SAĞLIK ÇALIŞANI VE ÇEVRE GÜVENLİĞİ Sultan NAZLI Eğitim Hemşiresi
SAĞLIK KURUMLARINDA GÖRÜLEN YAYGIN RİSKLER
Delici ve kesici yaralanmalar İlaç hazırlamadaki hatalara bağlı kazalar Kanserojen, mutojen maddeler, sitotoksik ajanlar Tehlikeli Atıklar Enfeksiyon Bulaşma Riski Sağlık Alanında Çalışan Güvenliğini Tehdit Eden Ana Unsurlar Radyasyon Radyasyon kaynaklı risk unsurları Yanmalar (Koterizasyon) Tıbbi atıklar, enfekte ve biyolojik Gürültü Ergonomik riskler Allerjen maddeler Donanım, Elektrik ve Elektronik cihazlar Psikososyal riskler Travma Çarpmalar, Düşmeler Fiziksel şiddet
RİSKLERİ ARTTIRAN DURUMLAR Çalışma ortamının uygunsuzluğu, Yetersiz araç gereç, Yetersiz personel, Yetersiz eğitim,
Sağlık çalışma ortamı güvenli mi? Kimyasal faktörler Fiziksel Faktörler Enfeksiyöz Faktörler Ergonomik Faktörler Psiko-sosyal faktörler
1. Kimyasal Faktörler Dezenfektanlar ve antiseptikler başta olmak üzere, anestezik maddeler, latex, civa, farmasötik ve sitotoksik maddeler. Bu maddelerin bazıları öldürücü olabilen zehirlenme tablolarına yol açabilir, Bazıları sinir sistemi belirtileri ve davranış bozuklukları ile seyredebilir veya malign hastalıkların gelişmesine neden olabilir.
SAĞLIK ÇALIŞANLARI İÇİN EN RİSKLİ İLAÇLAR Radyoaktif ilaçlar Anestezik ilaçlar Antineoplastik ilaçlar
ANTİNEOPLASTİK İLAÇLAR Kimyasal yapıları ve etki mekanizmaları nedeniyle antineoplastik ilaçlar sağlık çalışanları için yüksek risk taşımaktadır. Antineoplastik ilaçların büyük bir kısmı mukoz membran, göz ve deriye irritandırlar. Bazı antineoplastiklerin; kardiyotoksik (doksorubisin), pulmoner toksik etki (bleomisin), nefrotoksik etki (sisplatin), ürotoksik etki (siklofosfomid) gibi etkileri de bulunmaktadır.
Sağlık çalışanları antineoplastik ilaçlara genel olarak üç şekilde maruz kalırlar 1. İlaçların hazırlanması sırasında, 2. İlaçların hastaya verilmesi sırasında, 3. Diğer Maruziyetler: Atılan boş ilaç kapları, hastaların her türlü atığı ve bu atık ile bulaşmış her türlü malzeme. (gıdalar üzerine kontaminasyonu vs..)
ANTiNEOPLASTiK İLAÇ HAZIRLANMASI VE UYGULANMASI Antineoplastik ilaç hazırlayan personelin koruyucu önlük,eldiven,maske ve gözlük kullanmasına rağmen sitotoksik ilaçlardan korunması mümkün olmayabilir. Biyo güvenlik kabini olmalı, ilaçlar burada hazırlanmalı, Kemoterapi Kapalı İlaç Hazırlama Aparatı kullanılmalıdır
ANTiNEOPLASTiK İLAÇ HAZIRLANMASI VE UYGULANMASI Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü nün 10.05.2005 tarih ve 9260 sayılı genelgesinde Antineoplastik ilaçlarla güvenli çalışma rehberi mevcuttur. www.thd.org.tr/doc/antineoplastikrehberi.pdf
2. Fiziksel Faktörler Gürültüye bağlı işitme kaybı, Sıcak ve soğuk ortamda çalışanlarda görülen meslek hastalıkları, İyonizen ve non-iyonizan radyasyonun etkilerine bağlı hastalıklar, Işıklandırma/Aydınlatma
Gürültü Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ne göre, hastanelerdeki gürültünün gündüz 40 db, gece 35 db civarında olması önerilmektedir. YBÜ nde yapılan bir çalışmada, altı yataklı bir YBÜ nde ses düzeyi 60.3-67.4 db, Pediatrik YBÜ nde gündüz 61 db, gece 57 db bulunmuştur
Gürültünün İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri Psikolojik Etkiler: Davranış bozuklukları, öfkelenme, genel rahatsızlık Fiziksel Etkiler: Geçici veya kalıcı işitme hasarları, Yorgunluk, uyku bozuklukları, baş ağrıları, dolaşım semptomları (kan basıncında artış, dolaşım bozuklukları, solunumda hızlanma, kalp atışlarında hızlanma, ani refleksler) Performans Etkileri: İş veriminde azalma, işe verilen dikkatte azalma, konsantrasyon bozukluğu
Radyasyon Güvenlik Önlemleri 1) Koruyucu ekipmanlar (Zırhlanma): Radyoaktif etkilere karşı koruyucu kurşun önlük, tiroid koruyucu, gözlük ve eldiven kullanılmalı. Bu konuda Miller ve arkadaşlarının yapmış oluğu bir çalışma; tiroid, lens ve ellerin en fazla etkilenmeye maruz kaldığını göstermiştir. Aynı çalışmada kurşun gömleğin etkisi vurgulanmış ve kurşun gömlek dışında 17-245 mrem bulunan radyasyonun gömlek içinde 0-5 mrem olduğu gösterilmiştir. Kurşun gömlek bulunmadığında kurşun gömlek giymiş kişinin arkasında durmak alınan radyasyon dozunu azaltır.
Radyasyon Güvenlik Önlemleri 2) Radyasyon kaynağından uzakta durulması, Araştırma sonuçları ışın kaynağından 1.5 metre uzaklaşınca radyasyon dozu % 88 oranında düşmektedir. Örneğin hastadan 60 cm uzakta duran bir kişi 1 doz radyasyon alırken 30 cm mesafede duran bir kişi 4 katı radyasyon alır.
Radyasyon Güvenlik Önlemleri 3) Zaman: Eksternal ışın kaynağı alanında harcanan zaman çok kısa olmalıdır.
Radyasyon Güvenlik Önlemleri Kurşun gömlekler hafif olmalı, kolay temizlenmeli ve askıya asılmalıdır. Kullanım sonrası yere atılmamalı ve katlanmamalıdır. Radyoaktif implant kullanan hastalar radyasyon yayarlar. Bu hastalarda radyasyon seviyesi azalmadan cerrahi işlem gerekirse personel haberdar edilmeli ve gerekli önlem alınmalıdır. Radyasyon miktarını ölçen dozi metreler taşınmalı
3.Enfeksiyöz Faktörler A. Enfeksiyon Enfekte olmuş iğne batmaları Kesici, delici ve batıcı yaralanmalar Hepatit-B, Hepatit-C ve HIV etkenleri B. Sanitasyon Bakteri üremesi ve patojen mikroorganizmalar yoğunlaşmasına uygun ortam
Türkiye de Araştırma Sonuçları Sağlık çalışanları (988)* Kanla temas %64 En sık iğne batması (%45) Yaralananlarda %28 koruyucu giysi kullanmamış, %67 tıbbi yardım almamış
4.Ergonomik Faktörler Hasta bakımı verme, hastayı kaldırma, çevirme, taşıma Çeşitli büyüklük ve ağırlıktaki tıbbi araç-gereçleri taşıma vb. görevleri yerine getirirken, kas incinmeleri ve disk kaymaları vb. sorunlarla karşılaşmakta,
Ne Olabilir? Minor zarar Iskalayabilir Major zarar Ruhuna El Fatiha
5. Psiko-sosyal Faktörler: Şiddet Fiziksel, sözel saldırı, Psikolojik saldırı (mobbing) ya da cinsel taciz şeklinde ortaya çıkmakta. Sağlık personelinin şiddete uğrama riski 16 kat fazla Hemşirelerin şiddete maruz kalma riski üç kat daha fazla.
Şiddetin Etkileri Bakım kalitesinde düşme, Moral bozukluğu, iş doyumunda azalma, İşten ayrılma ya da ayrılmaya niyetlenme, İşteki hatalarda artış, İşe devamsızlıkta artış,
ÇALIŞAN GÜVENLİĞİNDEN KİMLER SORUMLUDUR?
1) ÇALIŞAN GÜVENLİĞİNİ UYGULAMADA KURUMUN SORUMLULUĞU Üst yönetimin çalışan sağlığını koruyan destekleyici ve önleyici tedbirler alması, Sağlam bir organizasyonun var olması, İşleri, kimin, nerede, ne zaman, hangi araçlarla, ne yöntemle yapıldığının bilinmesi, Mevcut risklerin belirlenmesi ve iyileştirilmesi, Personel nitelik ve alt yapısının güçlü olması ve sürekli eğitimle bu gücün devamlılığının sağlanması,
GÖREV DOĞRU ANLAŞILMIŞ MI? Görev tanımları, iş Akışları belirlenmeli Çalışanın memnuniyeti anketleri Bu işi nasıl yapacağımı doğru anlamış mıyım?
Düzenli kontroller yapılıyor mu? Düzenli elektrik kontrolleri işaretlerini şimdi görebiliyor musun?
2- ÇALIŞAN GÜVENLİĠİ UYGULAMALARINDA ÇALIŞANIN SORUMLULUĞU Çalışanlar; Hangi yasa, yönetmelik, yönerge, prosedür, talimatlara göre çalışacağını, yetki, sorumluluk ve sınırlılıklarını bilerek işe başlamalıdır.
Kurum tarafından alınan güvenlik önlemlerine uyulmalıdır, İş tanımlarını, kurumun talimat ve prosedirlerini öğrenmelidirler. Kurumda yapılan eğitimlere katılmalıdırlar, Kurum kültürünü özümsemelidirler, İşlem yaparken kendi sağlığını koruyucu Kişisel Koruyucu ekipmanlar kullanılmalıdır.
Eğer rehberi okusaydınız kuralların gerçekte bir çift lastik eldiven olduğunu görürdünüz