İSTANBUL ODAK GRUP TOPLANTISI RAPORU

İSTANBUL ODAK GRUP TOPLANTISI RAPORU Prof. Dr. Tüzin BAYCAN Araş. Gör. Veysi ALTINTAŞ İSTANBUL: EYLÜL 2014

Bu Odak Grup Raporu SEiSMiC Türkiye Koordinatörü Prof.Dr. Tüzin BAYCAN ve SEiSMiC Proje Asistanı Araş.Gör. Veysi ALTINTAŞ tarafından yazılmış, SEiSMiC Türkiye Moderatörü Ulaş AKIN tarafından edit edilmiştir. Raporun yazılmasına girdi sağlayan Haziran 2014 te gerçekleştirilen İstanbul Odak Grup Toplantı notları, gözlemleri, dijital kayıtları, katılımcıların elyazıları ve hazırlanan İngilizce Rapordur.

İÇİNDEKİLER TABLO VE ŞEKİL LİSTESİ...ii 1 SEiSMiC - BİLİMDE TOPLUMSAL SORUMLULUK, KENTLERDE KARŞILIKLI ÖĞRENME... 1 2 SEiSMiC TÜRKİYE ULUSAL AĞI... 2 3 ODAK GRUP TOPLANTILARI... 3 4 İSTANBUL ODAK GRUP TOPLANTISI... 4 4.1 KENTİN DÖNÜŞÜMÜ... 5 4.1.1 SORUNLAR / KONULAR... 6 EKONOMİK YAPI... 7 ÇEVRE... 7 SOSYAL-KÜLTÜREL YAPI... 8 KURUMSAL YAPI... 8 4.1.2 RADİKAL DEĞİŞİM İHTİYACI... 9 EKONOMİK YAPI... 10 ÇEVRE... 10 SOSYAL-KÜLTÜREL YAPI... 11 KURUMSAL YAPI... 11 4.1.3 ALTERNATİF YAKLAŞIM... 12 EKONOMİK YAPI... 13 ÇEVRE... 13 SOSYAL-KÜLTÜREL YAPI... 13 KURUMSAL YAPI... 14 4.1.4 MEVCUT İYİ UYGULAMALAR... 15 EKONOMİK YAPI... 15 ÇEVRE... 16 SOSYAL-KÜLTÜREL YAPI... 16 KURUMSAL YAPI... 16 4.2 SEiSMiC- TÜRKİYE ULUSAL AĞI YAPILANDIRILMASI... 17 4.2.1 PROJENİN SAĞLAYACAĞI FAYDALAR... 18 4.2.2 PROJENİN ULUSAL İHTİYAÇLARA ADAPTASYONU... 20 4.2.3 PROJENİN BAŞARI VE HÜSRAN GÖSTERGELERİ... 22 5 İSTANBUL ODAK GRUP TOPLANTISI KATILIMCI LİSTESİ... 23

TABLO VE ŞEKİL LİSTESİ Şekil 1: Seismic Türkiye Ulusal Ağı... 2 Tablo 1: Referans Çerçevesi... 3 Tablo 2: İstanbul Odak Grup Toplantısı Programı... 4 Tablo 3: Toplantıda Gündeme Gelen Toplam Fikir Sayısı... 4 Tablo 4: Sorunlar/Konular... 6 Tablo 5: Radikal Değişim İhtiyacı... 9 Tablo 6: Alternatif Yaklaşım... 12 Tablo 7: Mevcut İyi Uygulamalar... 15 Tablo 8: Projenin Faydaları... 19 Tablo 9: Projenin Ulusal İhtiyaçlara Adaptasyonu... 20 Tablo 10: Projenin Başarı ve Hüsran Göstergeleri... 22 Tablo 11: İstanbul Odak Grup Toplantısı Katılımcı Listesi... 23 ii

1 SEiSMiC - BİLİMDE TOPLUMSAL SORUMLULUK, KENTLERDE KARŞILIKLI ÖĞRENME SEiSMiC, Avrupa nın büyük kentsel sorunlarının üstesinden gelinmesine vatandaşların katılımını sağlayarak, sosyal yenilikçiliğin gereksinimlerini tanımlayarak ve kentsel politikalar ve araştırma stratejilerinin geleceğine katkı sağlayarak yardımcı olmayı hedefleyen bir projedir. Proje, etkin ve yaygın olarak üzerinde uzlaşmaya varılmış çözümler önermek üzere kent paydaşlarını bir araya getiren çeşitli ağlar/networkler oluşturmaktadır. Bu ağlara yaratıcı yollarla halkı dahil ederek, araştırmanın vatandaşlardan ve vatandaşların da araştırmadan öğrenmesini sağlamaya çalışmaktadır. SEiSMiC kent araştırmasına toplumu dahil etmek amacıyla 10 Avrupa ülkesinde; Avusturya, Belçika, Çek Cumhuriyeti, Almanya, Macaristan, İtalya, Hollanda, Norveç, İsveç, Türkiye ve İngiltere de ulusal ağlar/networkler oluşturmayı hedeflemektedir. Bu ağlar sivil toplum örgütleri, medya, okul ve üniversiteler, bilim akademileri, müzeler, bilim merkezleri, araştırma kuruluşları, sanayiler, iş dünyası ve politikacıları içermektedir. SEiSMiC yapısal bir diyalog için bu ağları bir araya getirerek bilim dünyası ile toplum arasında bir köprü oluşturmayı hedeflemektedir. SEiSMiC Hollanda Lahey de bulunan Platform 31 ve Viyana da bulunan Avusturya Teknoloji Enstitüsü tarafından koordine edilen 13 proje ortağı kuruluş tarafından yürütülmektedir. SEiSMiC, Avrupa Komisyonu Toplumda Bilim Programı (Science in Society Program) kapsamında finanse edilen bir eylem destek projesidir. Proje, Avrupa Komisyonu nun Stratejik Araştırma ve Yenilikçilik Gündemi nin sosyal boyutuna katkı sağlamakta ve Kentsel Avrupa Ortak Program Girişimi ni (JPI Urban Europe) desteklemektedir. 2010 yılında çeşitli Avrupa Birliği üyesi ve aday ülkeler tarafından kurulan Kentsel Avrupa Ortak Program Girişimi (JPI Urban Europe) Avrupa genelinde kentsel araştırma ve yenilikçiliği koordine etmeyi ve güçlendirmeyi amaçlamaktadır. SEiSMiC Yedinci Çerçeve Programı (FP7) kapsamında finanse edilen ve Kentsel Avrupa Ortak Program Girişimi ni (JPI Urban Europe) Kasım 2013 ten Kasım 2016 ya kadar üç yıl boyunca destekleyecek iki eylem projesinden (diğeri BOOST) biridir. SEiSMiC in odak noktasında Avrupa genelinde hareketlilik ve karşılıklı öğrenme, sivil toplumun katılımcılığı ve kentsel gelişimde sosyal yenilikçilik gereksinimlerini tanımlama bulunmaktadır. SEiSMiC Projesi nin üç temel hedefi bulunmaktadır. Proje, öncelikle geniş bir yelpazedeki kent paydaşlarını yerel düzeyde harekete geçirmeyi hedeflemektedir. Projenin ikinci hedefi, farklı deneyimleri ve yerel düzeydeki sosyal yenilikçilik konularını Avrupa kentsel araştırma gündemine dahil etmek ve JPI Urban Europe (Kentsel Avrupa Ortak Program Girişimi) Programı nın stratejik araştırma gündeminin sosyal boyutunu geliştirmektir. Projenin üçüncü hedefi ise, JPI Urban Europe ve diğer AB Programlarının girişimlerinin, projelerinin ve sonuçlarının tüm kent aktörlerine yerel, bölgesel, ulusal ve Avrupa düzeyinde aktarılmasıdır. 1

2 SEiSMiC TÜRKİYE ULUSAL AĞI SEiSMiC Türkiye Ulusal Ağı nı kurmak amacıyla Türkiye de üç il seçilmiştir: İstanbul, Hatay ve Muş. Bu illerin seçiminde Kalkınma Bakanlığı nın 2011 yılında yayınladığı İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sırası Raporu temel alınmıştır. İllerin ve Bölgelerin Sosyo- Ekonomik Gelişmişlik Sırası çalışması 8 kriter ve 61 gösterge kullanılarak yapılmıştır. Bu kriterler ve göstergeler üzerinden oluşturulan illerin ve bölgelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasında İstanbul 1. sırada, Hatay 46. sırada ve Muş 81. olarak son sırada yer almaktadır. Türkiye nin kentlerini gelişmişlik düzeylerine ve farklı gelişme dinamiklerine göre temsil etmek üzere; en gelişmiş il ve metropol olarak İstanbul; hem bir sınır kenti, hem bir Akdeniz ve liman kenti ve hem de illerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasında Türkiye ortalamasına yakın bir değere sahip ve orta büyüklükte bir il olması nedeniyle Hatay; doğu bölgesindeki kentsel sorunlar ve gelişme dinamiklerinin birbirine benzerliğini yansıtan küçük bir kent olması ve sosyo ekonomik gelişmişlik sıralamasında da son sırada yer alması nedeniyle de Muş ili seçilmiştir. ISTANBUL BLACK SEA AN MUŞ MEDITERRANEAN SEA HATAY ANTIOCH AN SYRIA Şekil 1: Seismic Türkiye Ulusal Ağı Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, 2011. 2

3 ODAK GRUP TOPLANTILARI SEiSMiC Türkiye Ulusal Ağı nı oluşturmak üzere 19 Haziran 2014 tarihinde İstanbul da, 24 Haziran 2014 tarihinde Muş da ve 26 Haziran 2014 tarihinde Hatay da Odak Grup Toplantıları düzenlenmiştir. İstanbul daki Odak Grup Toplantısına 16 kişi, Muş daki Odak Grup Toplantısına 17 kişi ve Hatay daki Odak Grup Toplantısına 22 kişi olmak üzere toplamda 55 kişi SEiSMiC Türkiye Ulusal Ağı nı oluşturmak üzere düzenlenen toplantılara katılmıştır. Odak Grup Toplantıları iki oturum olarak gerçekleştirilmiştir. Birinci oturumda Kentlerin Dönüşümü ana teması üzerinden, kentlerin karşı karşıya olduğu Önemli Konular ve Sorunlar, bu sorunların çözümüne yönelik olarak ihtiyaç duyulan Radikal Değişimler, gerçek anlamda bir çözüm ve değişimin gerçekleşebilmesi için Alternatif Yaklaşımlar ve örnek alınabilecek Mevcut İyi Uygulamalar olmak üzere 4 temel alan ve soru üzerinden tartışmalar ve değerlendirmeler yapılmıştır. İkinci oturumda ise, SEiSMiC Türkiye Ulusal Ağı nın Yapılandırılması ; Projenin Sağlayacağı Faydalar, Projenin Ulusal İhtiyaçlara Adaptasyonu ve Projenin Başarı ve Hüsran Göstergeleri olmak üzere 3 temel alan ve soru üzerinden değerlendirilmiştir. Oluşturulacak ulusal ağın işlevsel ve etkin bir yapıya kavuşabilmesi için yapılması ve yapılmaması gerekenler, ulusal ağa ve sürece kimlerin dahil olabileceği gibi konularda katılımcıların fikirleri alınmıştır. Odak Grup Toplantılarında ortaya çıkan sonuçların, bütün iller için karşılaştırmalı olarak değerlendirilebilmesi için Toplantı nın Birinci Oturumunda Kentlerin Dönüşümü ana teması üzerinden tartışılan 4 soruya katılımcılar tarafından verilen cevaplar Ekonomik Yapı, Çevre, Sosyal-Kültürel Yapı ve Kurumsal Yapı olmak üzere 4 temel alanda ve 10 temel konu başlığı altında toparlanmıştır. Tablo 1 Odak Grup Toplantı Çıktılarını değerlendirmek üzere oluşturulan çerçeveyi göstermektedir. Tablo 1: Referans Çerçevesi ANA TEMALAR TEMALAR SORUNLAR /KONULAR RADİKAL DEĞİŞİM ALTERNATİF YAKLAŞIM İYİ UYGULAMALAR Tarım EKONOMİK YAPI Turizm Kent Ekonomisi, İstihdam Göç, Kentsel Büyüme İklim, Çevre, Halk Sağlığı ÇEVRE Altyapı, Enerji, Ulaşım Kentleşme, Planlama SOSYAL- KÜLTÜREL YAPI Kültür ve Kültürel Miras Sosyal Yapı, Kadın ve Gençlik KURUMSAL YAPI Yönetişim, Kurumsal Kapasite 3

4 İSTANBUL ODAK GRUP TOPLANTISI İstanbul Odak Grup Toplantısı 16 kişinin katılımı ile 19.06.2014 tarihinde İTÜ Maçka Sosyal tesislerinde yapılmıştır. Toplantı SEiSMiC Projesi nin Tanıtımı nın ardından Kentlerin Dönüşümü ve SEiSMiC Türkiye Ağı Yapılandırılması temalı iki oturumda gerçekleştirilmiştir. 13:30 Açılış ve Gündem Tablo 2: İstanbul Odak Grup Toplantısı Programı 13:40 SEiSMiC Projesinin Tanıtımı 14:00 1.KISIM SEiSMiC : Kentlerin Dönüşümü Çalışma Grupları İçinde Tartışma 60 dakika Çalışma Gruplarının Sonuçlarının Tartışılması 60 dakika 16:00 Çay ve Kahve Arası 2.KISIM SEiSMiC Türkiye Ağı Yapılandırılması 16:30 Çalışma Grupları > Hedef: Fırsat ve İhtiyaçlar - 45 dakika Genel Değerlendirme: Özet 45 dakika 18:00 Genel Değerlendirme, Gelecek Toplantılar ve Kapanış İstanbul Odak Grup Toplantısında her iki oturumda tartışmaya açılan konulara yönelik olarak katılımcılar tarafından üretilen fikir sayısı 235 tir. Her konu için üretilen fikirler Tablo 3 de verilmektedir. İSTANBUL ODAK GRUP TOPLANTISI Toplam Fikir Sayısı = 235 Sorunlar /Konular Tablo 3: Toplantıda Gündeme Gelen Toplam Fikir Sayısı TOPLANTININ 1. OTURUMU İSTANBUL 2040 Radikal Değişim Alternatif Yaklaşım İyi Uygulamalar Projenin Faydaları TOPLANTININ 2. OTURUMU Ulusal İhtiyaçlara Adaptasyonu Başarı ve Hüsran Göstergeleri Bireysel Kentsel Bireysel Kentsel Bireysel Kentsel 40 31 23 23 21 16 18 28 16 19 4

4.1 KENTİN DÖNÜŞÜMÜ Toplantının SEiSMiC Kentlerin Dönüşümü konulu ilk oturumunda İstanbul kentinin sorunları, radikal değişim ihtiyacı hissedilen alanlar, alternatif yaklaşımlar ve mevcut iyi uygulama örnekleri konularını içeren 4 temel soru üzerinden tartışılmalar yapılmıştır. Tartışmaya açılan 4 temel soru aşağıda sıralanmıştır: 2040 yılına kadar sizin açınızdan yaşadığınız kentte gördüğünüz en önemli konular/sorunlar nelerdir? Hangi alanlarda/konularda radikal bir değişim ihtiyacı görüyorsunuz? Sizin için önemli olan konulara/sorunlara cevap verebilmek için yeni/alternatif bir yaklaşım ne olabilir? Halihazırda mevcut en iyi uygulamalar/girişimlerden hangileri başarılı bir değişim için iyi bir başlangıç olabilir? Katılımcılar tarafından 4 soru için verilen cevaplar Ekonomik Yapı, Çevre, Sosyal-Kültürel Yapı ve Kurumsal Yapı olmak üzere 4 ana temada ve 9 alt tematik alanda toparlanmıştır. İstanbul un metropolitan bir kent olması nedeniyle tarım sektörü katılımcılar tarafından önemli bulunmadığı için tartışmalarda gündeme gelmemiştir. İstanbul Odak Grup Toplantısı nda gündeme gelen konular aşağıdaki 9 tematik alan kapsamında değerlendirilmiştir. 1. Turizm 2. Kent Ekonomisi, İstihdam 3. Göç, Kentsel Büyüme 4. İklim, Çevre, Halk Sağlığı 5. Altyapı, Enerji, Ulaşım 6. Kentleşme, Planlama 7. Kültür ve Kültürel Miras 8. Sosyal Yapı, Kadın ve Gençlik 9. Yönetişim, Kurumsal Kapasite 5

4.1.1 SORUNLAR / KONULAR Sorunlar/konuları içeren ilk soru kapsamında katılımcıların 2040 yılına kadar İstanbul için öngördükleri en önemli sorunlar ve konular tartışılmıştır. Tartışmada gündeme gelen sorunlar ve konuların tematik alanlara göre dağılımı Tablo 4 de verilmektedir. Tablo 4: Sorunlar/Konular ANA TEMALAR EKONOMİK YAPI ÇEVRE SOSYAL- KÜLTÜREL YAPI TEMALAR Turizm Kent Ekonomisi, İstihdam Göç, Kentsel Büyüme İklim, Çevre, Halk Sağlığı Altyapı, Enerji, Ulaşım Kentleşme, Planlama Kültür ve Kültürel Miras Sosyal Yapı, Kadın ve Gençlik SORUNLAR/KONULAR İstanbul un Avrupa ülkeleri arasında en çok turist çekme sıralamasında 3. sırada yer alması, Tarihi dokunun tahrip edilmesi İstanbul un cazibesi ve tüm ülkeye olan etkisi, Yatırımların yığılması, Kent yoksulluğunun artması Göç ve göçe bağlı olarak nüfusun artması Doğal alanların tahribatına bağlı olarak orman alanlarının yok olması, Ekolojik tahribat, Su kaynaklarının korunamaması, Deprem, Yeşil alanların eksikliği Yol ve altyapı sorunu, Araç sayısının artması, Yaya erişiminin azalması, Trafik sorunu, Toplu taşımanın yetersizliği Kentsel dönüşüm nedeniyle inşaat kirliliği, Engelliler için erişim sorunu, Kentsel donatı alanlarına erişim mesafeleri Kültürel ve tarihi mirasın korunamaması, Mahalle kültürünün yok olması, Yabancılaşma Farklı sosyo-ekonomik grupların kent yaşamına dahil olamaması (cinsiyet, inanç, etnik, engelli), Tahammülsüzlük, Sosyalleşme KURUMSAL YAPI Yönetişim, Kurumsal Kapasite Merkezi hükümetin kentin biçimlenmesindeki etkin rolü, Kent yönetimi sorunu 6

EKONOMİK YAPI Sorunlar/konular sorusu kapsamında ortaya çıkan Ekonomik yapı ile ilgili fikirler 4 konu başlığı altında gruplanmıştır. Turizm Katılımcılar, İstanbul un Avrupa ülkeleri arasında en çok turist çekme sıralamasında 3. sırada yer aldığını (2011) ve turizm gelirinin önemli bir kalem oluşturduğunu ifade etmişlerdir. Ancak Odak Grup Toplantısında turizm konusu göreli olarak en az değinilen konulardan biri olmuştur, turizm başlığı altında daha çok tarihi dokunun tahrip edilmesi konusu gündeme gelmiştir. Kent Ekonomisi, İstihdam İstanbul gibi etki alanı bütün Türkiye olan bir kent için en önemli konuların başında yarattığı cazibe ile ülkenin tümüne olan etkisi gelmektedir. Odak Grup Toplantısında, İstanbul ile ilgili sorunlar tartışılırken sorunun kaynağının sadece kentte değil ama etki alanı itibariyle dışarıda da aranması gerektiği fikri ağırlık kazanmıştır. Bu bağlamda toplantıda yatırımların İstanbul a yığılması ve kent yoksulluğunun artması gündeme gelen önemli konular olmuştur. Göç, Kentsel Büyüme İstanbul 14,16 milyon nüfusuyla Türkiye nin en kalabalık kenti olup yaklaşık olarak ülke nüfusunun %20 lik kısmını oluşturmaktadır. Yatırımların da İstanbul da yığılmasına bağlı olarak, kent Türkiye nin hemen hemen her bölgesinden göç almaktadır. Odak Grup Toplantısında göç ve göçe bağlı olarak kent nüfusunun artarak büyümesi vurgulanan önemli sorun alanları olmuştur. ÇEVRE Çevre konusunda ortaya çıkan sorunlar/konular 3 ana başlık altında toparlanmıştır. İklim, Çevre, Halk Sağlığı İstanbul da yoğun yapılaşma baskısı ve büyük projelerin doğal kaynaklar ve hassas alanlar üzerinde oluşturduğu tehdite bağlı olarak iklim, çevre ve halk sağlığı konusunda üzerinde en çok durulan sorunlar ekolojik ve doğa tahribatına bağlı olarak orman alanlarının yok olması ve su kaynaklarının korunamaması olmuştur. Ayrıca deprem ve yeşil alan eksikliği de katılımcılar tarafından önemli sorun alanları olarak vurgulanmıştır. Altyapı, Enerji, Ulaşım İstanbul Odak Grup Toplantısında dile getirilen sorunların başında ulaşım ve ulaşım sorunlarına bağlı olarak trafik konusu yer almıştır. Araç sayısının fazlalığı, yaya erişiminin azalması ve toplu taşımanın yetersizliği gibi sorunlar da katılımcılar tarafından dile getirilmiştir. 7

Kentleşme, Planlama Kentleşme ve planlama başlığı altında en çok kentsel donatı alanlarına erişimde yaşanan sıkıntı ve planlamada engellilerin gözardı edilmesi ve engellilerin erişimi sorunu tartışılmıştır. Ayrıca kentsel dönüşüm projeleri kapsamında ciddi bir inşaat kirliliğinin ortaya çıktığı katılımcılar tarafından önemli bir sorun olarak ifade edilmiştir. SOSYAL-KÜLTÜREL YAPI Katılımcılar tarafından 4 temel soruya verilen cevaplardan kültür, kültürel miras, sosyal doku ile ilgili olanları Sosyal-Kültürel yapı başlığında ve 2 konu altında toparlanmıştır. Bu konular Kültür ve Kültürel Miras ve Sosyal Yapı, Kadın ve Gençlik konularıdır. Kültür ve Kültürel Miras İstanbul Odak Grup Toplantısında kültür ve kültürel miras konusunda dile getirilen sorunların başında tarihi mirasın etkin düzeyde korunamaması gelmiştir. Ayrıca mahalle kültürünün artık yok olmak üzere olmasına bağlı olarak ortaya çıkan yabancılaşma dile getirilen önemli sorunlardan biri olmuştur. Sosyal Yapı, Kadın Ve Gençlik Toplumda farklı sosyo-ekonomik kesimlerden gelen ve farklı inançlara ve etnik kökenlere bağlı insanların ve marjinal yaşama biçimlerini benimseyen kişilerin kent yaşamına dahil olamaması ve toplumdaki tahammülsüzlük ve hoşgörüsüzlük ifade edilen sorunların başında gelmiştir. Ayrıca kentsel donatı eksikliklerine bağlı olarak bir sosyalleşme sorunu olduğu da önemli bir sorun alanı olarak ifade edilmiştir. KURUMSAL YAPI Yönetim, yönetişim, siyaset, kurumsal yapı ile ilgili konular Kurumsal Yapı ana başlığı altında ve Yönetişim ve Kurumsal Kapasite çerçevesinde ele alınmıştır. Yönetişim, Kurumsal Kapasite Yönetim ve yönetişim konusunda üzerinde durulan en temel konular merkezi hükümetin kent yönetimi üzerindeki etkisi ve karar alma sürecine kentte yaşayan insanların dahil olamaması olmuştur. Kent yönetiminin genel olarak bir yönetim sorunu yaşadığı ve yönetim birimleri arasında bir koordinasyon sorunu olduğu da vurgulanan bir diğer önemli konu olmuştur. 8

4.1.2 RADİKAL DEĞİŞİM İHTİYACI Sorunlar/konular başlığı altında tartışılan konularla ilişkili olarak katılımcılara 2040 yılına kadar radikal değişim ihtiyacı olduğunu düşündükleri alanların neler olduğu sorulmuştur. Katılımcıların verdiği cevaplar Ekonomik Yapı, Çevre, Sosyal-Kültürel Yapı ve Kurumsal Yapı olmak üzere 4 ana temada ve daha önceki bölümlerde açıklanan 10 tematik alan başlığı altında gruplanmıştır. Tablo 5: Radikal Değişim İhtiyacı ANA TEMALAR EKONOMİK YAPI BOYUTU ÇEVRE BOYUTU TEMALAR Turizm Kent Ekonomisi, İstihdam Göç, Kentsel Büyüme İklim, Çevre, Halk Sağlığı Altyapı, Enerji, Ulaşım Kentleşme, Planlama RADİKAL DEĞİŞİM ALANLARI Yerel kalkınmanın güçlendirilmesi, Yaşam pahalılığı, Bölgeye göre fiyat farklılığı, İş imkanlarının dengeli yaratılması Göçü özendirecek kentsel politikaların geliştirilmesi, Nüfus artışı kontrolü-dengeleme Doğal kaynakları koruyucu önlemlerin alınması, Deprem için önlemler alınması Deniz ve raylı ulaşımın geliştirilmesi-metronun yaygınlaştırılması, Konforlu ve etkin erişilebilir ulaşım, Ulaşımın değiştirilmesi Kentli aidiyetinin artırılacağı politikaların geliştirilmesi, Yaşayan nüfusun ihtiyacı olan donatı alanlarının yerinde sağlanması (sağlık hizmeti gibi), Yeşil alanlara erişim sorunu, Yeşil alan-yapı dengesi, Park, spor alanı, kültür tesisi gibi donatıların artırılması SOSYAL- KÜLTÜREL YAPI KURUMSAL YAPI Kültür ve Kültürel Miras Sosyal Yapı, Kadın ve Gençlik Yönetişim, Kurumsal Kapasite Sosyal adalet ve kent hakkını sağlayıcı yönde kentsel politikaların oluşturulması, İstanbulluk bilinci oluşturulması, Oturduğu yere uyum sağlamak Kente ilişkin konularda kentlinin karar alma sürecine daha etkin dahil edilmesi, Büyükşehir Yasasının gözden geçirilmesi 9

EKONOMİK YAPI Radikal değişim ihtiyacı sorusu kapsamında ekonomik yapı ile ilgili çıkan sonuçlar 3 ana başlık altında toplanmıştır. Ancak sorunlar/konular kısmında turizm alanı ile ilgili sorunlardan bahsedilmesine rağmen radikal değişim sorusunda turizm alanına değinilmemiştir. Turizm dışındaki konu başlıkları ve radikal değişim ihtiyacı duyulan alanlar aşağıda özetlenmektedir. Kent Ekonomisi, İstihdam Sorunlar kapsamında değinilen yatırımların yığılması sorununa karşılık olarak radikal değişim ihtiyacı olarak yerel kalkınmanın güçlendirilmesi, yatırım ve iş imkanlarının dengeli yaratılması fikri ön plana çıkmıştır. Ayrıca bazı sosyo-ekonomik sorunlara çözüm oluşturabilmek üzere bölgelere göre fiyat farklılığı oluşturulması fikri gündeme getirilmiş ve tartışılmıştır. Göç, Kentsel Büyüme Göç ve kentsel büyüme konusunda çözüm oluşturmak üzere, öncelikle geriye göçü özendirecek kentsel politikaların geliştirilmesi ve aşırı nüfus artışının önüne geçecek çözümlerin oluşturulması gerekliliği vurgulanmıştır. ÇEVRE Çevre alanındaki radikal değişim ihtiyacı konusunda geliştirilen fikirler ve öneriler 3 tematik başlıkta toparlanmıştır. İklim, Çevre, Halk Sağlığı İstanbul daki hızlı yapılaşma ile birlikte büyük bir tehdit altında olan dogal kaynakları koruma yönünde acil eylemlerin gündeme alınması gerektiği ön plana çıkan radikal değişim alanlarından biri olmuştur. Ayrıca İstanbul un deprem bölgesi olmasına bağlı olarak depreme yönelik önlemlerin alınması gerektiği de tartışılmıştır. Altyapı, Enerji, Ulaşım Bu konu kapsamında özellikle ulaşım konusunda radikal bir değişim ihtiyacı olduğu vurgulanmıştır. Mevcut ulaşım sisteminin ve anlayışının değiştirilmesi, deniz ve raylı sistemin geliştirilmesi ve metronun yaygınlaştırılması gerektiği fikri ön plana çıkmıştır. Kentleşme, Planlama Kentleşme ve planlama konusunda, kentsel donatı alanlarının artırılması ve erişilebilir bir şekilde planlanması gerekliliği ifade edilmiştir. Yeşil alan-yapı dengesi sağlanarak park, spor alanı, kültür tesisi ve sağlık gibi yaşayan nüfusa yerinde yetecek kentsel donatı ihtiyacının sağlanması gerekliliği vurgulanmıştır. 10

SOSYAL-KÜLTÜREL YAPI Sosyal ve Kültürel Yapı alanındaki radikal değişim ihtiyacında Sosyal Yapı, Kadın ve Gençlik teması ön plana çıkmıştır. Sosyal Yapı, Kadın Ve Gençlik Sosyal adalet ve kent hakkını sağlayıcı yönde politikalar geliştirilerek sorunların minimize edilmesinde radikal bir değişim sağlanabileceği ifade edilmiştir. Ayrıca yaşadığımız kenti sahiplenmek anlamında kentlilik bilincinin geliştirilmesi gerektiği düşüncesi de vurgulanan çözüm yollarından biri olarak belirtilmiştir. KURUMSAL YAPI Yönetim, yönetişim, işbirliği, siyaset ve kurumsal kapasite ile ilgili konular kurumsal yapı başlığı altında toplanmıştır. Yönetişim, Kurumsal Kapasite Karar alma sürecinde kentlinin daha etkin katılımı ve Büyükşehir kanununda önemli değişiklikliklerin yapılması yönetişim ve kurumsal kapasite kapsamında tartışılan iki temel konu olmuştur. 11

4.1.3 ALTERNATİF YAKLAŞIM Sizin için önemli olan konulara/sorunlara cevap verebilmek için yeni/alternatif bir yaklaşım ne olabilir sorusuna verilen cevaplar daha önceki sorularda olduğu gibi yine 4 ana tema altında değerlendirilmiştir. Tablo 6: Alternatif Yaklaşım ANA TEMALAR TEMALAR ALTERNATİF YAKLAŞIM Turizm EKONOMİK YAPI ÇEVRE SOSYAL- KÜLTÜREL YAPI KURUMSAL YAPI Kent Ekonomisi, İstihdam Göç, Kentsel Büyüme İklim, Çevre, Halk Sağlığı Altyapı, Enerji, Ulaşım Kentleşme, Planlama Kültür ve Kültürel Miras Sosyal Yapı, Kadın ve Gençlik Yönetişim, Kurumsal Kapasite Yatırımcılar teşvik edilerek refah dağılımının sağlanması, Tüm Türkiye'de yaşam kalitesinin artırılması, İş alanı yaratılması, İş alanlarının dengeli dağılımı (Asya-Avrupa) Çözümü İstanbul dışında arama/çözme kanalları, Tüm ülke çapında çok merkezli modellerin benimsenmesi Su kaynaklarını tehdit eden yapılaşmanın engellenmesi Bireysel ulaşım yerine toplu taşımaya ağırlık verilmesi Bilimsel temele dayanmayan, üst ölçekli planlarda yer almayan, bütüncül bakış açısıyla üretilmemiş, nüfus arttırıcı, doğayı tahrip edici büyük kentsel proje anlayışından vazgeçilmesi, Yaşam kalitesi artırma eylem planının yapılması, AB projelerinden daha fazla yararlanılması Eğitim ile sorunları çözüme ulaştırma, Kentlilik bilincinin geliştirilmesi, Farkındalık artırma ve fırsat sunma konusunda bilinçlendirme Kentsel kararlarda katılımın mevzuatta güçlendirilmesi, Kentlinin yerel yönetimlerin faaliyetlerini izleyeceği ve denetleyeceği sistemlerin kurulması, Geniş katılımlı karar alma süreci, Koordinasyon eksikliğinin giderilmesi 12

EKONOMİK YAPI Ekonomi alanındaki alternatif yaklaşımlar Kent Ekonomisi, İstihdam ve Göç ve Kentsel Büyüme başlıkları altında toparlanmıştır. Kent Ekonomisi, İstihdam Kent ekonomisi ve istihdam konusunda katılımcıların üzerinde en çok durduğu konular; yatırımcıların teşvik edilerek Asya-Avrupa yakasında dengeli istihdam alanlarının sağlanması, refah düzeyinin artırılması ve tüm Türkiye de yaşam kalitesinin yükseltilmesi olmuştur. Göç, Kentsel Büyüme İstanbul için en önemli konu alanlarından biri olan göç ve nüfus artışı için katılımcılar alternatif bir çözüm olarak sorunun İstanbul dışında aranmasını ve tüm ülke çapında çok merkezli modellerin oluşturulmasını ifade etmişlerdir. ÇEVRE İklim, çevre, halk sağlığı, altyapı, ulaşım, enerji, kentleşme ve planlama konularında ortaya çıkan alternatif yaklaşımlarla ilgili fikirler Çevre başlığı altında toparlanmıştır. İklim, Çevre, Halk Sağlığı Çevre konusunda vurgulanan alternatif yaklaşım İstanbul un su kaynaklarını tehdit eden yapılaşmanın önüne geçilmesi olmuştur. Altyapı, Enerji, Ulaşım Katılımcıların altyapı, enerji, ulaşım konusunda önerdiği alternatif yaklaşım bireysel ulaşım yerine toplu taşımaya ağırlık verilmesi yönünde olmuştur. Kentleşme, Planlama Kentsel donatı alanlarının artırılması ve erişilebilir bir şekilde planlanlanması gerektiği ifade edilmiştir. Ayrıca bilimsel temele dayanmayan ve üst ölçekli planlarda yer almayan, bütüncül planlama anlayışından uzak, nüfus artırıcı ve doğayı tahrip eden büyük kentsel projelerden vazgeçilmesi de altı önemle çizilen alternatif bir yaklaşım olarak ifade edilmiştir. SOSYAL-KÜLTÜREL YAPI Sosyal-Kültürel Yapı başlığı altında katılımcılar tarafından geliştirilen fikirler Sosyal Yapı, Kadın ve Gençlik tematik alanında toparlanmıştır. 13

Sosyal Yapı, Kadın Ve Gençlik Sosyal yapı, kadın ve gençlik konusunda tartışılan konular arasında; eğitim düzeyinin artırılarak sorunlara çözüm aranması, kentlilik bilinç düzeyinin artırılarak farkındalığın yaratılması ve halka fırsat sunma konusunda bilinçlendirme çalışmalarının yapılması alternatif yaklaşımlar olarak ön plana çıkmıştır. KURUMSAL YAPI Kurumsal organizasyon ve işbirliği ile ilgili fikirler Kurumsal Kapasite, Yönetişim başlığı altında toparlanmıştır. Kurumsal Kapasite, Yönetişim Kente ilişkin konularda kentlinin karar alma sürecine daha etkin dahil edilmesi ve kentlinin yerel yönetimlerin faaliyetlerini izleyeceği ve denetleyebileceği sistemlerin kurulması dile getirilen alternatif yaklaşımlar olmuştur. Ayrıca kentsel konularda karar almada katılımın mevzuatta tanımlanması ve birimler arası koordinasyon eksikliğinin giderilmesi gerektiği vurgulanmıştır. 14

4.1.4 MEVCUT İYİ UYGULAMALAR Halihazırda mevcut en iyi uygulamalar/girişimlerden hangileri başarılı bir değişim için iyi bir başlangıç olabilir sorusuna verilen cevaplar Ekonomik Yapı, Çevre, Sosyal-Kültürel Yapı ve Kurumsal Yapı olmak üzere 4 ana temada toparlanmıştır. Tablo 7: Mevcut İyi Uygulamalar ANA TEMALAR TEMALAR MEVCUT İYİ UYGULAMALAR EKONOMİK YAPI ÇEVRE SOSYAL- KÜLTÜREL YAPI KURUMSAL YAPI Turizm Kent Ekonomisi, İstihdam Göç, Kentsel Büyüme İklim, Çevre, Halk Sağlığı Altyapı, Enerji, Ulaşım Kentleşme, Planlama Kültür ve Kültürel Miras Sosyal Yapı, Kadın ve Gençlik Yönetişim, Kurumsal Kapasite Erişilebilir turizm projesi Mesleki Eğitim Kurslarının yerelde yaygınlaştırılarak ekonomiye kazandırılmasının sağlanması Sağlık projeleri Ulaşım modları arasında raylı sistemlerin yaygınlaştırılması, Akıllı otoparklar, Ulaşımda mobil bilgi sistemlerinin yaygınlaştırılması, Başarılı ulaşım projeleri (Marmaray, Metrobüs, Dolmuş..), Başarılı konut projeleri (Belkot Konutları), Akbil, İBB trafik uygulaması, Akıllı duraklar Ulaşım projeleri Sosyal belediyecilik hizmetleri, Bedeva kitap dağıtılması Kentsel Dönüşümde İlçe/Mahalle Örgütleri, STK, Dernekler katılımının arttırılması EKONOMİK YAPI Ekonomik Yapı alanındaki mevcut iyi uygulama örnekleri Turizm ve Kent Ekonomisi, İstihdam başlıkları altında gruplanmıştır. Turizm Turizm konusunda varolan erişilebilir turizm projelerinin değişim için iyi uygulamalar olduğu katılımcılar tarafından ifade edilmiştir. Kent Ekonomisi, İstihdam Kent ekonomisi ve istihdam altyapısı için kaynak oluşturması bakımından mesleki eğitim kurslarının yerelde yaygınlaştırılarak devam ettirilmesi önerilmiştir. 15

ÇEVRE Çevre konusundaki iyi uygulama örnekleri İklim, Çevre, Halk Sağlığı, Ulaşım, Enerji, Altyapı ve Kentleşme, Planlama başlıkları altında toparlanmıştır. İklim, Çevre, Halk Sağlığı Bu konu kapsamında mevcut sağlık projeleri iyi uygulamalar olarak ifade edilmiştir. Altyapı, Enerji, Ulaşım Mevcut iyi uygulama örnekleri olarak daha çok ulaşım projeleri ön plana çıkmıştır. Bu kapsamda ulaşım modları arasında raylı sistemlerin yaygınlaştırılması, akıllı otoparklar,marmaray ve Metrobüs başarılı ulaşım örnekleri olarak gösterilmiştir. Ayrıca ulaşımda bilgi sistemlerinin geliştirilmesi, akbil, İBB trafik uygulaması ve akıllı duraklar da iyi uygulamalar olarak ifade edilmiştir. Kentleşme, Planlama Planlama konusunda da ulaşım projeleri değişim için iyi uygulamalar olarak katılımcılar tarafından vurgulanmıştır. SOSYAL-KÜLTÜREL YAPI Sosyal ve kültürel yapı konusunda örnek gösterilen başarılı uygulamalar Sosyal Yapı, Kadın ve Gençlik başlığı altında toparlanmıştır. Sosyal Yapı, Kadın Ve Gençlik Sosyal yapı kapsamında örnek gösterilen iyi uygulamalar Sosyal Belediyecilik Hizmetleri ve Belediyenin Bedava Kitap Dağıtması olarak ifade edilmiştir. KURUMSAL YAPI Kurumsal yapı ile ilgili iyi uygulama örnekleri Yönetişim, Kurumsal Kapasite başlığı altında toplanmıştır. Yönetişim, Kurumsal Kapasite Bu konu kapsamında örnek gösterilen iyi uygulamalar daha çok yönetişim alanında ortaya çıkmıştır. Özellikle kentsel dönüşüm ile birlikte mahalle dernekleri, STK gibi sivil örgütlerin karar alma sürecine dahil edilmesi iyi uygulamalar olarak gösterilmiştir. 16

4.2 SEiSMiC- TÜRKİYE ULUSAL AĞI YAPILANDIRILMASI Toplantının SEiSMiC Türkiye Ulusal Ağı nın Yapılandırılması konulu ikinci oturumunda; Türkiye Ulusal Ağı nın sağlayacağı faydalar, ulusal ihtiyaçlara adaptasyonu ve bu ağı başarılı ve başarısız kılacak faktörler konularında katılımcıların fikirleri alınmıştır. Türkiye Ulusal Ağı nın Yapılandırılmasına yönelik olarak 3 tematik alanda sorular sorulmuştur: 1. Sağlayacağı faydalar: Düzenlenecek 4 Ulusal Ağ Çalıştayı ndan beklentileriniz nedir? Kimin için nasıl bir fayda oluşacak? Şehir/kent aktivitelerinden beklentileriniz nelerdir? Kimin için nasıl bir fayda oluşacak? 2. Ulusal ihtiyaçlara nasıl adapte edileceği: Resmi ulusal ağ çalıştaylarının dışında ek olarak, bağımsız insiyatifler nasıl hareketlendirilebilir? Mevcutta böyle insiyatifler var mı? Hangi anahtar-kişiler ve şehirler eklenebilir? Birbirinden öğrenme süreci nasıl tanıtılabilir? Ulusal Ağ Çalıştayları nerelerde/hangi şehirlerde gerçekleşebilir? 3. Başarı ve hüsran göstergelerinin neler olabileceği: Hangi aktiviteler Ulusal Ağı hüsrana uğratır? Kim Ulusal Ağı başarısızlığa sürükler? Hangi aktiviteler Ulusal Ağı başarıya götürür? Kim Ulusal Ağı başarılı kılar? SEiSMiC Modelinin başarısı için «kesinlikle yapılmayacaklar», «olmazsa olmazlar», «olsa iyi olur» dediğiniz hususlar nelerdir? 17