Sermaye Piyasası Kurulu KURUMSAL YÖNETİM Hale ORUÇ, Ortaklıklar Finansmanı Dairesi Grup Başkanı 23,24 Şubat 2012
Kapsam: İMKB Şirketleri Piyasa değeri ve fiili dolaşımdaki piyasa değerleri esas alınarak 3 gruba ayrılıyor Üst gruba geçen şirket hesaplamanın yapıldığı yılı takip eden sene yeni grup düzenlemelerine tabi.aksi durum değişiklik gerektirmez İstisna: - Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı kararda tanımlanan dışarıda yerleşik ortaklıklar - Gelişen İşletmeler Piyasasında ve Gözaltı Pazarında işlem gören ortaklıklar - SİP şirketleri Yürürlük: 30.12.2011 (Seri:VI, No:57 hükümleri için 11.02.2012) İstisna: - İMKB de işlem gören bankalar için yayımı tarihinden 1 yıl sonra (30.12.2011 den itibaren) 2
Geçiş: - Esas sözleşme değişiklikleri ve yönetim kurulu yapılanmaları: 30/6/2012 tarihinden geç olmamak üzere yapılacak ilk genel kurul toplantısı. İstisna: İstisnai sebep varlığında esas sözleşme değişikliklerinin ve yönetim kurulu yapılanmaları 30.06.2012 tarihine kadar yapılacak ikinci bir genel kurulda onaylanması için Kurula başvuru yapılması gerekmektedir. Ancak, yapılacak genel kurul toplantılarında kurumsal yönetim ilkelerine aykırı veya ilkelere uyum amacıyla yapılacak toplantıda karar alınmasını engelleyecek veya zorlaştıracak kararlar alınmaması gerekmektedir. 3
Esas Sözleşme: -Tüm esas sözleşmede zorunlu ilkelere aykırı hüküm bulunmayacak. -1.3.10 ve 4.4.7 ayrıca yer almalıdır. -Ancak; eğer hiçbir aykırılık yok ancak detaylı olarak tüm zorunlu hükümlere yer verilmek istenmiyorsa Kurumsal Yönetim İlkelerine Uyum başlıklı ayrı bir maddede veya konuya ilişkin mevcut maddelerin içerisinde ayrı bir fıkra olarak; Sermaye Piyasası Kurulu tarafından uygulaması zorunlu tutulan Kurumsal Yönetim İlkelerine uyulur. Zorunlu ilkelere uyulmaksızın yapılan işlemler ve alınan yönetim kurulu kararları geçersiz olup esas sözleşmeye aykırı sayılır, Kurumsal Yönetim İlkelerinin uygulanması bakımından önemli nitelikte sayılan işlemlerde ve şirketin her türlü ilişkili taraf işlemlerinde ve üçüncü kişiler lehine teminat, rehin ve ipotek verilmesine ilişkin işlemlerinde Sermaye Piyasası Kurulu nun kurumsal yönetime ilişkin düzenlemelerine uyulur, Yönetim kurulunda görev alacak bağımsız üyelerin sayısı ve nitelikleri Sermaye Piyasası Kurulu nun kurumsal yönetime ilişkin düzenlemelerine göre tespit edilir. ifadelerine yer verilir. 4
Pay Sahipleri: Genel Kurul Toplantı İlanı -Asgari 3 hafta önce -İnternet sitesinde + -Son durum itibariyle toplam pay sayısı ve oy hakkı, her bir imtiyazlı pay grubunu temsil eden pay sayısı ve oy hakkı, -Şirketin, önemli iştirak ve bağlı ortaklıkların (-1/+1 hesap döneminde) gerçekleşen veya planladığı faaliyetlerini önemli ölçüde etkileyecek yönetim ve faaliyetlerindeki değişiklikler ve bunların gerekçeleri ile değişikliğe taraf olanların son iki hesap dönemine ilişkin faaliyet raporları ve yıllık finansal tabloları, -Pay sahiplerinin, Kurulun ve/veya şirketin ilgili olduğu diğer kamu kurum ve kuruluşlarının gündeme madde konulmasına ilişkin talepleri, -Esas sözleşme değişikliklerinin eski ve yeni şekilleri ile ilgili yönetim kurulu kararı. 5
-Yönetim kurulu üyelerinin azil ve değiştirme gerekçeleri, yönetim kurulu üyeliğine aday gösterilecek kişiler hakkında bilgi, Bilgi? özgeçmişleri, son on yıl içerisinde yürüttüğü görevler ve ayrılma nedenleri, şirket ve şirketin ilişkili tarafları ile ilişkisinin niteliği ve önemlilik düzeyi, bağımsızlık niteliğine sahip olup olmadığı ve bu kişilerin yönetim kurulu üyesi seçilmesi durumunda, şirket faaliyetlerini etkileyebilecek benzeri hususlar hakkında bilgi, Ne zaman? bağımsız adaylar için genel kurul ilanı ile birlikte diğerleri için gk toplantısından asgari 2 hafta önce 6
Yönetim hakimiyetini elinde bulunduran pay sahipleri, Yönetim kurulu üyeleri, Üst düzey yöneticiler, + bunların eş ve ikinci dereceye kadar kan ve sıhrî yakınları şirket veya bağlı ortaklıkları ile çıkar çatışmasına neden olabilecek nitelikte işlem yapabilmesi ve rekabet edebilmesi için genel kurul tarafından önceden onay verilmeli ve söz konusu işlemler hakkında genel kurulda bilgi verilmelidir. Üst düzey yönetici? Genel müdür ve genel müdür yardımcıları, birim yöneticileri ile yetki ve görevleri itibarıyla genel müdür yardımcısına denk veya daha üst konumlarda görev yapan yöneticiler vb İkinci dereceye kadar kan ve sıhri hısım? Birinci Derecede Kan Hısımları (çocuklar,anne,baba) Birinci Derecede Sıhri Hısımlar (eşinin annesi,eşinin babası); İkinci Derecede Kan Hısımları (kardeş, torun, büyük anne, büyük baba) İkinci Derecede Sıhri Hısımlar (eşinin kardeşleri, eşinin büyük annesi, eşinin büyük babası) 7
Önemli nitelikte işlemler varlıklarının tümünü /önemli bir bölümünü devretmek varlıkların önemli bir bölümü üzerinde ayni hak tesis etmek varlıkların önemli bir bölümünü kiraya vermek önemli bir varlığı devir almak/kiralamak, imtiyaz öngörmek veya mevcut imtiyazların kapsam veya konusunu değiştirmek, borsa kotundan çıkmak YK Kararının İcrası: -İlgili mevzuat uyarınca genel kurul kararı gerekmedikçe, bağımsız üyelerin çoğunluğunun onaylaması çoğunluk onayının bulunmamasına rağmen icra edilmek istenilirse, genel kurul onayı+ muhalefet gerekçesinin derhal kamuya açıklanması, Kurul a bildirilmesi ve genel kurul toplantısında okunması -İşlemlere taraf olanlar ilişkili taraf ise; gk toplantısında oy kullanamama toplantı nisabına bakılmaksızın oy hakkı bulunanların adi çoğunluğu ile karar alma -YO?? 8
Geçiş hükmü? esas sözleşmelere ilgili hüküm konulana kadar, söz konusu hususlara ilişkin olarak alınacak yönetim kurulu kararları, genel kurul onayı ile uygulanır. İlişkili taraf? TMS/UMS 24 hükümleri Önemli? Kurulumuzun 16.02.2012 tarih ve 5/136 sayılı kararı: a. her işlem için şirketin faaliyetleri açısından taşıdığı stratejik önem dikkate alınarak yönetim kurulu ve özellikle bağımsız üyeler tarafından değerlendirme yapılması, b. Niceliksel değerlemede asgari olarak; -Kamuya açıklanan son finansal tablolardaki aktif toplamının %20 si, ilgili hesap grubunun %40 ı (hesap sınıfı değil), öz kaynakların %25 i, -Kamuya açıklanan son yıllık finansal tablolara göre brüt satış hasılatının %20 si, eşiklerinden herhangi birinin sağlanması, c. aynı taraf ile aynı nitelikte veya aynı planın bir parçası olarak gerçekleştirilen işlemlerin toplulaştırılarak tek bir işlem gibi değerlendirilmesi, d. eşiklerin aşılmaması amacıyla işlemlerin birkaç seferde yapılması veya muhasebe politikalarında değişiklik yapılması gibi uygulamaların kabul edilmemesi. 9
Yönetim Kurulu: Yönetim Kurulunun Yapısı En az 5 üye icrada görevli olan+olmayan üyeler (tamamen icrada görevli olmayan üyelerden oluşması mümkün). murahhas üyeler-icrada görevli yönetim kurulu başkanı- şirkette üstlendiği göreve göre sınıflandırılır icrada görevli olmayan yönetim kurulu üyesi? yönetim kurulu üyeliği haricinde şirkette başkaca herhangi bir idari görevi bulunmayan ve şirketin günlük iş akışına ve olağan faaliyetlerine müdahil olmayan kişidir. İcrada görevli olmayanlar içerisinde bağımsız üyeler bulunur. bağımsız üye sayısı: Asgari 1. ve 2. grup şirketler için toplam üye sayısının üçte biri; 3. grup için iki Küsuratlar izleyen tam sayı olarak dikkate alınır. Her durumda, ikiden az olamaz. İstisna; İş ortaklıklarında Kurul un izni ile iki bağımsız üye yer alabilir. 10
Bağımsız üye? Görev süresi üç yıla kadar, tekrar aday gösterilerek seçilmeleri mümkün. Şirketin yönetim kurulunda son on yıl içerisinde altı yıldan fazla yönetim kurulu üyeliği yapmış bir kişi, yönetim kuruluna bağımsız üye olarak atanamaz. Aynı kişinin, holding şirketi çatısı altındaki şirketlerde bağımsız yönetim kurulu üyesi olması, şirket sayısı sınırı olmaksızın mümkündür. Ancak, bağımsız yönetim kurulu üyesinin son 10 yıl içerisinde grup bünyesinde en fazla 6 yıl bağımsız üyelik yapmış olması gerekmektedir. Herhangi bir imtiyazlı pay grubu tarafından bağımsız üye olarak aday gösterilen bir kişi, ilkelerde belirtilen bağımsız kriterlerini sağlaması şartıyla bağımsız üye olabilecektir. 11
Bağımsız üye? Yönetim kurulu üyelerinin tamamının görev süreleri dolmamış ise? Yönetim kurulu üye sayısı artırılabilir Mevcut yönetim kurulu üyelerinin genel kurulu tarafından azli mümkün Yönetim kurulu üyeleri içerisinde Tebliğ hükümleri çerçevesinde bağımsız yönetim kurulu üyesi olma kriterlerini sağlayan üyeler, bağımsız üye sıfatıyla görev sürelerinin sonuna kadar yönetim kurulu üyeliklerine devam edebilirler 12
Bağımsız üye? Kriterler? 1)adayın kendisi, eşi ve üçüncü dereceye (yeğen, eşin kardeş çocukları, amca, dayı, hala, teyze dahil) kadar kan ve sıhri hısımları İLE şirket şirketin ilişkili tarafları şirket sermayesinde doğrudan veya dolaylı olarak %5 veya daha fazla paya sahip hissedarların ilişkili olduğu tüzel kişiler ARASINDA son beş yıl içinde, doğrudan veya dolaylı istihdam, sermaye veya önemli nitelikte ticari ilişkinin kurulmamış olması, -önemli nitelikte ticari ilişkinin bağımsız üye adayı veya şirketten herhangi birisi için önemli olması yeterlidir. -sermaye ilişkisinin belirlenmesinde %10 luk bir kriter esas alınmalıdır. 13
2) Son beş yıl içerisinde, şirketin denetimini (tam tasdik raporunu hazırlayan YMM dahil), derecelendirilmesini ve danışmanlığını yapan şirketler olmak üzere, yapılan anlaşmalar çerçevesinde şirketin faaliyet ve organizasyonunun tamamını veya belli bir bölümünü yürüten şirketlerde çalışmamış ve yönetim kurulu üyesi olarak görev almamış olması, Halihazırda bağımsız üye ücretinin danışmanlık ücreti olarak fatura edilmesi bu kriterin sağlamasına engel teşkil etmektedir. Ana ortaklık statüsündeki şirketlerdeki kanuni denetçilerin çalıştıkları süre içerisinde bağlı ortaklıklarında bağımsız yönetim kurulu üyesi olmaları mümkün bulunmamaktadır. Ancak kanuni denetçinin görevinden ayrılması halinde bağımsız üye olmasında bir engel bulunmamaktadır. 14
3) Son beş yıl içerisinde, şirkete önemli ölçüde hizmet ve ürün sağlayan firmaların herhangi birisinde ortak, çalışan veya yönetim kurulu üyesi olmaması, 4) Yönetim kurulu görevi dolayısıyla hissedar ise sermayede sahip olduğu payın oranının %1 den fazla olmaması ve bu payların imtiyazlı olmaması, 5) Bağımsız yönetim kurulu üyesi olması sebebiyle üstleneceği görevleri gereği gibi yerine getirecek mesleki eğitim, bilgi ve tecrübeye sahip olması, 6) Bağlı oldukları mevzuata uygun olması şartıyla üniversite öğretim üyeleri hariç, kamu kurum ve kuruluşlarında, aday gösterilme tarihi itibarıyla ve seçilmesi durumunda görevi süresince, tam zamanlı çalışmıyor olması, 15
7) Bağımsız üye sayısının en az yarısının Gelir Vergisi Kanunu na göre Türkiye de yerleşmiş sayılması, 8) Şirket faaliyetlerine olumlu katkılarda bulunabilecek, şirket ortakları arasındaki çıkar çatışmalarında tarafsızlığını koruyabilecek, menfaat sahiplerinin haklarını dikkate alarak özgürce karar verebilecek güçlü etik standartlara, mesleki itibara ve tecrübeye sahip olması, 9) Şirket faaliyetlerinin işleyişini takip edebilecek ve üstlendiği görevlerin gereklerini tam olarak yerine getirebilecek ölçüde şirket işlerine zaman ayırabiliyor olması. İstisna; Haklı gerekçelerin bulunması durumunda Kurul onayı ile kriterleri sağlamayan adayların bir yıl süreliğine gk tarafından bağımsız üye olarak seçilmesi mümkündür. 16
Seçim süreci: Yönetim ve pay sahipleri de dahil olmak üzere bağımsız üyelik için aday teklifleri Aday Gösterme Komitesine iletilecek Aday, bağımsız olduğuna ilişkin yazılı bir beyanı aday gösterildiği esnada Aday Gösterme Komitesine verecek Adayın bağımsızlık ölçütlerini taşıyıp taşımaması hususunu dikkate alınarak değerlendirme yapılacak Değerlendirmeye ilişkin rapor yk onayına sunulacak 1.grup; YK rapor çerçevesinde aday listesini hazırlayarak genel kurul toplantısından en az 60 gün önce (bu yıl için 45 gün) SPK ya gönderecek; SPK, bağımsızlık kriterleri çerçevesinde yaptığı inceleme sonucunda varsa liste hakkında olumsuz görüşünü 30 gün içerisinde şirkete bildirecek SPK nın olumsuz görüş bildirmiş olduğu kişi genel kurula bağımsız üye adayı olarak 17 sunulamaz.
Seçim süreci: Bağımsız yönetim kurulu üyesi atamasına ilişkin genel kurul kararı, karşı oylar ve gerekçeleri ile birlikte şirketin internet sitesinde açıklanır. Sermayenin yüzde birini temsil eden pay sahiplerinin, seçilmesi konusunda olumsuz oy kullandıkları bağımsız yönetim kurulu üyesi adaylarının bağımsız üye olarak seçilmeleri durumunda, genel kurul toplantı tarihinden itibaren 30 gün içinde değerlendirme yapılması için Kurulumuza başvuru hakları bulunmaktadır. İstisna; Bu yıla ilişkin Aday Gösterme Komitesinin oluşturulamaması durumunda bu komitenin sorumluluklarının mevcut Kurumsal Yönetim Komitesi tarafından, oda yoksa Denetimden Sorumlu Komite tarafından yerine getirilmesi gerekmektedir. 18
Seçim süreci: Bağımsızlığı ortadan kaldıran bir durum ortaya çıkar veya üye istifa eder veya görevini yerine getiremeyecek duruma gelirse; bağımsız üye durumunu kamuya açıklanmak üzere derhal yk iletir ve ilke olarak istifa eder. Aday Gösterme Komitesi yapılacak ilk genel kurul toplantısına kadar görev yapmak üzere üye seçimi için değerlendirme yapar ve değerlendirme sonucunu rapor olarak yönetim kuruluna bildirir. 1.Grup için; yönetim kurulu rapor çerçevesinde aday listesini SPK ya gönderir. SPK liste hakkında varsa olumsuz görüşünü 30 gün içerisinde şirkete bildirir. Kurul un olumsuz görüş bildirmiş olduğu kişi bağımsız üye olarak belirlenemez. 19
İlişkili taraf işlemleri: Her türlü ilişkili taraf işlemlerinde ve üçüncü kişiler lehine teminat, rehin ve ipotek verilmesinde, bağımsız üyelerin çoğunluğunun onaylaması çoğunluk onayının bulunmamasına rağmen icra edilmek istenilirse, genel kurul onayı+ muhalefet gerekçesinin derhal kamuya açıklanması gk toplantısında ilişkili taraf ın oy kullanamaması toplantı nisabına bakılmaksızın oy hakkı bulunanların adi çoğunluğu ile karar alma Yaygın ve süreklilik arz eden varlık, hizmet ve yükümlülük transferleri işlemlerinin şartları değişmediği müddetçe tek bir yönetim kurulu/genel kurul kararı yeterlidir. 20
Komiteler Denetimden Sorumlu Komite, Kurumsal Yönetim Komitesi (Aday Gösterme Komitesi, Riskin Erken Saptanması Komitesi ve Ücret Komitesi) Komitelerin görev alanları, çalışma esasları ve hangi üyelerden oluşacağı yönetim kurulu tarafından belirlenir ve KAP ve şirketin internet sitesi aracılığıyla kamuya açıklanır. Denetimden Sorumlu Komite üyelerinin tamamı, diğer komitelerin ise başkanları, bağımsız yönetim kurulu üyeleri arasından seçilir. Komitelerde görev alacak üyelerin çoğunluğunun yönetim kurulu üyelerinden oluşması gerekmektedir. İcra başkanı/genel müdür komitelerde görev alamaz. 21
Mali Haklar Yönetim kurulu üyelerinin ve üst düzey yöneticilerin ücretlendirme esasları yazılı hale getirilmeli ve genel kurul toplantısında ayrı bir madde olarak ortakların bilgisine sunulmalıdır. Ücret politikası, şirketin internet sitesinde yer alır. Bağımsız yönetim kurulu üyelerinin ücretlendirmesinde hisse senedi opsiyonları veya şirketin performansına dayalı ödeme planları kullanılmaz. Bağımsız yönetim kurulu üyelerinin ücretlerinin bağımsızlıklarını koruyacak düzeyde olması gerekmektedir. 22
Diğer 2011 yılı için hazırlanacak Kurumsal Yönetim İlkelerine Uyum Raporlarında uygulauygulamıyorsan açıkla esasıyla düzenlenen Kurulumuzun eski kurumsal yönetim ilkelerinin, 2012 yılı içerisinde yapılacak kurumsal yönetim ilkelerine uyum derecelendirmesi çalışmalarında ise yeni ilkelerin esas alınması, gerekmektedir. 23
Hale Oruç hturgay@spk.gov.tr 0 312 292 85 28 Ayça Sandıkçıoğlu asandikcioglu@spk.gov.tr 0 212 334 55 31 24