EKEV AKADEMİ DERGİSİ Yıl: 20 Sayı: 65 (Kış 2016) 499 HEINRICH PANOFKA NIN VOCAL ABC FIRST LESSON IN SINGING ADLI METODUNUN İNCELENMESİ (*) Sevda TOKER (**) Köksal APAYDINLI (***) Öz Bu çalışmada Alman besteci ve ses eğitimcisi Heinrich Panofka nın hayatı ve ses eğitiminde kullanılan Vocal A.B.C. First Lesson In Singing adlı metodundaki etütleri içerik ve teknik özellikleri açısından incelenmiştir. Betimsel bir çalışma olup veriler kaynak tarama yöntemi kullanılarak toplanmıştır. Çalışmada, Heinrich Panofka nın Vocal A.B.C. First Lesson In Singing metodunun içeriği ve teknik özellikleri, nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi yapılarak incelenmiştir. Bulgular doğrultusunda elde edilen sonuçların ses eğitimcilerine başlangıç düzeyinde etüt çalıştırmada yol göstermesi ve Heinrich Panofka hakkında çalışma yapacak araştırmacılara bir kaynak teşkil etmesi amaçlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Heinrich Panofka, Etüt, Ses, Ses Eğitimi, Ses Alıştırmaları. The Analysis of Heinrich Panofka s Method Named Vocal ABC the First Lesson in Singing Abstract In this study, German composer and educator Heinrich Panofka's life and the etudes in his method "Vocal ABC First Singing Lesson II " which has an important place in voice training, were examined in terms of content and technical features. The data belonging to this descriptive study were collected using the method of literature review. The contents and the technical features of the etudes were investigated by document analysis which was a method of qualitative research. The findings obtained from the research were intended to guide to the vocal trainers in the beginning level. Also with this study it was claimed to bring out a source for the researchers. Keywords: Heinrich Panofka, Etude, Voice, Voice Training, Voice Training Exercises. *) Bu çalışma, Yrd. Doç. Dr. Köksal APAYDINLI danışmanlığında yürütülen yüksek lisans tezinden üretilmiştir. **) Öğr. Gör., Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi GSF Müzik ve Sahne Sanatları Bölümü (e-posta: sevdatoker@nevsehir.edu.tr). ***) Yrd. Doç. Dr., Ordu Üniversitesi Müzik ve Sahne Sanatları Fakültesi Müzik Bölümü (e-posta: koksalapaydinli@gmail.com)
Öğr. Gör. Sevda TOKER 500 / Yrd. Doç. Dr. Köksal APAYDINLI EKEV AKADEMİ DERGİSİ Giriş İnsan, diğer canlılardan farklı olarak fiziksel bedeninin olanakları doğrultusunda çevresiyle iletişim kurabilen bir varlıktır. Sahip olduğu bu bedensel özellikleriyle, ürettiği ses ile zaman içinde konuşma yetisi geliştirmiş fenomenal bir varlık olarak nitelenebilecek insan, bu anlamda, verili ses yetisini bilinç düzeyinde kullanabilen tek canlıdır. Nitekim sosyal ve kültürel bir varlık olarak insan, içinde yaşadığı toplum tarafından, bedensel ve sessel özellikleri sayesinde duyumsanır. Uçan (1994), insanın içinde doğup yaşadığı çevrede yer alan doğal, toplumsal ve kültürel öğeler arasında ses öğesinin önemini vurgulamıştır. İnsan yaşamında sesin, konuşmak ve müzik yapmak gibi iki önemli yeri vardır. Müzik yapmaya yarayan araçların tek başına oluşturamadığı çeşitli renklerin tümünü içeren insan sesi, dilden aldığı güçle de, etkinliğini bir kat daha arttırmış, kendine özgü teknik ve yöntemleriyle de, diğer müzik yapmaya yarayan araçların yanında değerli ve tutarlı yerini almıştır (Egüz, 1991). Ses eğitimi, şarkı söylemede müziksel davranışları geliştirmeye yönelik sanatsal ve teknik çalışma sürecidir (Say, 1992). Töreyin (1998) ses eğitimini; bireylere, seslerini konuşurken ve şarkı söylerken, anatomik ve fizyolojik yapısına uygun olarak kullanabilmeleri için gerekli davranışların kazandırıldığı, önceden saptanmış ilke ve yöntemlerle planlanan hedeflere yönelik uygulanan planlı-programlı bir etkileşim süreci olarak tanımlamaktadır. Kolçak (1998), ses eğitiminin kişiden kişiye, öğretmenden öğretmene değişebilen soyut bir eğitim şekli olduğunu ifade emiştir. Bu nedenle güzel şarkı söyleme becerisinin ve ses eğitimi tekniğinin kitaplardan okunarak öğrenilemeyeceğini belirtmiştir. Ulusların dilleri ile sıkı sıkıya bağlı olan şarkı söyleme tarz ve tekniklerinin ancak yaparak, yaşayarak ve söyleyerek öğrenilebileceğini vurgulamıştır. İkesus (1965) ise, ses eğitimi ve insan sesi üzerinde önemli rol oynayan, iklim, ırk, dil, ulusal karakter ve toplum hayatı gibi diğer faktörleri de belirterek, her ülkenin insanlarının, ses eğitiminde ana prensiplere bağlı kalmakla beraber, kendi yapılarına en uygun gelen yolu seçmelerinin daha yararlı olduğunu ifade etmiştir. Ses çıkarma organları ve bu organlar üzerinde büyük etkiler yapan bütün faktörlerin, her insanda başka yapıda olacağından bunların işlenmesinin de farklı olması gerektiğini, bu işi deneyim sahibi öğretmenlerin yapması gerektiğini vurgulamıştır. Etüt kelime olarak (Alm. Etüde, Übung; Fr. Etude; İng. Study; İsp. Estudio) çalışma anlamında olup; ses ve çalgı tekniğini geliştirmek, zorlukların üstesinden gelebilmek amacıyla yazılan, ancak üstün müzik değeri de içerebilen kısa parça olarak tanımlanabilir (Aktüze, 2003, s.181). Say (1992), müzik teorisi eğitiminde solfej etütlerinin, ses eğitiminde şan etütlerinin ve çalgı eğitiminde de önemli yeri olan çalgı etütlerinin; müzikal değerlere ağırlık vererek, tekniği ustalık düzeyinde geliştirmeyi öngören çalışmalar olduğunu ifade etmiş,
HEINRICH PANOFKA NIN VOCAL ABC FIRST LESSON IN SINGING ADLI METODUNUN İNCELENMESİ 501 ayrıca bu etütlerin müzik eğitiminde belirli zorlukları yenmek üzere hazırlanan olgun alıştırma parçaları olduğunu vurgulamıştır. Etütler, müziğin seslendirme ve yorumlama gibi performansa dayalı olması ile kişinin bilişsel ve duyuşsal alanlarının birbirine bağlı olmasına ve bu alanlar arasında yüksek düzeyde bir etkileşim gerektirmesiyle daha etkili bir seslendirmeye olanak sağlayacak gerekli müzikal alt yapıyı sağlamaktadır. Temiz e (2007) göre etütler, düzeyi ve çeşidi ne olursa olsun tekniğe faydalı olabilmeleri açısından ve öğrencinin karşılaşabileceği pek çok güçlüğün giderilebilmesi açısından oldukça önemlidir. Ses eğitimi derslerinde yararlanılan etütler, bireylere temel davranışlar olan; doğru nefes alma ve verme, sesini nefes destekli ve kontrollü üreterek kullanma, uygun ve doğru register geçişleri yapma, eserleri doğru seslendirme, nota ve sus değerlerine uygun seslendirme, entonasyon, artikülasyon, müziksel duyarlılık, teknik ve müzikal bütünlüğe dikkat etme gibi davranışları kazandırmaktadır. Mesleki müzik eğitimi veren kurumların müfredatlarına göre ses eğitiminde yararlanılan etüt kitaplarından bazılarının adları şunlardır; Heinrich Concone, Nicola Vaccai, Georges Dandelot, Ettore Pozzoli ve Heinrich Panofka. Bu araştırmada Heinrich Panofka nın Vocal A.B.C. First Lesson In Singing adlı metodundaki etütler incelenmiştir. Heinrich Panofka (1807-1887) Daha çok ses eğitimcisi olarak bilinen Heinrich Panofka, Alman keman sanatçısı ve bestecidir. Breslau da doğan Panofka, müzik çalışmalarına kız kardeşiyle başlamıştır. Daha sonra bir keman sanatçısı olan Strauch ve kilise koro şefi olan Foerster ın eşliğinde çalışmalarını sürdürmüştür. 1824 yılında Viyana ya giden Panofka, usta bir keman sanatçısı olan Mayseder ile keman derslerini ve besteci Hauptmann ın eşliğinde de kompozisyon çalışmalarını sürdürürken, 1827 yılında ilk konserini vermiştir. 1834 yılında Paris e giderek ses eğitimi ve müzik pedagojisi çalıştığı Bordogni ile Academic de Chant adlı konservatuvarı kurmuş ve aynı zamanda konservatuvarın orkestrasında yer almıştır. Panofka, 1844 yılından 1852 yılına kadar Londra da bir ses eğitimcisi olarak yaşamını sürdürmüştür. 1847 yılında Jeny Lind ile nişanladığında Londra daki Her Majesty s Theatre adlı tiyatroda şef yardımcısı olarak çalışmıştır. Daha sonra Londra dan Paris e dönmüş, 1866 yılında ise hayatının geri kalanını geçireceği Floransa ya taşınmıştır. En önemli eserleri şunlardır: The Practial Singing Tutor, L art De Chanter, Abecedaire Vocal, Twenty-Four Vocalises Progressives, Erholung und Studium, Twelve vocalises d artiste, Eighty-six Nouveaux Exercises, Twelve Vocalises Pour Contralto, Vokalisen fur Bass. Panofka, aynı zamanda keman için piyano ve orkestra eşlikli eserler de bestelemiştir. Ayrıca Fransız kemancı ve besteci olan Pierre Baillot un keman metodunu Almanca ya tercüme etmiştir (http://grandemusica.net/musical-biographies-p-1/panofka-heinrich).
Öğr. Gör. Sevda TOKER 502 / Yrd. Doç. Dr. Köksal APAYDINLI EKEV AKADEMİ DERGİSİ Resim 1. Heinrich Panofka 2 Resim 1. Heinrich Panofka 1 Heinrich Panofka ya Ait Ses Etütleri Heinrich Panofka ya Heinrich Ait Panofka nın, Ses Etütleri The Art of Singing Twenty- Four Heinrich Panofka nın, The Art of Singing Twenty- Four Vocalises, op. 81 adlı iki Vocalises, op. 81 adlı iki ayrı etüt kitabı bulunmaktadır. İçeriğinde ayrı etüt kitabı bulunmaktadır. İçeriğinde 24 etüt bulunan bu kitaplardan ilki Soprano, Mezzosoprano 24 etüt bulunan ve Tenor ses bu grubu kitaplardan için; ikincisi ilki ise Soprano, Alto, Bariton Mezzosoprano ve Bas ses grubu ve Tenor için düzenlenmiştir. ses grubu için; ikincisi ise Alto, Bariton ve Bas ses grubu için Twenty- Four Progressive Vocalises, op. 85, adlı etüt kitabı, bir buçuk oktav ses genişliğine düzenlenmiştir. göre, Bas ses grubu hariç tüm ses grupları için düzenlenmiştir ve içerisinde 24 etüt bulunmaktadır. Twenty- Four Progressive Vocalises, op. 85, adlı etüt kitabı, Ayrıca besteciye ait Vocalises D Artiste, op. 86 adlı etüt kitabı, Soprano ve Mezzosoprano bir ses buçuk grubu için oktav düzenlenmiştir ses genişliğine ve içerisinde göre, 6 etüt Bas bulunmaktadır. ses grubu hariç tüm ses Bunların dışında, Heinrich Panofka nın, Vocal A.B.C. adlı etüt kitabı vardır ve içerisinde iki ayrı bölüm bulunmaktadır. İlk bölüm First Lessons In Singing adındadır ve grupları için düzenlenmiştir ve içerisinde 24 etüt bulunmaktadır. içerisinde 14 etüt Ayrıca bulunmaktadır, besteciye İkinci ait bölüm Vocalises Twenty- D Four Artiste, Vocalises op. 86 adındadır adlı ve etüt 24 etütten oluşmaktadır. kitabı, Soprano ve Mezzosoprano ses grubu için düzenlenmiştir ve Araştırmanın içerisinde 6 Önemi etüt bulunmaktadır. Bu araştırma, H. Panofka nın Vocal ABC The First Lesson In Singing adlı metodunun kapsamlı analizi sonucu ortaya çıkan yaklaşımlarla ses eğitimi sürecine katkı sağla- Bunların dışında, Heinrich Panofka nın, Vocal A.B.C. adlı yarak, etüt bu alandaki kitabı eksikliği vardır giderebilecek ve içerisinde bir çalışma iki ayrı olması bölüm bakımından bulunmaktadır. önemlidir. İlk Ayrıca bu araştırma; bölüm First Lessons In Singing adındadır ve içerisinde 14 etüt 1. Besteci ve ses eğitimcisi Heinrich Panofka hakkında bilgi veriyor olması ve ses eğitimi bulunmaktadır, dağarından Heinrich İkinci Panofka nın bölüm etütlerini ise Twenty- inceleyen Four bir kaynak Vocalises olması; adındadır ve 24 etütten oluşmaktadır. 1) http://www.peter-sheppard-skaerved.com/wp-content/uploads/2012/06/ Araştırmanın Önemi Bu araştırma, H. Panofka nın Vocal ABC The First Lesson In
HEINRICH PANOFKA NIN VOCAL ABC FIRST LESSON IN SINGING ADLI METODUNUN İNCELENMESİ 503 2. Ses eğitiminde kullanılan diğer kitaplarının ve etütlerinin incelenmesi konusunda yeni araştırmalar için yol gösterebilir olması; 3. Heinrich Panofka nın etütlerini içeren ilk araştırma olması bakımından önemlidir. Araştırmanın Amacı Bu araştırmanın amacı, Heinrich Panofka nın Vocal A.B.C. The First Lesson In Singing adlı metodundaki on dört etüdün içerik ve teknik yönden incelenerek metodun özelliklerinin ortaya konması ve bu etütlerin, ses eğitimi sürecinde kullanılmasına katkı sağlamaktır. Bu amaca göre araştırmanın problem cümlesi: Heinrich Panofka nın Vocal ABC The First Lesson In Singing adlı metodunun özellikleri nelerdir? şeklinde oluşturulmuştur. Bu problem doğrultusunda aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır: 1. Heinrich Panofka nın Vocal A.B.C. The First Lesson In Singing adlı metodunun içeriği nedir? 2. Heinrich Panofka nın Vocal A.B.C. The First Lesson In Singing adlı metodunun teknik özellikleri nelerdir? Yöntem Bu araştırma, betimsel bir çalışma olup, nitel araştırma yöntemleriyle hazırlanmıştır. Araştırmanın evrenini; Heinrich Panofka ya ait ses eğitimi metotları oluşturmaktadır. Örneklemi ise; bestecinin Vocal A.B.C. The First Lesson In Singing adlı metodudur. Veri Toplama Araçları Araştırmada, Heinrich Panofka nın biyografisi ve ses eğitimi metotları hakkında bilgi toplamak amacıyla literatür taraması yapılmış ve konuyla ilgili makaleler, bildiriler ve tezler incelenmiştir. Verilerin Analizi Vocal A.B.C. The First Lesson In Singing adlı metot, araştırmacı tarafından Türkçe ye çevrilerek, nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi yöntemiyle içerik ve teknik yönden incelenmiştir. Bulgular 1. Heinrich Panofka nın Vocal A.B.C. The Fisrt Lesson In Singing Adlı Metodunun İçeriğine İlişkin Bulgular Sesin Aktarılması Etüt No: 1 Etüt; bir vuruşluk (dörtlük) ve iki vuruşluk (ikilik) nota değerlerinden oluşmakta olup, orta tempoda seslendirilmesi gerekmektedir. Dörtlük notaların öğretmen tarafından, ikilik notaların ise öğrenciler tarafından seslendirilmesi gerektiği belirtilmiştir. Dörtlük ve ikilik nota değerlerinin ve her iki ölçünün arasında da dört vuruşluk (birlik) susların kullanıldığı
Öğr. Gör. Sevda TOKER 504 / Yrd. Doç. Dr. Köksal APAYDINLI EKEV AKADEMİ DERGİSİ etüt, a vokali ile aksanlı bir biçimde seslendirilmektedir. Ayrıca etüdün armonik yapısına göre, A majör akorundan başlanarak F majör akoruna doğru kromatik biçimde bir yükseliş gözlemlenmektedir. Bu kromatik yükselişte, farklı akorlar arasındaki bağlantının sağlanabilmesi için eşlikle birlikte sık sık yönelmelere başvurulduğu görülmektedir. Üç Ses Üzerine Etüt No: 2 Etüt, dörtlük nota değerlerinden oluşmaktadır. Dörtlük notaların sırasal diziliminden ek nefesle, bağlı (legato) ve ilk notaları aksanlı olacak oluşan pasajların, öğrenci tarafından a vokali ile tek nefesle seslendirilmesi gerekmektedir. ile seslendirilmesi Orta tempoda olan gerekmektedir. etüt, ilk notaları aksanlı Orta biçimde tempoda olacak şekilde ve bağlı (legato) a vokali seslendirilmelidir. Etüdün sırasal dizilimi sesleri 1-2-3-2-1-2-3-2-1 (A-B-C#-B-A-B-C#- ün seslerinin B-A) sırasal şeklindedir. dizilimi 1-2-3-4-5-4-3-2-1 (A-B-C#-D- -A) şeklindedir. Beş Ses Üzerine Etüt No: 3 izi (Gam) Üzerine Etüt, yarım Etüt vuruşluk No: 4 (sekizlik) nota değerlerinden oluşmaktadır. Sekizlik nota değerlerinin sırasal diziliminden oluşan etüdün; tek nefesle, bağlı (legato) ve ilk notaları aksanlı olacak biçimde (sekizlik) a vokali ve çeyrek ile seslendirilmesi vuruşluk gerekmektedir. (onaltılık) Orta tempoda olan etüdün üt, yarım vuruşluk seslerinin sırasal dizilimi 1-2-3-4-5-4-3-2-1 (A-B-C#-D-E-D-C#-B-A) şeklindedir. rlerinden oluşan bir dizi (gam) şeklindedir. Virgül ( ) işareti len yerlerde nefes Dizi almak (Gam) Üzerine şartıyla Etüt ve a No: vokali 4 ile ilk notaları Etüt, yarım vuruşluk (sekizlik) ve çeyrek vuruşluk (onaltılık) nota değerlerinden oluşan bir dizi bağlı (gam) (legato) şeklindedir. seslendirilmelidir. Virgül ( ) işareti ile belirtilen Etütte, yerlerde nefes almak şartıy- lacak biçimde ir oktav çıkıcı la ve ve a inici vokali majör ile ilk gamı notaları ile aksanlı A majör olacak tonalitesinden biçimde bağlı (legato) seslendirilmelidir. Etütte, seslerin bir oktav çıkıcı ve inici majör gamı ile A majör tonalitesinden başlanarak, k, eşlikteki eşlikteki yönelmelerle birlikte D Majör D tonalitesi ile sonlandırıldığı ile görülmektedir. ıldığı görülmektedir. Dizi Üzerine Etüt No: 5 Etüt, sekizlik ve onaltılık nota değerlerinden oluşan bir dizi (gam) şeklindedir. Virgül izi Üzerine ( ) Etüt işareti No: ile 5 belirtilen yerlerde nefes almak şartıyla ve a vokali ile dizinin sadece ilk üt, sekizlik notası ve onaltılık aksanlı olacak nota biçimde değerlerinden bağlı (legato) oluşan seslendirilmelidir. bir dizi Bir oktav çıkıcı ve inici majör gamlar sırasıyla f, mf ve p gürlük terimleri kullanılarak, belirtilen tonlar lindedir. Virgül üzerinde ( ) seslendirilmektedir. işareti ile belirtilen Etüdün, yerlerde A majör nefes tonalitesinden almak başlanarak, eşlikteki yönelmelerle birlikte C Majör tonalitesi ile sonlandırıldığı görülmektedir. e a vokali ile dizinin sadece ilk notası aksanlı olacak bağlı (legato) Üç seslendirilmelidir. Dizi (Gam) Üzerine Etüt Bir No: oktav 6 çıkıcı ve inici Etüt, sekizlik ve onaltılık nota değerlerinden oluşan üç dizi (gam) şeklindedir ve virgül f, ( ) işareti mf ile ve belirtilen p gürlük yerlerde terimleri nefes almak kullanılarak, şartıyla orta tempoda, a vokali ile bağlı lar sırasıyla tonlar üzerinde (legato) olarak seslendirilmektedir. seslendirilmelidir. Üç Etüdün, oktav çıkıcı A ve bir majör oktav inici majör gamlardan oluşan etüt, A majör tonalitesinden başlanarak D Majör tonalitesinde sonlandırılmıştır. Belirtilen tonların eşlikteki içerisinde, yönelmelerle bir oktav çıkıcı birlikte ve inici C majör Majör gamın sırasıyla; birinci, ikinci, nden başlanarak, üçüncü derecelerden başlanarak seslendirildiği görülmektedir. ile sonlandırıldığı görülmektedir. ç Dizi (Gam) Üzerine Etüt No: 6 üt, sekizlik ve onaltılık nota değerlerinden oluşan üç dizi
Portamento Üzerine Etüt No: 11- No: 12- No: 13 dedir. Bir oktav çıkıcı ve inici minör gamların orta vokali ile bağlı (legato) olarak ve tek nefesle si gerekmektedir. Etütte, bir oktav çıkıcı ve inici minör HEINRICH PANOFKA NIN VOCAL ABC FIRST LESSON IN SINGING minör tonalitesinden başlanarak F minör tonalitesinde 505 ADLI METODUNUN İNCELENMESİ ı görülmektedir. Minör Dizi Üzerine Etüt No: 7 letilmiş Oktav Etüt, Üzerine dörtlük Etüt ve sekizlik No:8 nota değerlerinden oluşan bir dizi (gam) şeklindedir. Bir oktav çıkıcı ve inici minör gamların orta tempoda a vokali ile bağlı (legato) olarak ve tek dörtlük ve nefesle onaltılık seslendirilmesi nota değerlerinden gerekmektedir. oluşan Etütte, iki bir oktav dizi çıkıcı ve inici minör gamların A minör tonalitesinden başlanarak F minör tonalitesinde sonlandırıldığı görülmektedir. dedir. İki oktav üzerine genişletilmiş olan etüt, orta Etüt, dörtlük ve sekizlik nota değerlerinden oluşan bir dizi vokali ile bir Genişletilmiş oktav çıkıcı Oktav ve inici Üzerine majör Etüt gam No:8 olarak tek (gam) şeklindedir. Bir oktav çıkıcı ve inici minör gamların orta Etüt, dörtlük ve onaltılık nota değerlerinden oluşan iki dizi (gam) şeklindedir. İki oktav tempoda üzerine genişletilmiş a vokali olan ile etüt, bağlı orta tempoda (legato) a vokali olarak ile bir ve oktav tek çıkıcı nefesle ve inici dirilmelidir. Bu iki oktav gamın ilkini f, diğerini p lerinin dikkate majör alınarak gam olarak seslendirilmesi tek nefesle seslendirilmelidir. gerekmektedir. Bu iki oktav gamın ilkini f, diğerini p seslendirilmesi gürlük terimlerinin gerekmektedir. dikkate alınarak Etütte, seslendirilmesi bir oktav gerekmektedir. çıkıcı ve Etüdün, inici minör A majör ajör tonalitesinden başlanarak E E Majör tonalitesinde sonlandırıldığı görülmektedir. gamların A minör tonalitesinden başlanarak F minör tonalitesinde ı görülmektedir. sonlandırıldığı Arpej Üzerine görülmektedir. Etüt No: 9 ve No: 10 Etüt No: 9 üçlemelerden oluşmaktadır. Bir oktav içerisindeki arpejlerin orta tempoda Üzerine Etüt a vokali No: 9 ve No: 10 Genişletilmiş ile tek nefesle seslendirilmesi Oktav Üzerine gerekmektedir. Etüt No:8 o: 9 üçlemelerden Etüt No:10 oluşmaktadır. ise onaltılık nota Bir değerlerinden oktav içerisindeki oluşmaktadır. Bir oktav içerisindeki arpejlerin, aynı Etüt, şekilde dörtlük orta tempoda ve onaltılık a vokali nota ile tek değerlerinden nefesle seslendirilmesi oluşan gerekmektedir. iki dizi ta tempoda Her a vokali ile tek nefesle seslendirilmesi (gam) iki etüdün şeklindedir. de, A majör İki tonalitesinden oktav üzerine başlanarak genişletilmiş F majör tonalitesinde olan sonlandırıldığı etüt, orta görülmektedir. ir. tempoda a vokali ile bir oktav çıkıcı ve inici majör gam olarak tek o:10 ise onaltılık Portamento nota değerlerinden Üzerine Etüt No: oluşmaktadır. 11- No: 12- No: Bir 13 nefesle seslendirilmelidir. Bu iki oktav gamın ilkini f, diğerini p Etüt No: 11, dörtlük ve ikilik nota değerlerinden oluşmaktadır. Birli ve beşli aralıklar deki arpejlerin, üzerinde, aynı önce şekilde f ardından orta tempoda p gürlük a terimleri vokali dikkate ile gürlük terimlerinin dikkate alınarak seslendirilmesi alınarak portamento gerekmektedir. (bir tondan slendirilmesi diğer gerekmektedir. tona kayarak geçme) Her tekniğiyle, iki etüdün orta de, tempoda A majör a vokali ile ve tek nefesle seslendirilmelidir. Etüdün, A Etüdün, majör A tonalitesinden majör başlanarak E E Majör tonalitesinde sonlandırıldığı F görülmektedir. majör tonalitesinde sonlandırıldığı başlanarak sonlandırıldığı görülmektedir. Etüt No: 12, dörtlük ve ikilik nota değerlerinden oluşmaktadır. Sekizli (oktav) aralıklar üzerinde, önce f ardından p gürlük terimleri dikkate alınarak portamento tek- r. niğiyle, orta Arpej tempoda Üzerine a vokali Etüt ile No: ve 9 tek ve nefesle No: 10 seslendirilmelidir. Etüdün, A majör mento Üzerine tonalitesinden Etüt No: başlanarak 11- No: F 12- Majör No: tonalitesinde 13 sonlandırıldığı görülmektedir. Etüt No: 9 üçlemelerden oluşmaktadır. Bir oktav içerisindeki o: 11, dörtlük Etüt ve ikilik No: 13, nota dörtlük değerlerinden ve ikilik nota oluşmaktadır. değerlerinden oluşmaktadır. Kırık akorlar (akoru oluşturan arpejlerin seslerin, orta bir tempoda melodi oluşturacak a vokali biçimde ile art tek arda nefesle seslendirilmesi) seslendirilmesi üzerinde, önce li aralıklar f üzerinde, ardından p önce gürlük f terimleri ardından dikkate p alınarak gürlük portamento tekniğiyle, orta tempoda a gerekmektedir. vokali ile ve tek nefesle seslendirilmelidir. Etüdün, A majör tonalitesinden başlanarak ate alınarak F Majör portamento tonalitesinde (bir tondan diğer tona kayarak Etüt No:10 sonlandırıldığı ise onaltılık görülmektedir. nota değerlerinden oluşmaktadır. Bir iğiyle, orta tempoda a vokali ile ve tek nefesle oktav Seslerin içerisindeki Genişletilmesi arpejlerin, Üzerine aynı Etüt No: şekilde 14 orta tempoda a vokali ile lidir. Etüdün, Etüt, A majör birlik ve tonalitesinden dörtlük nota değerlerinden başlanarak oluşmaktadır. E Akordaki temel seslerin kromatik biçimde ağır tempoda a vokali ile bağlı olarak ve p, crescendo, decrescendo, p tek nefesle seslendirilmesi gerekmektedir. Her iki etüdün de, A majör esinde sonlandırıldığı görülmektedir. tonalitesinden başlanarak F majör tonalitesinde sonlandırıldığı görülmektedir.
Seslerin Genişletilmesi Akordaki temel Üzerine seslerin Etüt kromatik No: 14 biçimde ağır tempoda a vokali ile Etüt, birlik bağlı ve olarak dörtlük ve nota p, crescendo, değerlerinden decrescendo, oluşmaktadır. p gürlük terimleriyle aki temel seslerin dikkate kromatik alınarak biçimde tek nefesle ağır tempoda seslendirilmesi a vokali gerekmektedir. ile Etüdün, C Öğr. Gör. Sevda TOKER olarak ve 506 p, majör / crescendo, tonalitesinden EKEV AKADEMİ DERGİSİ Yrd. Doç. Dr. decrescendo, Köksal APAYDINLI Ancak p başlanarak gürlük sonorite terimleriyle problemleri E Majör yaşamamak tonalitesinde için ağız açıklı te alınarak tek sonlandırıldığı nefesle seslendirilmesi görülmektedir. gerekmektedir. şekilde yapmak Etüdün, gerekir. C gürlük Ancak terimleriyle sonorite dikkate problemleri alınarak tek yaşamamak nefesle seslendirilmesi için ağız gerekmektedir. açıklığını en Etüdün, doğal C tonalitesinden majör tonalitesinden başlanarak başlanarak E Majör E tonalitesinde İlk tonalitesinde dersten sonlandırıldığı itibaren görülmektedir. tonun güzelliği için g şekilde yapmak gerekir. ndırıldığı görülmektedir. 2. Heinrich Panofka nın gösterilmelidir. Vocal A.B.C. Öğretmen The First gamdaki Lesson yedi In notayı sırayl 2. Heinrich İlk Panofka nın dersten itibaren Vocal A.B.C. tonun The güzelliği First Lesson için In Singing gerekli Adlı dikkat Metodunun Teknik Özelliklerine İlişkin seslendirir Teknik Özelliklerine Singing Adlı Metodunun Bulgular ve öğrenci her İlişkin bir notanın Bulgular ardından onları te gösterilmelidir. Öğretmen gamdaki yedi notayı sırayla teker teker 2. Heinrich Panofka nın Vocal A.B.C. nota The aynı First şekilde Lesson seslendirilir. In Seslendirmeye, oluşturul seslendirir ve öğrenci her bir notanın ardından onları tekrar eder. Her ng Adlı Metodunun Teknik Özelliklerine olan İlişkin do notası Bulgular ile başlanması uygun olacaktır. Ağız, se nota aynı şekilde seslendirilir. Seslendirmeye, oluşturulması en kolay önce açılmalıdır. Eğer ağız sadece ses çıkartıldığı anda olan do notası ile başlanması uygun olacaktır. Ağız, sesi çıkarmadan Şekil 1. Şekil Sesin 1. Aktarılması Sesin gırtlaktan Üzerine ya da Etüt Etüt burundan No: 1 çıkar. Daha sonra öğretm önce açılmalıdır. Eğer ağız sadece ses çıkartıldığı anda açılırsa ses ya Heinrich Heinrich Panofka ya Panofka göre, bir sesleri tonun ya göre, güzel kromatik bir olması tonun için olarak güzel onun uygulatmalıdır. saf, olması açık ve için gür olması onun Öğrencinin gü gırtlaktan ya da burundan çıkar. Daha sonra öğretmen öğrenciye gereklidir. Saflık, hançerenin küçük bir hareketiyle elde edilir. Bu, mükemmel bir entonasyon Aktarılması Şekil 1. Sesin saf, açık ve gür elde etmek için Üzerine olması noktada güvenilir Etüt gereklidir. çalışmaya bir No: yoldur. 1 Saflık, son hançerenin verilir. küçük bir sesleri kromatik olarak uygulatmalıdır. Tondaki Öğrencinin açıklık a vokalinin güçlük doğru yaşadığı üretilmesiyle elde edilecektir. Gürlük ise, ağzın uygun ölçüde açılmasına bağlıdır. Ancak Heinrich Panofka hareketiyle ya göre, elde edilir. bir tonun Bu, güzel mükemmel Ses olması bir eğitimine için entonasyon başlarken onun elde etmek kolayca için ve gür sonorite noktada problemleri çalışmaya yaşamamak son verilir. için ağız açıklığını en doğal şekilde yapmak gerekir. çık ve gür güvenilir çıkartılamayan çok tiz ve çok pes sesler için öz olması İlk dersten gereklidir. bir yoldur. itibaren tonun Saflık, Tondaki güzelliği hançerenin açıklık a için gerekli dikkat küçük vokalinin gösterilmelidir. bir doğru üretilmesiyle Ses eğitimine başlarken kolayca ve gür bir Öğretmen biçimde gamdaki yedi notayı sırayla teker teker yapılmasına seslendirir ve öğrenci gerek her yoktur; bir notanın çünkü ardından bunlar, onları kolay üretile etiyle elde edilir. elde Bu, edilecektir. mükemmel Gürlük bir entonasyon ise, ağzın elde uygun etmek ölçüde için açılmasına bağlıdır. tekrar çıkartılamayan eder. Her nota aynı çok şekilde tiz ve seslendirilir. çok pes Seslendirmeye, sesler için oluşturulması özel bir en pratik kolay ilir bir yoldur. olan Tondaki do notası açıklık ile başlanması a vokalinin uygun çalışılması olacaktır. doğru Ağız, sayesinde üretilmesiyle sesi çıkarmadan kısa zamanda önce açılmalıdır. gelişecektir. Egzersi yapılmasına gerek yoktur; çünkü bunlar, kolay üretilebilen seslerin Eğer ağız sadece ses çıkartıldığı anda olarak açılırsa dizeğin ses ya gırtlaktan altındaki ya da la burundan notasından çıkar. başlayıp Daha 10 dizeğin dilecektir. sonra Gürlük çalışılması öğretmen ise, ağzın öğrenciye sayesinde uygun sesleri kısa ölçüde kromatik zamanda açılmasına olarak gelişecektir. uygulatmalıdır. bağlıdır. Egzersizler Öğrencinin kromatik güçlük yaşadığı noktada çalışmaya son verilir. notasına kadar çıkar. Bu şekilde yapılan bir çalışma olarak Ses eğitimine dizeğin başlarken altındaki kolayca la ve notasından gür bir biçimde başlayıp çıkartılamayan dizeğin çok üstündeki tiz ve çok sol pes öğrenciye egzersizin başlangıç sesler için özel bir pratik yapılmasına gerek yoktur; çünkü bunlar, 10 ve bitiş sesini göstermes notasına kadar çıkar. Bu şekilde yapılan bir çalışma, kolay üretilebilen öğretmenin seslerin çalışılması sayesinde kısa zamanda sağlayacaktır. gelişecektir. (Panofka, Egzersizler 1878). kromatik olarak dizeğin altındaki öğrenciye la notasından egzersizin başlayıp başlangıç dizeğin üstündeki ve bitiş sol sesini notasına göstermesinde kadar çıkar. Bu kolaylık şekilde yapılan bir çalışma, öğretmenin öğrenciye egzersizin başlangıç ve bitiş sesini göstermesinde sağlayacaktır. kolaylık sağlayacaktır. (Panofka, (Panofka, 1878). 1878). Şekil 2. Üç Ses Üzerine Etüt (Kıvraklık) No: 2 Şekil 2. Üç Ses Üzerine Etüt (Kıvraklık) No: Şekil 2. Üç Ses Üzerine Etüt Sesleri (Kıvraklık) teker No: teker 2 söylemeyi öğrenmiş olan egzersizde birbiri ardına gelen üç sesi çalışacaktır. Bu Sesleri teker Sesleri teker söylemeyi teker teker öğrenmiş söylemeyi olan öğrenci öğrenmiş bu egzersizde olan birbiri öğrenci ardına gelen bu üç sesi çalışacaktır. Bu egzersizlerde ilk ilk ses ses ( işaretli), her her zaman zaman hançeredeki hançeredeki küçük küçük b egzersizde birbiri ardına gelen üç sesi çalışacaktır. Bu egzersizlerde çıkartılmalıdır. (İlk olarak öğrencilerine bu egzersizler ö ilk ses ( işaretli), her zaman hançeredeki küçük bir hareket ile Bu notaların diğerlerinden daha vurgulu olmasına dikk çıkartılmalıdır. (İlk olarak öğrencilerine bu egzersizler öğretilmelidir.) Yeni başlayanlar genellikle üçüncü notada sesi düşürürl
HEINRICH PANOFKA NIN VOCAL ABC FIRST LESSON IN SINGING ADLI METODUNUN İNCELENMESİ 507 bir hareket ile çıkartılmalıdır. (İlk olarak öğrencilerine bu egzersizler öğretilmelidir.) Bu notaların diğerlerinden daha vurgulu olmasına dikkat edilmelidir. Yeni başlayanlar genellikle üçüncü notada sesi düşürürler. Bu kusuru gidermenin en iyi yolu tempo tutmak ve üçüncü notayı başka bir şekilde işaretlemektir. Egzersizler ilk olarak ağır tempoda çalışılmalı, gerekli rahatlık sağlandıktan sonra hızlandırılmalıdır. Şekil 3. Beş Ses Üzerine Etüt No: 3 Şekil 3. Beş Ses Üzerine Etüt No: 3 Şekil İki numaralı 3. Beş Ses egzersiz Üzerine için Etüt geçerli No: 3 olan kurallar burada da geçerlidir. İki Bu numaralı egzersizde egzersiz beşinci için ses geçerli genelde olan daha kurallar düşük seslendirilir. burada da İki numaralı egzersiz için geçerli olan kurallar burada da geçerlidir. Bu egzersizde beşinci geçerlidir. Bu nedenle ses genelde Bu tempo egzersizde daha tutarken düşük seslendirilir. beşinci ses ses Bu genelde nedenle vurgulanmalıdır. tempo daha tutarken düşük seslendirilir. beşinci vurgulanmalıdır. Bu nedenle tempo tutarken beşinci ses vurgulanmalıdır. Şekil 4. Dizi Üzerine No: 4 ve No: 5 Şekil 4. Dizi Üzerine No: 4 ve No: 5 Şekil İlk ses 4. hançerenin Dizi Üzerine küçük No: bir 4 ve hareketiyle No: 5 çıkartılmalıdır. Etüdün tamamı İlk ses İlk hançerenin moderato ses hançerenin küçük tempoda, bir küçük hareketiyle eşit bir ve hareketiyle çıkartılmalıdır. gür bir biçimde çıkartılmalıdır. Etüdün söylenmelidir. tamamı Etüdün moderato tempoda, eşit ve gür bir biçimde söylenmelidir. Tüm etütler, öğrencilerin kolayca seslendirebildiği tamamı Tüm etütler, sesten moderato başlayarak öğrencilerin tempoda, kromatik kolayca eşit bir dizi ve seslendirebildiği şeklinde gür bir söylenir. biçimde Etütler, sesten söylenmelidir. ilk başlayarak seslendirmede Tüm forte, ikincisinde mezzoforte, üçüncüsünde de piano olarak seslendirilir. Bu şekilde kromatik etütler, bir öğrencilerin dizi şeklinde kolayca söylenir. seslendirebildiği Etütler, ilk seslendirmede sesten başlayarak forte, öğrenciler her bir gamı en az üç defa seslendirmiş olurlar. Başlangıçta moderato tempo tercih kromatik ikincisinde edilmeli, bir ardından mezzoforte, dizi şeklinde uygun üçüncüsünde görülürse söylenir. tempo Etütler, de arttırılmalıdır. piano ilk olarak seslendirmede Bu etüt seslendirilir. nefes alıp forte, vermeyi geliştirmeye de yardımcı olmaktadır (Bkz. Egzersiz No.5). Bu egzersizlerde görülen Bu işaret ikincisinde şekilde ( ) nefesin öğrenciler mezzoforte, nerede alınması her bir üçüncüsünde gerektiğini gamı en gösterir. az de üç piano Bu defa işaretten olarak seslendirmiş önceki seslendirilir. nota olurlar. değerinin Bu yarısı şekilde Başlangıçta sürede öğrenciler seslendirilirken moderato her tempo diğer bir yarısında gamı tercih en nefes edilmeli, az alınmalıdır. üç defa ardından seslendirmiş uygun görülürse olurlar. Başlangıçta tempo arttırılmalıdır. moderato tempo Bu etüt tercih nefes edilmeli, alıp vermeyi ardından uygun geliştirmeye görülürse de tempo yardımcı arttırılmalıdır. olmaktadır (Bkz. Bu etüt Egzersiz nefes No.5). alıp vermeyi Bu egzersizlerde geliştirmeye görülen de yardımcı işaret ( ) olmaktadır nefesin nerede (Bkz. alınması Egzersiz gerektiğini No.5). Bu gösterir. egzersizlerde Bu işaretten görülen işaret önceki ( ) nota nefesin değerinin nerede yarısı alınması sürede gerektiğini seslendirilirken gösterir. diğer Bu yarısında işaretten önceki nefes alınmalıdır. nota değerinin yarısı sürede seslendirilirken diğer yarısında
yardımcı olmaktadır (Bkz. Egzersiz No.5). Bu egzersizlerde görülen işaret ( ) nefesin nerede alınması gerektiğini gösterir. Bu işaretten önceki nota değerinin yarısı sürede seslendirilirken diğer yarısında Öğr. Gör. Sevda TOKER 508 / EKEV AKADEMİ DERGİSİ nefes Yrd. Doç. alınmalıdır. Dr. Köksal APAYDINLI Bu etüdün tamamı eşit ve gür bir biçimde seslendirilir. Bu üç dizinin seslendirilmesinde en önemli adım sesin tam yerinin belirlenmesidir. Bu etüdün Hançere tamamı bir eşit tür ve klavye gür bir hâlini biçimde almalı seslendirilir. ve her bir Bu sesin üç dizinin yeri net seslendirilmesinde olmalıdır. Şekil 5. Üç Şekil Öğrenci Dizi Üzerine 5. Üç söylemeye Dizi en Etüt No: 6 Üzerine önemli Etüt başlamadan adım No: 6 sesin önce tam çıkartacağı yerinin belirlenmesidir. sesi düşünürse, yanlış Hançere söyleme bir tür ihtimali klavye azalır. hâlini almalı ve her bir sesin Bu etüdün tamamı eşit ve gür bir biçimde seslendirilir. Bu üç dizinin seslendirilmesinde yeri en net önemli olmalıdır. adım sesin Öğrenci tam yerinin söylemeye belirlenmesidir. başlamadan Hançere önce bir tür çıkartacağı klavye hâlini almalı sesi ve düşünürse, her bir sesin yanlış yeri net söyleme olmalıdır. ihtimali Öğrenci söylemeye azalır. başlamadan önce çıkartacağı 12 sesi düşünürse, yanlış söyleme ihtimali azalır. Şekil 6. Minör Dizi Üzerine Etüt No: 7 Melankolik bir karaktere sahip bu dizi seslendirilirken çok dikkat Şekil edilmelidir. 6. Minör Şekil Bunun Dizi 6. Minör Üzerine nedeni, Dizi Üzerine Etüt çıkıcı No: Etüt dizinin 7 No: 7 altıncı ve yedinci sesleri Melankolik arasında bulunan bir karaktere artmış sahip ikili bu aralığını dizi seslendirilirken seslendirmedeki çok Melankolik bir karaktere sahip bu dizi seslendirilirken çok dikkat edilmelidir. Bunun nedeni, dikkat zorluktur. çıkıcı edilmelidir. dizinin Bu etütte altıncı Bunun öğrencilerin ve yedinci nedeni, sesleri en arasında çıkıcı dikkat dizinin bulunan etmesi artmış altıncı gereken ikili ve aralığını husus yedinci seslendirmedeki zorluktur. Bu etütte öğrencilerin en dikkat etmesi gereken husus bu aralığın bu sesleri aralığın entonasyonudur. arasında bulunan artmış ikili aralığını seslendirmedeki entonasyonudur. zorluktur. Bu etütte öğrencilerin en dikkat etmesi gereken husus bu aralığın entonasyonudur. Şekil 7. Şekil Genişletilmiş 7. Genişletilmiş Oktav Oktav Üzerine Üzerine Etüt Etüt No:8 Sesin esnek Sesin olmasını esnek amaçlayan olmasını bu etüt amaçlayan ilk olarak forte, bu etüt ardından ilk piano olarak olarak forte, seslendirilmelidir. Şekil Öğrencinin 7. Genişletilmiş dikkat etmesi Oktav gereken Üzerine husus Etüt sesler No:8 arasındaki dengenin sağlanmasıdır. ardından piano olarak seslendirilmelidir. Öğrencinin dikkat etmesi gereken Sesin husus esnek sesler arasındaki olmasını amaçlayan dengenin sağlanmasıdır. bu etüt ilk olarak forte, ardından piano olarak seslendirilmelidir. Öğrencinin dikkat etmesi gereken husus sesler arasındaki dengenin sağlanmasıdır.
Şekil 7. Genişletilmiş Oktav Üzerine Etüt No:8 Sesin esnek olmasını amaçlayan bu etüt ilk olarak forte, ardından piano olarak seslendirilmelidir. Öğrencinin dikkat etmesi HEINRICH PANOFKA NIN VOCAL ABC FIRST LESSON IN SINGING 509 ADLI gereken METODUNUN husus sesler İNCELENMESİ arasındaki dengenin sağlanmasıdır. Şekil 8. Arpej Üzerine Etüt No: 9 ve No: 10 Şekil 8. Arpej Üzerine Etüt No: 9 ve No: 10 Üçlemeler ve onaltılık notalarla oluşturulmuş bu arpejlerin, gerektirmektedir. Bu nedenle öğretmenin tempo tutarken son sese seslendirilmesi Üçlemeler ve onaltılık entonasyon notalarla oluşturulmuş bakımından bu arpejlerin, büyük seslendirilmesi bir entonasyon vurgu bakımından yapması büyük gerekir. bir dikkat gerektirmektedir. Bu nedenle öğretmenin tempo tutar- dikkat ken son sese vurgu yapması gerekir. 13 Şekil Şekil 9. 9. Portamento Üzerine Etüt Etüt No: No: 11- No: 11-12- No: No:13 12- No:13 Portamento, bir sesin diğer sese yavaşça taşınarak Portamento, bir sesin diğer sese yavaşça taşınarak bağlanmasıdır. Dizileri forte, mezzoforte, bağlanmasıdır. piano seslendirirken Dizileri eşitliği forte, ve mezzoforte, netliği sağlamak piano oldukça seslendirirken güçtür. Portamento eşitliği ile sesin yerini belirlemek, hançereyi yumuşatmak, entonasyonu sağlamak ve nefes alıp vermeyi ve güçlendirmek netliği sağlamak mümkün olacaktır. oldukça Bu güçtür. noktada 11 Portamento No.lu etütte ilk ile nota, sesin beşlisine yerini portamento belirlemek, tekniğiyle hançereyi bağlanırken, yumuşatmak, ses doğal ve sade entonasyonu bir biçimde çıkartılmalıdır. sağlamak ve Beşli nefes aralığın seçilmesinin nedeni, algılanması ve söylenmesi en kolay olan aralık olmasıdır. Öğrenciye, alıp beşli vermeyi aralıklarla güçlendirmek portamento tekniği mümkün kavratıldıktan olacaktır. sonra, Bu Etüt noktada No:12 de 11 daha No.lu zor olan oktav aralıklar yoluyla portamento tekniğinde gerekli entonasyonun sağlanmasının ve korunmasının etütte ilk nota, önemi beşlisine kavratılmalıdır. portamento Etüt No:13 de tekniğiyle ise kırık bağlanırken, akorlar yoluyla ses seslerin doğal ve sade bir biçimde çıkartılmalıdır. Beşli aralığın seçilmesinin nedeni, algılanması ve söylenmesi en kolay olan aralık olmasıdır. Öğrenciye, beşli aralıklarla portamento tekniği kavratıldıktan sonra, Etüt
No:12 de daha zor olan oktav aralıklar yoluyla portamento tekniğinde gerekli entonasyonun sağlanmasının ve korunmasının önemi kavratılmalıdır. Öğr. Gör. Sevda TOKER Etüt No:13 de ise kırık akorlar yoluyla seslerin 510 / EKEV AKADEMİ DERGİSİ netliğinin Yrd. Doç. ve Dr. nefes Köksal kontrolünü APAYDINLI sağlanabilmesi için öğrenci çok dikkatli netliğinin çalıştırılmalıdır. ve nefes kontrolünü Bu etütlerin sağlanabilmesi hem forte, için öğrenci hem de çok piano dikkatli seslendirilmesi çalıştırılmalıdır. Bu etütlerin hem forte, hem de piano seslendirilmesi portamento tekniğinin kavranması portamento tekniğinin kavranması açısından önemlidir. açısından önemlidir. Şekil Şekil 10. Seslerin 10. Seslerin Genişletilmesi Üzerine Etüt Etüt No: No: 14 14 Sesin genişletilmesi, bir sesi söylerken crescendo ve decrescendo yapılmasıdır. Burada amaç entonasyonu korumak ve nefes alıp verme işlemini gerektiği kadar yapmaktır. Bu etüdün amacı sesi nefes alışverişinin zayıflamasına engel olacak şekilde tutmaktır. Sonuçlar 14 Araştırmada elde edilen bulgular doğrultusunda aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır: Etüt No: 1, sesin aktarılması ile ilgilidir. Sesin dörtlük ve ikilik nota değerleri üzerinde, orta tempoda ve a vokali ile aksanlı bir biçimde seslendirilmesi gerekmektedir. Tonun güzel, saf, açık olması ve gerekli entonasyonun sağlanabilmesi için a vokalinin doğru üretilmesine dikkat edilerek seslendirilmelidir. Etüt No:2, üç ses ile ilgili olup; dörtlük nota değerlerinin sırasal dizilimi üzerinde orta tempoda, ilk notalar aksanlı olacak şekilde a vokali ile legato bir biçimde ve tek nefeste seslendirilmesi gerekmektedir. Birbiri ardına gelen üç ses; önce ağır tempoda çalışılmalı, daha sonra hızlandırılarak kıvraklık içinde seslendirilmelidir. Etüt No: 3, Beş ses ile ilgilidir ve sekizlik nota değerlerinin sırasal dizilimi üzerinde orta tempoda, ilk notalar aksanlı ve legato olacak bir biçimde a vokali ile tek nefeste seslendirilmesi gerekmektedir. Bu egzersizde beşinci sesin diğer seslere göre daha düşük söylenme riski bulunduğundan, bu sesin özellikle belirtilmesi gerekir. Etüt No: 4 ve Etüt No:5, dizi çalışması ile ilgilidir. Sekizlik ve onaltılık nota değerlerinden oluşan bir dizi üzerinde virgül ( ) işareti ile belirtilen yerlerde nefes almak şartıyla, bir oktav çıkıcı ve inici majör gamı a vokali ile legato bir biçimde, sırasıyla f, mf ve p gürlük terimleri kullanılarak seslendirilmesi gerekmektedir. Kromatik diziler moderato tempoda, eşit ve gür bir biçimde, nüans terimleri dikkate alınarak seslendirilmelidir. Etüt No: 6, üç diziden oluşmaktadır. Sekizlik ve onaltılık nota değerlerinden oluşan üç dizi üzerinde virgül ( ) işareti ile belirtilen yerlerde nefes almak şartıyla, üç oktav çıkıcı ve bir oktav inici majör gam a vokali ile legato bir biçimde seslendirilmesi gerekmektedir. Üç diziden oluşan bu egzersizin en önemli yanı, sesin en doğru yerde üretilmesi ve tam yerinin belirlenmesidir. Buna göre hançere, bir klavye gibi kullanılmalı ve her sesin yeri net olmalıdır.
HEINRICH PANOFKA NIN VOCAL ABC FIRST LESSON IN SINGING ADLI METODUNUN İNCELENMESİ 511 Etüt No: 7, minör dizi ile ilgilidir. Dörtlük ve sekizlik nota değerlerinden oluşan bir oktav çıkıcı ve bir oktav inici majör gamın, orta tempoda a vokali ile legato bir biçimde, tek nefesle seslendirilmesi gerekmektedir. Bu egzersizdeki teknik zorluk, minör dizideki altıncı ve yedinci sesler arasında bulunan artmış ikili aralığının temiz söylenememesidir. Egzersizi uygularken özellikle entonasyona çok dikkat edilmelidir. Etüt No: 8, genişletilmiş oktav çalışmasıdır. Dörtlük ve onaltılık nota değerlerinden oluşan iki oktav genişletilmiş çıkıcı ve inici majör gamın, orta tempoda a vokali ile f ve p gürlük terimlerinin dikkate alınarak seslendirilmesi gerekmektedir. Sesin esnek olmasını amaçlayan bir çalışmadır. Bu egzersizde sesler arasındaki dengeye önem verilmelidir. Etüt No: 9 üçleme, Etüt No: 10 ise onaltılık notalardan oluşan arpej çalışmalardır. Her iki etütte de bir oktav içerisindeki arpejlerin, orta tempoda, a vokali ile tek nefeste seslendirilmesi gerekmektedir. Üçleme ve onaltılık arpejlerdeki ritimlerin farklılıklarına ve entonasyonun temiz olmasına dikkat edilmelidir. Etüt No: 11, Etüt No: 12 ve Etüt No: 13, portamento ile ilgili çalışmalardır. Bir vuruşluk ve iki vuruşluk nota değerlerinden oluşan seslerin 11 no lu etütte beşli aralıklar, 12 no lu etütte sekizli (oktav) aralıklar ve 13 no lu etütte kırık akorlar üzerinde, önce f ardından p gürlük terimleri dikkate alınarak, orta tempoda a vokali ile portamento tekniğiyle ve tek nefeste seslendirilmesi gerekmektedir. Etüt No: 14, seslerin genişletilmesi ile ilgilidir. Birlik ve dörtlük nota değerlerinden oluşan seslerin, ağır tempoda a vokali ile piano, crescendo, decrescendo, piano gürlük terimlerinin dikkate alınarak, legato olarak tek nefesle seslendirilmesi gibi konuları içermektedir. Bu etütte amaç, nefesi idareli kullanarak ve entonasyona dikkat ederek sese esneklik kazandırabilmektir. Bunların dışında, etütlerin genel olarak A majör tonundan F majör tonuna doğru kromatik biçimde bir yükseldiği gözlemlenmektedir. Tüm etütler 4/4 lük ölçü sayısı ile yazılmış ve Moderato (orta hızda) seslendirilmesi gerektiği belirtilmiştir. Ayrıca forte, mezzoforte, piano, crescendo ve decrescendo gibi temel nüans terimleri kullanılmıştır. Öneriler Ülkemizde yapılan araştırmalarda, Heinrich Panofka nın hayatı ve ses eğitiminde kullanılan solfej metotları hakkında detaylı ve yeterli miktarda yazılı kaynakların bulunmadığı görülmektedir. Bu nedenle bu çalışmanın, Heinrich Panofka hakkında araştırma yapacak ve onun etütlerini seslendirecek ses eğitimcileri ile öğrencilere bir kaynak niteliği taşıyabileceği düşünülmektedir. Etütler; ses eğitimi sürecinde öğrenciye doğru nefes alıp verme, sesini kontrollü üretme, diyaframı doğru kullanma, homojen bir ses elde etme, sonoriteyi geliştirme, nüans çalışmaları yaparken tonun kalitesinin ve entonasyonunun korunmasını sağlama, legato söyleyişi geliştirme gibi temel davranışları kazandırmada etkili olması bakımından önemlidir. Bu nedenle ses eğitimi derslerinde etüt çalışmalarına yer verilmeli ve öğrencilere kazandırılacak teknikler, çalışılan etütleri içeren eserlerle desteklenmelidir.
Öğr. Gör. Sevda TOKER 512 / Yrd. Doç. Dr. Köksal APAYDINLI EKEV AKADEMİ DERGİSİ Ses eğitiminde kullanılan solfej metotlarının, ses eğitimcileri tarafından tanınması ve bu metotların tamamına kaynak olarak ulaşılabilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle eğitimciler farklı metotları araştırmaya yönlendirilmeli ve bu metotları uygulayarak öğrencilerin bireysel özelliklerine faydalı olacak yöntemleri keşfetmelidirler. Ses eğitimcilerine bu tür ses etütlerini tanıtıcı seminerler ve workshop (çalıştay) gibi etkinlikler düzenlenebilir. Bu sayede Türkiye de mesleki müzik eğitimi veren kurumlarda ses eğitimi alanında görev yapan öğretim elemanlarına, bu etütlerle çalışma yöntemleri uygulamalı olarak gösterilebilir. Kaynakça Aktüze, İ. (2003). Müziği anlamak. İstanbul: Pan Yayıncılık. Egüz, S. (1991). Toplu ses eğitimi I. Ankara: Ayyıldız Matbaası. Garcia, M. (1894). Hints on singing. London: Ascherberg, Hopwood and Crew Limited. Gazimihal, M. R. (1961). Musiki sözlüğü. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. Göğüş, İ. (1994). Müzik eğitimi veren kurumlarda anadal ses eğitimi programlarının etkinliği. Yayımlanmamış Sanatta Yeterlilik Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Göğüş, İ. (2007). Sesin bakımı, korunması ve eğitimi temel bilgiler. Bursa: Karen Ofset. Helvacı, A. (2012). Şarkı söyleme eğitimi (Temel konular ve uygulamalar), (1. Baskı), Bursa: Ekin Basım Yayın. İkesus, S. (1965). Ses eğitimi ve korunması. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. Kolçak, O. (1998). Ses eğitimi ve şarkı sanatı. Ankara: Esin Yayınevi. Nazarenko, I. K. (1963). Şan sanatı. Moskova: Devlet Müzik Basımevi. Panofka, H. (1878). Vocal ABC. New York: G. Schirmer. https://urresearch.rochester. edu/filedownloadforinstitutionalitem.action;jsessionid=90e7243f61c9b3a1 F7FEC7D962C6A63A?itemId=22781&itemFileId=72370 adresinden 8 Eylül 2014 te alınmıştır. Say, A. (1992). Müzik tarihi. Ankara: MA Yayınları. Temiz, E. (2007). Panofka 24 vocalizzi etüt kitabında yer alan 2 no.lu etüt analizi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4 (4), 397-407. Töreyin, M. (1998). Türkiye Türkçesi dilbilgisi yapısının şan eğitimi amaç, ilke ve yöntemleri açısından incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Uçan, A. (1994). İnsan ve müzik-insan ve sanat eğitimi. Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları. http://grandemusica.net/musical-biographies-p-1/panofka-heinrich) adresinden 8 Eylül 2014 te alınmıştır. http://www.peter-sheppard-skaerved.com/wpcontent/uploads/2012/06/ adresinden 16 Şubat 2015 te alınmıştır.