ÜRÜN GÜVENLİĞİNDE UYGUNLUK DEĞERLENDİRMENİN ROLÜ

ÜRÜN GÜVENLİĞİNDE UYGUNLUK DEĞERLENDİRMENİN ROLÜ Ayfer ADIGÜZEL UDDer Yönetim Kurulu Başkanı KALDER 23.Kalite Kongresi 18 Kasım 2014 KALDER 23. Kalite Kongresi 1

İÇERİK Kısaca UDDer Ürün Güvenliğinden Sorumlu Taraflar Neden Güvenli Ürün? Türkiye nin Dünya Ticaretindeki Pay Hedefi AB, ABD ve Ülkemizde Rakamlarla Ürün Güvenliği (PGD verileri) Uygunluk Değerlendirme Yöntemleri Her Belgeli Ürün Güvenli midir? Güvenlir Ürünler İçin Akredite UD Kuruluşları Neden Tercih Edilmeli? Dünya ve Türkiye UD Pazar Büyüklüğü ve Büyüme Tahmini UD Pazar Gelişimini Tetikleyen Unsurlar KALDER 23. Kalite Kongresi 2

Kısaca UDDer Uygunluk değerlendirmesinin ülkemizde gelişimini ve tanıtımını desteklemek, uygunluk değerlendirme faaliyetlerinin bölgesel ve uluslararası düzeyde tanınması için çalışmalar yapmak, bu alanda kamu ve özel sektör kuruluşları, yüksek öğretim kurumları, ticaret ve meslek odaları, tüketici örgütleri ve diğer sivil toplum kuruluşları arasındaki koordinasyonu sağlamak üzere 28 Haziran 2006 tarihinde Ekonomi Bakanlığı nın önderliğinde, kalite altyapısının önemli unsurlarından biri olan uygunluk değerlendirmesi alanında ilgili kamu ve özel sektör kuruluşları ile diğer sivil toplum kuruluşlarının desteğini alarak, ilgili tarafları bir araya getirmek suretiyle, ülkemizde yapılandırılmış 77 üyesi bulunan bir sivil toplum kuruluşudur. KALDER 23. Kalite Kongresi 3

UDDer üyelerini; ÜYE PROFİLİMİZ - uygunluk değerlendirme kuruluşları, Ürün belgelendirme Sistem belgelendirme Personel belgelendirme Laboratuvarlar Muayane Gözetim - mevzuatı hazırlayan ve denetleyen kamu kurum ve kuruluşları ile, - bu mevzuat çerçevesinde faaliyet gösteren özel sektör kuruluşları oluşturmaktadır. Gerçek kişiler de derneğimize üye olabilmektedir. KALDER 23. Kalite Kongresi 4

ÜYELERİMİZ (1) KALDER 23. Kalite Kongresi 5

VİZYON ve MİSYON VİZYONUMUZ Uygunluk değerlendirmesi faaliyetlerinin her boyutunda gerek yurtiçi gerekse yurtdışı paydaşlar için odak noktası ve ilk başvuru merkezi olmak ve bu konudaki çalışmalara öncülük etmek MİSYONUMUZ Ulusal uygunluk değerlendirmesi sisteminin etkinliğinin ve güvenilirliğinin artırılmasına ve uluslararası gelişimine katkı sağlamak KALDER 23. Kalite Kongresi 8

FAALİYETLERİMİZ (1) Uygunluk Değerlendirme (UD) faaliyetlerinin tanıtımı Üyelerimizin ortak çıkarlarının korunması amacıyla akreditasyon ve standardizasyon, mevzuat düzenleyen ve PGD kurumları ile ilişkilerin geliştirilmesi Ürün ve hizmet güvenliğinin sağlanmasında UD nin öneminin vurgulanması ve kamuoyunda farkındalık yaratılması amacıyla etkinlikler düzenlenmesi (ürün güvenliği seminerleri) Ulusal Uygunluk Değerlendirme ve PGD Strateji Belge Taslak hazırlık çalışmalarında rol alma, PGDKK, Ticarette Teknik Engel Komitelerinde sektörün temsil edilmesi KALDER 23. Kalite Kongresi 9

FAALİYETLERİMİZ (1) UDDer Akademi markasıyla üyelerimizin ve paydaşlarımızın UD alanında eğitim ihtiyaçlarının karşılanması (2014 yılında ISO 17020, ISO 17021, ISO 17065 standart eğitimleri gerçekleştirildi.) Mevzuat taslaklarına görüş bildirimi (Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Düzenlenmesi ve Uygulanmasına Dair Kanunun yerini alacak olan Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanun Taslağı başta olmak üzere çeşitli yasal düzenlemelere görüş bildirildi.) UD nin uluslararası boyutunda ülkelerarası işbirliği imkanlarının değerlendirildiği toplantılarda (KEK vb.) uygunluk değerlendirmesi alanında gündemler oluşturulması amacıyla bakanlıklara görüş bildirimi (toplam 42 görüş bildirildi.) KALDER 23. Kalite Kongresi 10

ÜRÜN GÜVENLİĞİNDEN SORUMLU TARAFLAR Uygunluk Değerlendirme Kuruluşları Mevzuat Düzenleyen Kuruluşlar PGD Kuruluşları Tüketiciler Standardizasyon, Metroloji Kuruluşu Güvenli Ürün Akreditasyon Kuruluşu Üreticiler İhracatçılar Onaylanmış Kuruluşlar KALDER 23. Kalite Kongresi 11

NEDEN UYGUNLUK DEĞERLENDİRME? Kaynak: Anna Koroleva Conformity Assessment Recent Developments- ISO Casco presentation KALDER 23. Kalite Kongresi

NEDEN GÜVENLİ ÜRÜN? Can Güvenliğimiz Tehdit Altında!!! - Sahte gıdalar: Soframıza gelen her tür gıda - Genetiği değiştirilmiş 1) Ürünler gıdalar: Bağımsız Türkiye'de, gıda amaçlı Akredite Belgelendirme Kuruluşları tarafından belgelendirilmeli kullanımına izin verilen herhangi bir gen veya genetiği değiştirilmiş ürün bulunmamakla birlikte, % 0,9 değeri GDO bulaşan limiti olarak kabul edilmiştir. Yapılan araştırmalar dünya piyasalarındaki ilgili gıda ürünlerinin %70 nin GDO veya 2) GDO dan PGD nin elde etkinliği edilmiş yan artırılmalı ürünlerle bulaşık olduğunu işaret etmektedir. 3) İthal ürün denetimlerine İngiltere de sağlık ürünleri satan mağazalardan alınan numulerle yapılan bir incelemede, GDO ağırlık içermez verilmeli veya Organik etiketi taşıyan ürünlerin %40 ında GDO kalıntısı tespit edilmiştir. 4) Tüketici bilinci artırılmalı Uzmanlar, AB nin ürünlerde eşik değer olarak belirlediği % 0.9 luk oranın mevcut üretim yöntemlerinde bir iyileştirme yapılmaz ise tutturulamaz olduğuna dikkat çekmektedirler. KALDER 23. Kalite Kongresi 13

NEDEN GÜVENLİ ÜRÜN? Can ve Mal Güvenliğimiz Tehdit Altında!!! Türkiye iş kazaları sıralamasında Dünyada 3., Avrupa da 1. sırada yer alıyor Dünyada iş kazalarında her yıl; 2.3 milyon insan hayatını kaybediyor, 170 milyon insan yaralanıyor. (Kaynak: ILO) 1) Kamuoyunda farkındalık artırılmalı Türkiye de iş kazalarında 2) Orta ve 2002-2013 yüksek yılları öğrenim arasında; 13.510 insan hayatını kaybetmiş (1.125 insan/yıl) 1 milyon 925 insan müfredatına yaralanmış. (Kaynak: Uygunluk ÇSGB verileri) Değerlendirme konulu dersler ilave edilmeli Ölüm oranları: AB de yüz binde :2.5 ABD de yüz binde :2.6 Türkiye de yüz binde :18 Türkiye de AB ülkeleri ortalamasının 7 katı (Kaynak: ILO) KALDER 23. Kalite Kongresi 14

NEDEN GÜVENLİ ÜRÜN? Çevre Güvenliğimiz Tehdit Altında!!! - CO2 emisyonlarında artış: 1.Çevre ve atık yönetimi ton olarak tahmin konusunda edilmiştir. mevzuata uygunluk denetimleri etkinleştirilmeli 2012 yılında toplam sera gazı emisyonu, CO2 eşdeğeri olarak 439.9 milyon 2. Enerji Verimliliği konusu etkin olarak ele alınmalı 3.Yenilenebilir enerji kaynaklarına teşvikler artırılmalı. (2030 yılı AB hedefi toplam enerji içindeki payın % 27 ye çıkartılması) 4.Bu alanda ürün/sistem belgelendirme teşvik edilmeli (Kaynak: TUİK, Rakamlar Ne Diyor 2014 Raporu) KALDER 23. Kalite Kongresi 15

NEDEN GÜVENLİ ÜRÜN? Uluslararası Ticaret Anlaşmaları GATT 1948 yılı, 23 ülke Amacı: Uluslararası ticaretin düzenlenmesinden sorumlu platform Ucuz /Kolay Sertifika mı? WTO TBT:1995 yılı 128 ülke (Uruguay çok taraflı ticaret müzakereler Standarda Uygun Değerlendirme mi? sonucunda kurulmuştur (bugün itibarı ile 155 ülke) Amacı: Uluslararası ticaretin serbestleştirilmesi GÜVEN TESİS EDİLMELİ TBT anlaşmasının 6.3 maddesi uygunluk değerlendirmesi sonuçlarının ülkeler arasında karşılıklı tanınması için üyeleri karşılıklı müzakerelere teşvik etmektedir. GÜVENİLİR BELGE Gümrük Birliği Anlaşması: Bir AB Standart ile arasında Gümrük Birliği kurulmasına yönelik 6 Mart 1995 Bir tarihli Test ve 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı ile (OKK) ticarette teknik Bir engellerin Sertifika kaldırılmasına ilişkin topluluk araçlarını kendi iç mevzuatına dahil etmeyi taahhüt etmiştir. Ürünün Serbest Dolaşımı AB Müzakereleri: Mal ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı KALDER 23. Kalite Kongresi 16

NEDEN GÜVENLİ ÜRÜN? İhracat Hedefi 2023 yılı itibarı ile; -500 milyar USD lik ihracat -150 milyar USD hizmet ihracatı hedeflenmiştir. -Ülkemiz ekonomik büyüklükte dünyada 17. sırada -İhracatta 31. sırada Ekonomik yer almaktadır. büyüme: GÜVENLİ ÜRÜN - 2023 yılında 500 milyar dolar ihracat hedefine ulaşması için, dünya ticaretinden; - 2013 yılında %1, - 2018 yılında %1,25 ve - 2023 yılında %1,5 pay alması gerekiyor. Diğer bir deyişle; bugüne göre dünya ticaretindeki payının iki katına çıkması gerekiyor. Kaynak: 2023 Türkiye ihracat Stratejisinin Uygulamaya Aktarılması ve Sektörel Kırılım KALDER 23. Kalite Kongresi 17

TÜRKİYE NİN DÜNYA TİCARETİNDEKİ PAY HEDEFİ Kaynaklar: KALDER 23. Kalite Kongresi 18 1) 2023 Türkiye ihracat Stratejisinin Uygulamaya Aktarılması ve Sektörel Kırılım

AB ve Amerika da RAKAMLARLA ÜRÜN GÜVENLİĞİ (1) IFIA ve CEOC tarafından 2012, 2013 ve 2014 yıllarında AB ülkeleri (Danimarka, İtalya, Polonya,Almanya, Fransa, İngiltere, Finlandiya) ve Amerika da; üreticiler tarafından self deklarasyon yapılarak pazara sunulan (Test Muayene Sertifikasyon Kuruluşundan hizmet almadan) ürünler ve akredite Test Muayene Sertifikasyon Kuruluşlarınca belgelendirilen ürünler olmak üzere iki kategoriye ayrılarak; - Batarya sarj cihazları/adaptörler - Aydınlatma armatürleri (konvansiyonel,led ler) - Saç kurutma/şekillendirme makineleri - Oda ısıtıcıları - Elektrikli fanlar - Tost makineleri, ızgaralar vb. - Ütüler (2014 yılında ilave edildi) olmak üzere ithal elektrikli ev gereçleri üzerinde ürün güvenliği konusunda piyasa denetimi yapılmıştır. Kaynak: IFIA 5th Safety Seminar 2014 KALDER 23. Kalite Kongresi 19

AB ve Amerika da RAKAMLARLA ÜRÜN GÜVENLİĞİ (2) Amaç: Üreticiler tarafından self deklarasyon yapılarak pazara sunulan ürünler ile, Akredite Test Muayene Sertifikasyon Kuruluşlarınca belgelendirilen ürünlerin ürün güvenliği açısından kıyaslanmasıdır. Testlerin gerçekleştirildiği laboratuvarlar; IFIA üyeleri ile herhangi bir organik bağı olmayan, LVD yönetmeliğinde Onaylanmış Kuruluş, seçilen ürün gruplarına ve PGD protokollerine vakıf kuruluşlardır. Kaynak: IFIA 5th Safety Seminar 2014 KALDER 23. Kalite Kongresi 20

AB DE RAKAMLARLA ÜRÜN GÜVENLİĞİ BULGULAR (3) 1. Üreticiler tarafından self deklarasyon yapılarak pazara sunulan (Test Muayene Sertifikasyon Kuruluşundan hizmet almadan) CE işaretli ürünler - Toplam 247 adet ürün test edilmiş olup, % 78 i AB mevzuatına ve standartlara uygun bulunmamıştır. - 38 adet üründe yapılan testlerde kritik önemde uygunsuzluklar bulunarak resmi otoritelere bildirilmiştir. - Test edilen ürünlerin % 50 den fazlasında ürün etiketlemesi ve/veya güvenlik talimatlarının uygun olmaması nedeniyle uygunsuz bulunmuştur. Uygunsuzlukların önem derecesine göre dağılımı; Uygun Hafif Orta Tehlikeli KALDER 23. Kalite Kongresi 21

AB DE RAKAMLARLA ÜRÜN GÜVENLİĞİ BULGULAR (4) 2. Akredite Test Muayene Sertifikasyon Kuruluşlarınca belgelendirilen ürünler - Toplam 120 adet ürün test edilmiş olup, yalnızca 1 adet üründe güvenlik açısından kritik uygunsuzluk bulunmuş, belgelendirme kuruluşu ve üreticiye raporlanmıştır. - Test edilen ürünlerin % 25 i büyük oranda ürün etiketlemesi ve/veya güvenlik talimatlarının uygun olmaması nedeniyle uygunsuz bulunmuştur. Uygunsuzlukların önem derecesine göre dağılımı; Uygun Ürün etiketleme /güvenlik talimatlarına yönelik uygunsuzluk Mekanik uygunsuzluk Kritik uygunsuzluk KALDER 23. Kalite Kongresi 22

Amerika da RAKAMLARLA ÜRÜN GÜVENLİĞİ BULGULAR (5) 2. Akredite Test Muayene Sertifikasyon Kuruluşlarınca belgelendirilen ürünler - 2014 yılında toplam 119 adet ürün test edilmiş olup, kritik uygunsuzluk taşıyan ürün bulunmamıştır, 2 adet üründe mekanik uygunsuzluk tespit edilmiştir. - Uygunsuz bulunan ürünlerin büyük oranında ürün etiketlemesi ve/veya güvenlik talimatlarına yönelik hafif dereceli uygunsuzluklar bulunmuştur. Uygunsuzlukların önem derecesine göre dağılımı; KALDER 23. Kalite Kongresi 23

2012 YILI PGD SONUÇLARI UYGUN OLMAYAN ÜRÜNLERİN DAĞILIMI 2012 yılı ortalaması: % 6 Kaynak: http://www.ekonomi.gov.tr/upload/c3d59ac8-c73f-0eb5-cf8bf5b360468fec/2012.pgdraporweb.pdf KALDER 23.Kalite Kongresi 24

2013 YILI PGD SONUÇLARI UYGUN OLMAYAN ÜRÜNLERİN DAĞILIMI Denetlenen ürünlerin: % 67 si yerli % 37 si ithal İthal ürünlerde uygunsuzluk oranı: % 14 2013 yılı ortalaması: % 11.9 Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı : 134.601 5.384 3.9 Kaynak: http://www.ekonomi.gov.tr/upload/1f15d0af-e733-0bdd-9be632a5a81a49da/2013%20yili%20pgd%20raporu.pdf KALDER 23.Kalite Kongresi 25

PGD SONUÇLARI UYGUN OLMAYAN ÜRÜNLERİN DAĞILIMI (2014 YILI 6 AYLIK) Toplam Denetlenen Ürün Parti Sayısı Uygunsuz/ Güvensiz Bulunan Toplam Ürün Parti Sayısı Uygunsuz/ Güvensiz Bulunan Ürünlerin Toplam Denetlenen Ürünlere Oranı (%) 69.591 17.400 25 1. PGD nin etkinliği artırılmalı Toplam Denetlenen Ürün Parti Sayısı Uygunsuz/ Güvensiz Bulunan Toplam Ürün Parti Sayısı (%25) Kaynak: http://www.ekonomi.gov.tr/upload/1f15d0af-e733-0bdd-9be632a5a81a49da/2013%20yili%20pgd%20raporu.pdf KALDER 23.Kalite Kongresi 26

PGD SONUÇLARI UYGUN OLMAYAN ÜRÜNLERİN YILLAR BAZINDA KARŞILAŞTIRMASI 30 1. Ulusal Uygunluk Değerlendirme ve Ulusal 25 PGD Strateji Belgesi etkin olarak uygulanmalı 20 sınıflandırılarak 15 ilgili taraflarla (PGD denetçileri, 10 5 2. Uygunsuz ürünler kusurlarına göre UD Kuruluşları,Üreticiler vb.) paylaşılmalı 4. Denetimler risk esaslı yapılmalı 5. 0 Denetçilerin sayı ve niteliği artırılmalı 2012 2013 2014 6 aylık 6.Yaptırımlar etkin olarak uygulanmalı Kaynak: http://www.ekonomi.gov.tr/upload/1f15d0af-e733-0bdd-9be632a5a81a49da/2013%20yili%20pgd%20raporu.pdf KALDER 23.Kalite Kongresi 27

UYGUN OLMAYAN ÜRÜNLER VE ALINAN ÖNLEMLER 2010-2013 YILLARI -Güvensiz ürünlerin tümü için önlem alınmalı - Kamuoyu bilgilendirilmeli Kaynak: http://www.ekonomi.gov.tr/upload/1f15d0af-e733-0bdd-9be632a5a81a49da/2013%20yili%20pgd%20raporu.pdf KALDER 23.Kalite Kongresi 28

UYGUNLUK DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ Kapsam Ürün + Testi/ Muayeneyi Yapan 1.Taraf Kuruluş Üretici veya Hizmet sağlayıcı Onay/Belge Türü Üretici beyanı + Şartname 3. Taraf Kuruluşlar 2.Taraf Kuruluş bağımsızlığı Müşteri veya temin Alıcı eder Sözleşme + Risk 3.Taraf Kuruluş Test Muayene Sertifikalandırma Kuruluşu Sertifika KALDER 23. Kalite Kongresi 29

HER BELGELİ ÜRÜN GÜVENLİ MİDİR? Ürünlerin güvenilir olması için: Akredite Test Muayene Belgelendirme kuruluşları tarafından belgelendirilmeli Akreditasyon, yetkilendirme ve izleme süreçleri etkin olmalı Yasal mevzuat etkin uygulanmalı (taklit /GDO lu ürünlerle etkin mücadele- cezai yaptırımlar) Kamu ihale kanunu ve yönetmeliklerde akreditasyon ve uygunluk değerlendirmeye atıf olmalı İthalat denetimlerinin etkinliği artırılmalı Ürünlerin geri çağrılma mekanizmalarında iyileştirme yapılmalı Kamuoyuna düzenli bilgi sağlanmalı (tüketici şikayetleri, kamu spotları vb.) Risk esaslı PGD yapılmalı Ürün uygunsuzlukları sınıflandırılmalı ve iyileştirme amaçlı ilgili taraflarla paylaşılmalı KALDER 23. Kalite Kongresi 30

GÜVENİLİR ÜRÜNLER İÇİN NEDEN AKREDİTE TEST MUAYENE VE BELGELENDİRME KURULUŞLARI TERCİH EDİLMELİ? Çünkü Akredite Test Muayene Belgelendirme kuruluşları akreditasyon aracılığıyla; Standartlara uygun güvenli test muayene belgelendirme hizmeti vermektedir Uluslararası tanınırlık anlaşmaları sayesinde (EA- ILAC- IAF /MLA) düzenlenen belgeler ile ürünler tekrar teste tabi tutulmadan uluslararası pazarda dolaşmaktadır İzlenebilirlik sağlanmakta, kusurlu ürünler kolaylıkla geri çağrılabilmektedir Belgeli ürünlerde UD den kaynaklı olabilecek kusurlar Test Muayene ve Belgelendirme Kuruluşlarının sorumluluğundadır. Test Muayene ve Belgelendirme Kuruluşları bu amaçla faaliyet hacimleri doğrultusunda mesleki sorumluluk sigorta poliçesine sahiptir. KALDER 23. Kalite Kongresi 31

BAĞIMSIZ TEST MUAYENE BELGELENDİRME ETKİN PİYASA DENETİM VE GÖZETİMİ GÜÇLÜ YAPTIRIM BİLİNÇLİ TÜKETİCİ GÜVENLİ ÜRÜN GÜÇLÜ MARKA DEĞERİ GELİŞEN DIŞ TİCARET GÜÇLÜ EKONOMİ ARTAN REFAH DÜZEYİ GÜVENLİ YAŞAM KALDER 23. Kalite Kongresi 32

UYGUNLUK DEĞERLENDİRME DÜNYA PAZAR BÜYÜKLÜĞÜ UD Pazar Büyüklüğü (milyar USD) 2012 2013 Dünya 144,4 148,6 165 160 155 150 145 Gelişmekte olan ülke pazarlarının Dünya UD Pazarının %36 sını oluşturduğu ve en az 4 kat büyüyeceği öngörülmektedir. 140 135 2012 2013 2020 *) *) tahmini Kaynaklar: 1) Kalkınma Bakanlığı Ekonomik Göstergeler Raporu 2013 2)Testing Inspection and Certification (TIC) Market by Products (Electronics Automotive) Geography (APAC Europe North America South America and Row) Global Forecast to 2013-2020 KALDER 23. Kalite Kongresi 33

UYGUNLUK DEĞERLENDİRME TÜRKİYE PAZAR BÜYÜME TRENDİ UD Pazar Büyüklüğü (milyar USD) 2012 2013 2020 *) Türkiye 1,6 1,64 2,1 2,5 2 1,5 1 1. Dış pazar payının artırılmasında temel esas Güvenli Ürün teminidir. 2. Güvenli Ürün = Standartlara Uygun Üretim +Belgeli Ürün+ Etkin PGD Türkiye 0,5 0 2012 2013 2020 *) *) tahmini Kaynaklar: 1) Kalkınma Bakanlığı Ekonomik Göstergeler Raporu 2013 2) 2023 Türkiye ihracat Stratejisinin Uygulamaya Aktarılması ve Sektörel Kırılım KALDER 23. Kalite Kongresi 34

UYGUNLUK DEĞERLENDİRME PAZARI GELİŞİMİNİ TETİKLEYEN UNSURLAR Küresel Durum ve UD Pazarının Büyümesini Etkileyen Unsurlar Avrupa ekonomisinde durağan bir görünüm yaşanmasına rağmen, dünya ekonomik görünümü pozitifte seyretmekte ve UD pazarının aynı büyüme oranını takip etmesi beklenmektedir. Bu pazarın büyümesini sağlayan etmenler şu şekilde sıralanabilir; Ekonomik ve insani gelişim Yaşam standartlarındaki artış Yasal düzenlemelerde ve düzenleyici olmayan standartlarda artış Ticaretin ve pazarın küreselleşmesi Test,muayene ve belgelendirme fonksiyonları için dış kaynak kullanımı ile ilgili sözleşmelerdeki artış Test, muayene ve sertifikasyon hizmetlerine ilişkin tüketici farkındalığı Yeni malzeme ve ürün karmaşıklığındaki artışı Teknolojik gelişmeler Ürün çeşitliliğindeki artış KALDER 23. Kalite Kongresi 35

ÜRÜN GÜVENLİĞİ TEŞEKKÜRLER www.udder.org.tr KALDER 23. Kalite Kongresi 36