AMBULASYONA YARDIMCI CİHAZLAR DOÇ. DR. MEHMET KARAKOÇ Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi FTR AD. Diyarbakır 30.10.2013 1
YARDIMCI CİHAZLAR Mobilitenin sağlanması rehabilitasyonun en önemli hedeflerinden biridir. 30.10.2013 2
YARDIMCI CİHAZLAR Hastalar yürümek ve ayakta durmak için bir orteze yada desteğe ihtiyaç duyarlar. Bunun için: Baş-boyun kontrolünün gelişmiş olması, Orta/iyi oturma dengesi olması, Yeterli mental düzey Koltuk değneği için gerekli kol ve el kuvvetinin olması koşulu vardır. 30.10.2013 3
YARDIMCI CİHAZLAR Her hasta için potansiyel fonksiyonel düzey belirlenmeli ve sorunlarına göre planlanmalıdır. 30.10.2013 4
YARDIMCI CİHAZLAR 1. FONKSİYONEL YÜRÜYÜCÜLER: A-Dış ortamda yürüyebilenler: B-Eve bağımlı yürüyebilenler: Tekerlekli sandalye transferlerini yapabilirler. 30.10.2013 5
YARDIMCI CİHAZLAR 2. FONKSİYONEL OLMAYAN YÜRÜYÜCÜLER: Fizyoterapi seanslarında yürüyebilirler, diğer zamanlarda tekerlekli sandalye ile ambulasyon sağlarlar. 3. YÜRÜYEMEYENLER: Yalnızca tekerlekli sandalye ile mobilize olabilirler. 30.10.2013 6
Nelerdir? Baston Koltuk değnekleri Walker Tekerlekli sandalye 30.10.2013 7
Kimlere Verilir? Denge problemi yaşayanlar Ağırlık merkezini dengelemede zorluk yaşayanlar Koordinasyon bozukluğu çekenler Yaşlı 30.10.2013 8
Seçimde nelere dikkat edilmelidir? Hastanın fonksiyonu Denge durumu Üst ekstremite fonksiyonu 30.10.2013 9
Faydaları Neler? Denge kontrolu sağlar Ağırlık merkezi dağılımı sağlanır Alt ekstremiteye binen yük azalır Enerji tüketimi azalır 30.10.2013 10
Alt ekstremitede amaçlar Yürüyüşü desteklemek Ağrıyı azaltmak Yükü azaltmak Hareketi kontrol etmek Deformite gelişimini önlemekdüzeltmek 30.10.2013 11
Walker Paralel bar eğitiminden sonra başlanır Maksimum destek sağlar Yürüme yavaştır Üst ekstremite fonksiyonları tam olmalı Bel hizasına kadar gelmelidir. 30.10.2013 12
30.10.2013 13
Yürüteç (Walker) A. Tekerlekli Tip B. Düz Tip 30.10.2013 14
Walker Hastaya maksimum destek sağlanır ama yavaş yürüme sağlar. Özellikle hemiplejik ve ataksik hastalarda faydalıdır Eğer hasta bunu kullanacak üst ekstremite koordinasyonundan yoksun ise walkerin önüne tekerlek ilave edilebilir Walker hastanın bel hizasına kadar gelmelidir Zayıf ve deformiteli eli olanlarda özel önkol destekleri ilave edilebilir Bunların kullanılabilmesi için üst ekstremite kavrama yeteneği, gücü, hareket açıklığı ve kas gücü normal olmalıdır 30.10.2013 15
30.10.2013 16
30.10.2013 17
30.10.2013 18
Koltuk değnekleri En sık aksiller kullanılır Vücut ağırlığının %80 ini alır Kanedyen%25+%25=%50 Kanedyen daha hafif olgularda 30.10.2013 19
Koltuk Değneği Tipleri: A. Aksiller Tip B. Ön kol destekli (Platformlu) Tip 30.10.2013 20
Kanedyen 30.10.2013 21
Koltuk Değneği ve Kanedyen Sorununu bastonla yardım edilemeyen daha ağır hastalara koltuk deneği önerilir Rahat kullanımı için hastanın üst ekstremitenin eklem hareket açıklıkları yeterli ve vücut ağırlığını taşıyabilecek kas gücüne sahip olması gerekir Ağaçdan ve Alüminyumdan yapılır 1-Aksiller Tip Koltuk Değneği 2-Ön Kol Destekli Koltuk Değneği 3-Kanedyen Tipi Koltuk Değneği 30.10.2013 22
Kotuk değneği ölçüsü nasıl alınır? Hasta sırt üstü yatar Ön aksiller kıvrım ile topuk arası uzunluk ölçülür + 5 cm El tutumak yeri dirsek 30 derece ( 20 ) fleksiyonda ayarlanır Tutma yeri büyük trokanter Tuzak nöropatiye dikkat? koltuk altı desteklenir 30.10.2013 23
Kotuk değneği ölçüsü nasıl alınır? Aksiller, ayakta: Paralel bar içinde, aksillanın 5 cm. altı işaretlenir. Distal ucu ayağın 5 cm laterali ve 15 cm önünde olmalıdır. Dirsekler 20-30 fleksiyonda durmalıdır. Pratik yöntem: Hastanın boyu-40 cm 30.10.2013 24
Kotuk değneği ölçüsü nasıl alınır? Kanadiyen, ayakta: Paralel barda ayakta dururken koltuk değneğinin distal ucu ayağın 5 cm lateraline ve 15 cm önüne konur. Dirsekler 20-30 fleksiyonda olmalıdır. Ön kol desteği dirseğin 2,5-3,5 cm altına yerleştirilmelidir 30.10.2013 25
Merdiven Çıkarken önce sağlam ekstremite, ardından opere ekstremite üst basamağa çıkmalı, daha sonra her iki koltuk değneği birden yukarı çıkarılmalıdır İnerken ise önce koltuk değnekleri alt basamağa indirilmeli, ardından opere daha sonra sağlam ekstremite alt basamağa indirilmelidir 30.10.2013 26
30.10.2013 27
30.10.2013 28
30.10.2013 29
Baston Ekstremiteye yük vermek istemiyorsak kulllanmamalıyız. Baston % 20-25 vücut ağırlığını alt ekstremiteden almaktadır 30.10.2013 30
Baston Farklı materyallerden yapılır Uç kısmı kaymayı önleyecek şekilde olmalıdır Tutma yeri tespiti Dirsek 20-30 derece fleksiyonda Büyük trokanter seviyesi 30.10.2013 31
30.10.2013 32
Baston En eski yaygın kullanılan yürümeye yardımcı araçtır Üst ucunda tutamacı olan tek düz çubuk şeklindedir Ağaç ve madeni olabilir Madeni olanların boyunun yararlanabilme kolaylığı vardır Düz zeminde kaymayı önlemek için ucuna emici lastik uç takılmalıdır Bina dışında ise sivri uçlar kaymayı önler Tutma yeri yuvarlak veya T şeklinde olabilir 30.10.2013 33
Nasıl kullanılır? Sağlam tarafa alınır Baston vücuda yakın tutulur, Hasta ekstremitenin önüne geçirilmez. Vücudun önünde veya yanında çok fazla uzakta tutulmaz (dinamik stabilite bozulur). Hasta bacakla birlikte hareket ettirilir Sağlam bacak öne atılırken ağırlık bastona verilir Merdiven çıkarken önce sağlam bacak Merdiven inerken baston ve hasta bacak ileri atılır 30.10.2013 34
30.10.2013 35
30.10.2013 36
Tekerlekli Sandalye Ambulasyon yeteneği olmayan ve bu iş için çok fazla enerji harcayan hastalar için gereklidir Her hastaya özel olarak yapılmalıdır Basınç yaralarını önlemek yastıkçığı kullanılabilir C5 kuadriplejik hastalarda elektrikli tekerlekli iskemle kullanılabilir. Çok yüksek seviye kuadriplejiklerde inspirasyon ve ekspirasyon havası ile çalışan tekerlekli iskemleler kullanılabilir 30.10.2013 37
30.10.2013 38
30.10.2013 39
30.10.2013 40
YARDIMCI CİHAZLAR 30.10.2013 41
30.10.2013 42
Yürüme fonksiyonunu tam kaybetmeyenler için önerilir. 30.10.2013 43
30.10.2013 44
30.10.2013 45
Ortez Ağrıyı hafifletmek, ekstremiteyi stabilize veya immobilize etmek, deformiteleri önlemek veya düzeltmek, fonksiyonu iyileştirmek, pozisyonlamak, desteklemek ve zayıf kaslara yardımcı olmak amacıyla vücuda dışarıdan uygulanan bir cihazdır. 30.10.2013 46
ORTEZ Ortezler, değişik metaller (alüminyum, çelik, titanyum,..), termoplastik (düşük orta veya yüksek yoğunlukta) maddeler, deri, bez, kumaş, v.b. malzemelerden yapılabilir. 30.10.2013 47
ORTEZ Ortez etkileri İmmobilize edici Destekleyici Yardımcı Koruyucu Düzeltici Vertikal yük değiştirici 30.10.2013 48
ORTEZ Ortezler: Alt ekstremite, Gövde Üst ekstremite bölgelerine uygulanmaktadır. 30.10.2013 49
ORTEZ Soft (yumuşak) Semi rijit (yarı yumuşak) Rijit (sert) özelliğe sahiptirler. 30.10.2013 50
ORTEZ 30.10.2013 51
30.10.2013 52
30.10.2013 53
30.10.2013 54
ORTEZ Ölçü alınarak yapılmalı. Baskı dışında rahatsızlık vermemeli. Hafif olmalı. Estetik olmalı. Dayanıklı olmalı. 30.10.2013 55
Ortez; Gerekli olduğu yerde ve gerekli olduğu sürece kullanılmalı Eklem hareketine mümkün ve uygun olduğu kadar izin vermeli Yürüyüşün tüm fazlarında etkin olmalı Hasta uyumu için rahat, kozmetik ve fonksiyonel olmalı Anatomik olmalı 30.10.2013 56
Lateral Kama Medial diz osteoartritinde ilk basamak tedavidir. Dizi valgusa zorlayarak medial kompartımana binen yükü azaltır. Medial meniskus hasarında kullanım? 30.10.2013 57
30.10.2013 58
30.10.2013 59
30.10.2013 60
PROTEZ Eksik olan vücut uzuvlarını taklit edecek şekilde yapılmış aygıtların genel adıdır. Protezler yerine uygulandıkları bölgeye göre adlandırılırlar. Çene-yüz protezleri, diş protezleri, kol, el, bacak protezleri, kulak protezleri, saç protezleri, göz protezleri gibi. Çoğu protez organın fonksiyonunu ve görünümünü tam olarak taklit edemez ancak bir dereceye kadar yardımcı olabilir. Protezler çeşitli maddelerden yapılır. Kauçuk, vinil, akrilik, porselen, titanyum, altın ve benzeri. 30.10.2013 61
30.10.2013 62
PROTEZ Alt ekstremite protezleri: Ayak ve ayakbileği protezleri Diz altı protezleri Diz dezartikülasyon protezleri Diz üstü protezleri Kalça dezartikülasyon ve hemipelvektomi protezleri 30.10.2013 63
30.10.2013 64
PROTEZ Üst ekstremite protezleri: El ve elbileği protezleri Dirsek altı protezleri Dirsek dezartikülasyon protezleri Dirsek üstü protezleri Omuz dezartikülasyon ve forequarter protezleri 30.10.2013 65
PROTEZ Üst ekstremite protezleri: Estetik protezler Mekanik fonksiyonel protezler Myoelektrik protezler 30.10.2013 66
PROTEZ 1. Fonksiyonel olmalı 2. Estetik olmalı 3. Hafif ve rahat olmalı 4. Dayanıklı olmalı 5. Kullanma eğitimi verilmeli 30.10.2013 67