Yrd. Doç. Dr. Mustafa Fedai ÇAVUŞ Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Bölüm Başkanı 02/12/2011 OSMANİYE
Devlet adamlarından biri Konfüçyüs e sordu; İnsanları nasıl ciddi ve sadık kılabilirim ki hevesle çalışsınlar? Konfüçyüs dedi ki; Onlara başkanlık ederken saygınlığı eksik etme ki ciddi olsunlar. Babacan ve şefkatli ol ki, sadık olsunlar. İyiyi teşvik et, acemiye öğret ki hevesli olsunlar. Konfüçyüs
İş Tatmini Bireylerin günlük yaşamlarının yaklaşık üçte birini geçirdikleri işyerleri, kişi için önemli bir ortamdır.
KAR Bu tepe noktaları müdürün tatilde olduğu zamanları gösteriyor.
İşyerlerinde tatmin sağlayabilen çalışanların; Çevreleri ile olan ilişkilerinin daha düzenli olduğu İşyerlerinde istekle çalıştıkları Çalışma gruplarından hoşnut oldukları ve bunun sonucu olarak da işlerinden mutlu oldukları, gurur ve başarı duyguları içinde işlerine bağlandıkları ve işlerinde verimli oldukları gözlenmektedir.
İş tatmini genel olarak iş ortamını oluşturan durumlara karşı çalışanların gösterdikleri olumlu ya da olumsuz duygular veya tepkiler olarak tanımlanmaktadır
İş Tatminini Etkileyen Faktörler İş tatmini etkileyen faktörler bireye, çalışma ortamına ve işyerinin örgütsel ve sosyal değişkenlerine göre üç grupta toplanmaktadır
Çalışan Bireye İlişkin Değişkenler Genel ve özel yetenekler Kişilik özellikleri ve fiziksel özellikler Değerler sistemi ve tutumları İlgi alanı ve motivasyon düzeyi Yaş ve cinsiyet Eğitim düzeyi ve türü İş ve çalışma deneyimi Sosyo kültürel çevre Diğer bireysel değişkenler
Çalışma Ortamına İlişkin Durumsal Değişkenler İş yapma yöntemleri İş aletlerinin, araç gereçlerin düzenlenmesi Tezgah ve makinelerin nitelikleri ve durumu Tezgah ve makinelerin yerleşme ve çalışma düzeni İşin yapıldığı fiziksel çevrenin koşulları
10
İş Yerinin Örgütsel ve Sosyal Değişkenleri Örgüt ve organizasyonun yapısı Eğitim ve denetim biçimi Ücret ve ödüllendirme sistemleri
MOTİVASYON Motivasyon, istekleri, arzuları, ihtiyaçları, dürtüleri ve ilgileri kapsayan genel bir kavramdır. Dürtü, Açlık, susuzluk, gibi fizyolojik kökenli güdüler. İhtiyaç ise, İnsanlara özgü başarma isteği gibi yüksek dürtülerdir.
Motivasyon; Örgütün hedeflerine ulaşabilmesi için çaba sarf eden bireyin, bu çaba sonucunda kendi ihtiyaçlarını da tatmin edecek oluşunun verdiği şartlanma ile bu çabayı göstermedeki istekliliği olarak tanımlanmaktadır.
Motivasyon iş görenleri çalışmaya isteklendirme ve örgütte verimli çalıştıkları takdirde kişisel ihtiyaçlarını en iyi şekilde tatmin edeceklerine inandırma sürecidir.
Kişilerin bireysel amaçları yönünde güdülenmesi doğal ve yaşamlarını devam ettirmeleri açısından zorunlu bir durumdur. Ancak; bireylerin içinde bulundukları iş ortamının amaçlarına göre güdülenmesi yapaydır; dolayısıyla iş ortamında bireyleri çalışmaya başlatacak ve devamını sağlayacak etkileri yaratmak gerekir.
Maslow a göre insanlar, alt düzey ihtiyaçlarını (yeterince) giderdikçe, en alttakinden en üste doğru ilerlemekte ve ayrıca da doyurulan gereksinim, davranışı artık etkileyememektedir.
MOTİVASYON KAVRAMININ TEMELİNİ ÜÇ ANA FAKTÖR OLUŞTURUR İnsan davranışını tetikleme Bu Davranışı Yönlendirme Bu Davranışı Sürdürme
MOTİVASYON SÜRECİ TATMİN EDİLMEMİŞ İHTİYAÇLAR İHTİYAÇLARIN UYARILMASI İHTİYAÇLARIN TATMİNİ DAVRANIŞ
İHTİYAÇLAR HİYERARŞİSİ
Mevlana der ki; yirmi dört makamda çalgı çalan çalgıcıya, dinleyen yoksa çalgısı yük olur, aklına ne yanık bir nağme gelir, ne de on parmağını çalgı çalarken oynatası gelir. 21
MOTİVASYON ARAÇLARI... Performansın tanımlanması Performansı kolaylaştırmak Performansı teşvik etmek(ödüller) İş planlaması
MOTİVASYON ARAÇLARI... Etkin iletişim Takdir etme Yükselme olanakları İş güvenliği Yeterli ve adil ücret sistemi Kararlara katılım Sorumluluk verme Yapılmaya değer bir iş olduğuna inandırma İşin ilginçleştirilmesi Kişisel güç ve etki sahibi olma 23
MOTİVASYON ARAÇLARI... Kendini gösterme ve yeteneklerini kullanabilme imkanları Eğitim imkanları Örgüt politikasının açıklığı Örgüt içi birimler arasındaki uyum Birimin kendine yeterliliği Çalışanlar arasındaki iyi arkadaş ilişkileri Yeni işe başlayanlara gösterilen ilgi Kişiliğe saygı Konut ve ulaşım imkaları Uygun çevresel koşullar 24
ÇALIŞANLARI MOTİVE EDEN FAKTÖRLER Her bireyin farklı özelliklere sahip olması, herkes için geçerli tek bir motivasyon stratejisinin geçerliliğini engeller. Ancak, çalışanları verimli bir şekilde çalışmaya itecek, sorumluluk almalarını sağlayacak, problemleri çözmeleri için harekete geçirecek ve başarılarını ödüllendirecek bir ortamın yaratılması, yapılması gereken işlerin başında gelir.
ÇALIŞANLARI MOTİVE EDEN FAKTÖRLER Bireyleri motive eden öncelikli olarak kendileridir, ancak kurumlar bireylerin motive olmalarını sağlayacak ortamı yaratarak buna katkıda bulunmayı bilmelidir. Söz konusu ortam bireylerde örgüte bağlılık duygusu yaratacak, yeteneklerini geliştirme ve öğrenerek gelişme imkanı verecek ve güven duygusunu sağlayacaktır.
28
ÇALIŞANLARI MOTİVE EDEN FAKTÖRLER Çalışanları motive eden faktörler göz önüne alınırken; hem bireysel hem de örgütsel ihtiyaçlar göz önünde bulundurulmalı, Motivasyon stratejileri mutlaka beklenti, ihtiyaç, eşitlik ve adalet çerçevelerinde planlanmalıdır.
ÇALIŞANLARI MOTİVE EDEN FAKTÖRLER Çalışanlardan istenen davranışın ne olduğu (bireylerin ne için motive olacağı) açıkça ortaya konmalı, Bu davranışın hem bireyin yetenek, ihtiyaç ve beklentilerine uygun olmasına, hem de örgütün hedefleri ile örtüşmesine dikkat edilmelidir.
ÇALIŞANLARI MOTİVE EDEN FAKTÖRLER Bir başka açıdan insanları motive edecek araçları 8 grupta toplamak mümkündür. Yönetime katılım. Yetki ve sorumluluk devri. Rekabet. Etkin iletişim. Çalışma yaşamının kalitesi. Takdir ve ödüllendirme. Kariyer geliştirme. Eğitim olanakları.
32
KATILIMINIZ VE DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER
Yrd. Doç. Dr. Mustafa Fedai ÇAVUŞ Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Bölüm Başkanı 02/12/2011 OSMANİYE