ŞEFSAN METAL GERİ DÖNÜŞÜM İMALAT SANAYİ TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ GERİ KAZANIMI ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ DÖKÜMCÜLER SİTESİ AHİEVRAN MAHALLESİ 205 SOK. NO:72 SİNCAN/ANKARA Çevre Sağlığı Hizmetleri Gıda ve Su Üretim Pazarlama Müşavirlik Mühendislik İnşaat Sanayi ve Ticaret Limitet Şirketi EK: IV NİHAİ PROJE TANITIM DOSYASI ANKARA-2013
PROJE SAHİBİNİN ADI ADRESİ TELEFON VE FAKS NUMARALARI,E-MAİL ADRESİ PROJENİN ADI PROJE BEDELİ PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ (İLİ, İLÇESİ, MEVKİİ) PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDİNATLARI, ZONE PROJENİN YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ (SEKTÖRÜ, SEKTÖRÜ) PROJENİN NACE KODU PROJE TANITIM DOSYASINI HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ÇALIŞMA GRUBUNUNADI PROJE TANITIM DOSYASINI HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ÇALIŞMA GRUBUNUN ADRESİ, TELEFON VE FAKS NUMARALARI PROJE TANITIM DOSYASI SUNUM TARİHİ (GÜN, AY, YIL) BAŞLIK SAYFASI ŞEFSAN METAL GERİ DÖNÜŞÜM İMALAT SANAYİ TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ Organize Sanayi Bölgesi Dökümcüler Sitesi Ahievran Mahallesi 205 Sok. No:72 Sincan/Ankara TEL/FAX: (0312) 267 29 80 GERİ KAZANIMI 485.000 TL Organize Sanayi Bölgesi Dökümcüler Sitesi Ahievran Mahallesi 205 Sok. No:72 Sincan/Ankara UTM KOOR. FORMATI COĞRAFİ KOOR. FORMATI DATUM: ED-50 DATUM: WFS-84 Nokta PROJEKSİYON: 6 TURU: DERCE-KESİR DERECE Sağa Değer Yukarı Değer Sağa Değer Yukarı Değer 1 461 375 4 426 483 32,5471913 39,9860380 2 461 414 4 426 467 32,5476490 39,9858956 3 461 407 4 426 451 32,5475680 39,9857511 4 461 400 4 426 446 32,5474863 39,9857058 5 461 366 4 426 462 32,5470871 39,9858484 ALAN 947 m 2 DOM 33 ZON 36 ÇED Çevresel Etki Değerlendirme Yönetmeliği Ek-II Listesi 2.ç) Tehlikeli ve özel işleme tabi atıkların fiziksel yöntemlerle geri kazanılması (Ömrünü YERİ tamamlamış lastiklerin, kabloların kırma ve parçalama işlemi hariç olmak üzere). ALT 383102 ÇETSAN Çevre Sağlığı Hizmetleri Gıda ve Su Üretim Pazarlama Müşavirlik Mühendislik İnşaat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi Gökkuşağı Mahallesi Cevizlidere Cd. No:104/8 Balgat-Çankaya / ANKARA Tel: (0312) 472 70 24 Faks: (0312) 472 70 56 28/01/2014 ii
İÇİNDEKİLER Sayfa No BAŞLIK SAYFASI...İİ İÇİNDEKİLER... İİİ TABLOLAR DİZİNİ... İV ŞEKİLLER DİZİNİ... İV EKLER LİSTESİ... İV PROJENİN TEKNİK OLMAYAN ÖZETİ... 5 1. PROJENİN ÖZELLİKLERİ... 8 1.a) Projenin ve Yerin Alternatifleri (Proje Teknolojisinin ve Proje Alanının Seçilme Nedenleri)... 9 1.b) Projenin İş Akım Şeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Çalışacak Personel Sayısı,... 9 1.c) Doğal Kaynakların Kullanımı (arazi kullanımı, su kullanımı, kullanılan enerji türü vb.)... 31 1.ç) Atık Üretimi Miktarı (Katı, Sıvı, Gaz vb.) ve Atıkların Kimyasal Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri... 35 1.d) Kullanılan Teknolojiden ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski... 63 2. PROJENİN YERİ VE ETKİ ALANIN MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ... 64 Projeden Etkilenmesi Muhtemel Alanın Hassasiyeti Değerlendirilirken Aşağıda Verilen Hususlar Göz Önünde Bulundurulmalıdır.... 64 2.a) Mevcut arazi kullanımı ve kalitesi ( tarım alanı, orman alanı, planlı alan, su yüzeyi vb.)... 65 2.b) EK-V deki Duyarlı Yöreler listesi dikkate alınarak ; sulak alanlar, kıyı kesimleri, dağlık ve ormanlık alanlar, tarım alanları, milli parklar, özel koruma alanları, nüfusça yoğun alanlar, tarihsel, kültürel, arkeolojik, ve benzeri önemi olan alanlar, erozyon alanları, heyelan alanları, ağaçlandırılmış alanlar, potansiyel erozyon ve ağaçlandırma alanları ile 167 sayılı Yer altı Suları Hakkında Kanun gereğince korunması gereken akiferler 65 3-) PROJENİN İNŞAAT VE İŞLETME AŞAMASINDA ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER... 70 NOTLAR VE KAYNAKLAR... 79 EKLER... 80 Tablo.20. Proje İçin Seçilen Yerin Koordinatları... 80 Proje alanı ve yakın çevresinin mevcut arazi kullanımını değerlendirmek için; yerleşim alanlarının, ulaşım ağlarının, enerji nakil hatlarının, mevcut tesislerin ve yönetmeliğin Ek:V listesinde yer alan Duyarlı Yöreler Listesinde belirtilen diğer alanların (proje alanı ve yakın çevresinde bulunması halinde) yerlerine ilişkin verileri gösterir bilgiler 1/25000 ölçekli halihazır harita (varsa çevre düzeni planı, yoksa topografik harita) üzerine işlenerek kısaca açıklanması,... 81 Proje alanının ölçekli jeoloji haritası bu harita üzerinde yer altı ve yer üstü sularının gösterimi ve alanın depremsellik durumunun açıklanması.... 81 SİNCAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ VE YAKIN ÇEVRESİNDE TERMAL VE JEOTERMAL SU KAYNAKLARI MEVCUT DEĞİLDİR.... 82 iii
TABLOLAR DİZİNİ Sayfa No Tablo.1 Hammadde Miktarları...29 Tablo 2. Üniteler ve Özellikleri..29 Tablo.3. Kullanılacak Alan Koordinatları...32 Tablo.4. Rezerv Yerlerine Göre Doğal Gazın Kimyasal Bileşimi..34 Tablo.5. Doğal Gazın Değişik Özellikler Açısından Katı Ve Sıvı Yakıtlarla Karşılaştırılması..35 Tablo.6. İşletmede Oluşacak Atıklara İlişkin Bilgiler. 41 Tablo.7. Ankara Meteorolojik Elemanlar Tablosu (1970-2011)....43 Tablo.8. Ankara Esme Sayılarına Göre Rüzgar Verileri (1970-2011)..44 Tablo.9 Makine ve Ekipman Listesi ve Gürültü Seviyeleri..46 Tablo.10 İşletme Aşamasında Kullanılacak Araçların Ses Gücü Düzeylerinin Oktav Bantlarına Dağılımı 47 Tablo.11 İşletme Aşamasında Kullanılacak Araçların Ses Basıncı Düzeyi..47 Tablo.12 Mesafelere Bağlı Olarak Atmosferik Yutuş Değerleri...51 Tablo.13 İşletme Aşamasında Kullanılacak Araçların Nihai Ses Düzeyi.52 Tablo.14 Oktav Bantlardaki Düzeltme Faktörleri 56 Tablo.15. İşletme Aşamasında Kullanılacak Araçların Ses Düzeyi.56 Tablo.16. İşletmede Kullanılacak Araç ve Ekipmanların Toplam Ses Düzeyleri..60 Tablo.17.Mesafelere Göre Ölçülmesi Muhtemel Gürültü Seviyeleri.62 Tablo.18. Endüstri Tesisleri İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri....62 Tablo.19. İşletmede Oluşacak Atıklara İlişkin Bilgiler...76 Tablo.20. Proje İçin Seçilen Yerin Koordinatları 80 ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil.1. Demir ve Demir Dışı Metal Talaşı İş Akım Şeması 12 Şekil.2. Hurda Toplam-Ayırma İş Akım Şeması..13 Şekil.3. Yağlı Kablo Geri Kazanımı İş Akım Şeması...17 Şekil.4. Yıkama Makinesi İş Akım Şeması..18 Şekil.5. Hurda Kablo Geri Dönüşüm Proses Akım Şeması..20 Şekil.6. Elektrikli ve Elektronik Atık İşleme İş Akım Şeması. 23 Şekil.7. Atık Akü Depolama İş Akım Şeması....25 Şekil.8. Genel İş Akım Şeması..26 Şekil.9 Esme Sayılarına Göre Rüzgar Gülü Diyagramı..45 Şekil.10 Hızlarına Göre Rüzgar Gülü Diyagramı 45 EKLER LİSTESİ Ek.1. Resmi Belgeler Ek.2. Yer Bulduru Haritası Ek.3. Yapı Kullanma İzin Belgesi Ek.4. Makina Yerleşim Planı Ek.5. 1/25.000 Ölçekli Topoğrafik Harita Ek.6. 1/25.000 Ölçekli Jeolojik Harita Ek.7. Deprem Haritası Ek.8. İmar Planı Ek.9 Acil Müdahale Planı Ek.10 İzleme Kontrol Formu Ek.11 Faaliyet Alanı Fotoğrafları iv
PROJENİN TEKNİK OLMAYAN ÖZETİ Burada yapılan tüm açıklamaların özeti ile projenin önemli çevresel etkilerinin sıralandığı ve alternatiflerin karşılaştırıldığı genel değerlendirmesi yapılacaktır. Şefsan Metal Geri Dönüşüm İmalat Sanayi Ticaret Limited Şirketi tarafından, Ankara İli, Sincan İlçesi Organize Sanayi Bölgesi Dökümcüler Sitesi Ahievran Mahallesi 205 Sok. No:72 (3038 Ada 25 Nolu Parsel) adresinde Tehlikeli ve Tehlikesiz Atıkların Geri Kazanımı faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Söz konusu tesis hali hazırda Tehlikesiz Atık Toplama Ayırma faaliyetini mevcut adresinde gerçekleştirmekte olup, konuya ilişkin olarak Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nden 13.11.2013 tarih ve 2196 sayı ile ÇED Yönetmeliği Kapsam Dışında yazısı alınmış olup, ilgili yazı Ek.1 de verilmiştir. Söz konusu tesis tehlikesiz atık toplama ayırma faaliyetinin yanı sıra yukarıda belirtilen faaliyetleri de gerçekleştirmeyi planlamaktadır. Proje konusu faaliyet Ankara İli, Sincan İlçesi Organize Sanayi Bölgesi Dökümcüler Sitesi Ahievran Mahallesi 205 Sok. No:72 (3038 Ada 25 Nolu Parsel) adresinde bulunan ve Şefkat Metal Geri Dönüşüm İmalat Sanayi Ticaret Limited Şirketi tarafından Şefsan Metal Geri Dönüşüm İmal Sanayi Tic. Ltd. Şti. ne kiralanan toplam 947 m 2 lik arazi üzerinde 785 m 2 kapalı alanı bulunan işletme binasında gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Söz konusu tesiste üretim aşamalarından önce üretim aşamalarında kullanılacak hammaddelerin kabulü ve depolanması işlemleri yapılacaktır. Proje konusu faaliyet tam kapasite ile işletmeye alındığında, yılda 300 gün ve günde tek vardiya (8 saat) çalışılacak olup, günde toplam 10 personel görev yapacaktır. Proje konusu faaliyet kapsamında tesisin tam kapasite ile çalışması halinde yıllık planlanan hammadde ve üretim miktarları aşağıdaki tabloda gösterildiği şekilde olacaktır. Malzemenin Cinsi Malzemenin Adı Miktarı (ton/yıl) Nihai işlem Hammadde Yağlı-Yağsız Hurda Kablo 1.000 Soyma,kesme,ayırma Hammadde Yağlı Yağsız Demir ve Demir Dışı Metal Talaşı ve Parçacıkları 9.000 Yağından Arındırma Hammadde Atık Akümülatör 150 Depolama Hammadde Elektrikli ve Elektronik Atık 500 İşleme Hammadde Demir ve Demir Dışı Hurda Metal (Tehlikesiz Atık) 29.700 Toplama-Ayırma Ürün Alüminyum Metali 18.921,24 Külçe Al ve Al biyet Üretim Tesislerine Atık Bor yağ (kesme sıvısı) 300 Bertaraf Tesisine 5
Proje konusu faaliyet kapsamında belirlenen proje bedeli ve ayrıntılı açıklamaları aşağıdaki tabloda belirtilmiştir. Makine ve Ekipman Tedarik ve İşlemleri Resmi İşlemler İşçilik-Montaj Nakliye Beklenmeyen Giderler Toplam 350.000.TL 25.000 TL 50.000 TL 10.000 TL 50.000 TL 485.000 TL Çalışan personelin içme ve sosyal tesislerde kullanmak amacıyla ihtiyaç duyduğu günlük su miktarının, kişi başına 150 lt/gün su hesabıyla günlük 1.500 litre su kullanılacaktır. İşletmede çalışan personelin ihtiyaç duyacağı içme suyu ise Sağlık Bakanlığı ndan ruhsatlı kaynak sularından, kullanma suyu ise şehir şebeke suyundan temin edilecektir. Tesiste uygulanması planlanan proseslerden yağlı kablo geri kazanımı faaliyeti dışında kullanılan proseslerde su kullanımı söz konusu değildir. Proses kaynaklı su ihtiyacı şebeke suyundan karşılanacaktır. Ortam temizliği kuru sistemle yapılacaktır. İşletme aşamasında, uygulanacak olan proseslerde doğal gaz kullanımı söz konusu olmayıp, tesis bünyesinde kışın ısınma amaçlı olarak doğal gaz kullanımı söz konusu olacaktır. Diğer yandan proseste kullanılacak olan makine, alet ve cihazların çalıştırılmasında elektrik enerjisinden yararlanılacaktır. Toplam elektrik tüketiminin, yılda yaklaşık 375.435 KW, doğal gaz tüketimin ise; 1.014.000 m 3 olacağı düşünülmektedir. Tesiste yılda 13,4 ton kadar oluşacak evsel nitelikli atıklarla ilgili olarak Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği doğrultusunda sağlam plastik torbalarda toplanıp, sızdırmaz, yıkanıp temizlenebilir, ağzı kapaklı çöp konteynerlerında muhafaza edilecek ve katı atık depolama alanına gönderilecektir. Ambalaj atıkları ise; 24.08.2011 tarih ve 28035 sayılı R.G. de yayımlanan Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği doğrultusunda geri kazanım tesislerine gönderilecektir. Tesiste uygulanması planlanan proseslerden yağlı ve yağsız kablo geri kazanımı prosesleri sonucunda PVC dış koruyucu ve plastik malzeme katı atık olarak oluşacaktır. Söz konusu atıklardan kontamine olmuş PVC malzeme tehlikeli atık kapsamında değerlendirilecek ve ilgili bertaraf tesislerine gönderilecek olup, plastik malzeme ise yetkili labaratuara yaptırılacak analiz sonucuna göre bertaraf veya geri kazanım tesislerine gönderilecektir. İşletmeye kabul edilen ve tehlikesiz atık olarak değerlendirilen hurda kablo işleme ünitesinde oluşacağı düşünülen plastik malzeme ile yağsız kablo geri kazanımı prosesinden oluşacak olan plastik malzeme izinli geri kazanım tesislerine gönderilecektir. Tesis bünyesinde çalışan 10 personelden kaynaklı oluşacak olan evsel nitelikli sıvı atıklar doğrudan mevcut kanalizasyon sistemine verilecektir. 6
Proje kapsamında uygulanması planlanan proseslerden sadece yağlı kablo geri kazanım prosesinde su kullanımı söz konusu olacak olup, yağlı kablo geri kazanım faaliyeti kapsamında işletmeye hammadde olarak alınacak malzeme yarma soyma ve kesme işlemine tabi tutulduktan sonra içerisinde ağırlıkça yaklaşık % 10 oranında bulunabilecek olan madeni yağın fiziksel işlemlerle kablodan alınması amacıyla yıkama işlemi için yıkama makinesine alınacaktır. Bu kapsamda kullanılması planlanan 4,95 ton/yıl kostikli su devr-i daim yaptırılacak ve gün aşırı değiştirilmesi planlanan su ilgili 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı R.G. de yayımlanan Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği doğrultusunda atık sahasında geçici olarak depolanıp, lisanslı bertaraf tesislerine gönderilecektir. Tesis bünyesinde uygulanacak işlemlerde gaz veya toz oluşumu beklenmemektedir. Ancak oluşması muhtemel tozlar torba filtrelerde toplanacaktır. Çıkan gazlar ise baca vasıtasıyla atmosfere deşarj edilecektir. Bu konuyla ilgili olarak 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazetede Yayımlanarak Yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği nde belirtilen sınır değerlere uyulacaktır. Bu amaçla tesiste 1 adet baca çıkışı tesis edilecektir. Baca yüksekliği çatıdan 1,5 metre uzunluğunda olacaktır. Gerekli ölçüm ve analizler yaptırılacaktır. Yağlı ve yağsız demir ve demir dışı metal talaşı geri kazanımı prosesinde yağlı metal talaşları, yağından arındırılmak suretiyle santrifüjden geçirilecektir. Bu aşamada meydana gelecek olan bor yağ atık yağ kapsamında değerlendirilecek olup; 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı R.G. de yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ve 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı R.G. de yayımlanan Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ile 05.07.2008 tarih ve 26927 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik hükümlerine uygun olarak yapılacaktır. Diğer yandan tesiste oluşabilecek atık yağların toplanması, muhafazası, geçici depolanması ve bertarafı 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı R.G. de yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği doğrultusunda yapılacaktır. 7
1. PROJENİN ÖZELLİKLERİ Şefsan Metal Geri Dönüşüm İmalat Sanayi Ticaret Limited Şirketi tarafından, Organize Sanayi Bölgesi Dökümcüler Sitesi Ahievran Mahallesi 205 Sok. No:72 Sincan/Ankara adresinde Tehlikeli ve Tehlikesiz Atıkların Geri Kazanımı faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Söz konusu tesis hali hazırda Tehlikesiz Atık Toplama Ayırma faaliyetini mevcut adresinde gerçekleştirmekte olup, konuya ilişkin olarak Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nden 13.11.2013 tarih ve 2196 sayı ile ÇED Yönetmeliği Kapsam Dışında yazısı alınmış olup, ilgili yazı Ek.1 de verilmiştir. Söz konusu tesis, tehlikesiz atık toplama ayırma faaliyetinin yanı sıra yukarıda belirtilen faaliyetleri de gerçekleştirmeyi planlamaktadır. Proje konusu faaliyet Şefkat Metal Geri Dönüşüm İmalat Sanayi Ticaret Limited Şirketi tarafından Şefsan Metal Geri Dönüşüm İmal Sanayi Tic. Ltd. Şti. ne kiralanan toplam 947 m 2 lik arazi üzerinde 785 m 2 kapalı alanı bulunan işletme binasında gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Konuya ilişkin olarak tesise ait Tapu Senedi ve Kira Sözleşmesi Ek.1 de verilmiştir. Proje kapsamında mevcut yapılar kullanılacağından arazinin hazırlanması ve inşaat işlemleri gerçekleştirilmeyecektir. Söz konusu proje ile tesiste 6000 ton/yıl yağlı, 3000 ton/yıl yağsız olmak üzere yılda yaklaşık toplam 9000 ton/yıl yağlı-yağsız demir ve demir dışı metal talaşı ve parçaları 6500 ton/yıl alüminyum metali, 2500 ton/yıl diğer metaller), yaklaşık 100 ton/yıl ı yağlı ve yaklaşık 900 ton/yıl ı yağsız kablo geri kazanımı ve yaklaşık 29.700 ton/yıl demir ve demir dışı hurda (tehlikesiz atık) toplama ayırma işlenerek tesisin toplam alüminyum üretim kapasitesi yaklaşık 18.921,24 ton/yıl olması planlanmaktadır. Bununla birlikte tesis bünyesinde yaklaşık 500 ton/yıl elektrikli ve elektronik atık işleme ve yaklaşık 150 ton/yıl kadar atık akümülatörün depolanması faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Dolayısıyla 03.10.2013 tarih ve 28784 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği Ek.II Listede, 2.ç) Tehlikeli ve özel işleme tabi atıkların fiziksel yöntemlerle geri kazanılması (Ömrünü tamamlamış lastiklerin, kabloların kırma ve parçalama işlemi hariç olmak üzere) ara başlığı kapsamında bu proje tanıtım dosyası hazırlanmıştır. 8
1.a) Projenin ve Yerin Alternatifleri (Proje Teknolojisinin ve Proje Alanının Seçilme Nedenleri) Proje kapsamında uygulanacak teknolojiyi; yağlı-yağsız kablo geri kazanımı faaliyeti için; kontamine olmuş veya olmamış hurda kabloların yarma-soyma, kesme, kırma, eleme ve yağından arındırma gibi yalnızca fiziksel işlemler uygulanmak suretiyle plastik ve metal (bakır-alüminyum, demir-çelik) kısımlarının birbirinden ayrılması ve yağlı-yağsız (demir ve demir dışı) metal talaşı için ise fiziksel işlemlerle yağından arındırıldıktan sonra külçe alüminyum üretimi faaliyeti olarak tanımlayabiliriz. Ayrıca tesiste hurda toplama-ayırma yöntemi ile de alüminyum metali ve demir ve demir dışı metal üretimi faaliyeti gerçekleştirilecektir. Tesise getirilecek olan demir ve demir dışı metal talaşı ve parçacıkları da yağından arındırılacak ve ilgili döküm firmalarına gönderilmek üzere satışa sunulacaktır. Tesis bünyesinde atık akü depolama faaliyeti ve elektrikli ve elektronik atık geri kazanımı yapılacaktır. Söz konusu proje çevre kirliliğine neden olmadan, kişi ve toplum sağlığını riske sokmayacak şekilde işlenmesi, uygulanan proses sonucu elde edilen metalin ekonomiye yeniden kazandırılması amacıyla elde edilen alüminyum içerikli malzemelerin ilgili firmalara sevkiyatı ile ekonomiye yeniden kazandırılması olarak özetlemek mümkündür. Proje kapsamında uygulanacak olan teknoloji yurt içinde ve yurt dışında yaygın olarak kullanılmakta ve atık malzemelerin değerlendirilmesi nedeniyle de çevre kirliliğinin önlenmesine olan katkıları dolayısıyla özellikle önerilmektedir. Diğer yandan, faaliyet alanı sanayi bölgesi sınırları içinde yer almaktadır. Faaliyet alanı olarak sanayi alanının seçiminde, hammadde teminin de ve ürünün pazarlanmasında çeşitli avantajların olması, bölgede benzeri işyerlerinin olması nedeniyle bazı konularda işbirliği imkanlarının yaratılması, konu ile ilgili olarak alınacak izin ve ruhsatlarda bazı kolaylıkların sağlanması, ana yollara yakın olması gibi nedenler etkili olmuştur. 1.b) Projenin İş Akım Şeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Çalışacak Personel Sayısı, İşletmede; Şefsan Metal Geri Dönüşüm İmalat Sanayi Ticaret Limited Şirketi tarafından, Ankara İli, Sincan İlçesi Organize Sanayi Bölgesi Dökümcüler Sitesi Ahievran Mahallesi 205 Sok. No:72 (3038 Ada 25 Nolu Parsel) adresinde; piyasadan temin edilmek üzere Tehlikeli ve Tehlikesiz Atıkların Geri Kazanımı faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Projenin İş Akım Şemaları ve Açıklamaları: Uygulanması planlanan faaliyetlere ilişkin iş akım şema ve açıklamaları aşağıda verilmiştir. 9
Yağlı ve Yağsız (Demir ve Demir dışı) Metal Talaşı ve Parçacıkları : Demir-çelik ve alüminyum gibi metal malzemelerden makine, araç, cihaz parçaları, çeşitli eşya ve oyuncak imal edilmesi aşamasında, bu malzemelerin kütük, biyet ve külçelerinin işlenmesi, özellikle de çeşitli kalınlıktaki sac ve değişik boyuttaki profillerine kesme ve delme gibi fiziki ve mekanik işlemlerin uygulanması aşamasında meydana gelecek her türlü metal atıklarının geri kazanımı planlanmaktadır. Söz konusu metal atıklarının bazısı herhangi bir kimyasal madde ile kontamine olmazken, bir kısmı uygulanan işlem esnasında kullanılan kesme sıvısı (genellikle bor yağ-madeni yağ) ile bulaşık olarak ortaya çıkmaktadır. Söz konusu metal talaşlarının tamamı, esasen döküm prosesinde hammadde olarak kullanılabilecek ekonomik değeri olan malzemelerdir. Ancak, kesme sıvısı ile kontamine olan metal talaşları, tehlikeli atık kapsamında mütalaa edilmektedir ve bu haliyle de döküm işleminde doğrudan kullanılmaları, hem çevrenin korunmasına yönelik ilgili mevzuat ile getirilen yasaklama ve hem de döküm kalitesini olumsuz yönde etkilemesi nedenleri ile mümkün olmamaktadır. Dolayısıyla, çeşitli metal işleme tesislerinde meydana gelen metal talaşlarının ekonomiye yeniden kazandırılması önem arz etmekte olup, bu kapsamda malzemeye bulaşmış olan kesme sıvısının ayrılması gerekmektedir. Proje konusu faaliyet kapsamında, bu uygulama, yani, metal talaşı içerisinde bulunan kesme sıvısının (madeni yağ) ayrıştırılması işlemi yalnızca fiziksel işlemlerle gerçekleştirilecektir. Dolayısıyla bu malzemelerin döküm fabrikalarında geri kazanım prosesine alınabilmesi için gerekli ön işlem uygulanacaktır. Tesise hammadde olarak getirilecek olan metal talaşlarından, kontamine olmayan demir ve demir dışı metal parça ve talaşlarına herhangi bir işlem uygulanmadan, yalnızca mıknatıstan geçirilmek suretiyle bakır veya alüminyum talaşı içerisindeki demir-çelik malzemelerinin ayrılması ve cinslerine göre (çinko, pirinç, bakır, alüminyum, demir-çelik) ayrılmış olan malzemelerin doğrudan döküm fabrikalarına veya geri kazanım tesislerine gönderilmesi planlanmaktadır. Alüminyum metalinin ise Şefkat Metal Geri Dönüşüm İml. San. ve Tic. Ltd. Şti başta olmak üzere alüminyum metali geri kazanımı yapan tesislere gönderilmesi planlanmaktadır. Ancak kullanılacak diğer hammadde olan kontamine metal talaşları ise yine cinslerine (çinko, pirinç, bakır, alüminyum, demir-çelik) göre ayrı ayrı olmak üzere, yağından arındırılmak amacıyla prosese alınacaktır. Proje kapsamında tesise gelecek olan metal talaşlarının ne kadarının kontamine metal talaşı ve ne kadarının kontamine olmamış metal parça ve talaşları olacağı net olmadığından, proseste kullanılacak malzemeler ve ortaya çıkacak atıklar yönünden azami durum göz önünde bulundurularak tüm malzemenin kontamine metal talaşı olacağı kabul edilmiş ve ona göre hesaplamalar yapılmıştır. Tesiste uygulanacak olan kontamine metal talaşı işleme prosesi iş akım şeması ve açıklaması aşağıda verilmiştir. 05.07.2008 tarih ve 26927 sayılı R.G. de yayımlanan Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik doğrultusunda tesiste işleme tabi tutulacak malzemeler; 10
12 METALLERİN VE PLASTİKLERİN FİZİKİ VE MEKANİK YÜZEY İŞLEMLERİNDEN VE ŞEKİLLENDİRİLMESİNDEN KAYNAKLANAN ATIKLAR 12 01 Metallerin ve Plastiklerin Fiziki ve Mekanik Yüzey İşlemlerinden ve Biçimlendirilmesinden Kaynaklanan Atıklar 12 01 03 Demir dışı metal çapakları ve talaşları 12 01 04 Demir dışı metal toz ve parçacıklar -Kontamine metal talaşları cinslerine göre (demir-çelik, bakır, çinko, pirinç ve alüminyum vs.) ayrı ayrı olmak üzere lisanslı araçlarla işletmeye getirilecek ve tesis edilecek olan hammadde stok alanında, ayrı ayrı düzenlenecek alanlarda depolanacaktır. -Hammadde stok alanının tamamının zemini betonarme, sızdırmaz ve üzeri kapalı olacak ve ayrıca taban eğiminin verildiği ön kısma ızgaralı kanal yapılacak ve kanal, yine sızdırmazlığı tam olarak sağlanmış yaklaşık 50 cm x 50 cm x 50 cm ebatlarında bir rögara bağlantılı olacaktır. -Hammadde depolama alanından alınacak olan kontamine metal talaşı santrifüj ünitesine beslenecektir. -Santrifüj ünitesinde, bir fiziksel işlem olan merkezkaç kuvveti uygulanarak malzeme içinde bulunan kesme sıvısının (bor yağ) malzemeden ayrılması sağlanacaktır. Gerekli görülmesi halinde santrifüj işlemi bir defadan fazla uygulanabilecektir. -Santrifüjde malzemeden ayrılacak olan kesme sıvısı-madeni yağ sızdırmaz, sağlam, ağzı muntazam olarak kapatılabilen plastik bidonlara doldurulacak ve tehlikeli atık depolama alanında muhafaza edilecektir. -Arındırılmış metal talaşlarından alüminyum talaşları külçe üretiminde kullanılmak alüminyum külçe ve biyet üretimi yapan tesislere gönderilecektir. Arındırılmış diğer metal talaşlar ise sızdırmaz konteynırlara konularak, hammadde olarak kullanılmak üzere döküm fabrikalarına gönderilecektir. -İşletmeye kabul edilecek olan kontamine metal talaşları yaklaşık olarak ağırlıkça % 5 oranında kesme sıvısı ihtiva edebilmektedir. Dolayısıyla, santrifüjde uygulanacak işlem sonucunda malzeme içindeki kesme sıvısı metal talaşından ayrılacak ve meydana gelecek olan kesme sıvısının muhafazası, taşınması ve bertarafı Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve ayrıca Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği doğrultusunda yapılacaktır. -İşletmede uygulanacak söz konusu proses için; 29.04.2009 tarih ve 27214 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik gereğince Çevre İzin ve Lisans Belgesi alınacaktır. 11
İş Akım Şeması Hammadde (Kontamine metal talaşı) Santrifüj Kesme sıvısı (Bor yağ) Metal talaşı (kontamine olmayan) Geri kazanım-bertaraf Döküm fabrikalarına (demir-çelik, bakır, pirinç, çinko işleme) Alüminyum geri kazanımı ve külçe alüminyum üretimi yapan tesislere Şekil.1 Demir ve Demir Dışı Metal Talaşı İş Akım Şeması Hurda Metal (Demir-Demir Dışı) Tehlikesiz Atık Toplama-Ayırma : -Hammadde olarak kullanılmak üzere tesise getirilecek olan hurda malzeme, atık kabul ünitesinde kontrol edildikten ve cinsleri, miktarları, nereden geldiği, geliş tarihi gibi bilgiler kayıt edildikten sonra geçici atık depolama ünitesine sevk edilecektir. -Depolama ünitesine sevk edilmeden önce kalifiye eleman tarafından malzemede radyasyon ölçümü yapılacak ve radyoaktif malzeme tespit edildiğinde bu malzeme tesise kabul edilmeyecek ve yetkili kuruma bildirilecektir. -Kalifiye elemanlar tarafından, büyük ebatlı malzemeler doğrudan, küçük ebatlı malzemeler ise yürüyen bant konveyörüne alınarak ve mıknatıstan geçirilerek cinslerine göre ayrılacak ve ilgili ünitelerine sevk edilecektir. -Cinslerine göre ayrılmış olan malzeme; boyutlarını küçültmek ve dolayısıyla kalitesini ve yoğunluğunu artırmak amacıyla makas, oksijenli kesim, taşlama aleti gibi makinelerde piyasadaki döküm firmalarının istemiş olduğu ebatlarda kesim işlemine tabi tutularak ve metal presinden geçirilerek satışa hazır hale getirilecektir. -Preslenmiş olarak istiflenmiş olan malzemeler ilgili döküm firmalarına gönderilecektir. Demir ve demir dışı metal hurda toplama-ayırma faaliyetine ilişkin proses açıklamaları ve iş akım şeması aşağıda verilmiştir. 12
Atık Kabul Ünitesi Radyasyon Kontrolü Geçici Atık Depolama Alanı Mıknatıs ve Manuel Olarak Cinslerine Göre Ayırma Fiziksel İşlemlerle Boyut Küçültme Presleme Ve Stoklama Alüminyum metali Demir-çelik, bakır, çinko, prinç vs. Alüminyum Geri Kazanım Tesislerine Döküm Fabrikalarına Sevkiyat Şekil.2 Hurda Toplam-Ayırma İş Akım Şeması Hurda geri kazanımı ile ilgili olarak; stoklama sahasının zemini beton ile kaplanacak olup, yağmur suyu toplanma kanalları ile suyun drenajı sağlanacaktır. Gerekli alet ve ekipmanlar (kesme, presleme vs.) bulundurulacaktır. Bu konuya esas olarak 17.06.2011 tarih ve 27967 sayılı R.G. de yayımlanan Bazı Tehlikesiz Atıkların Geri Kazanımı Tebliği madde 11 de belirtilen şartlara aynen uyulacaktır. Tesise kesinlikle tehlikeli atık kapsamına giren kontamine malzeme kabul edilmeyecektir. Hurda metal geri kazanımı ile ilgili olarak; stoklama sahasının zemini beton ile kaplanacak olup, yağmur suyu toplanma kanalları ile suyun drenajı sağlanacaktır. Gerekli alet ve ekipmanlar(kesme, presleme vs.) bulundurulacaktır. 13
Yağlı Kablo Geri Kazanım Prosesi İşletmede; kablo üretim fabrikalarındaki hatalı üretimden kaynaklanan veya kullanımları sonucu zamana ve çeşitli sebeplere bağlı olarak deforme olan kontamine olmuş veya olmamış kabloların yarma-soyma, kesme, kırma, eleme, gibi yalnızca fiziksel işlemler uygulanmak suretiyle plastik ve metal (bakır-alüminyum, demir-çelik) kısımlarının birbirinden ayrılması, plastik kısımların tesis bünyesinde bulunan geçici atık depolama alanında depolanması sağlanacak ve plastik ambalaj atığı geri kazanım tesislerine, metal (bakır, alüminyum, demirçelik) kısımlardan bakırın bakır kullanıcılarına, alüminyumun ise külçe alüminyum üretim tesislerine gönderilecek veya ilgili izinli döküm fabrikalarında işlenerek yeniden ekonomiye kazandırılması sağlanacaktır. -Yılda yaklaşık 100 ton kadar yıkama işlemine tabi tutulacak olan yağlı kablonun; mevcut uygulamalar göz önüne alındığında, ağırlıkça yaklaşık %75 oranında metal, %10 oranında plastik, %5 PVC dış koruyucu ve %10 oranında madeni yağ ihtiva edeceği esas alınacaktır. -Tesiste, işlem görecek kontamine kabloların depolanması amacıyla ayrı bir ünite düzenlenecektir. Bu ünitenin taban ve duvarları betonarme, zemini sızdırmaz ve pürüzsüz, aydınlatılması ve havalandırması tabi ve suni olarak yeterli düzeyde yapılmış, zemini, arka kısma tesis edilecek ve ucu yine sızdırmaz, 50 cm. çapında ve 50 cm derinliğinde rögara bağlı ızgaralı kanala doğru meyilli kapalı bir ünite olacaktır. -Kontamine kablolar tehlikeli atık kapsamında değerlendiriliyor olması nedeniyle lisanslı araçlarla taşınacak, taşınmasında, depolanmasında ve işlenmesinde 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı R.G. de yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ile 05.07.2008 tarih ve 26927 sayılı R.G. de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. -Proseste hammadde olarak kullanılacak olan kontamine kablolar işletmeye geldiğinde hammadde kabul ünitesinde kalifiye elemanlar tarafından incelenecek, ulusal atık taşıma formundaki bilgilere uyumu kontrol edilecek ve gerekli kontrol, tartım ve kayıt işlemleri tamamlandıktan sonra tesiste yer alan hammadde depolama ünitesine alınacaktır. -Yağlı kablolarda, iletkenliği çok düşük madeni yağlar kullanılmaktadır. Yağ, birden fazla kablonun birlikte yer aldığı ve bir PVC dış koruyucu içine alınmış kablolarda, dış koruyucu PVC nin içi ile kabloların dış yüzeyi arasında yer almaktadır. Dolayısıyla metal kısım yağ ile doğrudan temas etmemektedir. -Hammadde depolama alanından alınarak işleme sokulacak olan kontamine kablolar öncelikle yarma ve soyma ünitesinde işleme tabi tutulacak ve kablo demetinin üzerinde bulunan koruyucu PVC, kablo boyunca yarılacak ve sıyrılarak alınacaktır. Kablodan alınan PVC dış koruyucu doğrudan sızdırmaz konteynere alınacaktır. -Geriye kalan ve üzerinde yağ bulunan kablolar ise kesme ünitesinde yaklaşık 1 metre boyutunda kesilerek ayrı bir sızdırmaz konteynere alınacaktır. 14
-Dış yüzeyde bulunan PVC malzeme sızdırmaz konteynere alınacak ve tehlikeli atık depolama alanına götürülecektir. Burada biriktirilen malzeme en fazla 6 ay süresince bekletilecek ve yeteri miktara ulaşınca izin ve lisanlı bertaraf tesislerine gönderilecektir. -Hammadde olarak işlem görecek olan yağlı kablolarda (kontamine kablolar) ağırlıkça yaklaşık % 10 oranında bulunabilecek olan söz konusu madeni yağın ayrılabilmesi için uygulanacak olan yıkama işlemi, kapalı sistem çalışan tam otomatik yıkama makinesinde gerçekleştirilecektir. - Kesim işlemi tamamlanmış ve metal yüzeyinde bir yağ bulaşığı bulunmayan kablolar manuel olarak yıkama makinesinde bulunan elekler üzerine yerleştirilecektir. -Makine içerisindeki elek üzerine alınan malzeme, üzerine sıcak ve kostikli su (yıkama solüsyon) pülverize olarak basınçlandırılmış su taneleri şeklinde verilir. -Yıkama da kullanılan su eleklerden geçerek altta bulunan haznede toplanır. -Yıkama sularının toplandığı hazne aynı zamanda yağ tutucu görevini de yapacaktır. -Haznenin üst kısmında toplanan yağlar bir savaktan alınarak sızdırmaz bir konteynere konulacak, yağların analizi yaptırılacak ve analiz sonuçlarına göre geri kazanım veya bertarafı yaptırılacaktır. -Haznenin tabanında biriken yıkama suları ise tekrar kullanılmak üzere bir pompa vasıtasıyla solüsyon tankına devr-i daim yaptırılacaktır. -Devr-i daim yaptırılan yıkama sularının gün aşırı kirleneceği planlanmaktadır. Günde 0,33 ton (100ton/300gün = 0,33 ton/gün = 330 kg/gün) yağlı kablonun yıkanacağı ve yağlı kablonun ağırlıkça %10 u oranında yıkama suyunun kullanılacağı esas alındığında 2 gün sonunda 0,033 ton kadar kirlenmiş atık suyun ortaya çıkacağı görülmektedir. Yılda 300 gün çalışacağı ve yağlı kablo yıkama geri kazanımı prosesinde kullanılacak olan kostikli solüsyonun gün aşırı değiştirileceği göz önünde bulundurulursa buradan hareketle; 0,033 ton/gün x 300 gün/2gün = 4,95 ton/yıl kostikli solüsyon oluşacaktır. -Yıkama suyunun biriktirildiği hazneden yağı ayrılmış olarak gün aşırı 33 lt kadar çıkacak olan kirlenmiş yıkama suyu yaklaşık 10 ton kapasiteli fiberglas tankta toplanacak ve tehlikeli atık kapsamında değerlendirilmek suretiyle belirli miktara ulaşması sonucunda yaklaşık 2 ayda bir 150 litrelik ağzı kapaklı, sızdırmaz, plastik bidonlara alınarak geçici atık depolama alanına alınacak ve buradan izinli ve lisanslı bertaraf tesisine gönderilecek ve bertarafı sağlanacaktır. -Diğer yandan günlük yıkama işlemine tabi tutulacak 330 kg yağlı kablodan 49,5 lt/gün (0,33*0,15= 49,5 lt/gün) madeni yağın yıkanarak kablodan ayrıştırılacağı, söz konusu yağın yaklaşık %95 inin (49,5*0,95= 47,025 lt/gün) kirli su haznesinde (yağ tutucu) atıksudan ayrıştırılacağı planlanmaktadır. Dolayısıyla yağ tutucuda tutulan yaklaşık 49,5 lt/gün miktarındaki atık madeni yağ sızdırmaz kapalı konteynerde biriktirilecek ve yaptırılacak analizi sonucuna göre geri kazanım veya bertaraf tesisine gönderilecektir. 15
-Yağından tamamen arındırılmış olan kablolar kırma ve parçalama işlemi için kapalı sistem çalışan kırıcıya beslenecektir. -Yarma-soyma, kesme ve yıkama işlemine tabi tutulmuş olan malzeme kırıcıda önce ebatları yaklaşık 10 mm ye kadar, daha sonra da 3 mm. ye kadar küçülecek şekilde kırma ve parçalama işlemine tabi tutulacaktır. -Kırıcıda uygulanacak işlem sonucunda malzemenin plastik ve metal kısımları ayrılacak ve metalden çok daha hafif olan plastik kısım yine kapalı sistem bir fan yardımı ile çekilecek ve torba filtrelere verilecektir. -Torba filtrelerde tutulan plastik malzeme siklonlarda birikecek ve yaklaşık 50 kg. polietilen torbalara konularak ürün stok alanına alınacaktır. -Kırıcının tabanında kalan metal kısım, içinde kalabilecek plastik malzemeden ayrılması amacıyla vibratörlü eleğe alınacaktır. Burada ayrılan plastik malzeme torba filtrelerde tutulan plastik malzeme ile birlikte işlem görecek ve ambalajlanacaktır. -Yıkama işlemine tabi tutulması nedeniyle, nemli vaziyetteki kablo ve PVC malzemeye uygulanacak kırma, parçalama ve eleme işlemleri aşamasında herhangi bir toz oluşumu beklenmemektedir. Diğer yandan, hem kırma ve hem de plastik kısmın torba filtrelere taşınması işlemi kapalı sistem gerçekleştirileceğinden oluşabilecek tozların da tamamı tutulacaktır. -Eleme işlemi sonucu metal ve plastik kısımlar ayrıştırılmış olacaktır. Bununla birlikte vibratörlü elekten alınan kırılmış plastik malzeme, incelendikten sonra içerisinde ekonomik değerde bakır bulundurması durumunda tekrar vibratörlü eleğe verilecek ve malzemenin içerisindeki metalinden tamamen ayrışması sağlanacaktır. -Elde edilen metal kısım (bakır-alüminyum, demir-çelik ) ise içerisindeki bakır-demirçeliğin ayrılması amacıyla manyetik banttan geçirilecek ve ayrı ayrı toplanan bakıralüminyum ve demir-çelik metalleri mamul madde stok alanına alınacak ve buradan da ilgili izinli döküm fabrikalarına veya külçe alüminyum üretim tesislerine gönderilecektir. (İçerisinde bakır bulunan kablolar ile alüminyum bulunan kablolar aynı anda işlenmeyecektir.) GEÇİCİ ATIK DEPOLAMA ALANI: Proje konusu tesisin tam kapasite ile faaliyete geçmesi halinde, işletmede oluşacak evsel ve endüstriyel tüm atıkların geçici olarak muhafaza edilmesi amacıyla yaklaşık 25 m 2 taban alanı olan bir Geçici Atık Depolama Ünitesi tesis edilecektir. Geçici atık depolama alanı üzeri kapalı, tabanı ve duvarları sızdırmaz olarak inşa edilecektir. Kapısı sorumlunun gözetiminde sürekli kilitli bulundurulacaktır. Söz konusu ünite; tehlikeli ve tehlikesiz atıklar olmak üzere iki bölümden oluşacaktır. Özellikle sıvı atıklar, sağlam ambalajlar içerisinde ve ahşap ızgaralar üzerinde 16
muhafaza edilecektir. Ünitenin taban eğimi, kapı girişine inşa edilecek ızgaralı kanala verilecektir. Söz konusu tehlikeli atıkların toplanması, geçici olarak depolanması, taşınması, geri kazanımı veya bertarafı gibi işlemlerde, 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve 05.07.2008 tarih ve 26927 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Atık Kabul Ünitesi Kontamine Kablo Depolama Alanı Yarma ve Soyma Kontamine koruyucu PVC atık depolama alanı Kesme Yıkama Makinesi NaOH+Su tankı Devr-i Daim Kullanılmış solüsyon haznesi (yağ tutucu) Kırma-Parçalama Atık madeni yağ geri kazanımbertaraf Kirli Solüsyon Bertaraf Eleme(Vibrasyon Elek) Plastik Kısım Mıknatıs Metalik Kısım Plastik Kısım Fan Plastik Malz. Demir-Çelik Bakır-Aliminyum Torba Filtre. Depo Siklonlar İlgili Firmalara Sevk Hammadde Olarak Sevk Şekil 3. Yağlı Kablo Geri Kazanımı İş Akım Şeması 17
NaOH + Su(Yıkama Solüsyonu) Yıkama solüsyonu devr-i daim Yıkama Makinesi Yıkama Solüsyonu Kirlenmiş Yıkama Solüsyonu NaOH solüsyonu ve su haznesi Yağ Tutucu Nötralizasyon Bertaraf Yağ Geri Kazanım veya Bertaraf Şekil 4. Yıkama Makinesi İş Akım Şeması Yağsız (Hurda) Kablo Geri Dönüşümü -Geri kazanımını sağlamak üzere, yılda yaklaşık 900 ton/yıl kadar tesise getirilmesi planlanan yağsız hurda kablolar hammadde depo alanına alınacak ve yağsız hurda kablolar yıkama işlemlerinden geçirilmeyeceği için direkt olarak prosese alınarak kesme, soyma işlemlerinden geçirilecektir. -Kesme, soyma işlemlerinden geçirilen yağsız hurda kablolar kırma ve parçalama işlemi için kapalı sistem çalışan kırıcıya beslenecektir. -Yarma-soyma ve kesme işlemine tabi tutulmuş olan malzeme kırıcıda önce ebatları yaklaşık 10 mm ye kadar, daha sonra da 3 mm. ye kadar küçülecek şekilde kırma ve parçalama işlemine tabi tutulacaktır. 18
-Kırıcıda uygulanacak işlem sonucunda malzemenin plastik ve metal kısımları ayrılacak ve metalden çok daha hafif olan plastik kısım yine kapalı sistem bir fan yardımı ile çekilecek ve torba filtrelere verilecektir. -Torba filtrelerde tutulan plastik malzeme siklonlarda birikecek ve yaklaşık 50 kg. polietilen torbalara konularak ürün stok alanına alınacaktır. -Kırıcının tabanında kalan metal kısım, içinde kalabilecek plastik malzemeden ayrılması amacıyla vibratörlü eleğe alınacaktır. Burada ayrılan plastik malzeme torba filtrelerde tutulan plastik malzeme ile birlikte işlem görecek ve ambalajlanacaktır. - Kablo ve PVC malzemeye uygulanacak kırma, parçalama ve eleme işlemleri aşamasında herhangi bir toz oluşumu beklenmemektedir. Diğer yandan, hem kırma ve hem de plastik kısmın torba filtrelere taşınması işlemi kapalı sistem gerçekleştirileceğinden oluşabilecek tozların da tamamı tutulacaktır. -Eleme işlemi sonucu metal ve plastik kısımlar ayrıştırılmış olacaktır. Bununla birlikte vibratörlü elekten alınan kırılmış plastik malzeme, incelendikten sonra içerisinde metal bulundurması durumunda tekrar vibratörlü eleğe verilecek ve malzemenin içerisindeki metalinden tamamen ayrışması sağlanacaktır. -Elde edilen metal kısım (bakır-alüminyum, demir-çelik ) ise içerisindeki bakır-demirçeliğin ayrılması amacıyla manyetik banttan geçirilecek ve ayrı ayrı toplanan bakıralüminyum ve demir-çelik metalleri mamul madde stok alanına alınacak ve buradan da ilgili izinli döküm fabrikalarına veya külçe alüminyum üretim tesislerine gönderilecektir. (İçerisinde bakır bulunan kablolar ile alüminyum bulunan kablolar aynı anda işlenmeyecektir.) 19
Yağsız (Hurda) Kablo Depolama Kesme ve Soyma Fan Kırma ve Eleme Metal Plastik Külçe Al ve Al Biyet Üretim Tesislerine Döküm Fabrikalarına Sevkiyat Plastik Stok Sahası İlgili Firmalara Sevkiyat Şekil 5. Hurda Kablo Geri Dönüşüm Proses Akım Şeması Söz konusu Tehlikesiz atıklarla ilgili olarak; Bazı Tehlikesiz Atıkların Geri Kazanımı Tebliği içerisinde yer verilen tüm hususlara uyulacaktır. Elektrikli ve Elektronik İşleme : İşletmede uygulanması planlanan elektrikli ve elektronik atıkların geri kazanımı işleminde elektrikli ve elektronik atık olarak tariflenmiş 10 ana kategori içerisinde tariflenmiş atık cinsleri işletmeye kabul edilecektir. Tesise kabul edilecek tüm atık elektrikli ve elektronik eşyalar ilk etapta radyasyon ölçümünden geçirileceğinden iş akım şemasında bu hususlara yer verilmemiştir. Radyasyon rastlanan malzemeler karantinaya alınacak ve çözüm noktasında Türkiye Atom Enerjisi yetkili birimleri haberdar edilecektir. Proses temel anlamda elektronik atık içerisinde yer alan ve tehlikelilik özelliği önemli görülen ekipmanların usulune uygun yol ve yöntemlerle ekipman içerisinden alınması ve kalan hurda kategorisinde yer alan malzemelerin tesis bünyesinde geri kazanımına ve ergitici firmalara gönderilmesi esasına dayanmaktadır. Tesise kabul edilecek büyük ev eşyalarından soğutucu ve iklimlendirme cihazları için; cihazlarda bulunan soğutma gazı, tesise alınacak gaz toplama sistemi ile çekilerek tüp içerisinde depolanacaktır. Ayrıca alınan atık eşyaların kablo kısmı ve kompresör kısmı 20
eşyadan ayrılacaktır. Çıkan parçaların durumuna göre geri kazanım veya bertarafı sağlanacaktır. Büyük beyaz eşyalar (buzdolabı/soğutucular/iklimlendirme cihazları hariç) ve otomatlardan; içerisinde asbest bulunan ekipmanlar işlemeye tabi tutulmadan önce asbest içeren parçalar ön demontaj ile çıkarılacak ve ayrı olarak biriktirilecektir. Bunun mümkün olmaması durumunda ekipman işlemeye tabi tutulmadan uygun şekilde bertaraf edilecektir. İçerisinde seramik lifler bulunan ekipmanlar işleme alınmadan önce seramik lif içeren parçalar ön demontaj ile çıkarılacak ve ayrı olarak biriktirilecektir. Bilişim ve telekomünikasyon aletleri içerisinde elektronik aletin bir parçası statüsünde yer alan devre kartları üzerinde değerli metallerin tesiste geri kazanımı söz konusu değildir. Bu tür malzemelerin raporun hazırlandığı tarih itibariyle Türkiye de geri kazanımı yapılmamakta yurt dışına satışı yapılmaktadır. Bilişim ve telekominkasyon aletlerinden olan televizyon ve monitörlerin demonte işlemi yapıldıktan sonra oluşacak olan malzemeler plastik metal ve katot ışın tüpleridir. Öncelikle uygun yöntemle ön cam ve arka cam birbirinden ayrılacaktır. Floresan kaplamayı ve aradaki fosfor tabakasını temizleyecek ekipman bulunacaktır. Fosforun tutulmasını sağlayacak şekilde filtre sistemi yapılacaktır. Tesiste kurşunlu cam ve kurşunsuz cam ayrı olarak biriktirilecek olup, geri kazanım veya bertarafının sağlanması amacıyla lisanslı tesislere gönderilecektir. LCD lerde bulunan cıva içeren floresan lambalar kırılmayacak şekilde ekranlardan sökülür. Plazmalarda, iki cam panel arasında bulunan odacıklardaki gaz karışımlar uygun yöntemle alınacaktır. Tesise kabul edilecek küçük ev aletleri, elektrikli ve elektronik aletler, oyuncaklar, spor ve eğlence ekipmanları, tıbbi cihazlar, izleme ve kontrol aletlerinden içerisinde asbest içeren ekipmanlar ve seramik lifler içeren ekipmanlar işlemeye tabi tutulmadan önce ön demontaj işlemi yapılacaktır. Asbest içeren malzemeler ve seramik lifler içeren malzemeler ayrı ayrı depolanacak ve izin ve lisanslı geri kazanım veya bertaraf tesislerine gönderilecektir. Aydınlatma ekipmanlarının flüoresan lambalar ve diğer civa içeren atıklar- toplama ve taşınması sırasında kırılmaması için gerekli tedbirler alınacaktır. Söz konusu ekipmanlar tesise alındıktan sonra üzerinde bulunan kâğıtlar ayrıştırılacak ve lisanslı geri kazanım firmalarına gönderilecektir. Tesiste fosforun ve cıvanın ayrıştırılmasını sağlayacak ekipmanlar ile filtre sistemi bulundurulacaktır. Bu işlem sonucu oluşan fosfor ve cam tozu ayrı ayrı depolanacak ve geri kazanım veya bertarafı sağlanacaktır. - Tesise kabul edilecek atık elektrikli ve elektronik eşyalar, kategorilerine göre hammadde deposuna alınacaktır. - Önce tekrar kullanım veya satılabilir parçalar için testi gerçekleştirilecek ve uygunluk durumlarına göre sınıflandırılmak üzere öncelikle prize takılıp çalışıp çalışmadığı kontrol edilecek, çalışır durumda olanlar tekrar kullanılması amacıyla iade edilecektir. 21
-Malzeme eğer çalışmıyorsa hacim, ürün çeşidi, tabi tutulacağı fiziksel işlemler esas alınarak söküm ekipmanı belirlenir. -Çalışmıyor vaziyette olan elektronik atık haline dönüşmüş ekipmanlar için ayrıştırma ve geri kazanım işlemleri gerçekleştirilecektir. -Kullanımlar sonucu özelliğini kaybetmiş olan elektronik atıklar işletmeye lisanslı araçlarla getirilecek ve sızdırmaz, üstü kapalı alanda depolanacaktır. -Atık kabul ünitesinden söz konusu atıklar önce fiziksel kontrolden geçirilecektir. Fiziksel kontrol esnasında radyasyon ölçüm cihazı ile gerekli kontroller yapılacaktır. -Uygun olmayan atıklar, lisanslı tesislere gönderilecektir. Uygun özellikte olanlar, tedarikçi veya üretici firmadan temin edilen söküm bilgileri ışığında söküm işlemine tabii tutulacak ve bileşenlerine ayrılacaktır. Bu işlem manuel olarak yapılacaktır ve bu işlem sonucunda tehlikeli ve tehlikesiz kısımlar ayrıştırılacaktır. -Ayrıca tesis bünyesine kesinlikle PCB içerikli elektrik elektronik atıkların kabulü yapılmayacaktır. Atık alım işlemi başlamadan atık üreticisinden gerekli bilgiler, numune alınacak analizleri yapıldıktan sonra tesisimize gönderimi gerçekleştirilecektir. -Söküm ve ayrılma işleminin ardından söz konusu parçalar tesis içerisinde bulunan, cinslerine göre belirlenmiş bölmelere ayrılacak ve özelliklerine göre ayrı ayrı konteynırlarda muhafaza edilecektir. -Atık elektrikli ve elektronik eşyalarda bazı zararlı maddeleri içeren parçaların çevre ve insan sağlığına olumsuz etkilerinin azaltılması maksatıyla, Şalter veya arka ışık lambaları gibi civa içeren bileşenler, Piller, Cep telefonlarının basılı devre kartları, diğer cihazlarda alanı 10 cm 2 den büyük devre kartları, Renkli toner dahil olmak üzere, sıvı ve katı akışkan toner kartuşları, Bromlu alev geciktirici içeren plastikleri, Asbestli atıklar ve asbest ihtiva eden bileşenleri, Katod ışın tüplerini, Kloroflorokarbonlar (CFC), Hidrokloroflorokarbonlar (HCFC), Hidroflorokarbonlar (HFC) ve hidrokarbonlar (HC), Gaz deşarj lambaları, Alanı 100 cm 2 den büyük olan LCD ekranlar, Dış elektrik kabloları, Yanmaz seramik fibreleri ihtiva eden bileşenleri, Radyasyon ile ilgili yasa ve yönetmeliklerde verilen emniyet limitelerinin altında kalanlar hariç, radyo aktif maddeler içeren bileşenleri, Yüksekliği ve çapı 25 mm yi geçen veya benzeri bir hacme sahip olan elektrolit kapasitörler, 22
Diğer parçalardan ayrı olarak sökülecektir. Diğer parçalardan ayrı olarak depolanacaktır ve lisaslı geri kazanım/bertaraf tesislerine gönderilecektir. -Ardından özelliklerine göre, geri dönüşüm, geri kazanım veya bertaraf tesislerine gönderilecektir. -Tesis bünyesinde geri kazanım işlemi esnasında oluşacak değerlendirilebilir metal parçalar yine tesis bünyesinde yeralan kapalı alanlarda toplanarak amacına uygun olacak şekilde değerlendirilecektir. Diğer yandan elektronik atık içerisinden çıkabilecek kablolar ve oluşacak diğer tehlikesiz atıklar cinslerine göre ayrılacak ve işletme içerisinde değerlendirilecektir. Atık Kabul Ünitesi Çalışmıyorsa Kontrol Çalışıyorsa kullanım için iade Fiziksel Kontrol Fiziksel Söküm ve Parçalama Ön Ayrıştırma Tesis Bünyesinde Sınıflandırılır Lisanslı Geri Kazanım Tesislerine Gönderilir Tehlikesiz İse, Tehlikeli İse Tesis bünyesinde geri kazanılabilir nitelikteki malzemelerin geri kazanımı gerçekleştirilecektir. Demonte İşlemi Tehlikeli İse, Geri Kazanıma Tesis bünyesinde geri kazanılamayan malzemeler geri kazanım tesislerine gönderilir Lisanaslı Bertaraf Tesislerine Gönderilir Şekil 6. Elektronik Atık İşleme Akım Şeması 23
Bu anlamda, 30.05.2008 tarih ve 26891 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren, Elektrikli Ve Elektronik Eşyalarda Bazı Zararlı Maddelerin Kullanımının Sınırlandırılmasına Dair Yönetmelik kapsamında belirtilen, 1. Geri Kazanım Verimleri Avrupa Birliği tarafından yayınlanmış atık elektrik ve elektronik cihazlar yönergesi (WEEE) kapsamında, Belirtilen geri kazanım oranlarında işleme faaliyetleri yürütülecektir. Atık Akümülatör Depolama : Atık akümülatör geçici depolama faaliyeti gerçekleştirmeyi planlayan Şefsan Metal Geri Dönüşüm İmalat Sanayi Ticaret Limited Şirketi, yetkilendirilmiş kuruluşlar ile sözleşme yapacaktır. - Tesiste giriş bölümü, atık akümülatör kabul ünitesi, atık akümülatör proses sahası ve diğer çalışma bölümleri uygun şekilde düzenlenecektir. 24
- Tesis atık akümülatör nakliye araçlarının giriş çıkışına uygun olacaktır. - Tesisin çevresinin koruma altına alınacak ve giriş ve çıkışın denetlendiği bir çit veya duvar ile çevrilecektir. Belirlenen alana personelden başkasının izinsiz girmesi yasak olacaktır. - Tesis alanının atık akümülatörle temasta olan kısımlarında zemin geçirimsizliğinin sağlanacaktır. Bu amaçla kalınlığı en az 25 cm olan betonarme veya asfalt zeminin yapılacak ve duvarların aside karşı dayanıklı malzeme ile kaplanacaktır. - Sızdırma ve akıntı yapmayan atık akümülatörlerin en fazla beş adedi üst üste konulacak olup beş adetten fazla akümülatörün üst üste koyulması gibi bir durum söz konusu olmayacaktır. -Sızdıran akümülatörler ise sızdırmaz polipropilen kaplarda muhafaza edilecektir. - Atık kabul alanı ve işletme alanı yağmura karşı korunacaktır. - Sahada ortaya çıkan yağmur suları, yıkama ve benzeri atık suların ayrı toplanarak, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği nde yer alan sınır değerlere uygun şekilde arıtımı sağlanacaktır. - Tesis içinde meydana gelebilecek döküntü ve sızıntıları önlemek amacıyla gerekli tertibat ve emici malzemeler tesis bünyesinde halihazırda bulundurulacak olup, bu malzemelerin tesis içinde kolay şekilde kullanılabilmesini sağlayacak uygun noktalarda depolanacaktır. - Geçici depolama alanında atık akümülatörler 90 günden fazla tutulamayacaktır. Tesise getirilen akülerin sızıntı kontrolü Sızıntı var ise Sızıntı yok ise Sızdırmaz polipropilen kaplarda muhafaza En fazla beş adedinin üst üste koyulması En geç 3 ayda bir atık akü geri kazanımı yapan firmalara sevkiyat Şekil 7. Atık Akü Depolama İş Akım Şeması 25
GENEL İŞ AKIM ŞEMASI Yağlı-yağsız kablo geri kazanımı Hammadde (Yağlı-yağsız alüminyum metal talaşı) Hurda Metal Fiziksel işlemler Plastik ve PVC Santrifüj Alüminyum metali Bertaraf veya geri kazanım tesisine Alüminyum metali Alüminyum metali Kesme sıvısı Diğer metaller (demir,bakır, kurşun) Külçe Al veya Al Biyet Üretimi Yapan Tesislere Bertaraf Döküm fabrikalarına Şekil 8. Genel İş Akım Şeması -İşletmede oluşan ve depolandıktan sonra bertarafı düşünülen alüminyum oksit tozu ve kesme sıvısı (bor yağ) ile ilgili uygulama 29.04.2009 tarih ve 27214 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik ile 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği doğrultusunda yapılacaktır. -İşletmede uygulanacak söz konusu prosesler için; 29.04.2009 tarih ve 27214 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik gereğince Çevre İzin ve Lisans Belgesi alınacaktır. Kapasitesi: Proje konusu faaliyet tam kapasite ile işletmeye alındığında, yılda azami 300 gün ve günde tek vardiya çalışılması ve işletmede toplam 10 kişinin görev yapması planlanmaktadır. 26