PYANO ETMNDE ALITIRMA YAPMANIN ÖNEM VE BAZI ÖNERLER Nevhiz ERCAN * ÖZET Piyano eitimi alan örenciler genellikle verilen ödevleri nasıl çalıacaklarını ve zamanlarını en verimli ekilde nasıl kullanacaklarını bilmezler. Bu tür örenciler için alıtırma yapmak parçalarını batan sona geliigüzel bir ekilde çalmak demektir. Bu çalımada, doru ve etkili alıtırma çalımalarının önemi üzerinde durulmu, piyano eitiminin temelini oluturan sistemli alıtırma çalımalarına yararlı olabilecek bazı önerilerde bulunularak, bu önerilerin örenci-öretmen-ebeveyn üçgeni tarafından benimsenmesi ve birlikte uygulanması gereklilii vurgulanmıtır. Anahtar Sözcükler: Piyano Eitimi, Örenci, Alıtırma ABSTRACT Piano tutituion students generaly do not know how to use their time effectively and how to study practice their homeworks. For these students, to practice the homework means to play the partition carelessly. In this study, importance of effective and correct practice studies are reviewed, some useful systematic practice studies which forms the basis of piano education are preposed, necessity of acceptance and use of these proposals by the student-teacher-parent triangle is emphasized. Keywords: Piano Education, Student, Practice 1. GR Ayrıntılarla doldurulmu bir piyano dersinden sonra örenciler hafta boyunca sürdürdükleri çalımalarında kendi kendileriyle ba baadırlar. Ödevlerini nasıl ve ne ekilde çalıacaklarını ve zamanlarını nasıl verimli bir ekilde kullanacaklarını yeterince bilmeyen örenciler genellikle alıtırma yapma konusunda da yerlemi bir fikre sahip deildirler. Böylece denetimden uzak bir ekilde piyano baında geçirilen zaman onlar için verimli olmaktan çok gereksiz bir bıkkınlık ve yorgunluk olacaktır. Dier * Prof.,Gazi Üniversitesi Eitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eitimi Bölümü Müzik Eitimi Anabilim Dalı, nevhiz@gazi.edu.tr 104
Nevhiz ERCAN taraftan, parçaların batan sona geliigüzel bir ekilde defalarca tekrarlanması yanlı piyano çalma davranılarının yerlemesine ve giderek ebeveynlerin de çocuklarının alıtırma yaptıklarına inanmalarına neden olur. Belli bir çalıma planı olmadıı sürece bu tür davranılar pek çok örencide görülebilir. Tempolar sık sık deiir ve çok hızlıdır, hatalar düzeltilmeden çalımalar sürüp gider. Örencilerin ilk derslerden itibaren alıtırma ve tekrarların nasıl yapılacaını örenmeye ihtiyaçları vardır. Bu nedenle örenciler, bir ödevdeki ayrıntıların üstesinden gelme ile birlikte baarılı alıtırmanın ilemlerinin ne olduunu anlamı olarak dersten ayrılmalıdırlar (Lancester, S.55). Örnein; parçada geçen güç pasajları çözme, parmak numaralarını doru kullanma, doru nota okuma, cümleleme gibi önemli noktalar üzerinde öretmeni tarafından bilgilendirildii sürece, örencinin piyano çalmadaki baarısı da artacaktır. Çok küçük yalarda ayakkabısını balamayı örenen çocuk bu becerisini gerçekletirirken büyük bir dikkat ve çaba harcar, ancak bir süre sonra aynı hareketi hiç düünmeden yapmaya balar, çünkü ayakkabı balama ilemi onun için artık bir refleks haline gelmitir (Last, S.104). Bu örnekte olduu gibi, genelde piyano çalmanın da doru alıtırma ve tekrarlarla gelien bir beceri olduu bilinmelidir. Parça içinde geçen cümlelerin yeterince tekrar edilmesi parmakların beyinin otomatik kontrolü altında ayrıntılı emir ve direktifleri olmadan o beceriyi örenmesini salar. Ancak bu beyinin pasif olduu anlamına gelmemeli, aksine parmakların beceri kazanmasıyla, beyinin müziin yorum boyutunu daha özgürce gerçekletirdiini bize hatırlatmalıdır. Örenciler çeitli, açık ve ayrıntılı alıtırma ödevleriyle geliirler. Burada önemli olan, yapacaı alıtırma çalımalarının bir takım çalma problemlerinin üstesinden gelmesinde ona yardımcı olacaına inanması ve bunu içtenlikle kabul etmi olmasıdır. Sonuçta örenci, alıtırma konusunda dikkatli ve duyarlı olabildii ölçüde olası güçlükleri yenebileceini örenmi olacaktır (Ercan, S.766). Örenciye alıtırma yapmayı nasıl öretebiliriz? Genellikle çalmakla alıtırma yapmak arasındaki farkı bilmeyen örenciler parçalarını mükemmele yakın bir tempoda çalarak derse gelirler. Bu aynı yerlerde aynı yanlıları tekrar ederek parçasını batan sona çalan tipik bir örenci davranııdır. Öncelikle yanlıların kaynaı doru olarak belirlenmelidir. Örnein; uygun olmayan parmak numaraları, yanlı cümlelemeler, nota okuma hataları problemlerin nedeni olabilir. Karılaılan güçlükler ne olursa olsun örenci yeni bir kavramı örenebilmesi için bolca alıtırma yapması gerektiini bilmelidir. Dier taraftan örencinin derse sürekli olarak ayni yanlılarla gelmesi; tembellikten midir? veya parça çalabileceinden daha mı güçtür? ya da yeterli alıtırma yapabilmesi için uygun fiziksel koullar salanmı mıdır? Dahası örenci ne istendiini tam olarak anlayabilmi midir? eklindeki soruları akla getirir. Burada öretmene düen görev, örenciye rehberlik etmek, gerektiinde dersin tamamını alıtırma çalımalarına ayırarak belli bir zaman çerçevesi içinde hafta boyunca yapacaı alıtırmalar hakkında onu bilgilendirmektir. Yapılan alıtırmalar örenme aamalarına göre farklılıklar gösterir. Parçanın yeni olup olmadıı, daha önce çalıılanlarla benzerlik 105
taıyıp taımadıı izlenecek alıtırma basamaklarının belirlenmesinde yol gösterici olur, çünkü alıtırmanın kalitesi piyano baında geçirilen zamandan çok daha önemlidir. 2. Etkili Alıtırma Yapma Konusunda Yararlı Olabilecek Bazı Öneriler 2.1. Yapılması stenen Çalımaların Deftere Yazılması; Örenciler ilk derslerden itibaren yapacakları çalıma ve alıtırmaların yazılabilecei bir not defterine sahip olmalıdırlar. Balangıç aamasında özellikle küçük yataki örenciler derste yapılanları hatırlamakta güçlük çekerler. Hafta boyunca yapılması istenen çalımaların ayrıntılı bir liste halinde verilmesi, örenci ve öretmen arasında salıklı bir iletiim kurulmasını salar (Waterman, S.10). 2.2. Çalıma Sürelerinin Akıllı Kullanılması; Üzerinde durulması gereken dier bir hususta örencilere zamanlarını akıllı kullanmalarının öretilmesidir. Bazı öretmenler alıtırmaları bölümlere ayırıp her bölüm için belli çalıma süreleri vermeyi severler. Bu örencinin verilen saat kadar çalıması, bunun dıında kendi öncelii ile yapabilecei eyleri gerçekletirememesi demektir. Bu nedenle, çalımaları bölümlere ayırarak her biri için gerekli olan özen ve dikkati göstermek daha doru bir yaklaım olacaktır. 2.3. Aır Çalıma Alıkanlıklarının Kazanılması; Parça içinde geçen daha hızlı ve parlak bir pasajın, daha aır tempolarla çalıılmaya ihtiyacı olduu unutulmamalıdır. Çok iyi bilinen bölümler bile belli dozlarda ve aır tempolarda günlük çalıma gerektirebilir. Örencinin karılatıı yeni bir kavramı yava bir tempo ile tekrar etmesi o kavramı ve teknik gereklilii net bir ekilde anlamasını ve sonuçta istenilen hıza ulamasını salar. 2.4. Birlikte Çalma Alıkanlıklarının Kazanılması; Piyano düetleri, baka bir çalgıya piyano ile yapılan elikler, ya da ikili üçlü beraberlikler eklindeki toplu çalma çalımaları örencileri alıtırma yapmaya özendirmenin dıında mükemmel bir müzisyenlik eitimidir. Bu tür beraberlikler ayni zamanda bireysel olarak yapılan çalımalardaki yalnızlıı da ortadan kaldırır (Lancester, S.56). Örencilere birlikte düünme, birlikte hareket etme becerilerini kazandıran bu etkinlikler balangıç aamalarından itibaren yapılan eitimin bir parçası olmalıdır. 2.5. Ebeveynlerin Derste Bulunmalarının Salanması; Öretmenler için ebeveynin (anne veya baba) derste bulunmasını salayarak yapılacak alıtırmaların bir listesini vermek iyi bir alternatiftir. Bu sayede veliler az bir müzik bilgisine sahip olsalar bile çocuun deneyimlerini paylaır, ders esnasında özenle üzerinde durulan noktaların hatırlanması ve 106
Nevhiz ERCAN evde yapılan çalımaların denetlenmesi hususunda öretmen-aile ibirliinin oluturulmasına katkıda bulunmu olurlar. 2.6. Çalıılacak Parçaların Seçimine Özen Gösterilmesi; Genellikle örenciler örenmek istedikleri ya da benzer ezgileri içeren parçaları çalımak isterler. Öretmenin parça seçimini örencinin ilgisi ile birlikte teknik düzeyini de gözeterek yapması, alıtırma için ayrılan sürelerin daha verimli bir ekilde kullanılmasını salar. Özellikle balangıç aamasında seçilen çok sayıda kısa ve sevimli parçalar, dersi ve çalıma saatlerini daha renkli bir hale getirecei gibi, alıtırma yapmaya karı olan isteksizlii de ortadan kaldırmı olur. SONUÇ Piyano örenimi temelde karmaık bir süreçtir. Bu nedenle bu sürecin genelde etkili ve sistemli alıtırma yapma alıkanlıklarıyla temellendirildii unutulmamalıdır. Örencinin ders içi ve ders dıı çalımalarının verimlilii için bu temelin ilk derslerden balayarak öretmen ve örenci tarafından atılması ve böylece alıtırma alıkanlıklarının yerletirilmesi ve gelitirilmesi son derece önemli olmaktadır. Bu çerçevede verimli bir piyano öretimi için sıralanan önerilerin, örenci-öretmen-ebeveyn üçgeni tarafından benimsenmesi ve birlikte uygulanması gerekli bulunmaktadır. 107
KAYNAKÇA Bouwman, W. E., (1998) Teaching Without Prizes, Gold Stars or Candy Clavier, Volume 37, No 6, S.46-47, Illinois, USA. Clark, L. S., (2001) Smart Practice Clavier, October, Volume 40, No 8, S.45-46, Illinois, USA. Ercan, N., (1994) Piyano Eitiminde Bazı Temel Davranılar, Orkestra Aylık Müzik Dergisi, Sayı 244, S.39-44, Nisan, stanbul. Ercan, N., (1999) Bireysel Çalgı Eiminde Etkili Alıtırma Yapmanın Yolları, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Cilt 12, No 3, S.766-777. Lancester, E.L. (2005) Questions and Answers Clavier, September, Volume 44, No 7, S.56, Illinois, USA Lacester, E. L. (2005) Questions and Answers, Clavier December, Volume 44, No 10, S.55, Illinois, USA Last, J. (1978) The Young Pianist. London, UK, Oxford Univesity Press, S:103 109. WATERMAN, F. (1983) On Piano Teaching and Perorming. London, UK Faber Music Ltd, S:10 13. 108