7-13 YAŞ GRUBU TAEKWONDO VE ATLETİZM SPORCULARININ DİKEY ÖZET SIÇRAMA KAPASİTELERİNİN KARŞILAŞTIRMASI Özgür GÜL Evrim ÇAKMAKÇI Ali SERÇE Bu çalışmanın amacı, taekwondo ve atletizm sporcularının dikey sıçrama kapasitelerinin karşılaştırılmasıdır. Araştırmaya düzenli olarak antrenman yapan 20 atlet ve 20 taekwondocu olmak üzere 40 sporcu gönüllü olarak katılmıştır. Deneklerin boy, vücut ağırlığı, dikey sıçrama ve 20 metre sprint ölçümleri yapılmış, boy uzunlukları metre ile cm cinsinden, vücut ağırlıkları ise kg cinsinden sinbo marka tartı ile ölçülmüştür. Dikey sıçrama verilerinde ise sporcunun sıçrama mesafesi ile kol uzunluğu arasındaki fark belirlenmiş ve dikey sıçrama mesafesi cm cinsinden kaydedilmiştir. 20 metre sprint verilerini de düz bir platformda 20 metrelik hızlı çıkışı saniye cinsinden kronometre ölçülmüştür. Yapılan ölçümlerin istatistiği ise SPSS 16.0 programının T testi tekniklerinden yararlanılmış olup anlamlılık P< 0,05 alınmıştır. Elde edilen sonuçlara göre atletizm ve taekwondo kız sporcuları dikey sıçrama ve boy uzunlukları arasında anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Atletizm ve taekwondo erkek sporcularının ise dikey sıçrama, 20 metre sprint ve boy uzunlukları arasında anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Sonuç olarak; Atletizm sporcularının taekwondo sporcularına göre 20 metre sprint ve boy ölçümlerinin daha gelişmiş olduğu görülmüştür. Dikey sıçrama ve ağırlık ölçüm değerlerinde ise anlamlı bir fark bulunamamıştır. Anahtar kelimeler: Taekwon-do,atletizm,dikey sıçrama,sprint 1. GİRİŞ Sporun büyüme çağındaki etkileriyle ilgili çalışmalar henüz kesin sonuçlara ulaşmış değildir. Spor biliminde, çocuk ve spor konusunda yoğun çalışmalar yapılmaya devam edilmektedir. Çocuk ve gençlerde kas kuvvetinin yaşla birlikte belirgin bir şekilde arttığı ve en büyük gelişmenin ergenlik döneminde gözlendiği vurgulanmıştır (Heler ve ark. 1998). Bununla birlikte belirgin kuvvet artışı için testosteron hormonunun önemli olduğu belirtilmiştir (Hansenve ve ark. 1999, Heller ve ark. 1998). Erkeklerde bacak kuvvetinde en belirgin artışın 12-17 yaşları arasında, özellikle 13 ve 16 yaşları arasında meydana geldiği ve kızlar için bu dönemin daha kısa; 10-12 yaşları arasında olduğu belirtilmiştir (Loko ve ark. 1996). Çocuklar kuvvet antrenmanı yapsın mı?, yapmasın mı? tartışmaları devam ederken Faigenbaum ve ark. (2002), yaşları 7 ile 12 arasında değişen kız ve erkek çocuklara 12 egzersiz, 10-15 tekrar ve tek setten oluşan (çocuklar için modifiye edilmiş direnç makinelerinde) kuvvet antrenmanı uygulamışlardır ve haftada bir veya iki kere uygulanan kuvvet antrenmanlarının kuvvet artışına neden olduğunu rapor etmişlerdir (Faigenbaum ve ark. 2002). Bu bulgu küçük yaşta kas kuvvetinin geliştirilebileceği düşüncesini desteklemektedir, ayrıca meydana gelen artışın antrenman sıklığına bağlı olduğu da belirtilmiştir (Faigenbaum ve ark. 2002). Bununla birlikte, sadece bilinen klasik kuvvet antrenmanlarıyla değil, kısa süreli interval antrenmanlarla da çocuklarda patlayıcı kuvvetin geliştirilebileceği vurgulanmıştır (Baguet ve ark. 2004). Çocuklarda sıçrama performansını ve dolaylı olarak patlayıcı kuvveti değerlendiren araştırma sonuçlarının çelişkili olduğu gözlenmiştir. Aynı antrenmanı uygulamış olsalar bile antrenman etkileri bir grup içinde farklılık gösterebilir. Bu durumun çocuklar açısından incelenmesi önemlidir. Yapılan çalışmalarda takvim yaşının yanı sıra biyolojik yaşın da sıçrama performansını etkilediği vurgulanmıştır (Baguet ve ark. 2004) bu nedenle çocuklar söz konusu olduğunda yaş grupların karşılaştırılması önem kazanmaktadır. Bu araştırmada, farklı branşların sıçrama performansına etkisini 7-13 yaş grubu çocuklarda incelenmesi ve bu etkilerin cinsiyetler arasında karşılaştırılması amaçlanmıştır. Arş. Gör. Dr. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu/ KONYA. ozgur2003@gmail.com Yrd. Doç. Dr. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu/ KONYA.
2. MATERYAL ve YÖNTEM Araştırmaya düzenli olarak antrenman yapan 7-13 yaş grubu Konya Büyükşehir Belediyesi Spor Kulubünden 20 atlet (n=10 kız)(n=10 erkek) ile Boyalı Spor Kulübünden 20 Taekwondo cu (n=10kız)(n=10 erkek) olmak üzere toplam 40 sporcu katılmıştır. Grupların oluşturulmasında deneklerin yapmakta oldukları spor branşları dikkate alınmıştır. Grupların oluşturulmasında biyolojik yaş değil, takvim yaşı dikkate alınmıştır ve 7-13 yaş aralığı dikkate alınmıştır. Antrenman yapan taekwondo ve atletizm kız ve erkek sporcuları yaş gruplarındaki denek sayıları ile ilgili bilgi Tablo 1 de verilmiştir. Boy uzunluğu (cm) ve vücut ağırlığı (kg): Deneklerin boy uzunlukları (cm) ± 0,1 mm hassasiyetle (Human Biology Lab, İngiltere), vücut ağırlıkları (kg) ± 0,2 kg hassasiyetle (SECA) standart protokollere uygun olarak günün aynı saatinde sinbo marka tartı ile ölçülmüş ve kaydedilmiştir. Ölçümler, denekler ayakkabısız olarak ve standart spor kıyafeti (şort ve tişört) ile yapılmıştır. Dikey Sıçrama Testi: Dikey sıçrama testi; duvara asılı platform önünde sporcu çift ayakla mümkün olduğu kadar en yükseğe sıçramaya çalışmıştır. Test öncesi sporcunun test yapılacak platformun önünde normal kol uzunluğu belirlenmiştir. Sporcunun test sonucunda sıçrama mesafesi ile kol uzunluğu arasındaki fark belirlenmiş ve dikey sıçrama mesafesi cm cinsinden kaydedilmiştir. Çalışmaya katılanlara test üç defa tekrar edilmiş ve en iyi sonuçlar alımıştır. 20 m Sprint testi: Sporcular 20 m belirlenmiş alanda yüksek çıkış, maksimal hız ile 20 m koşmuştur. Koşulan süre sn cinsinden kronometre ile kaydedilmiştir. Çalışmaya katılanlara test üç defa tekrar edilmiş ve en iyi sonuç kaydedilmiştir. İstatistiksel analiz: Sporcu gruplarının aritmetik ortalamalarının arasındaki farkın anlamlılık seviyesinin hesaplanmasında Independent Samples Test istatistiki yöntem kullanılmıştır. Tüm istatistiki analizler Excel ve SPSS 16.0 paket programları kullanılarak yapılmıştır. 3. BULGULAR Taekwondo ve Atletizm sporcularının 7-13 yaş grubu kız ve erkek deneklerin fiziksel özellikleri tablo 1 ve tablo 2 de,dikey sıçrama ve 20 metre sprint performanslarına ait değerler tablo 3 ve tablo 4 de sunulmuştur. Tablo 1: Taekwondo ve Atletizm sporcularının 7-13 yaş grubundaki kız sporcularının fiziksel özellikleri. KIZ GRUBU İSTATİSTİĞİ KIZ N Mean Sd Std. Error Mean yas atletizm 10 11,3000 1,33749,42295 taekwondo 10 10,7000 1,88856,59722 kilo atletizm 10 42,1600 4,22064 1,33468 taekwondo 10 41,0400 11,43194 3,61510 boy atletizm 10 156,80 5,41192 1,71140 taekwondo 10 136,90 13,04224 4,12432
Tablo 2: Taekwondo ve Atletizm sporcularının 7-13 yaş grubundaki erkek sporcularının fiziksel özellikleri ERKEK GRUBU İSTATİSTİĞİ ERKEK N Mean Sd Std. Error Mean boy yaş kilo atletizm 10 157,80 11,68855 3,69624 taekwondo 10 143,20 9,69307 3,06522 atletizm 10 11,0000 1,63299,51640 taekwondo 10 11,8000 1,39841,44222 atletizm 10 42,5200 10,11850 3,19975 taekwondo 10 42,7000 8,80442 2,78420 Yukarıdaki tablolarda; Taekwondo kız sporcularının ortalama boy uzunluğu 136,9cm, Atletizm kız sporcularının ise ortalama boy uzunluklarının 156,8 cm olduğu görülmüştür.atletizm kız sporcuları ağırlık değerleri ortalama 42,16kg iken Taekwondo kız sporcularının ağırlık değerleri ortalamaları ise 41,04kg olduğu görülmüştür.erkeklerde ise boy uzunlukları ortalaması taekwondo sporcularında 143,5cm iken atletizm sporcularında ise 157,8cm olarak görülmüştür.erkeklerin ortalama ağırlık değerleri taekwondo sporcularında 42,7kg iken atletizm sporcularında 42,52kg olarak görülmüştür. Tablo 3: Taekwondo ve Atletizm kız sporcularının dikey sıçrama ve 20 metre sprint değerleri KIZ GRUBU İSTATİSTİĞİ KIZLAR N Mean Sd Std. Error Mean Sprint atletizm 10 4,0110,21901,06926 taekwondo 10 4,2060,16202,05123 Dikey sıçrama atletizm 10 24,2000 2,78089,87939 taekwondo 10 22,5000 3,97911 1,25831 Tablo 3 e bakıldığında Atletizm kız sporcuları ile taekwondo kız sporcuları arasında ölçülen 20 metre sprint ve boy uzunlukları değerlerinde anlamlı fark bulunmuştur. Taekwondo kız sporcularda 20 metre sprint ortalama değerleri 4,20 sn. İken atletizm kız sporcularında ise bu değer 4,01 sn olarak görülmektedir. Atletizm kız sporcuları ile Taekwondo kız sporcuları dikey sıçrama ve ağırlık(kg) değerlerinde ise anlamlı fark bulunamamıştır. Kızlarda Taekwondo sporcularında dikey sıçrama ortalama değeri 22,5cm iken bu değer atletizm sporcularında 24,4cm olarak görülmüştür.
Tablo 4: Taekwondo ve Atletizm erkek sporcularının dikey sıçrama ve 20 metre sprint değerleri ERKEK GRUBU İSTATİSTİĞİ ERKEK N Mean Sd Std. Error Mean Dikey sıçrama Sprint atletizm 10 32,4500 8,97048 2,83671 taekwondo 10 25,7000 8,27379 2,61640 atletizm 10 3,9880,19275,06095 taekwondo 10 4,2330,23128,07314 Tablo 4 de görüldüğü gibi Atletizm erkek sporcuları ile Taekwondo erkek sporcuları arasında ölçülen 20 metre sprint ve boy uzunlukları değerleri arasında anlamlı fark bulunmuştur. Taekwondo erkek sporcularında 20 metre sprint ortalama değeri 4,26 sn iken atletizm erkek sporcularında bu değer 3,99 sn olarak görülmüştür. Atletizm erkek sporcuları ile Taekwondo erkek sporcuları dikey sıçrama ve ağırlık(kg) değerleri arasında anlamlı fark bulunamamıştır.taekwondo erkek sporcularında dikey sıçrama ortalama değeri 25,7cm iken atletizm erkek sporcularında bu değer 32,4 cm olarak görülmüştür. 4. TARTIŞMA VE SONUÇ Antrenman yapan 7-13 yaş kız ve erkek çocuklarında yapılan ölçüm değerleri(20 metre sprint ve boy) arasında anlamlı fark bulunmuştur. Atletizm ve taekwondo sporcularında kız ve erkek sporcuların aynı yaş grup sporcularla karşılaştırıldığında, genel olarak, ölçülen 20 metre sprint ve boy ölçümlerin atletizm kız ve erkek sporcuların değerleri taekwondo kız ve erkek sporcuların değerlerinden önemli derecede yüksek olduğu belirlenmiştir. Kız ve erkek grupları karşılaştırıldığında, ölçülen sıçrama yükseklikleri açısından, ağırlık değerleri arasında anlamlı farklılık bulunamamıştır. Bu grupların 20 metre sprint ve boy değerlerinde ise anlamlı farklılık bulunmuştur. Halter, uzun mesafe ve kısa mesafe branşlarında başarılı 10 ile 13 yaşlarındaki sporcularda farklı sıçrama performanslarının incelendiği bir çalışmada, başarılı sporculardan elde edilen veriler aynı yaştaki kontrol grubun verileri ile karşılaştırılmıştır. SS ve AS değerleri açısından gruplar arasında anlamlı fark bulunmadığı ancak derinlik sıçraması değerleri açısından iki grup arasında önemli fark olduğu tespit edilmiştir (Mero ve ark. 1990). Bir başka çalışmada farklı spor branşlarında ve farklı performans düzeylerine sahip 11 yaşındaki kız ve erkek çocukların SS ve AS değerleri incelenmiştir; elit erkek hentbol oyuncularında SS değerlerinin elit olmayan sporculardan yüksek olduğu, elit erkek yüzücülerde AS değerlerinin elit olmayanlardan yüksek olduğu, elit erkek cimnastikçilerde SS ve AS değerlerinin elit olmayanlardan önemli derecede yüksek olduğu belirlenmiştir (Bencke ve ark. 2002). Bütün spor branşlarında elit ve elit olmayan kız sporcular karşılaştırıldığında SS ve AS değerleri arasında anlamlı fark bulunmamıştır, bunun yanı sıra elit kız cimnastikçilerin SS ve AS değerlerinin elit kız yüzücülerinden yüksek olduğu rapor edilmiştir (Bencke ve ark. 2002). Her bir spor branşında ölçülen değerler kız ve erkek gruplar arasında karşılaştırıldığında cinsiyetler arasında anlamlı fark bulunmamıştır (Bencke ve ark. 2002). Bu yönü ile araştırmamızın sonuçları literatür bulgusu ile uyumludur. 11-12 yaş kız ve erkek çocuk grupların karşılaştırılması sonucunda ölçülen sıçrama yükseklikleri bakımından cinsiyetler arasında anlamlı fark bulunmamıştır. Bununla birlikte cinsel olgunluğun erkek çocuklarında fiziksel uygunluk ölçümleri üzerine daha geniş etkiye sahip olduğu fakat kız çocuklarında daha az etkiye sahip olduğu belirtilmiştir (www.msxlabs.org). Genç uzun mesafe koşucularında 13 yaş öncesinde nöromuskular çeviklik ve patlayıcılık güç - değerlerinde cinsiyetler arası farklılığın zayıf olduğu rapor edilmiştir (Eisenman ve Malina, 2003). Diallo ve ark. (2001), çocuklarda plyometrik egzersizlerin sıçrama performansına etkisini incelemek amacıyla 12 ile 13 yaşındaki çocuklara sıçrama egzersizleri uygulamışlardır. Plyometrik egzersizlerini uygulayan grupta SS, AS ve 15 saniyelik ÇS değerlerinin, kontrol grubun değerleri ile karşılaştırıldığında önemli miktarda arttığı rapor edilmiştir (SS: p<0,05; AS: p<0,01; ÇS: p<0,01).
Bir başka çalışmada 11 yaşındaki erkek çocuklara 10 hafta süreyle plyometrik antrenman uygulanmış ve plyometrik antrenman yapan grupta SS değerlerinin, aynı yaştaki kontrol grubun değerlerinden önemli miktarda yüksek olduğunu tespit edilmiştir (Kasabalis ve ark. 2005). Erkek voleybol oyuncuları (10-11 yaş) antrenman yapmayan yaşıtları ile karşılaştırıldığında benzer sonuçlar bulunmuştur. Antrenman yapan grupta dikey sıçrama değerleri antrenman yapmayan gruptan önemli miktarda yüksek bulunmuştur (Kasabalis ve ark. 2005). Gerilme Kısalma Döngüsünün (GKD) yetişkinlerde olduğu gibi çocuklarda da dikey sıçrama performansına etkisini belirlemek amacıyla Harrison ve ark. (2001) yetişkin ile çocuklarda SS ve AS değerlerini karşılaştırmışlardır. Her iki grupta AS değerleri önemli derecede yüksek bulunmuştur, bununla birlikte çocukların performansının daha fazla değişebilir olduğu belirtilmiştir. Farklı antrenman uygulamaları farklı etkilere neden olabilir. 11 ve 13 yaşındaki erkek çocuklara bir yıl süreyle dayanıklılık (n=4), kısa mesafe koşu (n=4) ve halter ağırlık kaldırma (n=4) antrenmanı uygulanmış ve deneklerin AS değerleri kontrol grubu ile karşılaştırılmıştır. Çalışmanın sonunda kısa mesafe koşu ve halter antrenmanı uygulayan grupta dikey sıçrama değerleri arasındaki değişim oranı kontrol grubun verileri ile karşılaştırılmış ve istatistiksel olarak önemli fark bulunmuştur (Hakinken ve ark. 1989). Bir başka çalışmada, en az bir yıldır haftada üç saat fiziksel aktiviteye katılan çocuklar ile fiziksel aktiviteye katılmayan çocuklar karşılaştırılmış ve dikey sıçrama değerlerinin fiziksel aktiviteye katılan grupta daha yüksek olduğu belirlenmiştir (Ara ve ark. 2004). Bununla birlikte genç oyuncularda (12-15 yaş) futbol antrenmanlarının tek başına maksimal kuvvette normal gelişimden daha fazla artışa neden olduğu ve futbol antrenmanlarına direnç antrenmanları eklendiğinde maksimal kuvvette ve dikey sıçramada daha fazla artış olduğu belirtilmiştir (Christou ve ark. 2006). Sonuç olarak; Sonuç olarak; Atletizm sporcularının taekwondo sporcularına göre 20 metre sprint ve boy ölçümlerinin daha gelişmiş olduğu görülmüştür. Dikey sıçrama ve ağırlık ölçüm değerlerinde ise anlamlı fark bulunamamıştır. 5. KAYNAKLAR Ara, I., Vicente-Rodríguez, G., Jimenez-Ramirez, J., Dorado, C., Serrano-Sanchez, J.A., Calbet, J.A. (2004) Regular Participation in Sports is Associated with Enhanced Physical Fitness and Lower Fat Mass in Prepubertal Boys, International Journal of Obesity and Related Metabolic Disorders, 28(12), pp. 1585-1593. Baguet, G., Guinhouya, C., Dupont, G., Nourry, C., Berthoin, S. (2004) Effects of a Short Term İnterval Training Program on Physical Fitness in Prepubertal Children, Journal of Strength and Conditioning Research, 18(4), pp. 708-713. Bencke, J., Damsgaard, R., Saekmose, A., Jorgensen, P., Jorgensen, K, Klausen, K. (2002) Anaerobic Power and Muscle Strength Characteristics of 11 Years Old Elite and Non-Elite Boys and Girls From Gymnastics, Team Hendball, Tennis and Swimming, Scandinavian Journal of Medicine and Science in Sports, 12, pp. 171-178. Christou, M., Smilios, I., Sotiropoulos, K., Volaklis, K., Pilianidis, T., Tokmakidis, S.P. (2006) Effects of Resistance Training on the Physical Capacities of Adolescent Soccer Players, Journal of Strength and Conditioning Research, 20(4), pp. 783-791. Diallo, O., Dore, E., Duche, P., Van Praagh, E. (2001), Effects of Plyometric Training Followed by a Reduced Training Programme on Physical Performance in Prepuscent Soccer Players, Journal of Sports Medicine and Physical Fitness, 41(3), pp. 342-348. Eisenmann, J.C., Malina, R.M. (2003), Age and Sex Associated Variation in Neuromuscular Capacities of Adolescent Distance Runners, Journal of Sports Science, 21(7), pp. 551-557. Faigenbaum, A.D., Milliken, L.A., Loud, R.L., Burak, B.T., Doherty, C.L., Westcott, W.L. (2002) Comparison of 1 and 2 Days Per Week Of Strength Training in Children, Research Quarterly for Exercise and Sport., 73(4), pp. 416-424. Hakkinen, K., Mero, A., Kauhanen, H. (1989) Specificity of Endurance, Sprint and Strength Training on Physical Performance Capacity in Young Athletes, Journal of Sports Medicine and Physical Fitness, 29(1), pp. 27-35. Hansen, L., Bangsbo, J., Twisk, J., Klausen, K. (1999) Development of Muscle Strength in Relation to Training Level and Testosterone in Young Male Soccer Players, Journal of Applied Physiology, 87(3), pp. 1147-1147. Harrison, A.J., Gaffney, S. (2001) Motor Development and Gender Effects on Stretch- Shortening Cycle Performance, Journal of Science in Medicine and Sport., 4(4), pp. 406-415,. Heller, J. Peric, T. Dlouha, R. Kohlikov, A E., Melichna, J. & Novakva, H. (1998). Physiological profiles of male and female taekwondo (ITF) black belts. Journal of Sports Science, 16: 243 249.
Kasabalis, A., Douda, H., Tokmakidis, S.P. (2005) Relationship Between Anaerobic Power and Jumping of Selected Male Voleyball Players of Different Ages, Perceptual & Motor Skills, 100(3Pt1), pp. 607-614. Loko, J., Sikkut,T., Aule, R., (1996) Sensitive Periods in Physical Development, Modern Athlete and Coach, 34(2), pp. 26-29. Mero, A., Kauhanen, H., Peltola, E., Vuorimaa, T., http://www.msxlabs.org/forum/diger-sporlar/11478-atletizm-nedir-atletizm-hakkinda-genel-bilgiler.html