TÜBİTAK-BİDEB LİSE ÖĞRETMENLERİ FİZİK, KİMYA, BİYOLOJİ VE MATEMATİK PROJE DANIŞMANLIĞI EĞİTİMİ ÇALIŞTAYLARI LİSE 1 (ÇALIŞTAY 2011)
ÇATI ISITMALI ÇEVRECİ BACA PROJE EKİBİ Ayten TAŞ Seda ERBİL Oğuz ÖZCAN PROJE DANIŞMANLARI Prof. Dr. Hakan KÖÇKAR Prof. Dr. Bilal GÜNEŞ KEPEZ/ ÇANAKKALE TEMMUZ 2011
PROJENİN AMACI Fosil yakıtların kullanımından doğan hava kirliliğini önlemek. Yan ürün olarak çıkan sıcak suyu çatı ısı yalıtımında kullanmak.
İnsanlar tarafından gerek ısınma amaçlı gerekse sanayide fosil yakıtlar kullanılmaktadır. Fosil yakıtların yanması sonucu havayı kirleterek canlıların sağlığını tehdit eden gazlar ve partiküller ortaya çıkmaktadır.
Farklı yöntemlerle partiküllerden arıtma gerçekleşebilir. Bunlardan biri dumanı su içinden geçirirken basınç farkı ile duman içindeki toksik maddelerin çözündürülmesi esasına dayanır.
Bu yöntemle toksik maddeler su içinde tutulurken aynı zamanda suyun sıcaklığından yararlanmak mümkündür. Bu projede ısı yalıtımında da etkin olacak bir sulu filtre sistemi modeli oluşturuldu.
Kirlilik sınırını aşan ve iletkenlik ölçer ile kirlendiği tespit edilen su binanın biyolojik arıtma sistemine verilerek, bahçe sulamasında kullanılması farklı bir proje konusu olabilir.
Projemizde tasarladığımız sistemi laboratuar ortamında gerçekleştirebilmek için nargilenin çalışma prensibinden yararlanıldı.
DUMAN KAYNAĞI FİLTRE EDİLMİŞ DUMANIN ATILDIĞI BORU SU TROMPU SU SEVİYESİ KİRLİ DUMAN BORUSU SU HAZNESİ
SONUÇLAR Tablo-1: m=18,491g aromalı tütün yanması sonucu iletkenlik ve oluşan sıcaklık değişimi ölçümleri SICAKLIK ( 0 C) İLETKENLİK ( S /cm ) Saf su başlangıçta 28,0 6 Kirli su Tütünün yanması bittiği anda 29,6 51 Kirli su 5 dak. sonra Kirli su 10 dak. sonra Kirli su 15 dak. sonra (Hazne soğuk suya tutuldu) 29,4 51 29,2 52 28,2 52 Kirli su 20 dak. sonra 27,8 52
Tablo-2: m=1,20g kibrit ve kürdan parçalarının yanması sonucu iletkenlik ve oluşan sıcaklık değişimi ölçümleri SICAKLIK ( 0 C) İLETKENLİK ( S /cm ) Saf su başlangıçta Kirli su yakıtın yanması bittiğinde Kirli su 5 dak.sonra Kirli su 10 dak. sonra Kirli su 15 dak. sonra 27,7 7 28,2 20 27,9 20 27,8 20 27,7 20
Tablo -3: m=1,19 g aromalı tütün dumanının iletkenliğini ve oluşan sıcaklık değişimini göstermektedir. SICAKLIK ( 0 C) İLETKENLİK ( S /cm ) Saf su başlangıçta 28,2 7 Kirli su yakıtın yanması bittiğinde 28,6 34 Kirli su 5 dak. sonra 28,5 33 Kirli su 10 dak. sonra 28,4 34 Kirli su 15 dak. sonra 28,3 34 Kirli su 20 dak. sonra 28,2 34
Tablo-4 m=1,26g aromalı tütün dumanının iletkenliğini ve oluşan sıcaklık değişimini göstermektedir. SICAKLIK ( 0 C) İLETKENLİK ( S /cm ) Saf su başlangıçta Kirli su yakıtın yanması bittiğinde Kirli su 5 dak. sonra Kirli su 10 dak. sonra Kirli su 15 dak. sonra 28,2 7 28,5 21 28,4 22 28,3 22 28,2 22
Bir sıvıda karbondioksit çözündüğünün göstergesi ph değerinin düşmesidir.
Su ph değeri bakımından incelendiğinde: Kirbit ve kürdan dumanı ile: 6,70 den 5,60 a düştü Light mentollü sigara tütünü dumanı ile: 6,70 den 5,89 a düştü. Meyve aromalı tütün dumanı ile: 6,70 den 6,55 e düştü.
DEĞERLENDİRME Projenin amacına uygun olarak tasarlanan deneyler sonucunda filtre işleminin ve sıcaklık değişiminin beklendiği şekilde gerçekleştiği görülmüştür. Yapılabilirliği, kullanılabilirliği ve geliştirilebilirliği görülmüştür.
Modelini kurduğumuz sulu baca filtresi projesi, suyun küçük moleküllere sahip olmasından dolayı hava kirliliğini önlemede ideal bir araçtır. Benzerlerinden farklı olarak çatıya yerleştirildiği için çatının ısıtılması ve yalıtımında kullanılabilmektedir. Böylece hem çevre kirliliği önlenmiş hem de enerji tasarrufu gerçekleşmiş olur.
Sistem geliştirilerek elde edilen sıcak su kalorifer sistemlerinde kullanılabilir yada arıtmadan geçirilerek bahçe sulamada kullanılabilir. Bu sistem sadece çatıda değil küçültülerek binanın herhangi bir bölümünde de kullanılabilir. Sistemin geliştirilmesi durumunda ülke ekonomisine büyük katkılar sağlayacağı düşünülmektedir.
KAYNAKLAR: [1] http://www.rshm.saglik.gov.tr/hki/pdf/hava.pdf [2] http://www.gismap.com.tr [3]http://www.bacafiltreleri.com [4]http://www.ekotekkazan.com.tr [5]http://www.etoplum.com/hava-kirliliginin-nedenleri-sebepleri-onlemeyollari.html [6]http://www.webhatti.com/kultur/29954-hava-kirliligi-nedenleri-veonlemleri.html [7] http://baol-biyo.blogcu.com/cevre-kirliligi/7222913 [8]http://www.ode.com.tr/page.tr/yalitimsozluk.ses.html [9] http://www.nedirturk.com/icatlar/bernoulli-prensibi-nedir.html [10] http://www.fizik.us/basinc/akiskanlarin-basinci.html [11]http://www.webhatti.com/genel-sohbet/56383-nargile-hakkindahersey.html [12]http://tr.wikipedia.org/wiki/Nargile [13] teacher.shaker.k12.nh.us/.../water%20vapor%20pressure%20table.do c
TEŞEKKÜR Çalıştay koordinatörümüz Prof.Dr. Mehmet Ay a Danışmanlarımız; Prof. Dr. Hakan KÖÇKAR ve Prof. Dr. Bilal GÜNEŞ e Teknisyenimiz Araş. Gör. Emine GÜNDÜZ e Kimya Laboratuarındaki çalışmalarımızda bize yardımlarını esirgemeyen Doç. Dr. Yusuf DİLGİN e ve Tüm Çalıştay Ekibine Teşekkür ederiz.