangi bir parça kalıba eklenebilir. Kalıpta kullanılan standart elemanların büyük çoğunluğu kütüphanede parametrik olarak mevcuttur.
Standart Part Kütüphaneden Parça Ekleme: Öncelikle Kütüphaneye gidilerek parça boyutlandırılır Daha sonra da parçanın konulması istenen yüzey seçimi yapılır. Devam
Standart Part Sonra da eklenen standart elemanın yeri belirlenir. Standart Part kütüphanesinde yer alan tüm parçalar bu şekilde kalıba eklenebilir.
Relief Design Kalıpta bükülen kısımların bir sonraki istasyona hareket edebilmesi için,bir sonraki istasyonda o kısmın boş olması gerekir.bu kısımda bu boşlukların istenen profilde ve boyutlarda oluşturulması otomatik olarak parçadan algılanıp sağlanır. Ana mönüden rölyefin profili ve parça seçilerek rölyef oluşturulur ve kaç adet olacağı belirtilir. Öncelikle Relief oluşturulması istenen solid ve Relief in tipi seçilir. Daha sonra da gerekli offset değerleri verilerek Apply tıklanır ve Relief oluşturulur. İstendiği taktirde relief seçilerek Rotate edilebilir ya da istasyon adımlarına aynı şekilde kopyalanabilir.
Create Pockets Bu kısımda kalıp plakalarının içerisinde kalan zımba gibi elemanlar ile daha sonra kütüphaneden eklenmiş olan parçaların bu plakalardan çıkartılması sağlanır. Kalıp Setinden seçilen plaka ya da plakalardan seçilen standart parçaları çıkartır. Seçilen Plaka ya da Plakaların içinde bulunan tüm standart elemanları çıkartır. Seçilen standart parça ya da parçalar hangi plakalarla kesişiyorsa oradaki boşluklar çıkartılır. Modeling yardımıyla çizilen herhangi bir katıdan bir standart part ı çıkartır. Modeling yardımıyla yaratılan katı ya da katılardan başka katı ya da katıları çıkartır.
Create Pockets Öncelikle Target olan parçalar seçilir. Daha sonra da Standart Parçalar seçilip OK tıklanır.
BOM BOM (Bill of Materials) kısmından kalıp montajında bulunan parçaların dökümünü alabilirsiniz. İstendiği taktirde listede görünecek kolonların isimleri ve özellikleri BOM Field Edit vasıtasıyla değiştirilebilir. Parçaların listede görüntülenecek açıklamalarını ve detaylarını BOM Record Edit ile birlikte gerçekleştirebilirsiniz. Ayrıca Bu kısımda Export Excel vasıtasıyla da bu listeyi tablo halinde Excel e yollayabilirsiniz. Bu tabloyu daha sonra kolaylıkla UG/Drafting ortamına alabilirsiniz.
Drawing Belirtilen 4 Görünüşlü teknik resim şablonuna göre kalıbın teknik resmini çıkartır
View Manager Kalıp ortamındaki parça sayısının fazlalığı dolayısıyla bu parçaların hangilerinin görünüp görünmeyeceğini belirlemek için kullanılır. İstenen çalışma parçaları dışında ki parçaları filtreleyerek çalışma kolaylığı sağlar. Aşağıdaki menüde de görüldüğü gibi kalıp plakalarının görüntülenip görüntülenmemesini yanlarındaki kutucuğa check atarak sağlayabilirsiniz.
Teşekkürler! Cem Alpay