Görme Engelli Üniversitede Aþaðýdaki çalýþma "Görme Engelli Öðrenciler" e-mail grubu üyelerine danýþýlarak yapýlmýþ, açýk uçlu sorulara verilen cevap bir mini klavuz oluþturulmuþtur. Bu çalýþmanýn temelini de, Engelsiz Odtü koordinatörü Sayýn Claire Haným atmýþ, grubumuzda bir konuda ortaya çýkacak fikirlerin derlenmesini istemiþti... Gökhan Çapanoðlu ve Emre Taþgýn ***ÇALIÞMA TANITIMI*** B çalýþmada, üniversitede avantaj olarak gördüðünüz veya daha fazla geliþtirebileceðiniz, kendinizi daha az yeterli gördüðünüz öze belirtmenizi istiyoruz. Meselâ; "üniversitede bilgisayarý iyi kullanmam bana büyük yarar saðladý. Ancak, keþke baðýmsýz hareke de geliþseydi. Çünki, üniversite hayatýnda baðýmsýz hareketin önemi her bakýmdan çok önemli." gibi... Grubumuz, her yaþta ve görme engellilere gönül vermiþ kiþilere açýktýr. Bu baðlamda, gerek lisede, gerekse üniversiteye hazýrlanan arkadaþlarýmýz gelecekle ilgili fikirlerinden, hangi konularda biraz sýkýntý yaþadýklarýndan ve üniversitede nasýl bir ortam hayal ettiklerinden bahsedebilirler. Ayný þekilde, üniversiteyi bitirmiþ arkadaþlarýmýz da, üniversite yýllarýnda yaþadýklarýndan yola çýkarak tecrüb aktarabilirler. Çalýþmayý kýsaca Claire Haným Þöyle Özetliyor: "Görme engelli bir üniversiteye girene kadar ne tur beceri, stra yetenek, bilgi veya anlayis gelistirebilir/ gelistirmeli? Sadece total korler degil, aranizda az goren de olur... Üniversiteliler 'keþke önceden... yapsaydým' diyebilir, veya 'iyi ki önceden... ögrenmiþtim; çünkü çok faydalý oldu' diyebilirler. Becerilere sahi olanlar da nasil gelistirdiklerini yazabilir. Örneðin, X bir öðrenci, baðýmsýz hareket konusunda yazabilir, fakat internet/email konusunda zayif ve oneriye ihtiyacý olabilir." Þu sorulara da cevap aramak istiyoruz: *Bizler, tercih aþamasýnda, diðer adaylar kadar rehberlik alabiliyor muyuz? *Tercihlerimizi neye göre yapýyoruz? *Sonrasýný, yani mezun olduktan sonraki iþ yaþantýmýzý ne kadar düþünüyoruz? *Seçtiðimiz üniversitelerin bizim ikâmet ettiðimiz yerlere yakýn olmasý mý, yok daha önemli oluyor? *Engelli danýþmanlýðý sizce ne kadar etkili olabilir? *Tercih aþamasýnda daha iyi yönlendirmelere ihtiyacýmýz var mý? Bu çalýþmaya, yaklaþýk olarak 15 kiþi katýlmýþtýr. Katýlýmcýlar, üniversite öðrencisi, öðretmen ve ünive hazýrlanan/tercih yapan kiþilerden oluþuyor. *** GÖRME ENGELLÝLER ÜNÝVERSÝTE SINAVINA NASIL HAZIRLANIYOR ** Bu soruya grubumuzdan bir arkadaþýmýzýn verdiði cevapla açýklamamýz uygun olacaktýr: Aslýnda bu soruyu "imkân "imkânsýzlýk" kelimeleriyle açýklayabiliriz. Maddî durumu biraz daha elveriþli olan arkadaþlarýmýz, dershanelerden veya özel hocalardan yardým alabiliyor; maddî durumlarý dershaneye gitmeye veya özel hocalardan ders almaya elveriþli olmayan arkadaþlarýmýz da derneklerin verdikleri derslere katýlýyorlar. hatta bu derslere katýlma olanaðý bulamayan arkadaþlarýmýz da yerlerden edindikleri ders kaynaklarýyla sýnava hazýrlanmaya çalýþýyorlar. ***GÖRME ENGELLÝ NEYE GÖRE TER YAPIYOR?*** Üniversite öðrencilerinden bazýlarý, sistem kurbaný olduklarýný, sözel bölümler seçmek zorunda býrakýldýklarýn bölümleri seçtiklerini söylüyorlar. Üstelik, sözel alanda da bir çok bölümün görsel olduðunu, seçecek pek de fazla bölüm kalmadý öte mecburiyetten bu bölümü yazdýklarýný söyleyenler de var. Bir kýsmý ise, gerek dershanelerin, gerekse yakýn arkadaþlarýný desteðiyle matematik sorununu çözdüklerini ve istedikleri bölümlere yerleþme hususunda bu durumlarýn önemli etken olduðunu belirtiyorlar. Ýstemeyerek tercih yapan öðrenciler, puanlarýnýn tuttuðu yere yerleþme umuduyla tercihlerini yapýyorlar. Üniversite tercihlerinde ise, genellikle ikamet ettikleri yerlere yakýn üniversiteleri tercih ediyorlar. Bazý arkadaþlarýmýz ise, görme engelli öðrencilerin fazla olduðu üniversiteleri tercih etmek istiyorlar. Ancak, belirli bir üniversitenin belirli bir bölümünü hedefleyenler ve b hedefi tutturanlar da var. Tercih konusunda ailenin rolü oldukça büyük. Aile, çocuðunu pek de fazla uzak yere yollamak istemiyor. Hatta, ailesinin isteðiyle tercih yapanlar dahi var. Bu arada, öðrencinin baþarýlý olmasýnda aile desteðinin önemine vu yapýlýyor. ***GÖRME ENGELLÝ TERCÝH AÞAMASINDA REHBERLÝK HÝZMETÝ ALIYOR MU?*** Bu soruya cevap vere katýlýmcýlarýn geneli, pek fazla rehberlik hizmeti almadýklarýný belirtiyorlar. Bir katýlýmcý, tercih klavuzunu iyi incelediðini, bir di dershanelerin bu konuda yetersiz olmasý sebebiyle pek de destek alamadýklarýný söylüyor. Ayrýca, dershaneye ya da derneklerin verdiði kurslara katýlamayan öðrencilerin durumunun vahim olduðu ve sadece kulaktan dolma bilgilerle tercih yaptýklarý da bir gerçek. Hatta, bu konuyu, bu yýl Görme Engelli Öðrenciler e-mail grubumuzda da tartýþmiþ ve üniversitede okuyan tecrübeli arkadaþlarýmýz, tercih aþamasýndaki arkadaþlarýmýza bilgimiz doðrultusunda yön vermeye çalýþ Bunda ne kadar baþarýlý olduk, arkadaþlarýmýzý ne kadar tatmin edebildik tabiî ki bir muamma ***GÖRME ENGELLÝLER TERCÝH AÞAMASINDA VE SINAVA HAZIRLANIRKEN NE TÜR SORUNLAR YAÞIYOR?*** Görme engellilerin tercih zamanlarýnda karþýlaþtýklarý en büyük sorunlardan biri de, puanlarýnýn nasýl hesaplandýðý ve puanlarýna göre mi, yoksa yukarýdan bir yer yazmak mý ikilemini yaþamak. Kulaktan dolma bilgiler þunu söylüyor: Engel durumunuza göre, üniversitelerin engelli kontenjanlarýna göre vb. aldýðýnýz puanýn üzerinde yerler tercih etmeniz isteniyor. Ýþin gerçeðini de pek fazla kimse bilm ÖSYM den de tatmin edici cevaplar gelmediði gibi, arayanlara da çeliþkili cevaplar verilerek kafalarýn daha da karýþmasý neden oluyorlar. Bu durum, sýnava hazýrlýk aþamasýnda çok etkili oluyor. Öðrenciler, girdikleri deneme sýnavlarýnda seviyelerin kestirmekte zorlanýyorlar. Ayrýca, sýnavda da ne tür sorulardan muaf olduklarýný tam olarak bilemediklerinden, sýnava hazýrlýk aþamasýnda muaf olduklarý konulara da çalýþarak zaman kaybedebiliyorlar. Bu durum, özellikle eþit aðýrlýk ya da sayýsal bölüm okuyan öðrenciler için daha zor bir durum oluþturuyor. Yukarýda saydýðýmýz sorunlarýn çözümüne yönelik bir arkadaþýmýz, i liselerdeki sorunlarýn daha kolay çözüldüðüne dair bir yorum getirmiþ ve üniversitede her kesin görme engellilere bakýþ açýlarýn farklý olduðuna dikkat çekmiþ. ***ÖSYM YE BaÐLI Özürlü öðrenci danýþma merkezi OLDUÐUNU BÝLÝYOR MUYDUN 2005 Yýlýnda çýkarýlan özürlüler yasasý ve buna baðlý yönetmelikler olduðunu biliyoruz. Bunlardan biri de Yükseköðretim Kurum Danýþma Ve Koordinasyon Yönetmeliði. Þimdi, bizim iþimize yarayacak maddeleri sizlerle paylaþalým: Yükseköðretim Kurum Özürlüler Danýþma Ve Koordinasyon Yönetmeliðinden bazý maddeler: Özürlü öðrenci danýþma merkezi Madde 6 - (1) Öðrenci Seçme ve Yerleþtirme Merkezi bünyesinde Özürlü Öðrenci Danýþma Merkezi oluþturulur. Merkezin çalýþma usul ve esaslarý Öðrenci Seçme ve Yerleþtirme Merkezi Baþkanlýðýnca belirlenir. Özürlü öðrenci danýþma merkezinin görevleri Madde 7 - (1) Özürlü Öðrenci Danýþma Merkezinin görevleri þunlardýr:
a) Yükseköðretim programlarýnda öðrenim görmek isteyen özürlü öðrencilere öðrenim görebilecekleri program hakkýnda danýþmanlýk yapmak. b) Üniversitelerin özürlü öðrenciler için açýlmýþ yükseköðretim programlarý listesini, Yükseköðretim Kurulu ve yükseköðretim kurumlarý ile iþbirliði yapmak suretiyle oluþturmak ve Öðrenci Seçme ve Yerleþtirme Sýnav Kýlavuzuna konu ile ilgili hükümleri koymak. c) Üniversitelerin doðrudan özürlü öðrenciler için açýlmamýþ ancak özürlü öðrencilerin özrüne göre öðrenim görebileceði yükseköðretim programlarý listesini Yükseköðretim Kurulu ve yükseköðretim kurumlarý ile iþbirliði yapmak suretiyle oluþturmak. ç) Özürlü öðrenciler için açýlacak yükseköðretim programlarýnýn belirlenmesinde deðerlendirilmek üzere, her yýl yapýlan özürlü öðrenci baþvuru listesi ve deðerlendirme sonuçlarýný Yükseköðretim Kurulu Baþkanlýðýna bildirmek. bu 7. maddenin ilk fýkrasý kaðýt üzerinde tam da bizim ihtiyaçlarýmýzý karþýlýyor aslýnda. ama ne yazýk ki yönetmelikte sözü edilen bu danýþmanlýk hizmeti sadece yönetmeliðe yazýlmakla kalmýþ durumda. Yani, aslýnda yukarýda sorduðumuz soruya aldýðýmýz konusunda bize saðlanmýþ bir olanak olmasýna raðmen, maalesef bu þartlar uygulama safhasýna geçememiþ durumda Bu konuyu kapatmadan önce, bir arkadaþýmýzýn bu konudaki fikrini buraya eklemekte yarar var: Yaþça ve deneyimce bizlerden büyük engellerin yaþantýlarýndan yararlanýlarak yol gösterici bir danýþmanlýk hizmetinin yararlý olabileceð muhakkaktýr. Her insan kendi grubundan insaný daha iyi anyalacaðýndan dolayý engelli danýþmanlýklarý yapýlýrken engellilerde yardým alýnmasý baþarýlý bir danýþmanlýk hizmetini ortaya çýkaracaktýr. ***GÖRME ENGELLÝ ÜNÝVERSÝTEDEN OLDUKTAN SONRAKÝ ÝÞ YAÞANTISINI NE ÞEKÝLDE DÜÞÜNÜYOR?*** Görme engelliler, üniversitede okuyup bir mesleð olmalarýna raðmen, varolan sistemin aksaklýklarýndan dolayý geleceklerine karamsarlýkla bakýyorlar. Günümüzde Birçok görme engelli, mezun olduðu alanla ilgili deðil daha çok santral memurluðu v.b. alanlarda görev yapmaya zorlanýyor. Bunun da kuþkusuz en büyük nedenlerinden biri olarak görme engellilere fazla istihtam alaný saðlamamasýný söyleyebiliriz. Özellikle kamu kurumlarýnýn açmýþ olduðu özürlü personel sýnavlarýnda mühendislik v.b. kadrolar açýldýðý için görme engellilerin yapabilecek alanlarý kýsýtlanýyor. Bir arkadaþýmýzýn gelecekle ilgili söyledikleri bu konuyu kýsaca özetliyor aslýnda: Þurada KP ay kala, standart sapmanýn uygulanýp uygulanmadýðý, onca çalýþmadan sonra bana gelecek okuyucularýn kekeme mi, peltek m olduðu konusunda zerre kadar bilgim yok ve zaman durmadan akýyor... Zaman akýyor ancak baþarmam gerekenlerle aramda nasýl bir mesafe var o konu belirsiz... Biraz karamsar oldu sanýrým ama gerçekler böyle... ***ÜNÝVERSÝTE UYUM SAÐLAMAK ÝÇÝN NELER YAPMAK GEREKÝR?*** Tercih döneminde bir üniversiteye yerleþen görme engellinin, bulunduðu üniversiteye ve çevresine bir an önce uyum saðlamasý gerekir. Çünkü farklý illerden, farklý sosyal gruplardan, hayata açýsý farklý, deðiþik kiþilikte insanlardan oluþan bir topluluða gelen sýnýfta her kes bir uyum süreci geçirir, kendine ait bir arkada edinir. Bu, görme engelli için de çok önemlidir. Bu konu çok hassastýr. Zira görme engellinin yalnýz kalmasý ve çevreye ayak uyduramama gibi problemlerinin olma riski görenlerden daha fazladýr. Bu baðlamda, kbu bölüm, katýlýmcý arkadaþlarýmýzýn tecrübelerinden yararlanarak bir bilgi birikimi oluþturmuþ ve üniversiteye baþlayacak arkadaþlarýmýza yardýmcý olacak bilgilerde oluþan kýsa bir klavuz niteliði taþýmaktadýr. Bu konuya bir arkadaþýmýzýn pozitif düþüncesiyle baþlayalým: Üniversit girince özrümden dolayý kendimi diðer arkadaþlarýmdan somutlamýþ olsaydým mutlaka sýkýntýlar yaþayacaktým ve okul benim çekilmez bir mekân olacaktý. Burada görme engelliye düþen önemli görevler vardýr. -Baðýmsýz Hareket: Üniversite yetiþkinliðin ilk adýmýna gelmiþ gençlerden oluþur. Görme engelli, belki önceki yýllarda arkadaþlarýnýn ve ailesinin yardýmlarý n baðýmsýz hareket konusunu ertelemiþ olabilir. Ancak, üniversitede böyle olmayacaktýr. Özellikle üniversitenin sosyal aktivitelerinden yararlanmak için baðýmsýz hareket olmazsa olmazdýr. Görme Engelli, bir yere gitmek istediðinde, bir iþi olduðun her an yardým edebilecek insanlar bulamayabilir. Özellikle de yaþýnýn ilerlemesi ve eriþkin bir insan olmasý, görme engelli bireyi böyle durumlarda zora sokacaktýr. Tavsiyemiz, kiþinin üniversiteye baþlamadan önce baðýmsýz hareket sorununu çözmesidir. Üniversite öðrencisi bir arkadaþýmýz bu konuda þöyle diyor: iyi niyetli olduklarýndan hiç þüphe etmediðim öðrenci arka her gördüklerinde koluma girmeye çalýþmalarý ve böylece istemeyerek de olsa üniversiteyi kendim gezerek tanýmamý güçleþtirmeleri moralimi bozuyordu. bu sorunu aþmak için de normalde koluna girdiðim yakýn arkadaþlarla üniversite içinde gezerken bile kollarýna girmeyerek bastonumla yürüdüm, engellilerle ilgili konularda ne yazýk ki cahil býrakýlmýþ pek çok arkadaþ benim her zaman yardýma ihtiyacým olmadýðýný anlasýn diye... bu noktada özellikle üniversiteye baþlayacak olan görme engelli arkadaþlarýma bastonlarýný mümkün olduðu kadar çok kullanmalarýný tavsiye ediyorum, böyle yaparlarsa hem bulunduklarý ortamý daha kolay tanýyýp kendi iþlerini daha rahat hallederler, hem de körlerle ilgili bilgisizlikten kaynaklanan o yanlýþ imajýn biraz olsun düzelmesine katký yapmýþ olurlar. baðýmsýz hareket becerisinin önemini bir kez daha vurgulamak istiyorum
arkadaþlar, baðýmsýz hareket edemiyor olsaydým, ne öðrenci yurdunda ne de gören arkadaþlarla tuttuðum evde rahatça yaþayabilir, buralardan okula gidip gelebilirdim. Bu konuda, daha önce görme engellilerle muattab olmuþ kiþilerle karþýlaþanlar biraz daha þanslýlar. Týpký bir üniversite öðrencisi arkadaþýmýzýn, görme engellilerin bulunduðu bir yurtta kalmasý ve býrakýlan iyi imaj ne yurt görevlilerinin ona takýnmýþ olduklarý olumlu tavýr gibi -Görme Engelliye çevrenin Bakýþ Açýsý: Görme engelli, güçlükleri yenið bir þeyler baþarmak isteyebilir. Bu zorlu maratonda karþýsýna birçok engel çýkacaktýr. Bu engellerden biri de, öð olumsuz yönde etkileyecek olan bulunduðu çevrenin bakýþ açýsýdýr. Size acýyan gözle bakan, sizden hiçbir þey beklemeyen ins varlýðý, yaþýnýz ilerledikçe sizi daha da rahatsýz edecektir. Üstelik bu kiþilerin bu bakýþ açýlarýnýn aldýklarý eðitimle hiçbir alak daha da can sýkýcý bir durum oluþturmaktadýr. Bir arkadaþýmýzýn yurtta yaþadýklarý buna en güzel örnektir: yeni açý bir çalýþma odasý bile olmayan yurtta çalýþmak için özel bir alan saðlanmasý yönündeki hem benim, hem de diðer arkadaþlar talepleri kabul edilmediði gibi görme engelli olduðumdan sessiz bir ortamýn benim için hayati önemini hatýrlattým diye "sana imtiyaz tanýnamaz" þeklinde tepkiler aldým. Bir diðer arkadaþýmýz ise yaþadýklarýný ve bu konudaki görüþlerini þöyle ediyor: Okulsa ilk baþlarda tam bir kabustu. Aslýnda kabus olmasýnýn baþlangýcý, dersimize giren (adýný vermeyeceð bir profesörün bana, "keþke üniversite yerine iþ bulsaydýn kendine, zaten senin gibi olan öðrencilerim hep okulu yarýda býrakýp çalýþmaya baþladýlar, geçen yýl bir öðrencim vardý, az gören bir kýzla evlendi ve çalýþýyor..." demesi oldu. Zira sýnýfta, tanýþm söylenen bu densiz ifadeler, sýnýftakilerin tüm potansiyel olumluluklarýný uçurdu biranda. Üstüne üstlük, benden birkaç yýl önce olan bir kör arkadaþýn, birkaç hocayla kavga edip sonra da okulu son sýnýfta terk etmesi, bana potansiyel bir suçlu gözüyle bakýlmasýný saðlamýþtý. Düþünün, derslerde parmak kaldýrýyor her kes, söz alýnca dakikalarca saçmalasalar bile hocalar sözle kesmiyordu, ama ben kaldýrdýðým zaman, "buyur, bir þey mi oldu?" tarzýndan apsürt yaklaþýmlar, ya da söz aldýðýmda "kýsa k bitir" tarzýnda, bir üniversite öðrencisine yakýþmayacak davranýþlarla susturulmak... Bu saçma durum, yaklaþýk bir yarýyýl boyu sürdü. Ýþin acý tarafý, okulun son senesine gelmiþken kavradðým bir þey var, akademik eðitim, insanlarýn köre olan bakýþýný a düzeltmede yeterli olmuyor. Benim bölümünde olan ve onlarca kitabý yayýnlanmýþ hocalarýn köre bakýþ açýsý, arada bir yanýna berberden, yurttaki kantinciden, ývýr zývýr aldýðým seyar satýcýnýn bakýþ açýsýndan çok daha olumsuz. Sanýrým bu durum be derin derin düþündürüyor. Evet, akademik eðitim, onlarca kitabý olmak, prof olmak, köre bir nesneymiþ gibi davranmanýn önüne geçemiyor. Sýrf sýnav saatinde vize ya da final olmak istemek, bazý hocalara göre ayrýcalýk talebi oldu bazen, çoðu zaman sadece kaðýttaki isme bakarak 60 vermek yeterli görüldü... Maalesef benim üniversitemin engellilerle ilgili somut tek bir adýmý yo ve Türkiye'de bir iki üniversite dýþýnda hiçbir üniversite de yok... Birçok katýlýmcýnýn ortak görüþü; akademisyenlerin, engellilerin mezun olduktan sonra devlet tarafýndan bir iþe yerleþtidiklerini ya da eðitim okuyanlarýn görme engellilere hocalýk yaptýðýný düþünmesinin ne kadar vahim bir tablo oluþturduðu. Akademisyenlerin görme engelli öðrencilere bakýþ açýlarýný a örnekle devam edelim: Okuldaki ilk sýnav zamanlarým. Sýnýfta iki görme engelliyiz. Ýlk sýnavýmýzda bize araþtýrma görevlileri/gözetmenler yardým ettiler. Biz de gönül rahatlýðýyla ertesi gün sýnav saatinde yerimize oturduk. Gelen hocamýz: Neden okuyucu bulmadýnýz? Burada gelenek budur, her kes kendi okuyucusunu bulur deyince þaþkýna döndük. Okulumuzdaki gelenek, dýþarýdan, her kesin sýnavý olduðu bir dönemde tabiri caizse okutman dilenmekti. Kantinlerden, bahçelerden okuyucu arýyorduk. Sonra bazý çabalarýmýz sonucu biraz bazý þeyler rayýna otursa da tabiî ki istediðimiz gibi deði Yine bir gün sýnava geldim. Gelen gözetmen bütün sýnýf önünde aynen þöyle dedi: Eskiden bir öðrenci vardý, kendisi ça yerine ablasýný sýnavlara çalýþtýrýr, o sayede sýnýfý geçerdi. Ben de Görüyorsunuz ya ne bir ablam, ne de bir okuyucum var, benim böyle bir þansým yok dedim. Ama düþünsenize sýnýf önünde nasýl bir imajýnýz oluyor Belk görme engellilerin bulunduklarý ortamda oluþturduklarý imajla da ilgili Elbetteki sorunlar var. Bunlarý aþmamýz gerekiyor. Bunun için de çok çaba harcamamýz gerekiyor. Yoksa arkadaþýmýzýn dediði gibi okul çekilmez olur - Teknoloji/bilgisayar: Teknoloji günden güne ilerliyor. Ýnsanlarýn hayatý, teknoloji sayesinde baþ döndürücü bir þekilde deðiþiyor. Ýnsanoðlu, sosyal yaþantýsýný, çalýþma hayatýný, öðrencilik hayatýný ve daha birçok alandaki yaþantýsýný teknolojiye göre ay engelliler teknolojiden yararlanabiliyorlar mý? Bundan yaklaþýk 15/20 yýl önce üniversite okuyanlar, materyal bulmakta çok güçlükler çektiklerini belirtiyorlar. En önemli kaynaklarý kuþkusuz derslerde tutmaya çalýþtýklarý Braille (kabartma yazý) notlar ve arkadaþlarýndan rica ederek güç bela teybe okuttuklarý ses kayýt kasetleri. Elbetteki üniversite hayatýný bir þekilde bitirip baþarý þekilde iþ yaþantýsýna atýlmýþ görme engelliler bulunmakta. Peki ya bu gün? Teknolojinin geliþmesiyle birlikte görme engellile bundan nasibini aldý. Görme engelli teknolojisi de baþ döndürücü bir þekilde geliþmeye baþladý. Önce dos sistemlerini okuyabile ekran okuyucu, ardýndan windows un yaygýnlaþmasýyla geliþen ekran okuyucularý ve buna baðlý olarak bazý programla görme engellilerin iþine oldukça yarýyor. Örneðin; en zor durum olan fotokopi okutmanýn yerini scaner (tarayýcý) aldý. Artýk, bilgisayar çýktýlarý tarayýcý sayesinde görme engellilere sunuluyor. Ýnternette araþtýrma yapmak ve aranýlan bilgiye daha kola ulaþmak gerçekten büyük nimet. Ayrýca, görme engellilere hizmet veren kütüphanelerin artmasý ve eskiye nazaran daha profesyonelce çalýþmalarý da kuþkusuz çok önemli. Görme engelli bir öðretmenin söylediklerine bir göz atalým: ben bi malesef göreve baþladýktan sonra yani 2003 yýlýndan itibaren kullanmaktayým. þu anda ilk öðretim 4. sýnýftan itibaren öðrenciler en azýndan bilgisayarla okullarý aracýlýðýyla tanýþýyorlar. bizim evde de 99 dan beri bilgisayar vardý ancak böyle bir alýp kullandýðýmýz jaws v.s programlar hakkýnda yeterince bilgi sahibi olmadýðýmdan bilgisayar üzerine eðilmedim. ancak þu a görüyorum ki bilgisayar bize çok fayda saðlýyor. o yýllarda ders notlarýný dersleri düzenli takip ederek anladýklarýmdan yo çýkarak elimden geldiðince kendim tutmaya çalýþýrdým ve þimdi de öðrencilerime not tutma alýþkanlýðýnýn önemini elimden ge anlatmaya çalýþýyorum. elimdeki notlarýmýn yeterli olmadýðý durumlarda arkadaþlarým teyp kasetlerine okuyorlardý ve bu þekil çalýþýyordum. ancak üzülerek söylüyorum ki þu an kitap sevenler.com, turgok.org, getem.boun.edu.tr gibi siteleri öðrencilerim tavsiye ettiðimde pek çok kiþinin özürlü raporlarýný gereken numaralara fakslamayý bile bir zorluk saydýklarýný görüyorum.&rd Öðretmenimizin son cümlesi ne kadar da acý Önceden kaynak bulma sýkýntýsýna raðmen baþarýlý yerlere gelen görme engellilerin bulunmasýna raðmen þimdi görme engellilerin baþarý oranlarýnýn düþmesi vahim bir tablo oluþturuyor. Bunda kuþku temel eðitimin kalitesinin düþmesi oldukça önemli. Buna baðlý olarak da tembel bir nesil yetiþmiyor mu? Özellikle çeþitli dillerd ortaya çýkan ekran okuyucu programlar, yabancý dil öðretiminde de etkisini gösteriyor. Braille (kabartma yazý) kaynak olmadan yabancý dil öðrenmekte güçlük çeken görme engellinin imdadýna bilgisayar teknolojisi yetiþiyor. Bu sayede yabancý kaynaklara ulaþmak bir hayli kolaylaþmaya baþladý. Ancak, hâla bir e-mail gönderip alamayan, bilgisayar konusunda biraz yetersiz
insanlarýn olmasý da gerçekten kötü bir tablo. Elbetteki çeþitli etkenler bunda rol oynasa da, artýk bilgiye ulaþmak þüphesiz eskisinden daha kolay. Bütün katýlýmcýlar, bilgisayarýn önemine vurgu yaparak, yeni üniversiteye girecek görme engellilere bu konuda kendilerini geliþtirmelerini tavsiye ediyorlar. -Sosyal Yaþam: Bu konunun baþlangýcýnda uyum sürecine vurgu yapmýþtýk. Görme engellinin bulunduðu çevreye uyum saðlayabilmesi çok önemlidir. Bunda, davranýþlarýndan hal ve hareketler özel yeteneklerinden konuþmalarýna kadar birçok etken rol oynamaktadýr. Bir arkadaþýmýz, geçmiþte ut çalmasýný bilmesinin üniversite yýllarýnda çok iþine yaradýðýný söylüyor. Bunun gibi, o an konuþulan konuda diþe dokunur fikirlerinizle dikkatleri çeke Kuþkusuz çevreye ayak uydurmanýzda en önemli yapacaðýnýz þey özgüveninizin güçlü olmasý. Yani bir arkadaþýmýzýn dediði zaman ben yapamam, ben edemem demeyeceksiniz. Yukarýda bahsetmeye çalýþtýðýmýz konular tamamen görme engelli öðrenciler e-mail grubu üyelerine danýþýlarak hazýrlanmýþtýr. Elbetteki eksiklerimiz ya da farklý görüþte olan kiþi bulunacaktýr. Ancak bizler, hem üniversitedeki sorunlarýnýn çözümünde yardýma ihtiyacý olan arkadaþlarýmýza, hem de ünivers yeni baþlayacak olan arkadaþlarýmýza bu yazýnýn bir klavuz niteliði taþýmasýný arzu ediyoruz. Yazýmýzýn sonunda, yukarýda olduðumuz görme engellilere rehberlik alanýnda konuya paralel olarak bazý maddelerini yayýnladýðýmýz Yükseköðretim Kuruml Özürlüler Danýþma Ve Koordinasyon Yönetmeliðinin, üniversite öðrencileri için de ayrýlmýþ maddeleri bulunmakta. Bilgilendirme bu maddeleri de aþaðýya aktarýyoruz. Bir an önce maddelerin hayata geçmesi dileðiyle þimdi gelin bir de þu maddeye atalým: Madde 9 - (1) Yükseköðretim kurumlarý özürlü öðrenci biriminin görevleri þunlardýr: a) Yükseköðretim programlarýna kaydý yapýlan özürlü öðrencilerin öðrenimlerini sürdürdükleri sýrada ihtiyaçlarýný karþýlamak ve karþýlaþabilecekleri engelleri ve bunlara karþý alýnmasý gereken önlemleri belirlemek ve ortadan kaldýrmak için çözüm önerileri sunmak, gerekli düzenlemeleri yapmak. b) Özürlü olan üniversite öðrencilerinin akademik, fiziksel, psikolojik ve sosyal yaþamlarýný engellemeyecek biçimde öðretim programlarýný düzenlemek için hem özürlü öðrencinin devam ettiði eðitim ortamýnýn düzenlenmesini saðlamak hem de özürlülere yönelik araç gereç temini, özel ders materyallerinin hazýrlanmasý, özürlülere uygun eðitim, araþtýrma ve barýndýrma ortamlarýnýn hazýrlanmasý konularýnda kararlar almak. c) Yükseköðrenim düzeyindeki öðrenci ve öðretim görevlilerine yönelik yayýn faaliyetlerinde bulunmak, öðretim görevlilerine özür ve özürlüyü, bunun getirdiði sýnýrlýlýklarý ve yapýlmasý gereken düzenlemeleri anlatan bilgi veren doküman hazýrlamak, bilinç düzeyini arttýrmak, ilgililere danýþmanlýk hizmeti vermek, gerektiði durumlarda hizmet içi eðitim saðlamak. ç) Bu konularda program ve projeler geliþtirmek. d) Birimin çalýþma programýný hazýrlamak, yürütmek, yýllýk bütçe tasarýsý ve yýllýk faaliyet raporunu hazýrlayýp baðlý bulunduðu rektör yardýmcýsýna sunmak. e) Seminerler, konferans ve benzeri faaliyetler düzenlemek. f) Yükseköðretim kurumlarý özürlü öðrenci biriminin görev ve faaliyet alanýna giren konularda konunun taraflarýna yönelik yayýn, doküman ve bilgilerin yer aldýðý, üniversitelerde okuyan özürlü öðrencilerin sorunlarýný ve isteklerini dilek getirmelerine olanak saðlayan, ilgili birimle iletiþimine de imkan veren bir web sitesi oluþturmak. g) Aldýðý kararlar ve belirlediði stratejilerin uygulanmasýný denetlemek. ð) Maddi güçlüðü bulunan özürlü öðrencilerin yardýmcý araç gereçlerinin ücretsiz temini yönünde çalýþmalarda bulunmak. h) Özürlülerle ilgili ders ve eðitim programlarýnýn yükseköðretim kurumlarýnýn lisans programlarýna alýnmasý yönünde karar alýp, uygulanmasýný saðlamak. ý) Bütün öðrencilerin adil ve doðru bir þekilde ölçme ve deðerlendirmeye tabi tutulmasý, fýrsat eþitliðini saðlamak ve eðitim
sürecini engelli öðrenciler için de anlamlý hale getirmek için; özürlü öðrencinin sýnavla ilgili süre, mekan, materyal, refakatçi ve özrün doðasýndan kaynaklanan farklýlýklara göre alýnacak gerekli tedbirleri almak, düzenlemeleri yapmak. i) Ýstihdam olanaklarý ve mesleklere iliþkin bilgilendirme yapan bilgilendirici kitaplar hazýrlayarak/hazýrlattýrarak bunlarýn özürlü öðrencilere ulaþtýrýlmasýný saðlamak. j) Öðrenci Seçme ve Yerleþtirme Merkezi Baþkanlýðýna bildirilmek üzere, Öðrenci Seçme Sýnavý baþvurularý öncesinde özürlü öðrencilerin öðrenim görebileceði yükseköðretim programlarý ile ilgili rapor hazýrlamak. Not: Eðer yönetmeliðin tamamýný okumak istiyorsanýz, aþaðýdaki linkten indirebilirsiniz http://s1.dosya.tc/_rl_lerdan mavekoordinasyony_netmeli_i.txt.html Görme Engelli Öðrenciler Grup Yönetimi: Gökhan Çapanoðlu (Gazi Üniversitesi Gazi Eðitim Fakültesi Türkçe Öðretmenliði öðrencisi) Emre Taþgýn (Gazi Üniversitesi Gazi Eðitim Fakültesi Sosyal Bilgiler Öðretmenliði Öðrencisi) Web: http://groups.google.com.tr/group/gormeengelli-ogrenciler?hl=tr