İHRACAT KDV İADE RAPORU Versiyon : 3.6.8.x ve üstü İlgili Programlar : Tüm Ticari Paketler ve Bumerang Tarih : 05.01.2010 Doküman Seviyesi (1 5) : 4 (Uzman Kullanıcı) GİRİŞ Dış ticaret ile uğraşan bir işletme, ihraç ettiği ürünlere ait belli dönemlerde KDV iadesinden yararlanmak isteyebilir. İhraç edilen bu ürünlerin üretimi için ihracat tarihinden geriye doğru çeşitli alımlar bulunuyor olacaktır. Bu alımlara ait faturaların ibraz edilmesi suretiyle KDV iadesinden faydalanılır. Bildirim işlemi için belli bir tablo doldurulmakta ve bu tabloda hangi alım faturaları için KDV iade talebinde bulunulduğu belirtilmektedir. Sözü edilen tablo PARALOG ticari programlarında mevcut olup, otomatik olarak program tarafından doldurulmaktadır. Gerek duyulması halinde Microsoft Excel 'e de aktarılabilen bu tablonun nasıl doldurulduğu, hangi alım faturalarının nasıl seçildiği bu yazıda incelenmektedir. ÖN BİLGİLER PARALOG serisi ticari yazılımlarda ihracat işlemleri kullanılıyor ise İhracat KDV iadesi raporu da ek bir modül olarak devreye alınabilir. İhracat KDV İade Raporu, ücretli bir modül olarak kullanıcıların hizmetine sunulmuştur. Lisanslama işlemleri için yazılım destek hizmeti aldığınız iş ortağımız ile irtibat kurunuz. SATIŞLARIN NE KADARI İHRACAT A AYRILIYOR? Bir işletmenin kaynakları tümüyle ihracata yöneltilmiş ve sadece yurtdışına satış yapılıyor; iç piyasaya satış yapılmıyor ise bu işletmede söz konusu alımların neredeyse tamamı ihracat KDV iadesi için kullanılabilir. Öte yandan, hem iç hem de dış piyasaya satış yapan işletmelerde durum farklıdır. İhracat yapan işletmelerin önemli bir bölümü üreterek satan konumundadır. Bununla birlikte al-sat biçiminde çalışan ve ürünler üzerinde herhangi bir üretim faaliyeti yürütmeyen işletmeler de bulunabilmektedir. Her iki modelin birlikte geçerli olduğu karma yapı ise en kalabalık grubu oluşturur. İster al-sat türündeki işletmeler, ister üreterek satan işletmeler için ihracat KDV iadesinden yararlanabilmek üzere, ihraç edilen mallar için yapılan alımlar analize tabi tutularak bu alımlar arasından belli faturalar seçilmekte ve rapor halinde kullanıcıya sunulmaktadır. Hangi alım faturalarının dikkate alındığı hususunda tercih edilen yaklaşımlar aşağıda belirtilmiştir. Derece Yazılım 2010 İhracat KDV İade Raporu 1
ÜRETİLEREK İHRAÇ EDİLEN MALLAR İÇİN HANGİ GİRDİLER KULLANILACAK? Yaklaşım Yöntemi Ne Olmalı? Hem iç hem de dış piyasaya mal satan bir işletmede üretim faaliyetlerini kesin sınırlarla ayırmak çoğu kez mümkün olmayabilir. Siparişe dayalı üretim sistemi kullanılıyor olsa dahi hem iç piyasaya hem de dış piyasaya üretilen mallar aynı üretim hatlarından geçerek harmanlanıyor ve pek çok ortak hammadde kullanılıyor olabilir. Bu koşullar, alımı yapılan hammadde ve malzemelerin hangilerinin ihraç edilen ürünler için harcandığının tespitini giderek imkansız hale getirir. Alımlardan yola çıkarak hangisinin iç piyasaya hangisinin ihracata gittiğinin tespit edilemeyeceği durumlarda alternatif çözüm getirilerek, alımların miktarsal olarak ne kadarının ihraç edilen ürünlere sarf edilmiş olabileceği araştırılır. Diğer bir deyişle ters analiz yapılır. Stok Takibi Düzgün Yapılıyor mu? Stokların daima tutturulduğu ve alım/satış hareketlerinin sağlıklı girildiği bir ortamda, ihraç edilen mallara dair çalıştırılan analiz sonucunda elde edilen hammadde ve malzeme miktarları daima alımı yapılan hammadde ve malzeme miktarının altında kalacaktır ki bu ideal durumdur. Eğer negatif stokla çalışılmasına izin veriliyor ve olmayan hammaddelerin üretime çıkışı yapılıyorsa (başka bir deyişle üretilen malların kaynağını izah etme imkanı yoksa) İhracat KDV İade Raporu alınması anlamsızdır. Önce stoklar tutturulmalı, tüm alım hareketleri eksiksiz girilmeli ve mantıksız tüm durumlar ayıklandıktan sonra rapor alınmalıdır. Hammadde ve Malzeme Miktarları Nasıl Tespit Edilir? - Üretim Hareketlerinden - Formüllerden Üretim fişlerine bakılarak ya da formülden yola çıkarak gerekli hammadde ve malzeme miktarları süratle tespit edilebilir. Geriye dönük takip edilebilme kolaylığı açısından metotların birbirine göre farklı üstünlükleri bulunmaktadır. Üretim Fişlerinden Yola Çıkarak - İhraç edilen malın Net KDV matrahı hesaplanır. Bulunan bedel, beyan edilecek alım faturalarının toplam KDV matrahı için üst sınırdır. - İhraç edilen mallara ait üretim fiş hareketleri bulunur. - Üretim fişlerinden hangi hammadde, yarı mamul ve malzemelerin kullanıldığı çıkarılır. - Her bir hammadde, malzeme vb. için tedarik araştırması yapılarak alım hareketleri bulunur. Derece Yazılım 2010 İhracat KDV İade Raporu 2
- Aynı dönem içinde birden çok alım varsa en yüksek tutarlı olanı (maksimum miktarda karşılama için) tercih edilir. - İlgili ayda alım yapılmamışsa bir önceki aya bakılır ve yine en yüksek bedelli olan alıma öncelik tanınır. - Tek bir belge tüm KDV gereksinimini karşılayamıyor ise ilave belge araştırılır. - Bir belgede geçen miktar, ihtiyaç duyulanın üzerinde ise sadece yüklenen KDV kadarı rapora alınır. - Araştırılan hammadde, yarı mamul veya malzeme için herhangi bir alım belgesi bulunamıyor ise rapora alınmaksızın devam edilir. Bu yöntem oldukça kapsamlı bir inceleme sonucunda alım faturalarını tespit etmeyi amaçlar. Alım faturalarının geri dönük olarak daha geniş bir aralığa yayılması ve KDV iadesine konu olan evrak sayısının fazla olması muhtemeldir. Çünkü üretimi yapılan malların hangi üretim fişlerinden oluştuğu ve bu üretim fişlerinin tarihinden önceki alımlar tek tek ayrıntılı olarak analiz edilmektedir. Belge sayısını aşağı çekmek üzere programsal olarak bazı önlemler alınmış ve hammaddeler için çeşitli birleştirmeler yapılmıştır. Buna rağmen çok sayıda alım faturası ortaya çıkması muhtemeldir. Bu yöntem, ihraç edilen ürünlerin üretim sürecinin geniş bir zamana yayıldığı ve gereken hammadde ve malzeme tedarik sürecinin çok uzun aralıklarla dağıldığı durumlarda tercih edilebilir. Bu yolla alınan rapordaki verilerin doğruluğunu ispatlamak üzere alınacak ara seviye kontrol raporları çok kapsamlıdır. Formüllerden Yola Çıkarak - İhraç edilen malın Net KDV matrahı hesaplanır. Bulunan bedel, beyan edilecek alım faturalarının toplam KDV matrahı için üst sınırdır. - İhraç edilen mallara ait üretim formülleri bulunur. - Üretim formülü incelenerek bu mamulün hangi hammadde, yarı mamul ve malzemelerin bileşiminden meydana geldiği miktarlarıyla birlikte çıkarılır. - Eğer katmanlı formül yapısı söz konusu ise her bir ara kademenin de izi sürülerek dolaylı olarak üretime karışan tüm hammadde ve malzemeler tespit edilir. - Her bir hammadde, malzeme vb. için üretilen miktardan yola çıkılarak tedarik araştırması yapılır ve alım hareketleri bulunur. - Aynı dönem içinde birden çok alım varsa en yüksek tutarlı olanı (maksimum miktarda karşılama için) tercih edilir. - İlgili ayda alım yapılmamışsa bir önceki aya bakılır ve yine en yüksek bedelli olan alıma öncelik tanınır. - Tek bir belge tüm KDV gereksinimini karşılayamıyor ise ilave belge araştırılır. - Bir belgede geçen miktar, ihtiyaç duyulanın üzerinde ise sadece yüklenen KDV kadarı rapora alınır. - Araştırılan hammadde, yarı mamul veya malzeme için herhangi bir alım belgesi bulunamıyor ise rapora alınmaksızın devam edilir. İkinci yöntem ise üretim formüllerini baz alarak inceleme yapmayı amaçlar. Üretim süresinin kısa olduğu ve sık sık hammadde alımı yapılan durumlar için daha uygun bir çözümdür. Pratik olarak İhracat KDV İade Raporu elde etmek isteyen işletmeler için tasarlanmıştır. İzlenebilirlik açısından daha uygun sonuçlar verir. NOT: Her iki yöntemle çıkarılacak KDV iade raporları arasında küçük farklar olabilir. Bu farklılıklar, üretim hareketlerindeki miktarlara yapılan müdahaleler, seçilen faturalar arasında birim fiyat farklılıkları ve uygun belge bulunup bulunamadığı ile ilgili olabilir. Derece Yazılım 2010 İhracat KDV İade Raporu 3
STOK KODLARI MI, MUHASEBE KODLARI MI? Fatura araştırması sırasında kullanıcıları en çok zorlayacak durumlardan biri de dönem içinde yapılan kod değişiklikleri ya da birbirinin yerine kullanılabilen malzemelerden kaynaklanan durumlardır. Buna göre ister üretim hareketleri, ister formüllerden yola çıkılsın, bazı mamulleri oluşturan hammaddeler için uygun alım faturası tespiti yapılamıyor olacaktır. Stok kodlarına göre yapılacak araştırmalarda yukarıda bahsedilen sorunlar yaşanabilirken muhasebe kodlarından yola çıkıldığında durum biraz daha farklı bir boyut kazanır. Birbirinin yerine kullanılabilen tüm hammaddeler için ortak bir muhasebe kodu verilmiş olması durumunda söz konusu hammaddelerden ya da malzemelerden hangisi kullanılmış olursa olsun aynı muhasebe koduna sahip oldukları için paçal olarak (tek bir stok kodu altında birleşmiş gibi) değerlendirilecek ve alım belge araştırması buna göre yapılabilecektir. NOT: Tek düzen hesap planı oluşturulurken, tüm hammadde ve malzemeler için sınırlı sayıda muavin hesap açılmış ise ve aynı muavin hesap altında birbirinin yerine kullanılamayacak hammadde ve malzemeler takip ediliyor ise Muhasebe Kodu seçeneği son derece yanlış sonuçlar üretir ve kullanıcının hatalı bir rapor elde etmesine neden olur. Hesap planını oluştururken yeterince ayrıntılı hazırlanması, fakat detaylandırma yapılırken de birbirinin yerini alabilen stoklar için farklı hesaplar açmak yerine aynı muavin hesapta takip edilmesini sağlayan bir düzenek oluşturulması tavsiye edilir. TARİH ARALIĞI İlgili ekran görüntülerinde de görülebildiği gibi rapor için belli tarihler arası seçilebilmektedir. Burada geçen tarihler, ihracat faturalarının intaça dönüştüğü tarih aralıklarıdır. Bilindiği gibi ihracata konu olan mallara ilişkin KDV iadesi ancak bu malların Türkiye sınırlarını terk ettiği tarih olan intaç tarihinden itibaren alınabilmektedir. İntaç tarihi, VEDOP sorgulaması ile program tarafından öğrenilerek ihracat faturasının ilgili sahasına bu bilgi işlenebilmektedir. NOT: Seçilen tarih aralıklarının alım faturalarıyla ilgisi yoktur. Alım faturaları, ihracatın yapıldığı ay içinde bulunamaz ise önceki aylara da bakılır. RAPOR ÖRNEĞİ Derece Yazılım 2010 İhracat KDV İade Raporu 4
Diğer Sahalar Rapor alındıktan sonra bazı değerlendirme sonuçlarının ilgili ekranın alt bölümüne yazıldığı görülmektedir. Bazı hammaddelerin yeterlilik durumları incelenmiş ve alım faturalarından karşılanamayan kısımlar raporda gösterilmiştir. İhracat KDV İade Raporu, istendiği taktirde daha da detaylı olarak alınabilmektedir. Ürün Malzemeleri dökülsün: Hangi malzemeler için alım araştırması yapıldığı da görülebilmektedir. Burada geçen ürünler, üretim fişleri ya da formüllere bakılarak tespit edilmiştir. Çok katmanlı formüllerde her bir ara seviyedeki yarı mamuller de derinlemesine incelenmiş ve bu yarı mamulleri oluşturan malzemeler de ayrıca dikkate alınmıştır. Bazı malzemelerin sonunda Alım Yetersiz biçiminde ibare konulmuştur. Bunun anlamı, tüm alım faturaları incelenmesine rağmen istenen miktarın karşılanamamış olmasıdır. Malzeme Alım Faturaları dökülsün: Raporun hangi faturalardan gelen tutarlarla elde edildiğini görmeyi sağlar. Rapor örneği aşağıda verilmiştir. Derece Yazılım 2010 İhracat KDV İade Raporu 5
Her bir malzeme için hangi faturalardan girdi sağlandığı, bu faturaların toplam KDV matrahları ile ihracata esas olarak seçilen kısımlarına ait matrah ve vergi miktarları detaylı olarak gösterilmektedir. İstendiğinde bu rapor bir önceki parametre ile birlikte işaretlenerek de alınabilir. Bu kez hem malzeme ayrıntıları hem de bu malzemeler için seçilen alım fatura detayları birlikte gösterilir. Malzemelerin İhracata Dağılımı gösterilsin: Hangi malzemenin hangi ihraç malında ne kadarlık kısmının kullanıldığını ters analiz ile gösterir. Bu bilgi için Ürün Malzemeleri dökülsün seçimi de işaretli olmalıdır. Derece Yazılım 2010 İhracat KDV İade Raporu 6
İhracatların Malzemelerden aldığı paylar gösterilsin: Hangi mal hangi malzemeden ne kadar pay alıyor sorusunun cevabını verir. Buraya kadar verilen örnekler Stok Kodu seçimine göre yapılmış incelemelerden oluşmuştur. MUHASEBE KODLARINA GÖRE RAPORLAR Benzer raporlar, muhasebe kodu çerçevesinde alındığında bu kez bazı yetersiz alımların aslında yeterli oldukları da görülebilir. Derece Yazılım 2010 İhracat KDV İade Raporu 7
Derece Yazılım 2010 İhracat KDV İade Raporu 8
Muhasebe kodlarına göre alınan tüm raporlarda her bir malzeme için 150 li muhasebe kodu da verilmektedir. Aynı malzemenin eşdeğeri olan farklı bir malzemenin de muavin hesap kodu aynı olduğundan her iki malzemenin de alım faturalarına bakılmakta ve daha yüksek oranda bir karşılama sağlanmaktadır. GENEL KURALLAR. Doğrudan yapılan ihracatlar alınır.. Bu ihracatlardan ürün olanlar seçilir.. Ürünler için üretim fişi veya istenirse üretim formül tanımındaki malzeme ihtiyaçlarına bakılır.. Belirlenen ara stoklar da ürün ise nihai olarak malzemelere kadar araştırma yapılır.. Bu işlem sırasında ürün miktarından, yarı mamul miktarları ve nihai olarak malzeme miktarları belirlenir.. Belirlenen malzemelerin ihracat döneminin sonundan itibaren geriye doğru alımlarına bakılır.. Alım hareketlerinden kdv matrahı ödenen kdv belirlenir.. Kullanılan malzemeye denk düşen kdv belirlenir.. İhraç edilen ürünlere denk düşen malzemelerin kdvleri toplamı ilgili ürünlerin iadeye esas kdv'sini oluşturur.. Belirlenen kdv, ürünün satış bedeline denk düşen kdvden daha fazla olamaz. DERECE YAZILIM HİZMETLERİ TİCARET A.Ş. (Ocak 2010) Derece Yazılım 2010 İhracat KDV İade Raporu 9