Hava Kirliliği Ölçüm Yöntemleri Emisyon Ölçümleri (Kaynakta) İmisyon Ölçümleri Sabit kaynaklar (Yakma tesisi, fabrika, termik santral bacaları) Hareketli kaynaklar (Motorlu araçlar) Ortam havasında yapılır
Emisyon Ölçüm Parametreleri İmisyon ölçüm parametreleri Yanma gazları (SOx, NOx, CO) Uçucu organikler (VOC) Ağır metaller Halojenler (HCl, HF) Amonyak Toz Poliklorludibenzodioksin/furanlar (PCDD/F) Polisiklikaromatikhidokarbonlar (PAH) Partiküler madde (PM10) Kükürt dioksit (SO2) Azot oksitler (NOX) Uçucu organikler (VOC) Metan/Metan olmayan Hidrokarbon (CH4/NMHC) Karbon monoksit* (CO) Ozon (O3) Yarıuçucu organikler (PCDD/F, PCB, PAH, PBDE vb.)
Emisyon Ölçüm Teknikleri Debi Ölçüm cihazı ile bacada doğrudan ölçüm SOx Uçucu organikler Bacadan alınan numunenin laboratuarda analizi Toplam Toz Sıcaklık Nem Basınç NOx CO Ağır metaller (Cu, Hg, Cd, Cr, Co, Sn vb.) HCl, HF Dioksin/furan, Poliklorlubifeniller, PAH lar. Toplam organik karbon (TOC)
Sabit Kaynaklardan Numune Alma Sabit șekilli ve kesit alanlı numune alma düzlemi, kanalın düz uzun kenarına (tercihen dik olarak) yerleștirilir. Numune alma düzlemi, akıș yönünde bir değișikliğe sebep olabilecek her hangi bir düzensiz akıșın öncesinden ve sonrasından mümkün olduğunca uzak olmalıdır. Numune alma düzleminin boyutları, numune alma noktalarının asgari sayısını belirler. Kanal boyutlarının artmasıyla bu sayıda artar.
Daire Kesitli Kanallar için Numune Alma Noktalarının Sayısı
Dörtgen Kesitli Kanallar İçin Numune Alma Noktalarının Sayısı
Emisyon Ölçümü Emisyon ölçümleri İZOKİNETİK olarak yapılır. İZOKİNETİK ÖRNEKLEME: Bir kaynaktan akım șartları bozulmadan akımla orantılı hızda numune çekilmesidir.
İzokinetik Örneklemeye uygun olmayan noktalar Numune alma noktası, atık gazın akımın karakterini bozan etkilerden uzak olmalıdır Atıkgaz hattı üzerinde bulunan fan ve vanalar Dirsek, daralma veya genișleme yerleri Bașka bir akımla birleșme ve ayrılma yerleri Gaz akıșını engelleyecek veya yönünü değiștirecek herhangi bir etken bulunmamalıdır.
Numune alma noktasının tespiti 1.Numune Alma Hatları 2. Numune Alma Düzlemi 3. Giriș Deliği 4. Akıș 5. Baca Tepesi Düz baca veya kanalın uzunluğu 7 hidrolik çap kadar olmalı, numune alma düzlemi 5 hidrolik çap mesafede tayin edilmelidir.eğer, baca veya kanal söz konusu düz hat sonunda açık havaya açılıyorsa, baca çıkıșına olan mesafenin 5 hidrolik çap kadar olması gerekmektedir.
İzokinetik örnekleme Örnekleme hızı çok düșük olduğundan akım doğrultusunda olmayan partiküllerde örnekleniyor. Örnekleme hızı çok yüksek olduğu için partikül örneklenmeden gaz akımından ayrılıyor.
İzokinetik Örnekleme Sistemi
Sabit kaynaklarda izokinetik olarak örneklenen konvansiyonel kirleticiler Kirletici Metod Örnekleme yöntemi Toplam partikül madde (TPM) Hekzavalent krom Analiz EPA Metod 5 İzokinetik Gravimetrik EPA Metod 0061 İzokinetik Inductively Coupled Plasma (ICP) HCl, HF, HBr, Cl 2,F 2,Br 2 EPA Metod 26A İzokinetik İyon kromatografi (IC) Metaller EPA Metod 29 İzokinetik Atomik Absorpsiyon Spektrometre (AAS), ICP Poliklorludibenzo-pdioksin/furanlar EPA Metod 23 İzokinetik HRGC/HRMS Amonyak CTM-027 İzokinetik IC SO2 ve H2SO4 mistleri EPA Metod 8 İzokinetik BaryumTroin Titrasyon Metodu
Doğrudan ÖlçümCihazları (Otomatik Analizörler) Ölçüm Prensipleri: Elektrokimyasal Hücre Metodu UV (Mor ötesi) IR (Kızıl ötesi)vb.
İmisyon Ölçümleri Kirleticilerin atmosferik konsantrasyonlarının belirlenmesi için ortam havasında yapılan ölçümlerdir. 2 örnekleme yöntemi uygulanır: Pasif örnekleme Aktif Örnekleme
Pasif Örnekleyiciler Çeșitli gazlar için kullanılan pasif örnekleyiciler; gaz veya buhar halindeki kirletici numunelerini, atmosferde statik bir tabaka içinden difüzyon veya bir membran içinden permeasyon gibi fiziksel bir ișlemle, atmosferden hız kontrollu olarak alabilen cihaz olarak tanımlanır. Hava örnekleyici içinden aktif hareketle geçmez.
Pasif örnekleyiciler Bir ucu açık tüp tipli (Palmes tüpü olarak adlandırılır) veya Açık ucu membran filtre veya bir rüzgar siperi ile korunmuș daha kısa plaka tipi bir yapıdadır.
Çalıșma prensibi Difüzyon tipi örnekleyicilerin temel prensibi; gaz moleküllerinin, yüksek konsantrasyon bölgesinden (örnekleyicinin açık ucu), düșük konsantrasyon bölgesine (örnekleyicinin sonundaki absorblayıcı) difüze olmasıdır. Gaz moleküllerinin hareketi, Fick kanunları ile düzenlenmiștir dc J = Dz dz J = z yönünde birim alanda (1) den (2) ye geçen gaz akıșı (μg/m2s) c = gaz(2) deki gaz(1) konsantrasyonu ( μg/m3 ) z = difüzyon yolunun uzunluğu (m) D12 = gaz(2) deki gaz(1) in moleküler difüzyon katsayısı (m2/s )
Pasif örnekleyici
Pasif örnekleyiciler
Farklı örnekleyici tipleri
Farklı kirleticiler için pasif örnekleme teknolojileri
Avantajları Dezavantajları İlk yatırım maliyeti düșüktür. Pompa kullanılmadığı için enerji ihtiyacı yoktur. İșletme maliyeti düșüktür. Doğrudan atmosferde izleme yapılır Bir bina veya koruma sperine ihtiyaç yoktur. Tarama ve ilk bașlangıç çalıșmaları için kullanıșlı Bazı kirleticiler için ispatlanmamıștır Genel olarak sadece aylık ve haftalık ortalamaları sağlar Çevreden gelebilecek tüm etkilere maruz kalır.
Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği. Resmi Gazete, (1986)., Sayı: 19269 Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği, Resmi Gazete (2005) Sayı:25699 Endüstri Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği, Resmi Gazete (2006) Sayı:26236 Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği Resmi Gazete (2008) Sayı: 26898 Http://Www.Csb.Gov.Tr Http://Www.Rshm.Saglik.Gov.Tr Http://Web.Sakarya.Edu.Tr (D. Karadavut; Z. N. Ersoy ve Diğ.) Www.İbb.Gov.Tr Hava Kirliliğinin Bitkiler Üzerindeki etkileri Ders Notları ( Y. Nuhoğlu) ww.google.com.tr