WINDOWS XP İŞLETİM SİSTEMİ Windows XP nasıl açılır? Bilgisayarın kasası üzerindeki açma düğmesine basılıp enerji geldiğinde bilgisayar ilk önce kendi kendini test eder. Daha sonra harddisk üzerinde yüklü bulunan Windows XP işletim sistemi bilgisayarın belleğine yüklenmeye başlar. Windows yüklendikten sonra ilk olarak karşımıza kullanıcı giriş ekranı gelir. Windows kullanıcı ayarlarında bir veya birden fazla kullanıcı tanımlanmış olabilir. Bu ekranda Windows kullanıcı ayarlarında tanımlanmış kullanıcılar gelir. Eğer sisteme giriş yapacak kullanıcının parolası varsa yukarıdaki gibi parola girişi ister. Parola yoksa kullanıcıya fare ile tıklandığında doğrudan sisteme giriş yapılır. Windows XP de Bilgisayar Nasıl Kapatılır? Windows 98 ile çalışan bir bilgisayarı kapatırken doğrudan açma/kapama düğmesine basarak kapatmamak gerekir. Bu şekilde kapatılırsa bazı bilgi kayıpları meydana gelebilir veya bazı programlar bozulabilir. Bilgisayarı kapatmak için şu adımlar izlenmelidir : 1- Fare işareti Başlat düğmesine götürülüp sol tuşa basılarak Başlat menüsü açılır. 2- Bilgisayarı Kapat seçeneğinin üzerine gidilerek yine farenin sol tuşuna basılır. 3- Karşımıza gelen kapanış seçeneklerinden uygun olanı seçip Tamam düğmesine farenin sol tuşu ile tıklanır. Bilgisayarı kapat : Bilgisayarda tamamen işimiz bittiğinde kapatmak için bu seçenek seçilerek Tamam düğmesine basılır. Bu andan itibaren Windows kapanış işlemlerini yapar. Daha sonra eğer AT yapıda bir bilgisayar kullanıyorsak Şimdi Bilgisayarınızı Kapatabilirsiniz şeklinde bir mesaj gelir ve bekler. Bilgisayarın açma/kapama düğmesine basılarak bilgisayar kapatılır. Eğer ATX yapıda bir bilgisayar kullanıyorsak windows kapanış işlemlerini yaptıktan sonra bilgisayarımız kendiliğinden kapanır. Bizim kapama düğmesine basmamız gerekmez. Yeniden başlat : Çalışan bir bilgisayarı yeniden başlatmak şu sebeplerden dolayı gerekebilir : Çalıştığımız programda sık sık kilitlenmeler oluyor ve windows hiç olmadık hatalar veriyorsa bilgisayarı yeniden başlatmak uygun olur. Bir donanım aygıtının ayarlarını değiştirdiğimizde bu yeni ayarların geçerli olabilmesi için bilgisayarı yeniden başlatmak gerekir. Beklemede : Bu seçenek, bilgisayarın başından kısa süreliğine ayrılırken bilgisayarın uyku moduna geçmesini sağlar. Bilgisayar tam anlamıyla kapanmış olmaz. Açık durumda olan programlar varsa bunlar bellekten silinmez, açık programlardaki veriler kaybolmaz. Bilgisayarın başına tekrar gelindiğinde klavyeden bir tuşa basarak veya fareyi oynatarak bilgisayar uyandırılır ve işlerimize kaldığımız yerden devam edilir. 1
Windows XP Masaüstü Windows açıldığında programlarımızı açıp çalıştıracağımız bir çalışma alanı gelir. Bu çalışma alanına masaüstü denir. Masaüstünde her kullanıcının zevkine göre bir duvar kağıdı, masaüstü simgeleri ve genellikle alt tarafta duran bir görev çubuğu bulunur. Masaüstü kısayol simgeleri M a s a ü s t ü Görev çubuğu Masaüstünde neler var? Görev çubuğu Masaüstünde genellikle alt tarafta duran görev çubuğunun sol tarafında Başlat düğmesi, sağ tarafında Windows açık kaldığı sürece bilgisayarın belleğinde arka planda çalışan program simgeleri bulunur. Görev çubuğunun orta kısmında ise o anda açık durumda bulunan program simgeleri yer alır. Görev çubuğunun asıl işlevi açık bulunan programları göstermek ve bunlar arasında geçiş yapılmasını sağlamaktır. Hızlı başlat düğmeleri Şu anda açık olan programların geçiş düğmeleri Şu anda bellekte açık olan, arka planda çalışan program simgeleri Masaüstü kısayol simgeleri Bilgisayarımızda yüklü bulunan ve sık kullandığımız programları veya belgeleri daha çabuk bulup açmak için sistem tarafından oluşturulmuş veya kullanıcının kendisinin eklediği bağlantı simgeleridir. Bu simgelerden windosws ait olan ve bazılarını kullanıcının silemeyeceği simgeler şunlardır : Bilgisayarım : Bilgisayarımızda mevcut bulunan kalıcı bilgi saklama aygıtlarına erişmek için kullanılır. Bunlar harddisk, disket ve CD sürücüleridir. Ayrıca çıkarılabilir diğer disk sürücüleri de bilgisayara bağlandığında burada görülür. Belgelerim : Aslında bilgisayarımızın harddiskinde bulunan ve kullanıcıların kendi çalışmalarını kaydettikleri Belgelerim klasörüne daha çabuk erişebilmek için masaüstünde yer alan bir simgedir. Ağ bağlantılarım : Yerel ağ bağlantısı bulunan bilgisayarlarda ağ üzerindeki diğer bilgisayarları görmek ve onların paylaştırdığı dosya veya programlara ulaşmak için kullanılır. Geri dönüşüm kutusu : Bilgisayarımızın harddiskinde yer alan dosyalardan birini sildiğimizde bu sistem klasörüne gider. Yani buna harddiskin çöp kutusu da diyebiliriz. 2
Internet Explorer : Bilgisayarımız internete bağlı ise internetteki web sayfalarına ulaşmak için kullanılan bir web tarayıcısıdır. Masaüstünde yer alan diğer kısayol simgeleri kullanıcıların kendi ihtiyaçlarına göre en çok kullandıkları program veya belgelerin kısayollarıdır. Her kullanıcı ihtiyaç duyduğu dosyaların kısayollarını masaüstüne ekleyebilir. Pencerelerin kullanılması Windows da açılan her program bir pencere içinde açılır. Tüm program pencerelerinin yapısal özellikleri aynıdır. Her pencerenin en üstünde başlık çubuğu yer alır ve burada bu pencerenin ait olduğu programın veya klasörün adı yazılıdır. Pencerelerin açılması ve kapatılması ile ilgili pencere denetim düğmelerinin görevleri şöyledir Kapat : Pencereyi kapatır. Bu pencere içindeki programda yaptığımız çalışmaları kaydetmeden kapatırsak program bizi uyarır ve dosyayı kaydedip etmeyeceğimizi sorar. Ekranı kapla : Pencerenin ekranı tamamen kaplamasını sağlar. Simge durumunda küçült : Pencereyi görev çubuğuna gönderip orada beklemesini sağlar. Önceki boyut (aşağı geri getir) : Pencereyi ekranı kaplamadan önceki boyutuna getirir. Menü çubuğu : Genellikle bütün program pencerelerinde başlık çubuğunun altında bir menü çubuğu vardır. Menüde o program ile ilgili yapılabilecek işlemler bulunur. Menü çubuğu Menüleri açmak için fare ile menü ismine 1 kez tıklatmak yeterlidir. Ayrıca klavyeden Alt tuşuna basılı tutarak açmak istediğimiz menü isminin altı çizili harfine klavyeden basıldığında da o menü açılır. Menüde fareyi aşağı yukarı hareket ettirerek veya klavyedeki aşağı yukarı ok tuşlarına basarak hareket edilebilir. Menüde istenilen seçenek üzerine gelindiğinde farenin sol tuşuna 1 kez basılarak veya klavyeden Enter tuşuna basılarak o seçenek uygulanabilir. 3
Windows Başlat Menüsü Başlat menüsü genellikle bilgisayarımıza yüklenmiş bulunan programları ve belgeleri bulup açmak için kullanılır. Başlat menüsü üç şekilde açılabilir : Fare işaretini Başlat düğmesine götürüp farenin sol düğmesine basılarak. Klavyeden CTRL + ESC tuşlarına basılarak. Yeni bilgisayar klavyelerindeki Ctrl ve Alt tuşlarının arasındaki pencere şeklideki düğmeye basılarak. Başlat menüsünde fare işareti gezdirerek hareket edilir. Bu göstergeyi fare ile sürükleyerek veya klavyedeki ok tuşlarını kullanarak hareket ettirebiliriz. Renkli göstergeyi istediğimiz program üzerine getirdiğimizde farenin sol düğmesine veya klavyedeki Enter tuşuna basarak o programı açarız. Klasik Windows başlat menüsü Windows XP nin yeni başlat menüsü Windows XP nin yeni başlat menüsü, en gerekli olan Ofis programlarını, masaüstünde yer alan Bilgisayarım, Belgelerim, Ağ Bağlantıları simgelerini ve Denetim Masası, Yazıcılar gibi ayarların yapıldığı simgeleri de içermektedir. Başlat menüsünü klasik veya yeni stilde kullanmak için ne yapmak gerekir? Görev çubuğunun boş bir yerinde farenin sağ tuşuna basarak Özellikler seçeneğine girin. Yandaki ekranda hangi Başlat Menüsü bölümüne geçtikten sonra altta yer alan iki farklı başlat menusu seçeneğinden istenileni seçin ve Tamam düğmesine basın. 4
Programlar Menüsü Başlat menüsündeki Programlar bölümünde gördüğümüz program isimleri, bilgisayarımıza yüklenmiş olan tüm programların kısayollarıdır. Programlar bölümündeki program listesinin bir kısmı Windows XP nin kendi programlarıdır. Diğerleri ise bilgisayara kullanıcı tarafından sonradan yüklenmiş programlardır. Programlar bölümündeki Başlangıç ve Donatılar gruplarında yer alan program isimleri Windows XP nin programlarıdır. Başlangıç klasörü Windows un açılışı sırasında otomatik olarak çalışmasını istediğimiz programlar bu klasör içinde bulunur. Örneğin Microsoft Office programlarını hızlı bir şekilde bulup açabilmemizi sağlayan Microsoft Office Kısayol Çubuğu adlı program burada bulunabilir. Ayrıca bellekte sürekli kalıcı olarak duran bir antivirüs programının da windows un açılışında yüklenmesi için bu klasörde bulunması gerekir. Donatılar klasörü Bu bölümdeki programlar Windows XP nin içinde bulunan ve windows ile birlikte yüklenen programlardır. Windows donatılarından bazılarının isimleri ve kullanım amaçları şunlardır : Hesap Makinesi : Adından da anlaşıldığı gibi aritmetiksel hesaplamalar için kullanılan basit bir programdır. Not Defteri : Kısa ve basit metinler yazmak için ve daha önce yazılmış metinleri açıp düzenlemek için kullanılır. Burada yazılan metinler TXT uzantısı ile kaydedilirler. WordPad : Yine metin yazmak için kullanılan bir programdır. Not defterinden farklı olarak daha uzun metinler yazılabilir. Ayrıca yazılan metinlere basit biçimleme özellikleri vermek de mümkündür. Paint : Resim yapmak ve resim dosyalarını açıp düzenlemek için kullanılır. Paint ile yapılan resimler BMP, JPG, GIF uzantılarından biri ile kaydedilebilir. Eğlence: Bu bölümdeki programlar multimedya türündeki eğlence amaçlı programlardır. İletişim : Başka bilgisayarlar ile iletişim yapılmasını sağlayan programlar bulunur. Sistem araçları : Windows un bakımını yapmak, bazı sorunları gidermek için kullanılan programları içerir. Bunlardan bazıları şunlardır : Scandisk : Bilgisayarımızın harddiski veya disketlerimizde olabilecek manyetik bozuklukları tespit etmek ve gidermek için kullanılır. Disk birleştiricisi : Bilgisayarımızın harddiski üzerinde çeşitli programlarla ilgili binlerce dosya bulunur. Bu dosyalar disk üzerinde düzenli olarak değil parça parça yerleşirler. Disk üzerindeki dosyalar parçalandıkça hem harddiskin çalışması yavaşlar hem de harddiskin kullanılabilir boş yer sayısı azalır. Disk birleştiricisi programı disk üzerindeki parçalanmış dosyaları birleştirir. Disk temizleme: Windows ile çalışırken çeşitli işlemler sırasında (örneğin internet üzerinde çalışırken) bilgisayarımızın harddiskinde geçici dosyalar birikir. Bu dosyalar gereksiz olduğu zaman zaman silinmesi gerekir. Disk temizleme programı ile bu tür dosyaları silip harddis üzerinde yer açmış oluruz. Diğer programlar Başlat menüsünün Programlar bölümü ile ilgili şu ana kadar Windows 98 ile birlikte yüklenen programları anlattık. Bilgisayarımıza sonradan yüklediğimiz programlar da burada bulunur. Bunlardan Microsoft sözcüğü ile başlayanlar Microsoft Office paketi ile yüklenmiş olan programlardır. Microsoft Word : Bir kelime işlem programıdır. Yazışmalarımızı, ödevlerimizi, tez çalışmalarımızı yazabildiğimiz bir programdır. Microsoft Excel : Bir hesap tablosu programıdır. Sayısal hesaplamalara dayanan her türlü tablo yapılabilir. Maaş bordrosu, ücret bordrosu gibi. Microsoft Power Point : Slayt gösterileri hazırlamak, çizimler yapmak için kullanılan bir programdır. Microsoft Access : Veritabanı hazırlamak ve çok sayıda veri üzerinde işlemler yapmak için kullanılır. Microsoft Outlook : Hem bir ajanda gibi hem de posta kutusu gibi kullanılan bir programdır. Bu programda tanıdıklarımızın adres, telefon, e-mail adresi gibi bir çok kişisel bilgilerini tutabiliriz. Özel günlerimizi bir takvim üzerinde işaretleyip bize o günlerin hatırlatılmasını sağlayabiliriz. Internet üzerinden bize gelen posta mesajlarını alabilir, başkalarına posta gönderebiliriz. Belgeler Menüsü Office programları veya diğer programlar ile üzerinde çalıştığımız en son 15 dosyayı buradan bulup açabiliriz. Buradaki isimler bizim çalıştığımız dosyaları açmamızı sağlayan birer kısayoldur. Belgeler menüsündeki kısayolları tek tek veya tamamen silmek mümkündür. Buradaki kısayolları sildiğimizde asıl dosyalarımızı silmiş olmayız. O dosyalar halen bulunup açılabilir. 5
Ayarlar Menüsü Denetim Masası Bilgisayarımızın çeşitli aygıtlarının çalışma özellikleri ve Windows XP ile ilgili bazı ayarlar buradan yapılır. Windows XP Denetim Masasında yer alan bazı uygulamalar aşağıda açıklanmıştır. Görüntü : Görüntü ayarlarında Arka plan duvar kağıdı, ekran koruyucusu, gürünüm renkleri gibi özellikler belirlenebilir. Buraya, masaüstünde farenin sağ tuşuna basıp Özellikler seçeneğini seçerek de girebiliriz. Temalar bölümünden masaüstü görüntüsü ve pencere görüntülerinin Windows XP stili veya Klasik stil kullanımı şeklinde ayar değişikliği yapılabilir. Masaüstü bölümünde masaüstüne duvar kağıdı resmi seçilebilmektedir. Ekran koruyucusu bölümünde bilgisayara belli bir süre dokunulmadığı zaman ekranda hareketlilik sağlayan bir uygulama çalışması sağlanır. Bu uygulama ekranın daha az yıpranmasını sağlar. Güç Yönetimi : yapılır. Bu ayarlama, bilgisayarımızın kullanılmadığı zamanlarda daha az enerji harcamasını sağlamak amacıyla Güç yönetimi ayarlarında monitörü kapat, sabit diskleri kapat ve sistem bekleme konumu özellikleri için belirli bir süre belirlenebilir. Belirlenen bu süre sonunda o aygıt bir anlamda uyku konumuna geçip minimum düzeyde enerji harcamaya başlar. 6
Klavye : (Windows 98 ve ME için) Klavye özelliklerinde klavyenin hızı ve dil ayarları yapılır. Hız bölümünde klavyenin bir tuşuna basılı tutulduğunda o tuş karakterinin ne kadar hızlı tekrarlanacağını ve imlecin yanıp sönme hızını belirleyebiliriz. Dil bölümünde ise klavyenin dilini değiştirebiliriz. Ülkemizde kullanılan iki tür klavye mevcuttur. Bunlar F Türkçe ve Q Türkçe klavyelerdir. Kullandığımız klavyenin türünü buradan görebilir ve değiştirebiliriz. Klavye türümüzü değiştirmek için adım adım şunlar yapılır : Denetim masasından Klavye ayarlarına girin. Dil bölümüne fare ile tıklayıp geçin. Yüklü klavye dillerinden Türkçe yi seçin. Özellikler düğmesine basın. Dil özellikleri adındaki küçük pencerede klavye düzeni başlıklı listeyi açın. Buradan istediğiniz klavye türünü (Türkçe Q veya Türkçe F) seçin. Tamam düğmesine basın. Seçilen klavye dilini yüklemek için Uygula düğmesine veya doğrudan Tamam düğmesine basın. Not : Klavye dilini değiştirdiğinizde veya yeni bir klavye dili eklediğinizde bu işlemi tamamlamak için Windows 98 CD sinin takılı olması veya Windows 98 in bir yedeğinin harddiskinizde bulunması gerekir. Windows XP de Klavye dili (F/Q) nasıl ayarlanır? Başlat menüsü açılıp, Ayarlar bölümünden Denetim Masasına girilir. Bölge ve dil seçenekleri açılır. Burada Diller bölümüne geçilir. Ayrıntılar düğmesine basılır. Karşımıza yandaki pencere (Metin Hizmetleri ve Giriş Dilleri) gelir. Burada F veya Q klavye listede yok ise sağ taraftaki Ekle düğmesi ile eklenebilir. Listede hem F hem Q klavye seçeneği varsa, bunlardan biri Varsayılan giriş dili olarak belirlenir. Windows her programda ilk olarak varsayılan giriş dilini klavye dili olarak belirler. Dil çubuğu düğmesine basarak, burada Görev çubuğunda ek dil çubuğu göster seçilirse görev çubuğunun sağ tarafında klavye dil simgesi çıkar. Buradan yararlanarak açılan her programda ister F ister Q klavye kullanılabilir. 7
Kullanıcı Hesapları Aynı bilgisayarı birden çok kişi kullanıyorsa her kullanıcının kendine bir parola belirleyip windows açılırken kendi parolası ile açması için kullanılır. Her kullanıcı kendi zevkine ve kullandığı programlara göre masaüstü öğelerini ayarlayabilir. Windows açılırken kendi parolasını vererek açarsa kendi yaptığı masaüstü ayarları ile karşılaşır. Ayrıca Windows XP buradan oluşturulan her kullanıcı için ayrı bir Belgelerim klasörü açtığı için, her kullanıcı kendi masaüstünde kendi Belgelerim klasörünü görür. Program Ekle/Kaldır : Burada kullanılan bazı bölümler : Program Değiştir/Kaldır bölümünde, bilgisayarımıza yüklenmiş bulunan programları görebiliriz. Burada kullanmadığımız programları seçip aşağıdaki Ekle/Kaldır düğmesine basarak kaldırabiliriz. Kullanmadığımız programların dosyalarını silerek kaldırmak yanlış bir yöntemdir. Programları buradan kaldırmak gerekir. Windows Bileşeni Ekle/Kaldır bölümünde, Windows XP nin kendi programlarından ekleme veya kaldırma yapılabilir. Örneğin Donatılar programlarından eksik olanlar buradan eklenebilir veya kaldırılabilir. Tarih/Saat : Bilgisayarımızın tarihini ve saatini ayarlamak için kullanılır. Ayrıca windowsun hangi saat dilimine göre ayarlandığını da buradan görebiliriz. 8
Bilgisayarımızı Tanıyalım Bilgisayarımızın harddiskinde bulunan dosyalarımıza ulaşmak ve belgelerimizi arayıp bulmak, disket ve CD gibi kayıt ortamlarını açıp buradaki dosyalara ulaşabilmek için Windows masaüstünde yer alan Bilgisayarım simgesini kullanırız. Ayrıca Başlat menüsünde Programlar bölümünde yer alan Donatılar ın içindeki Windows Gezgini ile de aynı yerlere ulaşılabilir. Bilgisayarımızda yüklü programların ve belgelerimizin yerlerini bulabilmek, kendimize ait çeşitli dosyaları harddiskte düzenli olarak saklayabilmek için bilgisayarımızın harddisk bölümlerini iyi tanımak gerekir. Masaüstünde yer alan Bilgisayarım simgesini açtığımızda aşağıdaki gibi bir pencere gelecektir. Bu pencerede gördüğümüz Yerel Disk C: ve Yerel Disk D: harddiskimizin mantıksal bölümleridir. Bu harddisk bölümlerine C sürücüsü ve D sürücüsü de denir. Ayrıca çıkarılabilir disk sürücüleri olarak 3½ Disket A: disket sürücüsü, diğerleri de CD-ROM veya CD-RW sürücüleridir. Bunun dışında Kullanıcı Hesapları bölümünden tanıtılmış tüm kullanıcıların Belgelerim klasörleri de bu ekranda yer alır. Bilgisayarımızda yüklü programlar ve kendi yaptığımız çalışmalar dosyalar halinde saklanır. Bilgisayarımızdaki program dosyaları ve kendi belgelerimizi düzenli bir şekilde saklamak ve arayınca kolay bulabilmek için klasörler oluşturulur ve aynı konuyla ilgili dosyalar aynı klasörlerde saklanır. Bilgisayarımızda dosyaları ararken yerel disk sürücülerine ve bunların altında yer alan klasörlere girilerek bakılır. Sürücüler ve klasörlerin içinde gezinirken kullandığımız pencerelere klasör penceresi denir. Bir klasör penceresinin yapısı aşağıdadır. Standart düğmeler Adres çubuğu Alt Klasörler Ortak görevler bölümü Power Point dosyası (Power Point Sunusu) Excel dosyası (Excel çalışma sayfası) Word dosyası (Word belgesi) 9
Sürücülerin ve altındaki klasörlerin içinde gezinmede en çok ihtiyaç duyulacak işlemleri yapmak için Standart düğmeler denilen araç çubuğu önemli bir ekran öğesidir. Klasör penceresinde hangi sürücü ve klasörün içinde bulunduğumuzu gösteren en önemli ekran öğesi ise Adres çubuğudur. Ayrıca adres çubuğunu açarak bilgisayarımızın başka sürücülerine veya sistem klasörlerine gidilebilir. Windows XP nin yeni bir özelliği olarak klasör pencerelerinde Ortak görevler bölümü bulunmaktadır. Bu bölümden de bilgisayarımızdaki diğer yerlere gitmek, pencere içinde seçtiğimiz sürücü, dosya veya klasörün özellikleri hakkında bilgi alabiliriz. Önemli Sistem Klasörleri ve kullanıcı klasörleri Bilgisayarımızda işletim sistemi (Windows XP) genellikle harddiskin C: sürücüsüne yüklenir. Bu sebeple C: sürücüsünde sisteme ait önemli klasörler bulunur. Windows klasörü : Windows işletim sisteminin dosyaları bu klasörün içindedir. Ayrıca bilgisayarımıza sonradan yüklediğimiz bütün programların sistem dosyaları da bu klasörün içerisine aktarılır. Program Files klasörü : Bilgisayarımıza yüklediğimiz programların yüklenmesi sırasında hangi klasöre yükleneceği sorusu ekrana geldiğinde varsayılan olarak bu klasör tercih edilir. Yani bilgisayara yüklediğimiz programların dosyaları bu klasör içerisine kopyalanır. Başlat menüsündeki Programlar bölümünde yer alan kısayolların büyük bir bölümü bu klasördeki program dosyalarına bağlıdır. Documents and Settings klasörü : Denetim masasındaki kullanıcı hesapları bölümünden windows a tanıtılmış her kullanıcı için bu klasörün içine bir kullanıcı klasörü oluşur. Her kullanıcı klasöründe o kullanıcının masaüstü ayarları, belgelerim klasörü, sık kullanılan dosyaları ayrı ayrı yer alır. Böylece her kullanıcı kendi hesabı ile sisteme giriş yaptığında kendisine ait masaüstü ayarları ve belgelerim klasörü ile karşılaşır. 10
Windows ta dosya ve klasör işlemleri Yeni klasör oluşturma Herhangi bir konuyla ilgili dosyaları bir arada saklayabilmek için bilgisayarımızda harddisk bölümleri içinde istediğimiz bir yere veya masaüstüne yeni bir klasör oluşturulabilir. Yeni bir klasör oluşturmak için; Klasörün oluşturulacağı yere gidilir, Boş bir alanda farenin sağ tuşuna basılarak Yeni seçeneğine, buradan da Klasör seçeneğine gidilerek fareye tıklanır, Bulunduğumuz pencerede Yeni Klasör adıyla bir klasör simgesi oluşur. Bu klasörün altında yazan Yeni Klasör sözcükleri silinerek klasöre vermek istediğimiz isim yazılır ve Enter tuşuna basılır. Yeni dosya oluşturma Bilgisayarımızda yüklü herhangi bir program ile yeni bir çalışma yapmak istiyoruz. Örneğin Word, Excel, Power Point gibi bir ofis programı ile yeni bir çalışma yapacağız. Bunun için şöyle bir yol izlenebilir : Bu çalışmayı bilgisayarımızın harddiskinde hangi klasöre kaydedeceksek o klasöre gireriz, Klasörün boş bir yerinde yine fareye sağ tıklayıp, Yeni seçeneği altından istenilen dosya türüne tıklarız, Örneğin: yeni bir Microsoft Word Belgesi oluşturalım. Oluşan yeni dosya Yeni Microsoft Word Belgesi adıyla açılır. Bu isim silerek istediğimiz bir dosya ismi yazarız ve Enter tuşuna basarız. Oluşan dosya boş bir dosyadır. Dosya fareyle çift tıklanarak açılır, dosyanın içinde istenilen çalışma yapılarak tekrar kaydedilir ve kapatılır. 11
Kısayol Oluşturma Bilgisayarımızda yüklü programları veya kendi çalıştığımız belgeleri, müzikler, resimler, videolar gibi dosyalarımızı harddiskte çeşitli klasörlerin içinde saklarız. Bunların içinden çok sık açıp kullandığımız dosyaları kolay ve hızlı bulup açabilmek için genellikle Masaüstüne veya görev çubuğunun yanındaki Hızlı başlat bölümüne kısayollar oluştururuz. Masaüstü kısayol simgeleri Masaüstü kısayolları resimde de görüldüğü gibi köşesinde kıvrık ok işareti bulunan simgelerdir. Kısayol oluşturmak için; Hangi dosya veya klasör için kısayol oluşturacak isek harddiskten o dosya veya klasörün kayıtlı olduğu yere gidilir ve o dosya veya klasör seçilir, Seçili dosya veya klasörün üzerinde farenin sağ tuşuna basılarak Gönder seçeneğine ve bunun altından Masaüstü (Kısayol oluştur) seçeneğine tıklanır. Eğer seçili dosya için hızlı başlat bölümüne kısayol eklenecek ise dosyayı bulduktan sonra dosya üzerinde farenin sol tuşuna basılı tutup sürükleyerek hızlı başlat bölümüne bırakılır. Dosya ve klasör ismi değiştirme Bir dosya veya klasörün ismini değiştirmek için; Dosya bulunur ve seçilir, Seçili dosya üzerinde farenin sağ tuşuna basılarak, Ad değiştir seçeneği tıklanır veya dosyayı seçtikten sonra klavyedeki F2 tuşuna basılır. Her iki durumda da dosya adı açılır ve mavi bir seçim alanı içinde yer alır. Mevcut dosya adı üzerinden yeni dosya adı yazılarak Enter tuşuna basılır. 12
Dosya veya klasör kopyalama ve taşıma Dosya kopyalama : Üzerinde çalıştığımız yazım, çizim, resim, ses gibi çeşitli türdeki dosyaları başka bilgisayarlara taşımak veya bu dosyaların yedeklerini almak amacıyla disketlere kopyalarız. Ancak disketlerin kapasiteleri düşük olduğundan özellikle resim ve ses gibi fazla yer tutan dosyalar diskete sığmayabilir. Bunun için önce kopyalamak istediğimiz dosyanın boyutuna ve disketteki boş alan boyutuna bakmak gerekir. Diskete kopyalayacağımız dosyaların diskete sığıp sığmayacağını şu şekilde görebiliriz. Kopyalamak istediğiniz dosya veya dosyaları bulup seçin. Seçili dosyalardan biri üzerinde farenin sağ tuşuna basıp Özellikler seçeneğine girilir. Özellikler penceresinde seçili dosyaların toplam boyutu görülür. Daha sonra Bilgisayarıma dönüp 3½ Disket A: simgesini seçin. Yine farenin sağ tuşuna basıp Özellikler seçeneğine girildiğinde disketteki boş ve dolu alanların boyutu görülür. Eğer disketteki boş alan boyutu, kopyalayacağınız dosya boyutundan fazla ise kopyalama işlemini yapabilirsiniz demektir. Disketten harddiske veya harddiskten diskete dosya kopyalama işlemini Bilgisayarım veya Windows Gezgini uygulamasında yapabiliriz. Dosya kopyalama işlemi için kullanılabilecek bir yöntem şu şekildedir : Kopyalamak istediğiniz dosya veya dosyaları bulup seçin. Fare işareti seçili bir dosya üzerinde iken farenin sağ tuşuna basıp yine buradan Kopyala seçeneğini tıklayın. (Veya klavyeden Ctrl + C tuşlarına basın) Hedef sürücüye veya klasöre geçin. Hedef klasör üzerinde farenin sağ tuşuna basıp yine buradan Yapıştır seçeneğini tıklayın. (Veya klavyeden Ctrl + V tuşlarına basın) 13
Harddiskten diskete dosya kopyalama yaparken şu yöntem de uygulanabilir : Kopyalamak istediğiniz dosya veya dosyaları bulup seçin. Fare işareti bu dosyalardan biri üzerinde iken farenin sağ tuşuna basıp Gönder seçeneğine gelin ve buradan da 3½ Disket A: seçeneğine gidip tıklayın. Dosya taşıma : Dosya kopyalama istenilen dosyaların başka bir yere taşınması veya yedeklerinin alınması için yapılırken, dosya taşıma ise istenilen dosyaların yerlerini değiştirmek için yapılır. Genellikle harddiskte herhangi bir klasör içinde yer alan dosyaları veya klasörleri başka bir harddisk bölümüne veya aynı harddisk bölümünde başka yere taşımak için bu iş yapılır. Dosya taşıma işlemi için kullanılabilecek bir yöntem şu şekildedir : Taşımak istediğiniz dosya veya dosyaları bulup seçin. Fare işareti seçili bir dosya üzerinde iken farenin sağ tuşuna basıp yine buradan Kes seçeneğini tıklayın. (Veya klavyeden Ctrl + X tuşlarına basın) Hedef sürücüye veya klasöre geçin. Hedef klasör üzerinde farenin sağ tuşuna basıp yine buradan Yapıştır seçeneğini tıklayın. (Veya klavyeden Ctrl + V tuşlarına basın) Not : Dosya kopyalama veya taşıma amacıyla dosyaları seçip Kopyala veya Kes komutu verildiğinde seçili olan nesne bilgisayarımızın belleğinde Pano adı verilen geçici bir alana aktarılır ve daha sonra Yapıştır komutu verildiğinde Panoda bekleyen nesne hedef yere yapışır. Farklı bir nesneyi seçerek Kopyala veya Kes komutu verilene kadar daha önce panoya aktırılmış olan nesne panoda durur ve birkaç farklı yere ayrı ayrı yapıştırılabilir. Dosya Silme Harddiskteki işimize yaramayan dosyaları sildiğimizde bu dosyalar Geri Dönüşüm Kutusu adındaki sistem klasörüne gider. Disketten veya çıkarılabilir disklerden silinen dosyalar ise silindiği anda yok olurlar. Dosya silme işlemi şu şekilde yapılır : Silmek istediğiniz dosya veya dosyaları seçin. Klavyedeki Delete tuşuna basın. Dosyaları Geri Dönüşüm Kutusuna göndermek istediğinize emin misiniz? şeklindeki soruya Evet tuşuna basarak dosyaları silin. 14
Geri Dönüşüm Kutusunu Kullanma Geri dönüşüm kutusuna atılan dosyalar ile ilgili şunlar yapılabilir. Geri Al : Seçilen dosyayı kurtarır, yani silindiği yere geri götürür. Sil : Seçilen dosyayı geri dönüşüm kutusundan da atar, yani tamamen yok eder. Ayrıca Dosya menüsündeki veya ortak görevler bölümündeki Geri dönüşüm kutusunu boşalt seçeneği ile de geri dönüşüm kutusundaki tüm dosyalar silinip atılabilir. Bilgisayarımızda dosya arama Bilgisayarımızın harddisk bölümlerinde kayıtlı olup hangi sürücüde veya klasörde olduğunu bulamadığımız dosyaları veya bir dosyanın var olup olmadığını aramak için Başlat menüsündeki Ara bölümünde yer alan Dosya ya da Klasör seçeneği kullanılabilir. Ayrıca hangi sürücü veya klasör içinde arama yaptıracak isek o nesneyi seçerek farenin sağ tuşu ile açılan menüden Ara seçeneğini de kullanabiliriz. Bir dosyayı aramak için en çok kullanılan kriterler dosyanın adı veya dosya içinde geçen bir ifadedir. Arama ekranında; Aranılan dosyanın adı veya adının bir kısmı yazılarak arama yapılabilir. Aranılan dosya bir ofis belgesi ise içinde geçen bir ifade yazılarak arama yapılabilir. Konum bölümünde ise arama işleminin hangi sürücü veya klasörün içinde yapılacağını gösterir. Arama sonuçları arama ekranında çıktığında bulunan dosya veya dosyalar ile ilgili daha önce anlatılan tüm dosya işlemleri yapılabilir. Dosya silinebilir, başka bir yere kopyalanabilir, açılabilir, yazdırılabilir vb. 15