İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜNÜN HALK SAĞLIĞI ALANINDAKİ ÇALIŞMALARI Dr. Şule DOKUR Halk Sağlığı Uzmanı
Sunumun İçeriği İlin idari ve sosyo demografik özellikleri Sağlık sistemi ve organizasyonu İl Sağlık Müdürlüğünün bazı şubelerinin görevleri ve yürüttükleri çalışmalar Sağlıkla ilgili bazı veriler
Eskişehir in İdari Durumu: İlimizin merkez ilçe dahil 13 ilçesi mevcuttur. İkisi Büyükşehir Alt Belediyesi (Tepebaşı, Odunpazarı) olmak üzere toplam 32 Belediye, 349 köy mevcuttur. Belediye sınırları içindeki mahalle sayısı ise 149 dur.
Sosyo demografik Özellikler: 2000 yılı Genel Nüfus Sayımı sonuçlarına göre Eskişehir in nüfusu 706.009 dur. Kent nüfusu 557.028 (% 79) Kır nüfusu 148.981 (% 21) İlin yıllık nüfus artış hızı binde 9,61 dir.
Sağlık Sistemi Eskişehir İli, 2006 yılında Aile Hekimliği Uygulaması kapsamında pilot il olarak seçilmiş ve 17 Temmuz 2006 tarihinde İlimizde resmi olarak Aile Hekimliği sistemi uygulanmaya başlamıştır.
Birinci Basamak Sağlık Kuruluşları: 14 Toplum Sağlığı Merkezi (TSM) 2 si Merkezde, 12 si ilçelerde 36 Aile Sağlığı Merkezi (ASM) 24 ü Merkezde, 12 si ilçelerde 20 Aile Sağlığı Birimi (ASB) 5 i Merkezde, 15 i ilçelerde Toplam 213 Aile Hekimi (168 i Merkezde, 45 i ilçelerde) mevcuttur. 2 Sağlık Evi hizmet vermektedir.
Birinci Basamak Sağlık Kuruluşları: Ayrıca İlimizde: Verem Savaş Dispanseri (VSD), Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Merkezi (AÇSAP), Halk Sağlığı Laboratuarı bulunmaktadır.
İkinci ve Üçüncü Basamak Sağlık Kuruluşları: 9 Sağlık Bakanlığı Hastanesi, (4 ü merkezde, 5 i ilçelerde) 1 Üniversite Hastanesi 1 Askeri Hastane 3 Özel hastane mevcuttur.
2008 Yılı yatak kapasitesi: Kamu Hastaneleri: 1946 Üniversite: 1016 Özel: 123 Toplam:3085
Yıllara Göre Sağlık İnsan Gücü 2005 2006 2007 2008 Uzman Hekim 617 664 663 598 Pratisyen Hekim 614 677 699 632 Sağlık Memuru 176 194 171 169 Hemşire 1286 1287 1236 1169 Ebe 620 620 578 595
Hekim başına ortalama muayene sayıları: 2005 Yılı: 3563 2006 Yılı : 3266 2007 Yılı : 3944
Sağlık Müdürlüğü Organizasyon Şeması
İl Sağlık Müdürü Müd. Yrd. Müd. Yrd. Müd. Yrd. Müd. Yrd. Müd. Yrd. Müd. Yrd. Disiplin Sivil Savunma AH ve TSM Fuhuşla Mücadel Bulaşıcı H. Gıda ve Çevre K. İlaç Eczacılık Yeşil Kart Arşiv Yataklı Tedavi K. Özel Tanı Hasta Hakları Ruh Sağlığı Kalite MUYAP Acil UMKE AÇSAP Ağız Diş Sağlığı İdari Mali İşler Döner Sermaye Tahakku k Personel Sicil Bilgi İşlem Eğitim Kanser Kayıt
Bazı Şubelerde Görevli Personel Sayıları ve Şube Çalışmaları
Bulaşıcı Hastalıklar Şubesi Şube Müdürü: Uzman Hekim Ayrıca; 3 Sağlık Memuru, 3 Hemşire görev yapmaktadır.
Bulaşıcı Hastalıklar Şubesi nin Görevleri Enfeksiyon ve enfestasyonların insidans ve prevelanslarını, dağılımlarını tespit ile bulaşma ve yayılmanın genel sebeplerini ortaya çıkarmak; aktif ve pasif sürveyans hizmetlerini düzenlemek, gerektiğinde taramalarla enfeksiyon kaynağını ve bulaş zincirini tespit etmek, ilgili resmi ve özel kuruluşlarla işbirliği yaparak enfeksiyon kaynağının ortadan kaldırılmasına çalışmak, Görülen bulaşıcı hastalıkların zamanında ihbarını sağlamak, ihbar sistemini işler halde tutmak ve aksayan yönlerini gidererek oluşabilecek salgınlara karşı gerekli önlemleri almak, Hastalık salgınlarında, derhal yerinde inceleme ve değerlendirme yapmak üzere ekip ve ekipman oluşturarak salgın incelemesi başlatmak, gerekli müdahaleleri yapmak ve bir salgın inceleme raporu hazırlayarak Valiliğe ve Bakanlığa bildirimini yapmak,
Bulaşıcı Hastalıklar Şubesi nin Görevleri Bulaşıcı hastalıklara yönelik eradikasyon, eliminasyon ve kontrol programları uygulamak; bu doğrultuda aşı ile önlenebilir hastalıklara yönelik bağışıklama programları uygulamak, çalışmaları izlemek, denetlemek ve değerlendirmek, Aşı, anti serum ve enjektör ihtiyaçlarını tespit etmek ve soğuk zincir şartlarında ilgili hizmet birimlerine ulaştırılmasını sağlamak.
Gıda ve Çevre Kontrol Şubesi Şube Müdürü: Gıda Mühendisi Ayrıca; 1 Gıda Mühendisi, 1 Kimya Mühendisi, 11 Çevre Sağlık Teknisyeni görev yapmaktadır.
Gıda ve Çevre Kontrol Şubesi nin Görevleri İl düzeyinde çevre sağlığı sorunlarını tespit etmek, nedenlerini araştırmak, çözümlenmesi için gerekli önlemleri almak, aldırmak ve önerilerde bulunmak İnsan sağlığını ilgilendiren eşya ve levazımatın üretildiği, muhafaza edildiği ve satıldığı işyerlerinin ve bu işyerlerinde çalışanların sağlık ve teknik yönden her türlü denetimlerinin yapılmasını sağlamak, söz konusu ürünlerden usulüne uygun numuneler almak ve gerekli laboratuar muayenelerinin yapılmasını sağlamak,
Gıda ve Çevre Kontrol Şubesi nin Görevleri Gıda ve su kaynaklı hastalık ihbarının epidemiyolojik değerlendirilmesinde ve gerekli tedbirlerin alınmasında ilgili birimlerle işbirliği içinde gıda, su ve pestisit zehirlenmesi olaylarına en kısa sürede müdahale etmek, numune almak, aylık zehirlenme istatistiklerini hazırlayarak Bakanlığa göndermek, Halka yeterli ve sağlıklı su temini ile su kaynaklarının korunması konusunda araştırma düzenlemek, geliştirme kontrol ve denetim hizmetlerini planlamak, gerekli her türlü tedbiri almak veya aldırtmak, İçme ve kullanma sularının sağlık açısından takibi ile kaynak ve mineralli suların ruhsatlandırma ve denetimle ilgili işlemlerini yürütmek,
Gıda ve Çevre Kontrol Şubesi nin Görevleri Kanalizasyon, çöp, sanayi atıkları v.b. katı ve sıvı atıklarla ilgili denetim ve ıslah hizmetlerini, ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği içinde yürütmek, gerekli önlemleri almak ve aldırmak, Vektör kontrol hizmetlerini düzenlemek, bu hizmeti veren Belediye ve diğer kuruluşların eğitim faaliyetlerini yürütmek, Mesken ve topluma açık yerlerin sağlık denetim hizmetlerini yürütmek, hijyen kurallarına uygunluğunu sağlamak için gerekli önlemleri almak ve aldırmak, Hava, su ve toprak kirlenmesiyle ilgili hizmetleri denetlemek, ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği içinde gerekli önlemleri almak ve aldırmak,
Gıda ve Çevre Kontrol Şubesi nin Görevleri Elektromanyetik kirlilikle ilgili araştırma ve denetim faaliyetlerini yürütmek, gerekli tedbirleri almak ve aldırmak, Radyasyon sağlığı ve güvenliği hakkındaki çalışmaları ilgili birim, kurum ve kuruluşlarla işbirliği içerisinde yürütmek, gerekli tedbirleri almak ve aldırmak, Diğer Kamu Kurum ve Kuruluşlarınca verilen izin ve ruhsatlandırma işlemleri ile ilgili inceleme kurullarına katılmak ve görüş bildirmek, Organize Sanayi Bölgeleri Endüstri Bölgeleri kurulması amacıyla oluşturulan yer seçim komisyonlarına iştirak etmek,
DOĞAL KAYNAK MADEN VE İÇME SULARININ RUHSATLANDIRILMASI VE DENETİMİ 17 Şubat 2005 tarih ve 25730 Sayılı İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik doğrultusunda tesis izni ve işletme izni dosyalarını hazırlayarak Bakanlığa gönderilmesi Gıda ve Çevre Kontrol Şubesi nin görevleri arasında yer almaktadır. Ruhsatlı Kaynak Suyu Tesisleri 3 ayda bir denetlenerek, kimyasal ve bakteriyolojik analizleri yapılmakta, yılda bir kez de Refik Saydam Hıfzıssıhha Enstitüsünde toksikolojik analizleri yaptırılarak sonuçları Bakanlığımıza gönderilmektedir. İlimizde satışa sunulan diğer ruhsatlı doğal kaynak suyu, katkısız maden suyu ve içme sularından numune alınarak piyasa kontrolleri yapılmaktadır.
İL MERKEZİNDE İÇME VE KULLANMA SUYU İLE İLGİLİ ÇALIŞMALAR Şehir merkezinde kullanma suyu Porsuk Çayından alınan suyun arıtıldıktan sonra klorlanarak şebekeye verilmesi ile elde edilmektedir. 1. İlimiz Merkezinde bulunan 63 Mahallede tespit edilen 188 kritik kirlenme noktasından kimyasal ve bakteriyolojik su numuneleri alınmaktadır.
2. İlimiz Merkezinde günde 5 ayrı uç nokta olmak üzere bakiye klor tespiti yapılarak, klor miktarının en az 0,5 ppm. düzeyinde olması sağlanmaktadır. 3. İl Merkezinde şebekeye bağlı olmaksızın, yakın yüzey sularını motopomp vasıtasıyla çekip hiçbir dezenfeksiyon işlemine tabi olmaksızın kullanan meskenler tespit edilerek şebekeye bağlanmaları için Büyükşehir Belediyesi ile işbirliği yapılmaktadır. 4. Müdürlüğümüze bağlı tüm Toplum Sağlığı Merkezlerinden alınacak su numuneleri Şube Müdürlüğümüzce Su Numunesi Kayıt Defterine kaydedilmektedir.
İLÇE VE KÖYLERDEKİ SU İLE İLGİLİ ÇALIŞMALAR İlçe ve Köylerdeki su kaynakları ve şebekelerden gerekli sıklıkta su numuneleri alınarak yönetmeliğe uygun olmayan suların kirlenme odaklarının tespiti ve ıslahı konusunda gerekli çalışmalar ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği içinde yapılmaktadır. İçme ve kullanma sularının klorlanması, ilgili Belediye ve köy muhtarlıklarıyla işbirliği yapılarak bakiye klor ölçümleri ile takip edilmekte ve klorlamanın sürekliliği sağlanmaktadır.
ESKİŞEHİR İLİ SON 5 YILLIK BAKİYE KLOR ÇALIŞMALARI TABLOSU UYGUN UYGUN DEĞİ ĞİL TOPLAM 2003 2372 3 2375 2004 2542 0 2452 2005 2511 5 2516 2006 2372 2 2374 2007 2492 0 2492
ESKİŞEHİR İLİ SON 5 YILLIK KİMYASAL SU ANALİZİ ÇALIŞMALARI TABLOSU UYGUN UYGUN DEĞİ ĞİL TOPLAM 2003 804 45 849 2004 918 17 935 2005 2105 59 2164 2006 2391 81 2472 2007 3926 23 3949
ESKİŞEHİR İLİ SON 5 YILLIK BAKTERİYOLOJİK SU ANALİZLERİ TABLOSU UYGUN UYGUN DEĞİ ĞİL TOPLAM 2003 872 62 934 2004 1059 62 1121 2005 2011 240 2251 2006 4205 262 4467 2007 5887 377 6264
2007 YILI PROJELERİ 1. Sağlıklı Okullar Projesi(Müdürlüğümüz Projesi): 347 adet Okul denetlendi, Proje kapsamında 1 adet kitap yayınlandı 2. Beyaz Bayrak Projesi ( Bakanlık Projesi): 43 Okulumuz ziyaret edildi, 36 Okul Beyaz Bayrak almaya hak kazandı,
2007 YILI ÇALIŞMALARINDAN ÖRNEKLER İL ÖZEL İDARE SEKRETERLİĞİ NE VERİLEN ÇEVRE SAĞLIĞI DEĞERLENDİRME RAPORLARI 2 adet kum ocağı, 6 adet birinci sınıf G.S.M. için Komisyona görüş bildirildi. YAPILAN ŞİKAYET DEĞERLENDİRMELERİ 118 adet (Su, Gübrelik, Haşere, Katı ve Sıvı Atık v.b) şikayet değerlendirmesi yapıldı.
2007 YILI ÇALIŞMALARINDAN ÖRNEKLER 14 Firmaya Gayri Sıhhi Müessese raporu verildi, 55 adet Hamam, Berber ve Oyuncak satış işyeri piyasa denetimi ve kontrolü yapıldı. 255 adet firmanın izinsiz ve satılması yasak olan ürünlerinin piyasa denetimi ve kontrolü yapıldı.
2007 YILI ÇALIŞMALARINDAN ÖRNEKLER HAŞERELERE KARŞI İLAÇ UYGULAMA İZİN BELGESİ 10 kişi Halk Sağlığı Alanında Haşerelere karşı İlaç Uygulama Mesul Müdürlük Belgesi verilmesi amacıyla Sağlık Bakanlığına eğitime gönderilmiştir, İl Merkezinde 4 adet firmaya Haşerelere Karşı İlaç Uygulama Belgesi verilmiş, Mesul Müdürlük belgesi verilen 12 firma denetlenmiştir. DETERJAN ÜRETİM İZİNLERİ 1 adet firmaya deterjan üretim izni verilmiştir, 2 adet firmaya çamaşır suyu, kireç çözücü ve lavabo açıcı üretim izni verilmiştir.
2007 YILINDA VERİLEN EĞİTİMLER Su Mevzuatına İlişkin AB Müktesabatı Uyum Çalışmaları, Doğal Mineralli Sular Hakkında Yönetmelik, İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik, Biyosidal Ürünler Hakkında Yönetmelik Deterjanların Bildirim Esaslarının Belirlenmesine Dair Yönetmelik 4703 Sayılı Kanun ( Piyasa Gözetimi ve Denetimi) 120 kişiye eğitim veridi (Çevre Sağlık Teknisyenleri, Mühendisler)
İl Halk Sağlığı Laboratuvarı Labaratuvar Müdürü: Kimya Mühendisi Ayrıca; 6 Kimya Mühendisi, 2 Gıda Mühendisi, 4 Kimya Teknisyeni, 1 Kimyager, 2 Biyolog, 1 Lab. Teknisyeni
İl Halk Sağlığı Laboratuvarı Çalışmaları Gıdaların kimyasal ve mikrobiyolojik analizleri İçme ve kullanma sularının kimyasal ve bakteriyolojik analizleri Atık su analizleri (ön yeterlilik aşamasında) Temizlik ve kozmetik maddeleri analizleri Hava kirliliği ölçümleri (duman ve SO 2 ) Portör muayeneleri (gıda üretim ve satış yerleri çalışanlarına yönelik) Kurşun ölçümleri (işçi sağlığına yönelik)
2007 YILI ESNAF MUAYENE BİRİMİ ÇALIŞMALARI VERİLEN SAĞLIK KARNESİ PORTÖR MUAYENESİ AKCİGER GRAFİSİ TESPİT EDİLEN PORTÖR TESBİT T EDİLEN TÜBERKÜLOZ 7495 13600 15996 0 0
Hava Kirliliği Laboratuarı: İlimiz sınırları içinde iki ayrı istasyonda, yarı otomatik cihazla, 24 saatlik periyotlarla SO 2 ve duman parametrelerinin ölçümleri ve analizleri yapılmakta olup sonuçlar aylık olarak Sağlık Müdürlüğüne, Sağlık Bakanlığına, Refik Saydam Hıfzısıhha Enstitüsüne ve Eskişehir Büyükşehir Belediyesine bildirilmektedir. Parametrik Değerler: SO 2 : 150 µgr / m3, Yaz ayları için 400 µgr / m3, Kış ayları için Duman : 150 µgr / m3 Yaz ayları için 300 µgr / m3, Kış ayları için
ESKİŞEHİR İLİ YILLARA GÖRE HAVA KİRLİLİĞİ ÖLÇÜM SONUÇLARI GRAFİĞİ 200 180 160 140 120 100 80 SO2 DUMAN 60 40 20 0 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 UZUN VADE DEĞERLERİ : (SO2) 400 μg/m3 UZUN VADE DEĞERLERİ : (DUMAN) 300 μg/m3
HAVA KİRLİLİĞİ ÖLÇÜM SONUÇLARI TABLOSU AYLAR SO2 (μg/m3 g/m3 ) Duman (μg/m3 g/m3 ) 2006 2007 2006 2007 OCAK 62 64 47 47 ŞUBAT 53 70 47 51 MART 52 52 34 35 NİSAN 41 45 25 27 MAYIS 45 41 32 25 HAZİRAN 38 32 21 22 TEMMUZ 33 27 19 21 AĞUSTOS 33 29 20 20 EYLÜL 40 35 21 23 EKİM 50 49 35 27 KASIM 75 45 74 30 ARALIK 76 48 83 31 ORTALAMA 50 45 38 28
2006 2007 Yılları Solunum Sistemi Hastalık Sayıları*: ** KOAH 2006 2007 5863 8531 Astım ve Alerjik Hastalıklar 2320 5308 ÜSYE ASYE 282690 416898 53206 69498
2007 YILI ÖLÜM NEDENLERİ KALBİN DİĞER HASTALIKLARI YETMEZLİĞİ 943 TÜM KANSERLER 680 DİĞER SOLUNUM SİST. HAST. 351 SEREBRO VASCULER OLAY 212 MYOCARD INFARKTÜSÜ 136 ARTERYEL HASTALIKLAR 112 SİNİR SİT. VE DUYU ORG. HAST. 108 DİYABETES MELLİTUS 80 NEFRİT, NEFROZ 37 DİĞER 1707 TOPLAM 4366
Kanser Kontrol Birimi Birim Sorumlusu: Hekim Ayrıca, 2 Çevre Sağlık Teknisyeni görev yapmaktadır.
Kanser Kontrol Biriminin Görevleri Eğitim çalışmaları yapmak, KETEM in kuruşuna katkı sağlamak, Kanser Danışma Kurulu nun toplantılarını düzenlemek, Kanser Kayıtları konusunda aktif sürveyans yapmak, Kanser Savaş Daire Başkanlığına veri göndermek.
ESKİŞEHİR İLİ KANSER VAKALARININ YILLARA GÖRE DAĞILIMI İl İçi İl Dışı Toplam 2004 1458 455 1913 2005 1210 362 1572 2006 1268 383 1651 2007 1787 492 2279 2008 781 169 950
BİLDİRİMLERE GÖRE 2007 YILI İLK 10 KANSER TÜRÜ İL İÇİ İL DIŞI TOPLAM DERİ 281 44 325 AKCİĞER 227 68 295 PROSTAT 136 32 168 MESANE 136 32 168 MEME 131 35 166 MİDE 100 28 128 KAN 75 46 121 KADIN GENİTAL 72 38 110 KOLON 94 15 109 BEYİN 26 13 39 DİĞER 509 141 650 TOPLAM 1787 492 2279
TEŞEKKÜRLER