26 Temmuz 2013 CUMA Resmî Gazete Sayı : 28719 YÖNETMELİK

26 Temmuz 2013 CUMA Resmî Gazete Sayı : 28719 YÖNETMELİK Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından: KARAYOLU DIŞINDA KULLANILAN HAREKETLİ MAKİNALARA TAKILAN İÇTEN YANMALI MOTORLARDAN ÇIKAN GAZ VE PARÇACIK HALİNDEKİ KİRLETİCİ EMİSYONLARA KARŞI ALINACAK TEDBİRLERLE İLGİLİ TİP ONAYI YÖNETMELİĞİ (97/68/AT) NDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK MADDE 1 20/6/2007 tarihli ve 26558 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Karayolu Dışında Kullanılan Hareketli Makinalara Takılan İçten Yanmalı Motorlardan Çıkan Gaz ve Parçacık Halindeki Kirletici Emisyonlara Karşı Alınacak Tedbirlerle İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (97/68/AT) nin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve (o) bendi yürürlükten kaldırılmıştır. c) Bakanlık: Bu Yönetmelik kapsamındaki motor tipinin veya motor grubunun tip onay belgelerini veren, gerektiğinde geri çeken, Avrupa Birliği üyesi ülkelerin onay kuruluşları ile muhatap olan, bunlarla temasları yürüten, teknik servisleri görevlendiren, imalatçının imalatının uygunluğu düzenlemelerini onaylayan, bu Yönetmeliğin uygulanmasından sorumlu ve yetkili onay kuruluşu olarak görev yapan Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığını, MADDE 2 Aynı Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinin (1) numaralı alt bendinde ve (d) bendinde yer alan Müsteşarlık ibareleri Ekonomi Bakanlığı şeklinde değiştirilmiş ve (e) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. e) Demiryolu aracı ve iç suyolu teknelerinin tahrikinde kullanılandan başka kullanım amaçlı sıkıştırma ateşlemeli motorlar, (a) bendinden (d) bendine kadar olan hükümlere ilave olarak Ek XIII te belirtilen prosedüre uygun esneklik planı ile de piyasaya arz edilebilir. MADDE 3 Aynı Yönetmeliğin 12 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin (3c), (3d) ve (4a) numaralı alt bentleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. 3c) Faz IIIB motorların tip onayı (motor kategorileri L, M, N ve P) Bakanlık, motorların bu Yönetmelikte belirtilen şartları sağlamaması durumunda ve motordan çıkan parçacık ve gaz halindeki kirletici emisyonlarının Ek I in madde 4.1.2.5 inde belirtilen çizelgedeki sınır değerlere uygun olmaması halinde, aşağıdaki motor tiplerine veya motor gruplarına tip onayını, Ek VII de belirtilen dokümanı ve henüz piyasaya arz edilmemiş motor yerleştirilmiş olan karayolu dışı makinalara başka bir tip onayını vermeyi reddeder: - L: Sabit devirli motorlar hariç, güç çıkışı 130 kw P 560 kw olan motorlar için 1/1/2015 tarihine kadar isteğe bağlı olarak, - M: Sabit devirli motorlar hariç, güç çıkışı 75 kw P < 130 kw olan motorlar için 1/10/2015 tarihine kadar isteğe bağlı olarak, - N: Sabit devirli motorlar hariç, güç çıkışı 56 kw P < 75 kw olan motorlar için 1/10/2015 tarihine kadar isteğe bağlı olarak tip onayı verilir. - P: Sabit devirli motorlar hariç, güç çıkışı 37 kw P < 56 kw olan motorlar için 1/10/2015 tarihine kadar isteğe bağlı olarak, anılan tarihten sonra ise zorunlu olarak tip onayı verilir. 3d) Faz IV motorların tip onayı (motor kategorileri Q ve R) Bakanlık, motorun bu Yönetmelikte belirtilen şartları sağlamaması durumunda ve motordan çıkan parçacık ve gaz halindeki kirletici emisyonlarının Ek I in madde 4.1.2.6 sında belirtilen çizelgedeki sınır değerlere uygun olmaması halinde, aşağıdaki motor tiplerine veya motor gruplarına tip onayını, Ek VII de belirtilen dokümanı ve henüz piyasaya arz edilmemiş motor yerleştirilmiş olan karayolu dışı makinalara başka bir tip onayını vermeyi reddeder: - Q: Güç çıkışı; 130 kw P 560 kw olan (sabit devirli motorlar hariç) motorlar için 31/12/2014 ten sonra, - R: Güç çıkışı; 56 kw P < 130 kw (sabit devirli motorlar hariç) motorlar için 30/9/2015 ten sonra. 4a) 10 uncu madde ve birinci fıkranın (a) bendinin (3g) ve (3h) numaralı alt bentlerinin hükümlerine dokunmaksızın, üçüncü ülkelere ihracat için tasarlanan makina ve motorlar hariç olmak üzere, bu makina ve motorlar sadece bu Yönetmeliğin şartlarını sağlıyor ve sadece motor bu maddenin (a) bendinin (2), (3) ve (3a) dan (3i) ye kadar alt bentlerinde belirtilen kategorilere uygun olarak onaylanıyorsa, makinaya yerleştirilmiş olsun veya olmasın her bir motor kategorisi için aşağıda yer alan tarihlerden itibaren ancak belirtilen kategoriye uygun motorların piyasaya arzına izin verilir. Faz III A (sabit devirli motorlar hariç) - H kategorisi: 1/1/2011 - I kategorisi: 1/1/2011 - J kategorisi: 1/1/2011

- K kategorisi: 1/1/2011 Faz III A İç suyolu teknesi motorları - V1:1 kategorisi: 31/12/2009 - V1:2 kategorisi: 31/12/2009 - V1:3 kategorisi: 31/12/2009 - V1:4 kategorisi: 31/12/2009 - V2 kategorileri: 31/12/2009 Faz III A (sabit devirli motorlar) - H kategorisi: 1/1/2011 - I kategorisi: 1/1/2011 - J kategorisi: 1/1/2012 - K kategorisi: 1/1/2011 Faz III A Demiryolu aracı motorları RC A kategorisi: 31/12/2009 Faz III A lokomotif motorları - RL A kategorisi: 31/12/2009 - RH A kategorisi: 31/12/2009 Faz III B (sabit devirli motorlar hariç) - L kategorisi: 1/1/2011 (İsteğe bağlı uygulama) - M kategorisi: 1/1/2012 (İsteğe bağlı uygulama) - N kategorisi: 1/1/2012 (İsteğe bağlı uygulama) - P kategorisi: 1/10/2015 Faz III B Demiryolu aracı motorları - RC B kategorisi: 31/12/2011 Faz III B Lokomotif motorları - R B kategorisi: 31/12/2011 Faz IV (sabit devirli motorlar hariç) - Q kategorisi: 1/1/2016 - R kategorisi: 1/10/2016 Faz III A dan itibaren, her bir kategori için yukarıdaki şartlar, bahsedilen tarihten önceki imalat tarihli motorlar için iki yıla kadar ertelenir. Emisyon sınır değerlerinin bir fazı için verilen izin, sınır değerlerin bir sonraki fazının zorunlu uygulamasından itibaren yürürlüğe girmesiyle sona erer. Ancak, sabit devirli motorlar hariç Faz III A daki H, I ve 56 kw üzerindeki J kategorisi motorlar ve isteğe bağlı olarak uygulanan; sabit devirli motorlar hariç Faz III B deki L, M ve N kategorisi motorlar için bir sonraki faz, Faz IV tür. MADDE 4 Aynı Yönetmeliğin 13 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a1) ve (f) bentleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve (a1) bendinden sonra gelmek üzere aşağıdaki (a2) ve (a3) bentleri eklenmiştir. a1) 10 uncu madde ve 12 nci maddenin birinci fıkrasının (a) bendinin (3g) ve (3h) numaralı alt bentlerinin hükümlerine dokunmaksızın, demiryolu aracı, lokomotif ve iç suyolu teknesi tahrik motorları hariç olmak üzere, yedek (değiştirilebilir) motorlar, orijinal olarak piyasada yer aldığında değiştirilecek motorun sağlamak zorunda olduğu sınır değerlere uygun olmalıdır. f) Bakanlık, Ek I madde 1.A nın (i), (ii) ve (v) bentlerinde belirtildiği gibi, Ek XIII teki hükümlere uygun olarak esneklik planına göre motorların piyasaya arz edilmesine müsaade eder. a2) Bakanlık, 12 nci maddenin birinci fıkrasının (a) bendinin (3g), (3i) ve (4a) alt bentleri istisna olmak üzere, aşağıda belirtilen demiryolu aracı ve lokomotiflere takılan motorların piyasaya arzına izin verebilir. 1) Demiryolu araçları ve lokomotiflere takılan motorların yerine kullanılacak, Faz 3A sınırlarını karşılayan yedek motorlar: i) Faz 3A standardını karşılamayan veya ii) Faz 3A standardını karşılayan ancak Faz 3B standardını karşılamayan; 2) Aynı tipteki mevcut demiryolu araçlarına takılmış motorlar tarafından sağlanan standartlardan daha düşük bir standardı karşılamamak koşuluyla, sürüş kontrolü ve bağımsız hareket etme kabiliyeti olmayan demiryolu araçları ve lokomotiflere takılan motorların yerine kullanılacak, Faz 3A sınırlarına uymayan yedek motorlar. Bu fıkra kapsamındaki izinler ancak Bakanlığın, söz konusu demiryolu araçları veya lokomotiflere ilişkin yürürlükteki emisyon sınırlarına ait şartları taşıyan motorların kullanımının önemli teknik zorluklar içerdiğini kabul etmesi durumunda verilir. a3) YEDEK MOTOR metnini ve ilgili istisnaya ilişkin benzersiz referans taşıyan bir etiket, (a1) veya (a2) bentleri kapsamındaki motorlara iliştirilir. MADDE 5 Aynı Yönetmeliğin 16 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde yer alan Müsteşarlık

ibaresi Ekonomi Bakanlığı şeklinde değiştirilmiştir. MADDE 6 Aynı Yönetmeliğin 18 inci maddesi yürürlükten kaldırılmıştır. MADDE 7 Aynı Yönetmeliğin 19 uncu maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. (1) Bu Yönetmelik kapsamında yer alan motorların piyasa gözetimi ve denetimi, 13/11/2001 tarihli ve 2001/3529 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve Denetimine Dair Yönetmelik ile 2/10/2012 tarihli ve 28429 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği hükümlerine göre gerçekleştirilir. MADDE 8 Aynı Yönetmeliğin 20 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. b) Bu Yönetmelik hükümleri gereğince, motorlarda 19 uncu maddede belirtilen piyasa denetimi sonucu olumsuz bir durumun ortaya çıkması halinde, bu durum motorlar için getirilen her türlü sınırlama, yasaklama ve tedbirin alınmasını gerektiren sebepler belirtilerek, Bakanlıkça en kısa süre içinde ilgili taraflara ve Ekonomi Bakanlığı aracılığı ile Komisyona ve diğer onay kuruluşlarına bildirilir. MADDE 9 Aynı Yönetmeliğin 26 ncı maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı yürütür. MADDE 10 Aynı Yönetmeliğin Ek I ine aşağıdaki 3.2.3 ve 3.2.4. maddeleri eklenmiştir. 3.2.3. Emisyon Faz ının roma rakamları ile parantez içine alınmış numarası, tip onay numarasının yakınında konumlandırılmalı ve kolaylıkla görülebilir olmalıdır. 3.2.4. Bu Yönetmeliğin 13 üncü maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde belirtilen küçük kapasite istisnası çerçevesinde; küçük kapasiteli (az sayıda üretilen) motor imalatçısı anlamına gelen parantez içindeki SV harfleri, piyasaya sürülen her motorda tip onay numarasının yakınında konumlandırılmalı ve kolaylıkla görülebilir olmalıdır. MADDE 11 Aynı Yönetmeliğin Ek I inin 8.3.2.2. maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. 8.3.2.2.- Faz IIIB ve Faz IV için geçerli olan kontrol koşulları şunlardır: (a) Faz IIIB motorlar için kontrol koşulları: (i) 1.000 metreyi geçmeyen bir yükseklik (veya 90 kpa a eşdeğer atmosferik basınç), (ii) 275 K ila 303 K (2 C ila 30 C) arasında bir ortam sıcaklığı, (iii) 343 K (70 C) üzerinde motor soğutucusu sıcaklığı. (i), (ii) ve (iii) noktalarında belirtilen kontrol koşulları içinde çalışan bir motorda, yardımcı emisyon kontrol stratejisinin harekete geçirilmesi durumunda, strateji sadece istisna olarak çalıştırılmalıdır. (b) Faz IV motorlar için kontrol koşulları: (i) 82,5 kpa veya üstü atmosfer basıncı, (ii) aşağıdaki aralıkta ortam sıcaklığı: 266 K (-7 C) veya üstü, belirtilen atmosfer basıncında şu denklem ile belirlenen sıcaklıktan düşük veya buna eşit: T c = 0,4514 (101,3 pb) + 311, burada: T c hesaplanmış ortam hava sıcaklığı (K) ve Pb atmosfer basıncı (kpa); (iii) 343 K (70 C) üzerinde motor soğutucusu sıcaklığı. (i), (ii) ve (iii) noktalarında belirtilen kontrol koşulları içinde çalışan bir motorda, yardımcı emisyon kontrol stratejisinin harekete geçirilmesi durumunda, strateji sadece madde 8.3.2.3 te tanımlanan amaçlar için gerekli olduğu gösterildiğinde çalışmalı ve tip onay kuruluşu tarafından onaylanmalıdır. (c) Soğuk sıcaklıkta çalışma Bu maddenin (b) bendindeki gereksinimlere istisna olarak, ortam sıcaklığı 275 K (2 C) altında olduğunda ve aşağıdaki iki kriterden bir tanesi sağlandığında, egzoz gazı devridaimi (EGR) ile donatılmış bir Faz IV motorda, bir yardımcı emisyon kontrolü stratejisi uygulanabilir: (i) Emme manifoldu sıcaklığı, şu denklem ile belirlenen sıcaklıktan az veya buna eşit olduğunda: IMT c = PIM/15,75 + 304,4; burada IMT c : hesaplanmış emme manifoldu sıcaklığı (K) ve PIM : mutlak emme manifold basıncıdır (kpa). (ii) Motor soğutucusu sıcaklığı, şu denklem ile belirlenen sıcaklıktan az veya buna eşit olduğunda: ECTc = PIM /14,004 + 325,8; burada ECT c : hesaplanmış motor soğutucusu sıcaklığı (K) ve PIM : mutlak emme manifold basıncıdır (kpa). MADDE 12 Aynı Yönetmeliğin Ek I inin 8.3.2.3 maddesinin (b) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. (b) çalışma güvenliği nedenleri için; MADDE 13 Aynı Yönetmeliğin Ek I inin 8.4 maddesinin başlığı aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. Faz IIIB motorlar için NO x kontrol önlemlerinin gereksinimleri MADDE 14 Aynı Yönetmeliğin Ek I inin 8.4.6.1 maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. 8.4.6.1- Tip onayı, bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin (c) bendine uygun olarak, karayolu dışı makinanın her bir operatörüne aşağıdakileri içeren yazılı talimatların sağlanması şartına bağlı olmalıdır: (a) İlgili düzeltme önlemleriyle birlikte, yerleştirilen motorun yanlış çalıştırılmasından, kullanımından veya bakımından meydana gelen olası arızaları açıklayan detaylı uyarılar,

(b) İlgili düzeltme önlemleriyle birlikte, motorun olası arızalarıyla sonuçlanan, makinanın yanlış kullanımı hakkında detaylı uyarılar, (c) Normal bakım aralıkları arasında ayıracın yeniden doldurulması ile ilgili bir talimatla birlikte ayıracın doğru kullanımı hakkında bilgi, (d) İlgili motor tipi için düzenlenen tip onay belgesinin, aşağıdaki bütün şartlar karşılandığında geçerli olduğuna dair açık bir uyarı: (i) Motor, sağlanan talimatlara uygun olarak çalıştırılır, kullanılır ve motora bu talimatlara göre bakım yapılır, (ii) Yanlış çalıştırılma, kullanım veya bakımı düzeltmek için (a) ve (b) bentlerindeki uyarılarla belirtilen düzeltme önlemlerine uygun olarak derhal harekete geçilmiştir, (iii) Motor, özellikle EGR nin veya ayıraç dozajlama sisteminin çalışmasını durdurmak veya bakımını yapmamak amacıyla, bilinçli olarak yanlış kullanılmamıştır. Talimatlar, karayolu dışında kullanılan hareketli makina veya motor için operatörün el kitapçığı ile aynı dilde, açık bir şekilde ve teknik olmayan bir dille yazılmalıdır. MADDE 15 Aynı Yönetmeliğin Ek 1 ine, bu Yönetmeliğin Ek 1 inde yer alan 8.5, 8.6, 8.7, 9, 9.1, 9.2 maddeleri eklenmiştir. MADDE 16 Aynı Yönetmeliğin Ek 1 ine, bu Yönetmeliğin Ek 1 inde yer alan Ek I İlave 1 ve Ek I İlave 2 eklenmiştir. MADDE 17 Aynı Yönetmeliğin Ek 2 sinin İlave 1 inin 3 üncü maddesinin başlığı aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. DİZEL MOTORLAR İÇİN YAKIT BESLEMESİ MADDE 18 Aynı Yönetmeliğin Ek 2 sinin İlave 1 inin 4 üncü maddesi bu Yönetmeliğin Ek II sinde belirtildiği şekilde değiştirilmiş ve 4 üncü maddeden sonra gelmek üzere bu Yönetmeliğin Ek III ünde belirtildiği şekilde 5, 6 ve 7 nci maddeler eklenmiştir. MADDE 19 Aynı Yönetmeliğin Ek II sinin İlave 2 sinin 1.8 maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. 1.8.- Egzoz iyileştirme sistemi(2) :. MADDE 20 Aynı Yönetmeliğin Ek II sinin İlave 2 sinin 2.2 maddesi, bu Yönetmeliğin Ek IV ünde belirtildiği şekilde değiştirilmiştir. MADDE 21 Aynı Yönetmeliğin Ek III ünün 1.2 maddesi, bu Yönetmeliğin Ek V inde belirtildiği şekilde değiştirilmiştir. MADDE 22 Aynı Yönetmeliğin Ek III ünün İlave 5 i, bu Yönetmeliğin Ek VI sında belirtildiği şekilde değiştirilmiş ve Ek III ünün İlave 5 inden sonra gelmek üzere bu Yönetmeliğin Ek VII sinde yer alan Ek III İlave 6 ve Ek III İlave 7 eklenmiştir. MADDE 23 Aynı Yönetmeliğin Ek VI sının 1 inci maddesinden sonra gelmek üzere, bu Yönetmeliğin Ek VIII inde yer alan madde eklenmiştir. MADDE 24 Aynı Yönetmeliğin Ek VII sinin İlave 1 i, bu Yönetmeliğin Ek IX unda belirtildiği şekilde değiştirilmiştir. MADDE 25 Aynı Yönetmeliğin Ek XI i, bu Yönetmeliğin Ek X unda belirtildiği şekilde değiştirilmiştir. MADDE 26 Aynı Yönetmeliğin Ek XII si, bu Yönetmeliğin Ek XI inde belirtildiği şekilde değiştirilmiştir. MADDE 27 Aynı Yönetmeliğin Ek XIII ünün 1 inci maddesi, bu Yönetmeliğin Ek XII sinde belirtildiği şekilde değiştirilmiştir. MADDE 28 Aynı Yönetmeliğe aşağıdaki geçici maddeler eklenmiştir. Uygulama GEÇİCİ MADDE 3 (1) 12 nci maddenin birinci fıkrasının (a) bendinin (3c) ve (3d) numaralı alt bentlerinde yer alan Faz IIIB ve Faz IV uygulama tarihleri; L kategorisi motorlar ile ilk defa tip onayı alacak Q ve P kategorisi motorlar için, 1/1/2013 tarihinden bu değişikliğin yayımı tarihine kadar ihtiyari olarak uygulanır. Ulusal Tip Onayı Belgesi GEÇİCİ MADDE 4 (1) Avrupa Birliğinde uygulaması kabul edilene kadar AT Tip Onayı Belgesi yerine Ulusal Tip Onayı Belgesi verilir. Bildirme zorunluluğu olmaması GEÇİCİ MADDE 5 (1) AT başlığı taşımayacak olan Ulusal Tip Onayı Belgesi ile ilgili bilgilerin, Komisyona ve AT üyesi ülkelerin onay kuruluşlarına bildirilme zorunluluğu yoktur. MADDE 29 Bu Yönetmeliğin 10, 11, 12, 13, 15, 16, 17, 18, 19 ve 20 nci maddeleri 1/1/2014 tarihinde, diğer maddeleri yayımı tarihinde yürürlüğe girer. MADDE 30 Bu Yönetmelik hükümlerini Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı yürütür. Yönetmeliğin Yayımlandığı Resmî Gazete'nin Tarihi Sayısı 20/6/2007 26558

Yönetmelikte Değişiklik Yapan Yönetmeliklerin Yayımlandığı Resmî Gazete'nin Tarihi Sayısı 1-31/12/2009 2749 (5. Mükerrer) 2-11/11/2010 27756 3-11/6/2011 27961 Ek I 8.5- Faz IV motorlar için NO x kontrol önlemlerinin gereksinimleri 8.5.1- İmalatçı, Ek II'nin İlave 1'inin 2 nci maddesinde ve Ek II'nin İlave 3'nün 2 nci maddesinde belirtilen belgeleri kullanarak, NO x kontrol önlemlerinin fonksiyonel çalışma özelliklerini tam olarak tanımlayan bilgileri sağlamalıdır. 8.5.2- Motor emisyonu kontrol stratejisi, Avrupa Birliği bölgesine ilişkin düzenli olarak gerçekleşmekte olan tüm çevresel koşullar altında, özellikle düşük ortam sıcaklıklarında yürürlükte olmalıdır. Bu gereksinim, madde 8.3.2.2'de belirtilen şekilde bir temel emisyon kontrol stratejisi kullanılmasını gerektiren koşullar ile sınırlı değildir. 8.5.3- Bir ayıraç kullanıldığında, imalatçı, tip onay işlemleri sırasında, sıcak NRTC veya NRSC üzerindeki amonyak emisyonunun 10 ppm ortalama değerini geçmediğini göstermelidir. 8.5.4- Eğer ayıraç kapları bir karayolu dışında kullanılan hareketli makineye yerleştirilmiş veya bağlanmışsa, ayıracın bir örneğinin kaplar içine alınması için gerekli araçlar makineye dâhil edilmiş olmalıdır. Numune alma noktası, bir özelleştirilmiş alet veya cihazın kullanılmasına gerek kalmadan kolaylıkla erişilebilir olmalıdır. 8.5.5- Tip onayı, bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin (c) bendine uygun olarak, aşağıdaki şartlara bağlı olmalıdır: (a) Karayolu dışında kullanılan hareketli makinenin her operatörüne yazılı bakım talimatlarının sağlanması; (b) OEM e, onaylanan motor tipinin parçası olan emisyon kontrol sistemini de içerecek şekilde, motor için kurulum dokümanlarının sağlanması; (c) OEM e, bir operatör uyarı sistemi, bir yönlendirme sistemi ve (uygulanabilir olduğunda) ayıraç donma koruması için talimatların sağlanması; (d) Operatör talimatı, kurulum dokümanları, operatör uyarı sistemi, yönlendirme sistemi ve ayıraç donma koruması hakkında, bu Ek in İlave 1'inde belirtilen hükümlerin uygulanması. 8.6- Faz IV için kontrol alanı Bu Ek in 4.1.2.7 maddesine uygun olarak, Faz IV motorları için Ek I İlave 2'de tanımlanan kontrol alanı içinde örneklenmiş emisyonlar, bu Ek in 4.1.2.6 maddesinde yer alan tablodaki emisyon sınır değerlerini %100'ün üzerinde aşmamalıdır. 8.6.1- Gösterim şartları

Teknik servis, test amacıyla, kontrol alanı içinde üç taneye kadar rasgele yük ve hız noktası seçmelidir. Teknik servis ayrıca, test noktalarına yönelik rasgele bir çalışma sıralaması belirlemelidir. Test, NRSC'nin temel gereksinimlerine uygun olarak gerçekleştirilmeli, ancak her test noktası ayrı olarak değerlendirilmelidir. Her test noktası, madde 8.6'da tanımlanan sınır değerlerini sağlamalıdır. 8.6.2- Test şartları Test, Ek III'te tanımlanan ayrık mod test çevrimlerinden hemen sonra gerçekleştirilmelidir. Ancak imalatçının, Ek III'ün 1.2.1 maddesine uygun olarak, UNECE Regülasyonu No 96.03 düzenlemeler dizisi Ek 4B'sinin prosedürünü kullanmayı tercih etmesi durumunda test şu şekilde gerçekleştirilmelidir: (a) Test, UNECE Regülasyon No 96.03 düzenlemeler dizisi Ek 4B'sinin 7.8.1.2 maddesinin (a)'dan (e)'ye kadar olan bentlerinde belirtilen şekilde ayrık mod test çevrimlerinden hemen sonra, ancak test sonrası prosedürlerinden (f) önce ya da UNECE Regülasyon No 96.03 düzenlemeler dizisi Ek 4B'sinin 7.8.2.2 maddesinin (a)'dan (d)'ye kadar olan bentlerindeki Artırımlı Modal Çevrim (RMC) test çevrimlerinden sonra ancak ilgili test sonrası prosedürlerinden (e) önce gerçekleştirilmelidir; (b) Testler, UNECE Regülasyon No 96.03 düzenlemeler dizisi Ek 4B'sinin 7.8.1.2 maddesinin (b)'den (e)'ye kadar olan bentlerinde gerekli görülen şekilde, seçilen üç test noktasının her birisi için çoklu filtre yöntemi (her test noktası için bir filtre) kullanılarak gerçekleştirilmelidir; (c) Her test noktası için belirli bir emisyon değeri hesaplanmalıdır (g/kwh cinsinden); (d) Emisyon değerleri, UNECE Regülasyon No 96 nın İlave A.7 si kullanılarak molar bazda veya İlave A.8 kullanılarak kütlesel bazda hesaplanabilir, ancak bunlar ayrık mod veya RMC testinde kullanılan yöntem ile uyumlu olmalıdır; (e) Gaz toplama hesaplamaları için N mode değeri 1 olarak ayarlanmalı ve ağırlık faktörü olarak 1 kullanılmalıdır; (f) Parçacık hesaplamaları için çoklu filtre yöntemi kullanılmalı ve toplam hesaplamaları için N mode değeri 1 olarak ayarlanıp ağırlık faktörü 1 olarak kullanılmalıdır. 8.7- Faz IV motorların karter gazları için emisyonların doğrulanması 8.7.1- Madde 8.7.3'te verilen durum haricinde hiç bir karter emisyonu doğrudan atmosfere salınmamalıdır. 8.7.2- Motorlar, tüm çalışma boyunca, karter emisyonlarını herhangi bir iyileştirici cihazın egzoz girişine tahliye edebilir. 8.7.3- Hava emilmesi amacıyla turboşarj, pompa, üfleyici veya süperşarj ile donatılmış motorlar karter emisyonlarını ortama salabilirler. Bu durumda, bu bölümün 8.7.3.1 maddesine

uygun olarak tüm emisyon testleri boyunca karter emisyonları (fiziksel veya matematik olarak) egzoz emisyonlarına eklenmelidir. 8.7.3.1- Karter emisyonları Hiç bir karter emisyonu ortamdaki atmosfere doğrudan salınmamalıdır, şu durum istisnadır: hava emilmesi amacıyla turboşarj, pompa, üfleyici veya süperşarj ile donatılmış motorlar karter emisyonlarını, eğer bu emisyonlar egzoz emisyonlarına (fiziksel veya matematiksel olarak) tüm emisyon testleri boyunca ekleniyorsa, ortama salabilirler. Bu istisnadan faydalanan imalatçılar bu motorları, tüm karter emisyonları, emisyon örnekleme sistemi içine yönlendirilebilecek şekilde kurmalıdır. Bu paragrafın amacı doğrultusunda, tüm süreç boyunca, iyileştiricinin egzoz girişine yönlendirilen karter emisyonları doğrudan ortama salınmış olarak değerlendirilmeyecektir. Açık karter emisyonları, emisyonların ölçümü amacıyla egzoz sistemine, şu şekilde yönlendirilmelidir: (a) Boru materyalleri, düzgün cidarlı, elektriksel iletken ve karter emisyonlarına reaksiyon göstermeyen şekilde olmalıdır. Boru uzunlukları mümkün olduğunca en azda tutulmalıdır; (b) Laboratuvarda bulunan karter borularındaki bükülmelerin sayısı en aza indirgenmelidir ve kaçınılamayan herhangi bir bükülmenin yarıçapı olabilen en yüksek değere çıkarılmalıdır; (c) Laboratuvar karter egzoz borulaması, motor imalatçısının karter geri basınç spesifikasyonlarını sağlamalıdır; (d) Karter egzoz boruları, herhangi bir iyileştirici sistemin çiğ egzoz çıkışına, kurulu herhangi bir egzoz kısıtlamasının çıkışına ve örnekleme öncesinde motorun egzozu ile tam karışımı temin etmek üzere herhangi bir örnekleme sondasının girişine olabildiğince yakın bağlanmalıdır. Karter egzoz borusu, sınır tabaka etkilerinden kaçınmak ve karışmayı sağlamak için egzozun serbest akışının içine uzanmalıdır. Karter egzoz borusunun çıkışı, çiğ egzoz akışına göre herhangi bir yöne verilebilir. 9- MOTOR GÜÇ KATEGORİSİNİN SEÇİMİ 9.1- Bu Ek te yer alan madde 1.A nın (i) ve (iv) bentleriyle tanımlanan değişken devirli motorlar ile yine bu Ek in madde 4'ünde verilen emisyon sınırları arasındaki uyumluluğu sağlamak açısından söz konusu motorlar, Ek I'in madde 2.4'e uygun olarak ölçülen net gücün en yüksek değeri bazındaki güç aralıklarına atanmalıdır. 9.2- Diğer motor tipleri için nominal net güç kullanılmalıdır.

Ek I İlave 1 NO x KONTROL ÖNLEMLERİNİN DOĞRU ÇALIŞTIRILMASINI SAĞLAMAK İÇİN GEREKSİNİMLER 1- Giriş Bu Ek NO x kontrol önlemlerinin doğru işletilmesini sağlamak için gereksinimleri belirlemektedir. Ek içerisinde, emisyonu azaltmak için bir ayıraç kullanımına dayanan motorlara yönelik gereksinimler yer almaktadır. 1.1- Tanımlar ve kısaltmalar "NO x Kontrol Tanı Sistemi (NCD)" motorun üzerinde, şu kabiliyetlere sahip bir sistem anlamına gelir: (a) Bir NO x Kontrol Arızasını tespit etmek; (b) Bilgisayar belleğinde depolanmış bilgi ve/veya bu bilginin kart dışına aktarılması yoluyla NO x kontrol arızalarının olası nedenlerini belirlemek. "NO x Kontrol Arızası (NCM)", bir motorun NO x kontrol sistemi ile onaysız bir biçimde değişiklik girişiminde bulunulduğuna veya onaysız değişiklikler nedeniyle sistemi etkileyen bir arıza olduğu anlamına gelmektedir. Bu Yönetmelik, böyle bir durum tespit edildiğinde bir uyarı veya yönlendirme sisteminin harekete geçirilmesini gerekli kılmaktadır. "Tanı Sorun Kodu (DTC)" bir NO x Kontrol Arızasını tanımlayan veya etiketleyen bir sayısal veya alfa numerik tanımlayıcı anlamına gelmektedir. "Doğrulanmış ve aktif DTC" NCD sisteminin bir arıza olduğuna karar verdiği sürede kaydetmiş olduğu bir DTC anlamına gelmektedir. "Tarama aracı" NCD sistemi ile kart dışı iletişim kurmak için kullanılan bir harici test ekipmanı anlamına gelmektedir. "NCD motor grubu" NCM ler için ortak gözlemleme/tanılama yöntemlerine sahip motor sistemlerinin bir imalatçı tarafından gruplanması anlamına gelmektedir. 2- Genel gereksinimler Motor sistemi, bu Ek tarafından ele alınan NO x kontrol arızalarını (NCM'ler) tespit edebilecek bir NO x Kontrol Tanı sistemi (NCD) ile donatılmış olmalıdır. Bu bölümde kapsanan herhangi bir motor sistemi, normal kullanım koşulları altında motorun normal ömrü boyunca bu gereksinimleri karşılayabilecek şekilde tasarlanmalı, inşa edilmeli ve yerleştirilmelidir. Bu hedefe ulaşmak maksadıyla, Ek III İlave 5'in madde 3.1'inde belirtilen şekilde faydalı ömür süresi aşılarak kullanılmış motorlar için, bu Ekte belirtilen sınır değerlerin, uyarı ve/veya yönlendirme sistemleri aktif hale gelmeden önce aşılması şeklinde NO x Kontrol Tanı sistemine (NCD) ait performans ve hassasiyet azalması göstermesi kabul edilebilir.

2.1- Gerekli bilgiler 2.1.1- Eğer emisyon kontrol sistemi bir ayıraç gerektiriyorsa, ayıracın tipi, ayıraç çözeltide olduğunda yoğunluk bilgisi, çalışma sıcaklığı koşulları ile bileşim ve kalite açısından uluslararası standartlara referans da dahil olmak üzere bu ayıracın özellikleri imalatçı tarafından Ek II İlave 1'in madde 2.2.1.13'ünde ve Ek II İlave 3'ün madde 2.2.1.13'ünde belirtilmelidir. 2.1.2- Madde 4'te belirtilen operatör uyarı sisteminin ve madde 5'teki operatör yönlendirme sisteminin fonksiyonel çalışma özelliklerini tam olarak tanımlayan detaylı bilgi, tip onayı sırasında onay kuruluşuna sunulmalıdır. 2.1.3- İmalatçı, motorun OEM tarafından kullanıldığında, onaylanan motor tipinin bir parçası olan emisyon kontrol sistemini de kapsayan, makineye takıldığında gerekli makine parçaları ile bir arada, bu Ek in gereksinimlerine uyacak bir şekilde çalışacağını garanti edecek kurulum belgelerini sunacaktır. Bu dokümantasyon, motor sisteminin makine içine doğru takılması için gerekli olan, motor sisteminin detaylı teknik gereksinimlerini ve koşullarını (yazılım, donanım ve iletişim) içermelidir. 2.2- Çalışma koşulları 2.2.1- NO x kontrol tanı sistemi aşağıdaki koşullarda çalışabilir olmalıdır: (a) 266 K ila 308 K (-7 C ila 35 C) arasında ortam sıcaklığı, (b) 1.600 m aşağısı tüm yükseklikler, (c) 343 K (70 C) üzerinde motor soğutucu sıcaklıkları. Bu bölüm, depolama tankındaki ayıraç seviyesinin gözlemlenmesi durumu için, ölçümün teknik olarak yapılabilir olduğu tüm koşullar altında, uygulanmamalıdır (örneğin, bir sıvı ayıracın donmuş olmadığı tüm koşullar altında). 2.3- Ayıraç donma koruması 2.3.1- Isıtılan veya ısıtılmayan bir ayıraç tankının ve dozaj sisteminin kullanılmasına izin verilmektedir. Isıtılan bir sistem madde 2.3.2'nin gereksinimlerini karşılamalıdır. Isıtılmayan bir sistem ise madde 2.3.3'ün gereksinimlerini karşılamalıdır. 2.3.1.1- Isıtılmayan bir ayıraç tankının ve dozaj sisteminin kullanımı yazılı talimatlarla makinenin sahibine belirtilmelidir. 2.3.2- Ayıraç tankı ve dozaj sistemi 2.3.2.1- Eğer ayıraç donmuşsa, motorun 266 K (-7 C) ortam sıcaklığında çalıştırılmasından maksimum 70 dakika sonra ayıraç kullanıma hazır olmalıdır. 2.3.2.2- Isıtılan sistem için tasarım kriterleri Isıtılan bir sistem, tanımlanmış olan prosedür kullanılarak test edildiğinde, bu bölümde belirlenen performans gereksinimlerini karşılayacak şekilde tasarlanmalıdır.

2.3.2.2.1- Ayıraç tankı ve dozaj sistemi 72 saat boyunca 255 K (-18 C) sıcaklıkta veya ayıraç katı hale gelene kadar (önce hangisi gerçekleşirse) bekletilmelidir. 2.3.2.2.2- Madde 2.3.2.2.1'deki bekletme süresinin ardından makine/motor çalıştırılmalı ve 266 K (-7 C) veya daha düşük ortam sıcaklığında aşağıdaki şekilde çalıştırılmalıdır: (a) 10 ila 20 dakika rölantide, (b) ardından 50 dakikaya kadar en fazla yüzde 40 nominal yükte. 2.3.2.2.3- Madde 2.3.2.2.2'de belirtilen test prosedürünün tamamlanmasının ardından, ayıraç dozajlama sistemi tamamen işlevsel hale gelmelidir. 2.3.2.3- Tasarım kriterlerinin değerlendirilmesi, tüm makine veya makineye takılacak olanları temsil eden parçalar kullanılarak bir soğuk oda test hücresinde gerçekleştirilebilir veya saha testlerine dayandırılabilir. 2.3.3- Isıtılmayan bir sistem için operatör uyarı ve yönlendirme sisteminin aktifleştirilmesi 2.3.3.1- Madde 4'te belirtilen operatör uyarı sistemi, 266 K ( 7 C) ortam sıcaklığında herhangi bir ayıraç dozajı meydana gelmezse aktifleştirilmelidir. 2.3.3.2- Madde 5.4'te belirtilen etkili yönlendirme sistemi, 266 K ( 7 C) ortam sıcaklığında, motor çalıştırıldıktan sonra en fazla 70 dakika içerisinde herhangi bir ayıraç dozajı meydana gelmezse aktifleştirilmelidir. 2.4- Tanılama gereksinimler 2.4.1- NO x Kontrol Tanı Sistemi (NCD) bu Ek tarafından ele alınan NO x kontrol arızalarını (NCM'ler), bilgisayar belleğinde saklanan Tanısal Sorun Kodları (DTC'ler) aracılığı ile tanımlayabilecek ve bu bilgiyi talep üzerine kart dışına aktarabilmelidir. 2.4.2- Tanısal Sorun Kodlarının (DTC'ler) kaydedilmesi gereksinimleri 2.4.2.1- NCD sistemi, farklı her NO x Kontrol Arızası (NCM) için bir DTC kaydetmelidir. 2.4.2.2- NCD sistemi, motorun çalıştığı ilk 60 dakika içinde tespit edilebilir bir arıza olup olmadığını ortaya çıkarmalıdır. Bu noktada, "doğrulanmış ve aktif" bir DTC saklanmalı ve uyarı sistemi madde 4 e uygun olarak aktifleştirilmelidir. 2.4.2.3- İzleyicilerin, bir NCM'yi hassas bir şekilde tespit edip doğrulaması için 60 dakikadan fazla zamanın gerektiği durumlarda (örn. istatistik modelleri kullanan veya makinedeki sıvı tüketimini takip eden izleyiciler), imalatçının daha uzun bir süre gerekliliğini gerekçelendirmesi durumunda onay kuruluşu daha uzun bir gözlemleme süresine izin verebilir (örneğin teknik gerekçe, deneysel sonuçlar, şirket içi deneyim vb.). 2.4.3- Tanısal Sorun Kodlarının (DTC'ler) silinmesi için gereksinimler: (a) Söz konusu DTC ile ilgili hata giderilene kadar, DTC'ler NCD sistemi tarafından bilgisayar belleğinden silinmemelidir;

(b) NCD sistemi, özel bir taramanın istenmesi üzerine veya motor imalatçısı tarafından sağlanan bir bakım cihazı tarafından talep edilmesi durumunda veya motor imalatçısı tarafından verilen bir parola kullanılarak tüm DTC'leri silebilir. 2.4.4- Bir NCD sistemi, motorun gerçek ömrü boyunca makinenin yaşına bağlı olarak kısmen veya tamamen devre dışı kalacak şekilde programlanmamalı veya tasarlanmamalı, ya da sistem NCD sisteminin zaman içinde etkinliğinin azalmasına neden olacak şekilde tasarlanmış herhangi bir algoritma veya strateji içermemelidir. 2.4.5- NCD sisteminin yeniden programlanabilir tüm bilgisayar kodları veya çalışma parametreleri onaysız değişikliklere karşı dayanıklı olmalıdır. 2.4.6- NCD motor grubu Bir NCD motor grubunun bileşimini belirlemekten imalatçı sorumludur. Bir NCD motor grubu içinde motor sistemlerinin gruplanması iyi mühendislik muhakemesine dayandırılmalı ve onay kuruluşunun onayına tabi olmalıdır. Aynı motor grubuna ait olmayan motorlar yine de aynı NCD motor grubuna ait olabilirler. 2.4.6.1- Bir NCD motor grubunu tanımlayan parametreler Bir NCD motor grubu, grup içindeki motor sistemleri için ortak olacak olan temel tasarım parametreleri ile karakterize edilmektedir. Motor sistemlerinin aynı NCD motor grubuna ait olarak görülmesi için, aşağıdaki temel parametreler listesi benzer olmalıdır: (a) Emisyon kontrol sistemleri; (b) NCD izleme yöntemleri; (c) NCD izleme kriterleri; (d) İzleme parametreleri (örn. frekans). Bu benzerlikler imalatçı tarafından ilgili mühendislik gösterimi veya diğer uygun prosedürler aracılığı ile gösterilmelidir ve onay kuruluşunun onayına tabi olmalıdır İmalatçı, motor konfigürasyon çeşitliliğinden kaynaklanan NCD sistemi izleme/tanılama yöntemlerindeki ufak değişiklikler için, bu yöntemler imalatçı tarafından benzer olarak değerlendirildiğinde ve yalnızca dikkate alınan bileşenlerin belirli özelliklerine uymak için farklılık gösteriyorlarsa (örneğin boyut, egzoz akışı vb.) veya benzerlikleri iyi mühendislik muhakemesine dayandığında, onay kuruluşundan onay isteyebilir. 3- Bakım gereksinimleri 3.1- İmalatçı, yeni motorların veya makinelerin sahiplerini emisyon kontrol sistemi hakkında ve bu sistemin doğru şekilde çalıştırılması konusunda yazılı talimatlarla donatmalı veya donatılmalarını sağlamalıdır. Bu talimatlar, emisyon sistemi doğru çalışmadığında operatörün bir operatör uyarı sistemi aracılığı ile bilgilendirileceğini ve bu uyarının dikkate alınmaması sonucunda operatör

yönlendirme sisteminin harekete geçmesinin makinenin işlevini yerine getiremez olması ile sonuçlanacağını belirtmelidir. 3.2- Talimatlar, emisyon performanslarının korunması için motorların düzgün kullanımları ve bakımları için gereksinimlerini, ilgili olduğu durumlarda tüketilebilen ayıraçların düzgün kullanımı da dahil olmak üzere belirtmelidir. 3.3- Talimatlar yazılı olarak açık ve teknik olmayan bir şekilde, yol dışı makine veya motorun operatör kılavuzunda kullanılan dille aynı dilde olmalıdır. 3.4- Talimatlar, tüketilebilen ayıraçların normal bakım aralıkları arasında operatör tarafından doldurulmaları gerekip gerekmediğini belirtmelidir. Talimatlar aynı zamanda, gereken ayıraç kalitesini de belirtmelidir. Talimatlar, operatörün ayıraç tankını nasıl doldurması gerektiğini belirtmelidir. Bilgiler ayrıca, motor tipine göre olası ayıraç tüketim hızını ve ne sıklıkla yenilenmesi gerektiğini de belirtmelidir. 3.5- Talimatlar, o motor tipi için gerekli tip onayının verilmesinin gereksinimleri ile uyum sağlanabilmesi için doğru özelliklere sahip bir ayıraç kullanılması ve bu ayıraç ile yeniden doldurulması gerektiğini belirtmelidir. 3.6- Talimatlar operatör uyarı ve yönlendirme sistemlerinin nasıl çalıştığını açıklamalıdır. Buna ek olarak, uyarı sistemini dikkate almamanın ve ayıracı yeninden doldurmama veya sorunun giderilmemesinin performans ve arıza kayıt açısından sonuçları da açıklanmalıdır. 4- Operatör uyarı sistemi 4.1- Makine, zamanında düzeltilmediğinde operatör yönlendirme sisteminin aktifleşmesine yol açacak bir düşük ayıraç seviyesi, yanlış ayıraç kalitesi, madde 9'da belirtilen tipten bir dozaj kesimi veya arıza tespit edildiğinde operatörü bilgilendiren görsel alarmlar kullanan bir operatör uyarı sistemi içermelidir. Uyarı sistemi, madde 5'te anlatılan operatör yönlendirme sistemi aktifleştirildiğinde aktif olarak kalmalıdır. 4.2- Uyarı, bir arıza veya başka bir motor bakımını işaret etme amacı ile kullanılan uyarı ile aynı olmamalıdır, ancak aynı uyarı sistemi kullanılabilir. 4.3- Operatör uyarı sistemi bir veya daha fazla lambadan oluşabilir veya kısa mesajlar görüntüleyebilir; örneğin bu mesajlar açıkça şunları belirten mesajlar içerebilir: - Düşük seviye ve/veya etkili yönlendirmelerin aktifleştirilmesinden önce kalan süre, - Düşük seviye ve/veya etkili yönlendirme miktarı, örneğin tork düşürme miktarı, - Makinenin iş göremez konumdan kurtarılabileceği koşullar. Mesajların görüntülendiği durumlarda, bu mesajları görüntülemek için kullanılan sistemler, diğer bakım amaçları için kullanılanla aynı olabilir. 4.4- İmalatçının tercihine bağlı olarak, uyarı sistemi operatörü uyarmak için sesli bir bileşen de içerebilir. Operatör tarafından sesli uyarıların iptal edilmesine izin verilmektedir. 4.5- Operatör uyarı sistemi sırasıyla madde 2.3.3.1, 6.2, 7.2, 8.4 ve 9.3'te belirtilen şekilde aktifleşmelidir.

4.6- Operatör uyarı sistemi, aktivasyon koşulları ortadan kalktığı zaman devre dışı kalmalıdır. Operatör uyarı sistemi, aktifleşme nedeni giderilmeden otomatik olarak devre dışı kalmamalıdır. 4.7- Uyarı sistemi, güvenlik ile ilgili önemli mesajlar ileten diğer uyarı sinyalleri tarafından geçici olarak kesintiye uğratılabilir. 4.8- Operatör uyarı sisteminin aktifleşmesi ve devre dışı kalması prosedürlerinin detayları madde 11'de anlatılmıştır. 4.9- İmalatçı, bu Yönetmelik altındaki tip onayı başvurusu kapsamında, operatör uyarı sisteminin çalışmasını, madde 11'de belirtilen şekilde göstermelidir. 5- Operatör yönlendirme sistemi 5.1- Makine aşağıdaki ilkelerden birisine dayanan bir operatör yönlendirme sistemi bulundurmalıdır: 5.1.1- Düşük seviye yönlendirme (performans kısıtlaması) ile başlayan ve bunu etkili yönlendirme (makine çalışmasının efektif olarak iptal edilmesi) olarak takip eden biçimde iki fazlı bir yönlendirme sistemi. 5.1.2- Madde 6.3.1, 7.3.1, 8.4.1 ve 9.4.1'de belirtilen şekilde bir düşük seviye yönlendirme sisteminin koşulları altında aktifleşen, tek aşamalı bir etkili yönlendirme sistemi (makine çalışmasının efektif olarak iptal edilmesi). 5.2- Tip onay kuruluşunun önceden onayı ile motor, ulusal veya yerel bir yönetimin, bunların acil durum hizmetlerinin veya askeri güçlerinin ilan ettiği bir acil durum sırasında operatör yönlendirmesini devre dışı bırakma yöntemi ile donatılabilir. 5.3- Düşük seviye yönlendirme sistemi 5.3.1- Düşük seviye yönlendirme sistemi, madde 6.3.1, 7.3.1, 8.4.1 ve 9.4.1'de belirtilen koşullardan herhangi birisi meydana geldiğinde aktifleşmelidir. 5.3.2- Düşük seviye yönlendirme sistemi, motor hız aralığı boyunca mevcut olan motor torkunu azami tork hızı ve hız kontrol birimi kesim noktası arasında en az yüzde 25 olmak üzere kademeli olarak, Şekil 1'de gösterilen şekilde azalmalıdır. Tork azaltma hızı minimum dakikada %1 olmalıdır. 5.3.3- Tip onay kuruluşuna gösterilen, aynı veya daha yüksek etki seviyesine sahip diğer yönlendirme önlemleri kullanılabilir.

5.4- Etkili yönlendirme sistemi Şekil 1 - Düşük seviye yönlendirme tork azaltma şeması 5.4.1- Etkili yönlendirme sistemi madde 2.3.3.2, 6.3.2, 7.3.2, 8.4.2 ve 9.4.2'de belirtilen koşullardan herhangi birisi meydana geldiğinde aktifleşmelidir. 5.4.2- Etkili yönlendirme sistemi makinenin kullanılabilirliğini, operatörün madde 6'dan 9'a kadarki herhangi bir sorunu gidermesini sağlamaya yetecek bir seviyeye düşürmelidir. Aşağıdaki stratejiler kabul edilebilir: 5.4.2.1- Azami tork seviyesi ve regülatör kesme noktası arasındaki motor torku, kademeli olarak Şekil 1'deki düşük seviye yönlendirme torkundan dakika başına minimum yüzde 1 olarak maksimum torkun yüzde 50'sine veya daha aşağısına düşürülecektir ve motor hızı tork azaltması ile aynı zaman diliminde, Şekil 2'de gösterilen şekilde kademeli olarak nominal hızın yüzde 60'ına veya daha altına düşürülmelidir. Şekil 2- Etkili yönlendirme tork azaltma şeması 5.4.2.2- Tip onay kuruluşuna gösterilen, aynı veya daha yüksek etki seviyesine sahip diğer yönlendirme önlemleri kullanılabilir. 5.5- Güvenlik konularını açıklamak ve kendi kendine iyileşen tanılara izin vermek maksadıyla, tam motor gücünün serbest bırakılması için bir yönlendirme geçersiz kılma sisteminin kullanılmasına aşağıdaki şartları sağlaması durumunda izin verilmektedir:

- 30 dakikadan uzun süre aktif kalmaması ve - Operatör yönlendirme sisteminin aktif olduğu her dönemde üç aktivasyonla sınırlandığı sürece. 5.6- Operatör yönlendirme sistemi, aktivasyon koşulları ortadan kalktığı zaman devre dışı kalmalıdır. Operatör yönlendirme sistemi, aktifleşme nedeni giderilmeden otomatik olarak devre dışı kalmamalıdır. 5.7- Operatör yönlendirme sistemi aktifleşmesi ve devre dışı kalması prosedürlerinin detayları madde 11'de anlatılmıştır. 5.8- İmalatçı, bu Yönetmelik altındaki tip onayı başvurusunun parçası olarak, operatör yönlendirme sisteminin çalışmasını madde 11'de belirtilen şekilde göstermelidir. 6- Ayıraç elverişliliği 6.1- Ayıraç miktarı göstergesi Makine, ayıraç depolama tankındaki ayıraç seviyesi konusunda operatörü açıkça bilgilendirecek bir gösterge içermelidir. Ayıraç göstergesi için minimum kabul edilebilir performans düzeyi şu şekilde olmalıdır: madde 4'te atıfta bulunulan operatör uyarı sistemi harekete geçmiş iken sürekli olarak ayıraç seviyesi gösterilmelidir. Ayıraç göstergesi, analog ya da dijital bir gösterge şeklinde olabilir ve tam dolu tank kapasitesine orantılı olarak ayıraç seviyesini, kalan ayıraç miktarını veya kalan tahmini çalışma süresi olarak gösterebilir. 6.2- Operatör uyarı sisteminin aktifleşmesi 6.2.1- Madde 4'te belirtilen operatör uyarı sistemi, ayıraç seviyesi ayıraç tankı kapasitesinin %10'una veya imalatçının tercihi olan daha yüksek bir yüzdeye indiği zaman aktifleşmelidir. 6.2.2- Verilen uyarı, ayıraç göstergesi ile birlikte, operatörün ayıraç seviyesinin düşük olduğunu anlaması için yeteri kadar açık olmalıdır. Uyarı sistemi, bir mesaj gösterge sistemi içerdiğinde, görsel uyarı düşük ayıraç seviyesini belirten bir mesaj görüntülemelidir (örneğin "üre seviyesi düşük", "AdBlue seviyesi düşük", veya "ayıraç düşük"). 6.2.3- Operatör uyarı sisteminin başlangıçta sürekli olarak aktif halde olması gerekmemektedir (örneğin bir mesajın sürekli gösterilmesi gerekmez), ancak aktifleşme tekrarını giderek artırılmalı ve ayıraç seviyesi boşa yaklaştığında ve operatör yönlendirme sisteminin devreye girmeye yaklaştığı noktada sürekli olmalıdır (örneğin bir lambanın yanıp sönme sıklığı). Ancak bu uyarı sistemi, madde 6.3'teki operatör yönlendirme sisteminin devreye ilk girdiği noktadan yeterli şekilde daha belirgin bir seviyede, imalatçının seçimine bağlı olarak, bir operatör bildirimi ile sonuçlanmalıdır. 6.2.4- Sürekli uyarı, kolaylıkla iptal edilememeli veya göz ardı edilememelidir. Uyarı sitemi, bir mesaj görüntüleme sistemi içerdiğinde, net bir mesaj görüntülenmelidir (örneğin "üre doldurun", "AdBlue doldurun" veya "ayıraç doldurun"). Sürekli uyarı, güvenlik ile ilgili önemli mesajlar ileten diğer uyarı sinyalleri tarafından geçici olarak kesmeye uğratılabilir. 6.2.5- Ayıraç, operatör uyarı sisteminin aktifleşmesini gerektirmeyen bir seviyeye yeniden doldurulana kadar, operatör uyarı sistemini kapatmak mümkün olmamalıdır.

6.3- Operatör yönlendirme sisteminin aktifleşmesi 6.3.1- Madde 5.3'te belirtilen düşük seviye yönlendirme sistemi, ayıraç tank seviyesi, nominal dolu kapasitesinin %2,5 seviyesi veya imalatçının seçimi olan daha yüksek bir yüzdenin altına indiğinde aktifleştirilmelidir. 6.3.2- Madde 5.4'te anlatılan etkili yönlendirme sistemi, ayıraç tankı boş olduğunda (yani, dozaj sistemi tanktan daha fazla ayıraç çekemediğinde) veya imalatçının tercihi doğrultusunda nominal dolu kapasitenin %2,5'inin altındaki herhangi bir seviyede aktifleşmelidir. 6.3.3- Madde 5.5'te izin verilen kapsam hariç olmak üzere, ayıraç aktifleşmesini gerektirmeyen bir seviyeye kadar doldurulana dek, düşük seviye veya etkili ayıraç sistemini kapatmak mümkün olmamalıdır. 7. Ayıraç kalitesinin izlenmesi 7.1- Motor veya makine, makine üzerinde yanlış bir ayıracın varlığını belirlemeye yönelik bir yöntem içermelidir. 7.1.1- İmalatçı, 0,9 g/kwh eşiğini geçmeyen egzoz NO x emisyonları ile sonuçlanan minimum kabul edilebilir bir ayıraç konsantrasyonu (CDmin) belirlemelidir. 7.1.1.1- Doğru CDmin değeri, tip onayı sırasında madde 12'de belirtilen prosedür ile gösterilmeli ve Ek I'in madde 8'inde belirtilen şekilde genişletilmiş dokümantasyon paketinde kayıtlı olmalıdır. 7.1.2- CDmin in altındaki herhangi bir ayıraç konsantrasyonu tespit edilmeli ve madde 7.1'in amacı doğrultusunda, yanlış ayıraç olarak değerlendirilmelidir. 7.1.3- Ayıraç kalitesine yönelik belirli bir sayaç ("ayıraç kalite sayacı") atanmalıdır. Ayıraç kalite sayacı, motorun yanlış ayıraç ile çalıştığı saatleri saymalıdır. 7.1.3.1- İmalatçı ayıraç kalite hatasını, tercihen, madde 8 ve 9'da belirtilen hatalardan bir veya daha fazlası ile birlikte tek bir sayaçta gruplayabilir. 7.1.4- Ayıraç kalitesi sayacının aktifleşmesi ve devre dışı kalması kriterleri ve mekanizmalarına dair detaylar madde 11'de anlatılmıştır. 7.2- Operatör uyarı sisteminin aktifleşmesi İzleme sistemi, ayıraç kalitesinin yanlış olduğunu doğruladığında, madde 4'te tanımlanmış olan operatör uyarı sistemi aktifleşmelidir. Uyarı sistemi bir mesaj gösterge sistemi içerdiğinde, uyarının nedenini belirten bir mesaj görüntülemelidir (örneğin "yanlış üre tespit edildi", "yanlış AdBlue tespit edildi", veya "yanlış ayıraç tespit edildi"). 7.3- Operatör yönlendirme sisteminin aktifleşmesi

7.3.1- Madde 5.3'te anlatılan düşük seviye yönlendirme sistemi, eğer ayıraç kalitesi madde 7.2'de belirtilmiş olan operatör uyarı sisteminin aktif hale geçmesinden maksimum 10 motor çalışma saati sonra düzeltilmezse aktif hale geçmelidir. 7.3.2- Madde 5.4'te anlatılan etkili yönlendirme sistemi, eğer ayıraç kalitesi madde 7.2'de belirtilmiş olan operatör uyarı sisteminin aktif hale geçmesinden maksimum 20 motor çalışma saati sonra düzeltilmezse aktif hale geçmelidir. 7.3.3- Yönlendirme sistemlerinin aktifleşmesinden önce geçen saatlerin sayısı, madde 11 de tanımlanan mekanizmaya uygun olarak, tekrarlanan bir arıza meydana gelmesi durumunda azaltılmalıdır. 8- Ayıraç dozajlama aktivitesi 8.1- Motor, dozajın kesildiğini belirleme yöntemine sahip olmalıdır. 8.2- Ayıraç dozajlama aktivitesi sayacı 8.2.1- Dozajlama aktivitesine belirli bir sayaç atanmalıdır ("dozajlama aktivite sayacı"). Sayaç, ayıraç dozajının kesilmesinin meydana geldiği motor çalışma saatlerinin sayısını hesap etmelidir. Bu, söz konusu kesmenin motor ECU'su tarafından talep edildiği durumlarda gerekli değildir çünkü makine çalışma koşullarına göre, makine emisyon performansının, ayıraç dozajı gerektirmeyeceği durumlar olacaktır. 8.2.1.1- İmalatçı tercihen, ayıraç dozajlama hatasını madde 7 ve 9'da belirtilen hatalardan bir veya daha fazlası ile birlikte tek bir sayaçta gruplayabilir. 8.2.2- Ayıraç dozajlama aktivitesi sayacının aktifleşmesi ve devre dışı kalmasına ilişkin kriterlerin ve mekanizmaların detayları madde 11'de anlatılmıştır. 8.3- Operatör uyarı sisteminin aktifleşmesi Madde 4'te anlatılan operatör uyarı sistemi, madde 8.2.1 e uygun olarak dozajlama aktivitesi sayacının ayarlandığı dozaj kesilmesi durumunda aktif hale gelmelidir. Uyarı sistemi bir mesaj gösterge sistemi içerdiğinde, uyarının nedenini belirten bir mesaj görüntülemelidir (örneğin "üre dozaj arızası", "AdBlue dozaj arızası", veya "ayıraç dozaj arızası"). 8.4- Operatör yönlendirme sisteminin aktifleşmesi 8.4.1- Madde 5.3'te anlatılan düşük seviye yönlendirme sistemi, ayıraç dozajlamasındaki bir kesilme, madde 8.3'de belirtilmiş olan operatör uyarı sisteminin aktif hale geçmesinden maksimum 10 motor çalışma saati sonra düzeltilmezse aktif hale geçmelidir. 8.4.2- Madde 5.4'te anlatılan etkili yönlendirme sistemi, ayıraç dozajlamasındaki bir kesilme, madde 8.3'de belirtilmiş olan operatör uyarı sisteminin aktif hale geçmesinden maksimum 20 motor çalışma saati sonra düzeltilmezse aktif hale geçmelidir. 8.4.3- Yönlendirme sistemlerinin aktifleşmesinden önce geçen saatlerin sayısı, madde 11 de tanımlanan mekanizmaya uygun olarak, tekrarlanan bir arıza meydana gelmesi durumunda azaltılmalıdır.

9- Yapılan onaysız değişikliklerden kaynaklanabilen izleme hataları 9.1- Ayıraç tankındaki ayıraç seviyesi, ayıraç kalitesi ve dozajlamanın kesilmesine ek olarak, onaysız değişikliklere işaret edebilecek aşağıdaki hatalar da izlenmelidir: (i) Engellenmiş EGR valfi; (ii) Madde 9.2.1'de açıklanan şekilde NO x Kontrol Tanı (NCD) sistemindeki hatalar, 9.2- İzleme gereksinimleri 9.2.1- NO x Kontrol Tanı (NCD) sistemi, elektriksel hatalar ve madde 6'dan 8'e kadar (bileşen gözlemleme) belirtilen diğer herhangi bir hatanın tanısının konmasını engelleyecek şekilde herhangi bir algılayıcının çıkartılmasına veya devre dışı bırakılmasına karşı izlenmelidir. Tanı kabiliyetini etkileyen algılayıcıların kısmi listesi: NO x konsantrasyonunu doğrudan ölçenler, üre kalitesi algılayıcıları, ortam algılayıcıları ve ayıraç dozajlama aktivitesi, ayıraç seviyesi veya ayıraç tüketimini izlemekte kullanılan algılayıcılar. 9.2.2- EGR valfi sayacı 9.2.2.1- Engellenmiş bir EGR valfine özel bir sayaç atanmalıdır. EGR valfi sayacı, engellenmiş bir EGR valfi ile ilişkili olan DTC'nin aktif olduğunun doğrulandığı motor çalışma saatlerinin sayısını saymalıdır. 9.2.2.1.1- İmalatçı, tercihen, engellenmiş EGR valfi hatasını, madde 7, 8 ve 9.2.3'te belirtilen hatalardan bir veya daha fazlası ile birlikte tek bir sayaçta gruplayabilir. 9.2.2.2- EGR valfi sayacının aktifleşmesi ve devre dışı kalmasına ilişkin kriterlerin ve mekanizmaların detayları madde 11'de anlatılmıştır. 9.2.3- NCD sistem sayacı/sayaçları 9.2.3.1- Madde 9.1 in (ii) fıkrasında dikkate alınan izleme hatalarının her birisi için özel bir sayaç atanmalıdır. NCD sistem sayaçları, NCD sisteminin bir arızasına atanmış olan DTC'nin aktif olduğunun doğrulandığı motor çalışma saatleri sayısını saymalıdır. Birden çok hatanın tek bir sayaçta toplanmasına izin verilmektedir. 9.2.3.1.1- İmalatçı, tercihen, NCD sistem hatasını, madde 7, 8 ve 9.2.2'de belirtilen hatalardan bir veya daha fazlası ile birlikte tek bir sayaçta gruplayabilir. 9.2.3.2- NCD sistem sayacının/sayaçlarının aktifleşmesi ve devre dışı kalmasına ilişkin kriterlerin ve mekanizmaların detayları madde 11'de anlatılmıştır. 9.3- Operatör uyarı sisteminin aktifleşmesi Madde 4'te anlatılan operatör uyarı sistemi, madde 9.1'de belirtilen hataların herhangi birisinin meydana gelmesi durumunda aktif hale geçmeli ve acil bir tamiratın yapılması gerektiğini belirtmelidir. Uyarı sistemi, bir mesaj gösterge sistemi içerdiğinde, uyarının nedenini belirten bir mesaj görüntülemelidir (örneğin "ayıraç dozaj valfinin bağlantısı kesildi" veya "kritik emisyon hatası").

9.4- Operatör yönlendirme sisteminin aktifleşmesi 9.4.1- Madde 5.3'te anlatılan düşük seviye yönlendirme sistemi, madde 9.1'de belirtilen bir hata, madde 9.3'de belirtilmiş olan operatör uyarı sisteminin aktif hale geçmesinden maksimum 36 motor çalışma saati sonra düzeltilmezse aktif hale geçmelidir. 9.4.2- Madde 5.3'te anlatılan etkili yönlendirme sistemi, madde 9.1'de belirtilen bir hata, madde 9.3'de belirtilmiş olan operatör uyarı sisteminin aktif hale geçmesinden maksimum 100 motor çalışma saati sonra düzeltilmezse aktif hale geçmelidir. 9.4.3- Yönlendirme sistemlerinin aktifleşmesinden önce geçen saatlerin sayısı, madde 11 de tanımlanan mekanizmaya uygun olarak, tekrarlanan bir arıza meydana gelmesi durumunda azaltılmalıdır. 9.5- İmalatçı, madde 9.2'deki gereksinimlere bir alternatif olarak, egzoz gazına yerleştirilmiş bir NO x sensörü kullanabilir. Bu durumda, - NO x değeri 0,9 g/kwh eşiği değerini aşmamalıdır, - Yalnızca "yüksek NO x - kaynak neden bilinmiyor" hatası kullanılabilir, - Madde 9.4.1 "10 motor saati içinde" olarak okunmalıdır, - Madde 9.4.2 "20 motor saati içinde" olarak okunmalıdır, 10. Gösterim gereksinimleri 10.1- Genel Bu Ek in gereksinimlerine olan uyumluluk, tip onayı sırasında, Tablo 1'de gösterildiği biçimde ve bu maddede belirtilen şekilde uygulanarak gösterilmelidir: (a) Uyarı sistemi aktifleşmesinin bir gösterimi; (b) Düşük seviye yönlendirme sistemi aktivasyonunun bir gösterimi, eğer uygulanabiliyorsa; (c) Etkili yönlendirme sistemi aktivasyonunun bir gösterimi. Tablo 1- Gösterim süreci içeriğinin bu İlavenin madde 10.3 ve madde 10.4 e göre açıklaması Mekanizma Bu İlavenin madde 10.3'ünde belirtilen uyarı sistemi aktivasyonu Bu İlavenin madde 10.4'ünde belirtilen şekilde düşük seviye yönlendirme aktivasyonu Bu İlavenin madde 10.4.6'sında belirtilen etkili yönlendirme aktivasyonu Gösterim unsurları İki aktivasyon testi (ayıraç eksikliği dahil) Gerektiği şekilde, destekleyici gösterim unsurları İki aktivasyon testi (ayıraç eksikliği dahil) Gerektiği şekilde, destekleyici gösterim unsurları Bir tork azaltma testi İki aktivasyon testi (ayıraç eksikliği dahil) Gerektiği şekilde, destekleyici gösterim unsurları

10.2- Motor grupları ve NCD motor grupları Madde 10 nun gereksinimlerine sahip olan bir motor grubu veya bir NCD motor grubunun uyumluluğu, bahsi geçen grupların bir üyesinin test edilmesi ile gösterilebilir; imalatçının onay kuruluşuna bu Ek in gereksinimlerine uyum sağlamak için gerekli olan izleme sistemlerinin grup içinde benzer olduğunu göstermesi gerekmektedir. 10.2.1- NCD grubunun diğer üyeleri için izleme sistemlerinin benzer olduğunun gösterilmesi, onay kuruluşlarına algoritmalar, işlevsel analizler vb. gibi unsuların sunulması ile gerçekleştirilebilir. 10.2.2- Test motoru, imalatçı tarafından onay kuruluşu ile anlaşılarak seçilir. Bu motor, bahsi geçen grubun ana motoru olabilir veya olmayabilir. 10.2.3- Bir motor grubunun motorlarının daha önceden madde 10.2.1'e tip onayı alınmış bir NCD motor grubuna ait olması durumunda (Şekil 3), o motor grubunun uyumluluğu daha fazla test yapılmadan gösterilmiş sayılır, ancak imalatçının bu Ek in gereksinimlerine uyum sağlamak için gerekli olan izleme sistemlerinin, söz konusu motor ve NCD motor grupları içinde benzer olduğunu onay kuruluşuna göstermesi gerekmektedir. Şekil 3- Bir NCD motor ailesinin uyumluluğunun önceden gösterilmiş olması 10.3- Uyarı sistemi aktivasyonunun gösterilmesi 10.3.1- Uyarı sistemi aktivasyonunun uyumluluğu iki test gerçekleştirilerek gösterilmelidir: ayıraç eksikliği, ve bu Ek in madde 7'den 9'a kadar olan kısmında dikkate alınan bir arıza kategorisi. 10.3.2- Test edilecek arızaların seçimi 10.3.2.1- Yanlış bir ayıraç kalitesi durumunda, uyarı sisteminin aktivasyonunu göstermek amacıyla, bu Ek in madde 7'sindeki gereksinimlere uygun olarak, en az imalatçı tarafından bildirilen ayıraç kadar seyreltilmiş olan aktif bileşenin seyrekliğinde bir ayıraç seçilmelidir. 10.3.2.2- Yapılan onaysız değişiklikler ile ilgili olabilecek ve bu Ek in madde 9'unda tanımlanmış olan arızalar durumunda, uyarı sisteminin aktivasyonunun gösterilmesi için seçim, aşağıdaki gereksinimlere göre gerçekleştirilmelidir: