EK-5 DERS PLANI DERS: MESLEK RESİM SINIF: 11AC KONU: ÖĞRENM E ALANI: KAZANI MLAR ARAÇ- GEREÇ: DİŞLİ ÇARKLAR VE ÇEŞİTLERİ Makine Teknolojileri. Dişli çarkları ve çeşitlerini tanır, nerelerde hangi maksatla kullanıldıklarını bilir. Etkileşimli tahta ve öğrencilerin bilgisayar erişiminin olduğu sınıf, İnternet bağlantısı ve aşağıdaki web sayfalarındaki uygulamalar. Sınıfa getirilen Dişli çark örnekleri. Atölyedeki Torna ve Freze Makinaları. SÜRE: 2 ders saati(40+40dakika) *Mevcut ders işlenişi öğretmen kılavuzu veya ders kitabından incelenmiştir. * Süreçlere dahil edilecek e-materyallerle yeni işleniş hazırlanmıştır. * E materyaller konunun başlangıç aşamasında kullanılacaktır. Canlı örnekler keşfetme aşamasında, Dişli çarkların kullanım alanları ile ilgili makinalar ise uygulamalı olarak ikinci dersin başında ilk 15 dakikada gösterilecektir.
İŞLENİŞ : (5E Modeli) 1) Giriş (Engage) (Motivasyon Dikkat Çekme Ön bilgileri harekete geçirme)( 15 dakika) Günlük hayatta karşılaştığımız birçok alet ve makinada kullanılan dişliler,günlük hayatımızın bir parçası olduğu aktarılarak sorular yöneltilir. Bisikletin nasıl hareket ettiğinden başlanarak otomobillerin hareketi arasında bağ kurulur.yeni teknolojik gelişmelerin konuya etkisi sorgulanarak giriş yapılır. Mevcut işlenişe dahil edilecek e-materyaller: (Öğrencinin dikkatini çekecek, motive edecek, ön bilgilerini harekete geçirecek bisiklet ve otomobil mekanizmalarındaki dişli sistemleri ile ilgili e materyaller) http://www.berunes.com/diferansiyelin-calismasi https://www.youtube.com/watch?t=95&v=dlhebv6lynq
2) Keşfetme(10 Dakika) Sınıfa getirilen Dişli çark örnekleri öğrencilere dağıtılacaktır.dişlilerin birbirleri ile çalışmasını incelemeleri istenecektir.arada dolaşılarak rehberlik yapılacaktır.bu suretle;mevcut işlenişteki etkinlikler öğrenci tarafından yapılacaktır.aşağıda ne görüyorsunuz? 3-Açıklama (Explain)-15 dakika DİŞLİ ÇARKLAR VE ÇEŞİTLERİ TANIMIMIZ: Dişli çarklar, hareket ve güç aktarmak için kullanılan ve dönme hareketini bir milden diğer mile, üzerinde açılan dişlerin birbirini kavrayarak dönmesiyle sağlayan önemli makine elemanlarıdır.
Binlerce Yıllık Tarihe Sahiptir! Binlerce yıl önce Mezopotamyalılar sulama tesislerinde Romalıların değirmenlerinde kullandığı söylenmektedir. Günümüzde ise çoğu güç ve hareket aktarımı gereken yerlerde kullanılmaktadır. Günümüzde bilinen en iyi örnek ise arabaların vites kutusunda kullanılmasıdır. Dişli çarklar, tarihi kadar eski ve değerli bir makine elemanı olarak karışımıza çıkmaktadır BAŞLICA DİŞLİ ÇEŞİTLERİ: 1- DÜZ DİŞLİLER: Dişleri düzdür. Bu nedenle imalatı kolay ve ucuzdur.fakat dişler birbiri üzerine fazla yük bindirdiği için orta kuvvette güç ve hareket iletiminde kullanılırlar.çalıştıkları miller birbirine yakın olmalıdır.örn;torna tezgahları..
2-HELİS DİŞLİLER: Düz dişlilerde dişlinin yükü aniden kavrayıp bırakmasının yarattığı sakıncayı ortadan kaldırmak için dişlere helis açısı verilmiştir. Dişleri açılı olduğu için birbiri ile açı yapan millerde de kullanılır. Üstelik bu nedenle yüksek hızda sessiz çalışırlar.daha büyük güç ve hareketi iletirler.örn;freze tezgahları 3-KREMAYER DİŞLİLER Dairesel bir hareketi doğruasl bir harekete geçirmekte kullanılırlar.dişlilerin biri Dairesel iken diğeri doğrusal düzlem üzerindedir. Örn: Matkap tezgahları
4-KONİK DİŞLİLER: Birbirine aykırı genellikle 90 derece açılı millerde güç ve hareketin aktarılmasında kullanırız.dişleri koniktir.örn;tezgah tablaları.. 5-Sonsuz Vida ve Çarkı : Bir milin üzerine açılmış trapez yada modüler sisteme göre açılmış dişler ile bu dişlere uygun olarak hazırlanmış dairesel dişli çarkından meydana gelmiştir. Sonsuz vida mili dönmedikçe dişli çark dönmez.bu özelliğinden dolayı yük ve asansör taşımasında kullanılır. Dişli çarkın diş sayısı örneğin 40 ise; vidalı mil ancak 40 kere döndüğünde çark bir kere döner.bundan dolayı açılıp kapanan kapılarda çok kullanılır.
Zincir Dişliler: Paralel miller arasında mesafe fazla ise güç ve hareketin iletilmesinde kayıp olması istenmiyorsa Zincir dişliler kulanılır.örn: Bisikletlerde; 4-Derinleştirme (Ayrıntıya Girme) (25 Dakika) Atölye ortamında işlenecektir. Açıklama sırasında örnek verilen makinalarda kullanımı uygulamalı olarak gösterilir. Dişlilerin birbiri ile çalışması,makinalarda kullanım amaçları birlikte gözlenir. Etkinlik sırasında bazı öğrencilerden atölyede bulunan dişli çarkları birbirleri ile hareket ettirmesi istenir. Atölyede kullanılan yardımcı aletlerdeki kullanımları öğrencilere yaptırılır.(divizör,matkap,komparatör v.b. Birbiri ile uyumlu ve uyumlu olmayan dişlilerin durumları üzerine tartışma yaratılır. Dişli çarkların yeni teknolojilere adaptasyonu,kullanım çeşitliliği üzerine tartışma açılır.örn;robotik Teknolojisinde ki faydası Bu dişli çeşitlerinden başka dişliler üzerine tartışılır. Örn;Çavuş dişli;(niçin çavuş dişli denmiş acaba!?
5-Değerlendirme(Evaluate)(15 Dakika) Ne anladık?ne öğrendik? Öğrencilerin dişli çarkların birbiri ile uyumu-kullanımı konusunda tereddütleri gözlenir. Dişli çarkları biribiri ile eşleştirme durumları birlikte incelenir. Anlatılan,tartışılan,gözlenen konuyla ilgili sorular sorularak dönütler alınır.örneğin; Sizce Düz dişli ile Helis dişli bir arada çalışabilir mi? Niçin çalışmaz?niçin çalışır? Miller arasında mesafe fazla ise hangi dişliyi kullanırsınız? Acaba başka bir mekanizma kullanabilirmiyiz? Miller arasında açı fazla ise ne yapmalı?v.b.