11.12.2013 CARİ İŞLEMLER DENGESİ Ekim ayı cari işlemler açığı piyasa beklentisi 2,9 Milyar dolar eksiyken, veri beklentilere paralel 2,89 milyar dolar açık olarak geldi. Ocak-Ekim arasındaki 2013 cari işlem açığı bir önceki yıla göre 12.348 milyon doları artarak 51.901 milyon dolar oldu. Parasal olmayan altın hariç cari işlemler açığı 2.318 milyon dolar azalarak 42.220 milyon dolara gerilemiştir. Son bir yıllık cari işlemler açığı ise 60.855 milyon dolar oldu. Veri beklentiler dahilinde gelmesine karşın piyasalarda sınırlı olumlu olarak algılandı. Car işlemler açığında dış ticaret açığının büyümesi cari işlemleri negatif etkilemeye devam ediyor. Ekim ayında dış ticaret açığı bir önceki yılın aynı dönemine göre 11.552 milyon dolar artarak 66.236 milyon dolara yükselmiştir. Parasal olmayan altın ithalatı cari işlemler açığına geçen senin Ocak-Ekim dönemine göre bu ay pozitif etki yapmıştır. Parasal olmayan altın kalemi hariç dış ticaret açığı 3.114 milyon dolara azalarak 56.555 milyon dolara gerilemiştir. Geçen yılın aynı dönemine göre turizm gelirleri cari işlemeler açığına pozitif katkı yapmaya devam etmiştir. Sermaye hesabında ise genel olarak geçen senenin aynı dönemine göre 12.289 milyon dolarlık artış var. Yurtdışı yerleşiklerin yurt içinde yaptıkları net yatırımlar, bir önceki yılın Ocak-Ekim dönemine göre 1.946 milyon dolar azalarak 9.226 milyon ABD dolarına gerilemiştir. Yabancılar Ekim ayında 641 milyon dolar hisse, 243 milyon ise DİBS alımı gerçekleştirmiştir. Daha önce kriz döneminde cari işlemler açığına pozitif katkı yapan Net-Hata noksan kalemindeki 2013 yılının ilk 6 ayındaki düşüş dikkat çekiyordu. Temmuz ayında Net-Hata noksan kalemindeki 4.718 milyon dolarlık artış sonrası, Ağustos ta 3.019 ve Eylül de de 2.014 milyon ABD doları artış olmuştur. Ancak Ekim ayında Net-hata noksan kaleminde tekrardan azalış dikkat çekiyor. Ekim ayında Net-Hata noksan kaleminde 1.450 milyon dolarlık azalış olurken, Ocak-Ekim dönemindeki artı ise 3.837 milyon dolara gerilemiştir. Son bir yıllık Net-hata noksan kalemi ise 1.326 milyon dolara gerilemiştir. Cari işlemler açığı aylık beklentilerin paralel geldi. Cari işlemler açığı yükselmeye devam ederken, altın hariç sınırlı iyileşme var. Cari işlemler açığının orta vadeli plandaki hedefe (60,7 Milyar dolar) paralel 58-61 Milyar dolar arasında gerçekleşebileceğine işaret ediyor. Ödemeler dengesinde önemli bir iyileşmeden bahsedebilmek için 12 aylık cari açığın ilerleyen dönemde (2014 yılın içinde) 45 Milyar dolar ve altına gerilemesi gerekir. TL de yaşanan değer kaybının ilerleyen dönemde dış ticaret açığını azaltıcı etki yaparak cari açığa bir miktar da olsa pozitif katkı yapması beklenmektedir. Cari işlemler açığındaki ana etken dış ticaret açığı olmaya devam ediyor. Altın ithalat-ihracat arasındaki fark cari açığa negatif etkilemeye devam ediyor. Aynı dönemde altın fiyatlarındaki düşüşler dikkate alındığında İlerleyen dönemde altın fiyatlarının yükselişe geçmesiyle birlikte altında yaşanabilecek ihracat artışı cari işlemlere pozitif katkı yapabilir. Ancak bu etkinin sınırlı olması beklenir. Döviz kurundaki yükseliş sonrası ihracatçıların daha rekabetçi bir kurla ihracatı arttırması beklenirken, ithal ürünlerde talebin bir miktar düşmesi beklenmektedir. Ayrıca son dönemde krediler ve kredi kartlarına ilişkin yapılacak düzenleler sonrasında kredilerin artış hızının düşmesinin orta vadede cari işlemler açığına pozitif katkı yapması beklenmektedir. Diğer yandan FED in tahvil alımlarını azaltmaya başlaması durumunda kısa vadeli sermaye çıkışının yaşanması (Hisse-DİBS) ve petrol fiyatlarında yaşanabilecek yükseliş cari işlem açığı üzerinde negatif etki yapabilecek riskler olarak öne çıkmaktadır.
ÖDEMELER DENGESİ: OCAK-EYLÜL 2013 (TCMB RAPORU) CARİ İŞLEMLER HESABI Ocak-Ekim dönemi cari işlemler açığı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 12.348 milyon ABD doları artarak 51.901 milyon ABD dolarına yükselirken, parasal olmayan altın hariç cari işlemler açığı 2.318 milyon ABD doları azalarak 42.220 milyon ABD dolarına gerilemiştir. Söz konusu dönemde cari işlemler açığının artmasında, turizm ve diğer taşımacılık kaynaklı net hizmet gelirlerindeki artışa rağmen, dış ticaret ile gelir dengesi kaynaklı açıklardaki artışlar etkili olmuştur. Ocak-Ekim dönemi dış ticaret açığı 11.552 milyon ABD doları artarak 66.236 milyon ABD dolarına yükselirken, parasal olmayan altın kalemi hariç dış ticaret açığı 3.114 milyon ABD doları azalarak 56.555 milyon ABD dolarına gerilemiştir. On aylık dönemde turizm gelirleri bir önceki yılın aynı dönemine göre 2.829 milyon ABD doları tutarında artarak 25.041 milyon ABD dolarına, turizm giderleri de 798 milyon ABD doları tutarında artarak 4.083 milyon ABD dolarına ulaşmıştır. Yatırım geliri dengesinin altında yer alan doğrudan yatırımlar, portföy yatırımları ve faizlerden oluşan diğer yatırımlarda gerçekleşen toplam net çıkış, bir önceki yılın aynı dönemine göre 1.765 milyon ABD doları tutarında artarak 7.931 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir. SERMAYE VE FİNANS HESABI Yurtdışı yerleşiklerin yurt içinde yaptıkları net yatırımlar, bir önceki yılın Ocak-Ekim dönemine göre 1.946 milyon ABD doları azalarak 9.226 milyon ABD dolarına gerilemiştir. Yurt içinde yerleşik kişilerin yurt dışında yaptıkları net yatırımlar, 1.337 milyon ABD doları azalarak 2.015 milyon ABD doları tutarında gerçekleşmiştir. Yurtdışında yerleşik kişiler hisse senedi piyasasında Ekim ayındaki 641 milyon ABD doları net alımla birlikte Ocak-Ekim döneminde 315 milyon ABD doları tutarında net alım gerçekleştirmiştir. Devlet iç borçlanma senetleriyle ilgili olarak yurtdışı yerleşikler, Ekim ayındaki 243 milyon ABD doları tutarında net satıma rağmen on aylık dönemde 6.270 milyon ABD doları tutarında net alım gerçekleştirmiştir. Uluslararası sermaye piyasalarında Ekim ayında gerçekleştirilen 1.250 milyon ABD doları tutarındaki kira sertifikası ihracıyla birlikte Genel Hükümet, on aylık dönemde yurtdışı piyasalardan 2.947 milyon ABD doları tutarında net kullanım gerçekleştirmiştir. Yurtdışında gerçekleştirilen tahvil ihraçları yoluyla Ekim ayında bankalar 1.190 milyon ABD doları ve diğer sektörler 500 milyon ABD doları net borçlanma gerçekleştirmiştir. Böylece, on aylık dönemde söz konusu sektörler, sırasıyla 6.952 milyon ABD doları ve 3.436 milyon ABD doları net borçlanma gerçekleştirmiştir. Bankaların yabancı para ve Türk lirası cinsinden efektif ve mevduat varlıkları, yabancı paradaki 3.440 milyon ABD doları azalışla birlikte Türk lirasındaki 2.078 milyon ABD doları tutarındaki artışın etkisiyle, Ocak-Ekim döneminde 1.362 milyon ABD doları azalış kaydederken, diğer sektörlerin yurtdışındaki mevduatı aynı dönemde 2.031 milyon ABD doları azalmıştır.
Genel Hükümet, yurtdışı piyasalar ve diğer uluslararası kuruluşlardan sağlanan uzun vadeli kredilerle ilgili olarak, yılın on ayında 650 milyon ABD doları net geri ödemede bulunmuştur. Bankacılık sektörünün net kredi kullanımı, bir önceki yılın on ayına göre 12.247 milyon ABD doları artarak 14.616 milyon ABD doları olmuştur. Ekim ayında kısa vadeli kredilerde net geri ödeme, uzun vadeli kredilerde ise net kullanım gerçekleşmiştir. Diğer sektörlerin net kredi kullanımı, bir önceki yılın on aylık dönemine göre 4.682 milyon ABD doları tutarında azalarak 585 milyon ABD doları olarak gerçekleştirmiştir. Yurtdışında yerleşik Türk vatandaşlarınca Merkez Bankası nezdinde açılan mevduat hesaplarında, on aylık dönemde gerçekleşen net çıkış 1.673 milyon ABD dolarına ulaşmıştır. Yurtdışı bankaların yurtiçi bankalar nezdinde tuttukları yabancı para mevduatları 7.176 milyon ABD doları artış göstermiştir. Rezerv varlıkların içinde bulunan resmi rezervler, Ekim ayındaki 2.169 milyon ABD doları artışla birlikte Ocak-Ekim döneminde 11.532 milyon ABD doları artış kaydetmiştir. Rezerv varlıkların içinde bulunan resmi rezervler, Eylül ayındaki 641 milyon ABD doları artışla birlikte Ocak-Eylül döneminde 9.363 milyon ABD doları artış kaydetmiştir. Kaynak: TCMB (www.tcmb.gov.tr/dönemsel Veriler) Not: Yukarıdaki metin TCMB raporundan direkt alıntıdır
Fatih TOMAKİN Mail: fatih.tomakin@asyayatirim.com.tr Yurtiçi Sermaye Piyasaları Uzman www.asyayatirim.com.tr