ĠÇĠNDEKĠLER TABLO LĠSTESĠ... XĠ GĠRĠġ... 1 BĠRĠNCĠ BÖLÜM: DENĠZ YOLU TAġIMACILIĞI... 7 1.1. Deniz Yolu Taşımacılığının Genel Özellikleri... 7 1.2. Dünya Ticaretinde Deniz Yolu Taşımacılığı ve Dünya Deniz Ticaret Hacminin Gelişimi... 10 1.3. Türkiye'de Deniz Yolu Taşımacılığı ve Türk Deniz Ticaret Filosunun Analizi... 12 1.4. Deniz Yolu Taşımacılık Türleri... 14 1.4.1. Hitap Edilen Alana Göre Deniz Yolu Taşımacılığı Türü... 14 1.4.2. Hizmetin Sürekliliğine Göre Deniz Yolu Taşımacılığı Türleri... 15 1.4.3.Taşınan Yükün Türüne Göre Deniz Yolu Taşımacılığı Türleri... 15 1.5. Deniz Yolu Taşımacılığında Yük ve Gemi Türleri... 17 1.5.1.Deniz Yolu Taşımacılığında Yük Türleri... 17 1.5.2.Deniz Yolu Taşımacılığında Gemi Türleri... 18 1.6. Navlun Piyasaları... 22 1.7. Sigorta, Uluslararası Denizcilik Örgütü, Klas Kuruluşları... 24 1.7.1.Sigorta... 24 1.7.1.1. Tekne ve Makine Sigortası... 25 1.7.1.2. Koruma ve Tazmin Sigortası... 26 1.7.1.3. Yük Sigortası ve Risk... 27 1.7.2.Uluslararası Denizcilik Örgütü... 29 1.7.3.Klas Kuruluşları... 30 ĠKĠNCĠ BÖLÜM: GEMĠ ĠġLETMECĠLĠĞĠ... 31 2.1.Gemi Kiralama ve Ticari Operasyon... 33 v
2.1.1. Gemi Kiralama... 33 2.1.1.1. Brokerlık ve Gemi Kiralama Süreci... 33 2.1.1.2. Sefer Maliyeti... 36 2.1.2.Gemi Ticari Operasyon Süreci... 37 2.1.2.1. Operasyonda Yapılacak İşlemler... 37 2.1.2.2. Zaman Sayım Hesapları... 39 2.2.Kira Sözleşmeleri ve Yük ile İlgili Evraklar... 42 2.2.1.Kira Sözleşmeleri... 42 2.2.1.1. Çıplak Gemi Sözleşmesi... 42 2.2.1.2. Zaman Sözleşmesi... 43 2.2.1.3. Sefer Kiralama Sözleşmesi... 44 2.2.2. Yük ile İlgili Evraklar... 46 2.2.2.1. Konşimento... 46 2.2.2.2.Yükleme Talimatı... 49 2.2.2.3.Teslim Talimatı... 49 2.2.2.4. Kaptan Makbuzu... 50 2.2.2.5. Manifesto... 50 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: TÜRKĠYE'DE KURU YÜK TAġIMACILIĞINDA GEMĠ ĠġLETMECĠLĠĞĠ SORUNLARININ TESPĠTĠNE YÖNELĠK BĠR ARAġTIRMA VE ÇÖZÜM ÖNERĠLERĠ... 51 3.1.Araştırmanın Amacı, Önemi ve Sınırlılıkları... 51 3.2. Araştırmanın Yöntemi... 52 3.3. Yapılandırılmış Görüşmelerde Sorulan Sorular... 53 3.4. Yapılandırılmış Görüşmede Katılımcıların Sorulara Verdikleri Yanıtlar... 54 3.4.1. Katılımcıların Birinci Grupta Kuru Yük Taşımacılığında Ticari Olarak Gemi İşletmeciliğinin Temel Sorunları Hakkındaki Sorulara Verdikleri Yanıtlar... 54 3.4.2. Katılımcıların İkinci Grupta Kuru Yük Taşımacılığında Gemi İşletmeciliği ile İlgili Sektörde Yaşanılan Genel Sorunlar Hakkındaki Sorulara Verdikleri Yanıtlar... 58 vi
3.5.Yapılandırılmış Görüşmelerin Değerlendirilmesi... 61 3.6. Kuru Yük Taşımacılığında Sefer Esasıyla Gemi Kiralamada, Ticari Olarak Gemi İşletmeciliğinde, En Sık Rastlanan Sorunların Tespiti ve Çözüm Önerilerini Belirlemeye Yönelik Bir Alt Araştırma... 64 3.6.1. Katılımcılara Sorulan Sorular ve Verdikleri Yanıtlar... 64 3.6.2. Katılımcıların Verdikleri Yanıtların Değerlendirilmesi ve Çözüm Önerileri... 71 3.7. Türkiye de Deniz Yolu Taşımacılığının Değerlendirilmesi... 75 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: ÖRNEK OLAY ANALĠZĠ... 81 4.1. Örnek Olay Analizinin Oluşturulması... 81 4.2. Örnek Olay Analizi... 82 4.2.1.Gemi Bağlantısı... 82 4.2.1.1. Mv Dina Teknik Özellikleri... 82 4.2.1.2. Yük Teklifi... 84 4.2.1.3. Yükleme Limanına Ait Liman Masrafı... 84 4.2.1.4. Boşaltma Limanına Ait Liman Masrafı... 85 4.2.1.5. Sefer Maliyet Hesabı... 85 4.2.1.6. Armatörün Taşıma Şartları... 88 4.2.1.7. Kiracının İlk Karşı Teklifi... 92 4.2.1.8. Armatörün İlk Karşı Teklifi... 98 4.2.1.9. Kiracının İkinci Karşı Teklifi... 99 4.2.1.10. Armatörün, Kiracının İkinci Karşı Teklifine Teyidi... 100 4.2.1.11. Bağlantının Şartlarının Tekrarı (Recap)... 100 4.2.1.12. Nihai Teyit... 108 4.2.2.Gemi Operasyon... 109 4.2.2.1. Kira Sözleşmesi... 109 4.2.2.2. Acente Nominasyonu... 135 4.2.2.3. Sefer Talimatı... 136 4.2.2.4. Yükleme Limanı İhbarının Verilmesi... 137 4.2.2.5. Yükleme Limanı Hazırlık Mektubu... 137 4.2.2.6. Yükleme Limanı Acentesi Tarafından Düzenlenen Evraklar... 137 vii
4.2.2.7. Yükleme Limanı Zaman Sayım Hesabı... 138 4.2.2.8. Temiz Konşimento Verilebilmesi İçin Garanti Mektubu... 140 4.2.2.9. Navlun Faturası... 140 4.2.2.10.Boşaltma Limanı İhbarının Verilmesi... 141 4.2.2.11. Boşaltma Limanında Orijinal Konşimento İbraz Edilememesi Durumunda Yükün Boşaltılması ve Teslimi İçin Verilen Garanti Mektubu... 141 4.2.2.12. Boşaltma Limanı Hazırlık Mektubu... 141 4.2.2.13. Boşaltma Limanı Olaylar Çizelgesi... 141 4.2.2.14. Boşaltma Limanı Zaman Sayım Hesabı... 142 4.2.2.15. Zaman Sayım Hesabı Neticesinin Bildirilmesi... 144 BEġĠNCĠ BÖLÜM: DEMURAJ VE DĠSPEÇ HESABI UYGULAMALARI... 145 KAYNAKLAR... 163 EKLER... 167 Ek 1: Çıplak Gemi Kiralamada Sıklıkla Kullanılan Kira Sözleşmesi Örneği... 168 Ek 2: Zaman Esasıyla Gemi Kiralamada Sıklıkla Kullanılan Kira Sözleşmesi Örneği... 180 Ek 3: Kuru Yük Taşımacılığında Gemi İşletmeciliğinin Temel Sorunları Hakkındaki Sorular... 192 Ek 4: Kuru Yük Taşımacılığında Gemi İşletmeciliği ile İlgili Sektörde Genel Olarak Yaşanılan Sorunlar Hakkındaki Sorular... 193 Ek 5: Kuru Yük Taşımacılığında Sefer Esasıyla Gemi Kiralamada, Ticari Olarak Gemi İşletmeciliğinde, En Sık Rastlanan Sorunların Tespiti ve Çözüm Önerilerini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırmanın Soruları... 194 Ek 6.1: Ambar Temizliği Sorununa İlişkin Uluslararası Gemi İşletmeciliği Firmalarının Bağlantılarında Sıklıkla Kabul Ettikleri Ek Maddenin İngilizce Örneği... 196 viii
Ek 6.2: Sayılabilecek Yüklerde Eksik Boşaltma Sorununa İlişkin Sıklıkla Kabul Ettikleri Ek Maddenin İngilizce Örneği... 197 Ek 6.3: Dökme Yüklerde Eksik Boşaltma Sorununa İlişkin Sıklıkla Kabul Ettikleri Ek Maddenin İngilizce Örneği... 199 Ek 6.4: Kirli Yüke Temiz Yüklendi İbareli Konşimento Verilmesi Durumunda Uluslararası Gemi İşletmeciliği Firmalarının Bağlantılarında Sıklıkla Kabul Ettikleri Ek Maddenin İngilizce Örneği... 201 Ek 6.5: Orijinal Konşimentosuz Yük Teslimi Durumunda Sıklıkla Kabul Ettikleri Ek Maddenin İngilizce Örneği... 202 Ek 6.6: Yükleme Evrakları Beklenmesi Sorununa İlişkin Sıklıkla Kabul Ettikleri Ek Maddenin İngilizce Örneği... 203 Ek 6.7: Buzlanmadan Dolayı Oluşabilecek Zaman Kaybı ve Maliyet Artışı Durumunda Uluslararası Gemi İşletmeciliği Firmalarının Bağlantılarında Sıklıkla Kabul Ettikleri Ek Maddenin İngilizce Örneği... 204 Ek 7.1:Yükleme Limanına Ait Geçici Liman Giderleri... 206 Ek 7.2: Boşaltma Limanına Ait Geçici Liman Giderleri... 207 Ek 7.3: Gencon Kira Sözleşmesi (İngilizcesi)... 208 Ek 7.4: Yükleme Limanı Hazırlık Mektubu... 213 Ek 7.5: İkinci Kaptan Makbuzu... 214 Ek 7.6: Manifesto... 215 Ek 7.7: Konşimento... 216 Ek 7.8: Yükleme Limanı Olaylar Çizelgesi... 217 Ek 7.9: Temiz Konşimento Verilebilmesi İçin Garanti Mektubu... 218 Ek 7.10: Boşaltma Limanında Orijinal Konşimento İbraz Edilememesi Durumunda Yükün Boşaltılması ve Teslimi İçin Verilen Garanti Mektubu... 219 ix
Ek 7.11:Boşaltma Limanı Hazırlık Mektubu... 220 Ek 7.12:Boşaltma Limanı Olaylar Çizelgesi... 221 Ek 8.1: Deuraj-Dispeç Hesapları 1. Uygulamaya İlişkin Hazırlık Mektubu ile Olaylar Çizelgesi... 222 Ek 8.2: Demuraj-Dispeç Hesapları 2. Uygulamaya İlişkin Hazırlık Mektubu ile Olaylar Çizelgesi... 224 Ek 8.3:Demuraj-Dispeç Hesapları 3.Uygulamaya İlişkin Hazırlık Mektubu ile Olaylar Çizelgesi... 226 Ek 8.4a: Demuraj-Dispeç Hesapları 4. Uygulamanın 1. Boşaltma Limanına İlişkin Hazırlık Mektubu ile Olaylar Çizelgesi... 228 Ek 8.4b: Demuraj-Dispeç Hesapları 4. Uygulamanın 2. Boşaltma Limanına İlişkin Hazırlık Mektubu ile Olaylar Çizelgesi... 232 Ek 9 : Gemi Bağlantısı ve Operasyonunda Kullanılan Başlıca Kısaltmalar... 237 Ek 10: Deniz Yolu Taşımacılığında Kullanılan Başlıca Kavramlar... 245 Ek 10.1 : Genel Kavramlar... 245 Ek 10.2 : Navlun ve Yükleme Boşaltma ile İlgili Kavramlar... 246 Ek 10.3 : Demuraj-Dispeç Hesapların ile İlgili Kavramlar... 247 x
TABLO LĠSTESĠ Tablo 1.1: 1991-2014 Yılları Dünya Deniz Ticaret Hacminin Gelişimi (Milyon ton )... Tablo 1.2: Yıllar İtibarıyla Türk Deniz Ticaret Filosunun Gemi Cinslerine Göre DWT ve Adet Gelişimi... 13 Tablo 2.1: Çarter Sözleşmelerine Göre Giderlerin Gemi Sahibi ve Kiracı Arasında Paylaşımı... 46 Tablo 3.1: Katılımcıların Kuru Yük Taşımacılığında Ticari Olarak Gemi İşletmeciliğinin Temel Sorunları Hakkındaki Sorulara Verdikleri Yanıtlar... Tablo 3.2: Katılımcıların Kuru Yük Taşımacılığında Gemi İşletmeciliği ile İlgili Sektörde Yaşanılan Genel Sorunlar Hakkındaki Sorulara Verdikleri Yanıtlar... Tablo 4.1: Geminin Özellikleri... 83 Tablo 4.2: Yük Teklifi... 84 Tablo 4.3: Geminin Özellikleri... 124 Tablo 4.4: Yükleme Limanı Zaman Sayım Hesabı... 139 Tablo 4.5: Navlun Faturası... 140 Tablo 4.6: Boşaltma Limanı Zaman Sayım Hesabı... 143 xi