T.C. ANADOLU ÜN VERS TES YAYINI NO: 2503 AÇIKÖ RET M FAKÜLTES YAYINI NO: 1474 SAYISAL FOTO RAF fileme TEKN KLER Yazarlar Ö r.gör. Melike TAfiÇIO LU (Ünite 1, 5, 7, 8) Ö r.gör. Cemalettin YILDIZ (Ünite 2-4, 6) Editör Prof. Tevfik Fikret UÇAR ANADOLU ÜN VERS TES
Bu kitab n bas m, yay m ve sat fl haklar Anadolu Üniversitesine aittir. Uzaktan Ö retim tekni ine uygun olarak haz rlanan bu kitab n bütün haklar sakl d r. lgili kurulufltan izin almadan kitab n tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kay t veya baflka flekillerde ço alt lamaz, bas lamaz ve da t lamaz. Copyright 2012 by Anadolu University All rights reserved No part of this book may be reproduced or stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means mechanical, electronic, photocopy, magnetic, tape or otherwise, without permission in writing from the University. UZAKTAN Ö RET M TASARIM B R M Genel Koordinatör Prof.Dr. Levend K l ç Genel Koordinatör Yard mc s Doç.Dr. Müjgan Bozkaya Ö retim Tasar mc s Dr. Kadriye Uzun Grafik Tasar m Yönetmenleri Prof. Tevfik Fikret Uçar Ö r.gör. Cemalettin Y ld z Ö r.gör. Nilgün Salur Ölçme De erlendirme Sorumlusu Ö r.gör. Gamze Özbilgin Erflen Dil Yaz m Dan flman Okt. Nilay Giriflen Kitap Koordinasyon Birimi Yrd.Doç.Dr. Feyyaz Bodur Uzm. Nermin Özgür Kapak Düzeni Prof. Tevfik Fikret Uçar Ö r.gör. Cemalettin Y ld z Dizgi Aç kö retim Fakültesi Dizgi Ekibi Say sal Foto raf flleme Teknikleri ISBN 978-975-06-1172-8 1. Bask Bu kitap ANADOLU ÜN VERS TES Web-Ofset Tesislerinde 3.000 adet bas lm flt r. ESK fieh R, May s 2012
çindekiler iii çindekiler Önsöz... ix Say sal Görsel Veri Oluflturma, Saklama, Düzenleme ve Yay mlama Yöntemleri... 2 G R fi... 3 GÖRSEL VER OLUfiTURMADA KULLANILAN TEMEL DONANIMLAR... 4 Foto raf Makinesi... 4 Taray c... 5 Tablet... 6 Bilgisayar... 7 GÖRSEL VER OLUfiTURMADA KULLANILAN TEMEL YAZILIMLAR... 8 Vektörel Temelli Çizim Yaz l mlar... 8 Adobe Freehand... 8 Adobe Illustrator... 9 Corel Draw... 9 Piksel Esasl Yaz l mlar... 9 Adobe Photoshop... 9 Painter... 9 Sayfa Tasar m Amaçl Yaz l mlar... 10 QuarkXpress... 10 Adobe InDesign... 10 Görüntü Organizasyonu ve Sunum Amaçl Yaz l mlar... 10 PowerPoint... 10 Keynote... 10 Adobe Acrobat... 11 Kelime fllem Yaz l mlar... 11 Web Amaçl Yaz l mlar... 11 Adobe Fireworks... 11 Adobe Dreamweaver... 11 Adobe Flash... 11 i-web... 11 VER DÜZENLEME YÖNTEMLER... 12 Dosyalar ve Klasörler... 12 VER SAKLAMA YÖNTEMLER : YEDEKLEME VE ARfi VLEME... 16 VER TAfiIMA YÖNTEMLER... 18 SAYISAL VER FORMATLARI... 19 Bask ya Yönelik Formatlar... 19 nternete Yönelik Formatlar... 20 Özet... 21 Kendimizi S nayal m... 22 Okuma Parças... 23 Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar... 23 S ra Sizde Yan t Anahtar... 24 Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar... 25 1. ÜN TE
iv çindekiler 2. ÜN TE 3. ÜN TE Temel Araçlar, Menüler, Yard mc Pencereler ve fllevleri... 26 G R fi... 27 PROGRAM LE ÇALIfiMAYA BAfiLAMAK... 27 Program Çal flt rmak ve Dosya Açmak... 27 Dosya Arama (File Browser) Dü mesi ile Dosya Açmak... 29 ARAÇLAR KUTUSUNU KULLANMA... 29 Araç Kutusundaki Araçlar Seçmek ve Kullanmak... 29 Gizli Bir Arac Seçmek ve Kullanmak... 31 Klavye Kestirmelerini Araçlarla Birlikte Kullanmak... 31 Resim Penceresine Uzaklafl p Yak nlaflma ve Resim Penceresini Kayd rma... 31 ARAÇ SEÇENEKLER VE PALETLER... 32 Araç Seçenekleri Çubu u... 32 Paletleri ve Palet Menülerini Kullanmak... 32 Paletler ve Konumlar... 33 Eylemleri Geri Almak... 34 Ba lam Menüsünü Kullanmak... 34 Program Yard m n Kullanmak... 35 Özet... 36 Kendimizi S nayal m... 37 Okuma Parças... 38 Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar... 39 S ra Sizde Yan t Anahtar... 39 Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar... 39 Katmanlar, Kanallar ve Maskeler... 40 G R fi... 41 KATMANLAR HAKKINDA... 41 Katman Paletindeki Bilgileri Görüntülemek... 42 Background (Arka plan) Katman... 44 Yeni Bir Katman Oluflturmak ve Adland rmak... 44 Katmanlar n Y lma S ras n De ifltirmek... 44 Bir Katman n Opakl n ve Harmanlama (Blending Options)... 44 Seçene ini Belirlemek... 44 Katmanlar Birbirine Ba lamak... 46 Katmanlara Degrade Uygulamak... 47 Katman Stili Oluflturmak... 49 Metin Katman Eklemek... 50 Katman Kümesi Oluflturmak... 50 Layer Comp (Katman Eflleri ni) Kullanmak... 51 Flattening (Dosyalar Bütünlefltirmek)... 52 KANALLAR... 52 MASKELER... 54 Quick Mask (H zl Maske) Oluflturmak... 55 Bir Seçimi Maske Olarak Kaydetmek... 56
çindekiler v Alfa Kanallar... 56 Katman Maskeleri... 56 Extract (Ay klama) Komutunu Kullanarak Seçim Yapmak... 57 Özet... 59 Kendimizi S nayal m... 60 Okuma Parças... 61 Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar... 63 Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar... 63 Alan Seçimi ve Onarma Araçlar... 64 SEÇME filem VE SEÇ M ARAÇLARI HAKKINDA... 65 Magic Wand (Sihirli De nek) Arac yla Seçim Yapmak... 67 Seçili Bir Alan Tafl mak... 68 Sadece Seçilmifl Alan Tafl mak... 68 Seçimi Tafl mak ve Ayn Anda Ço altmak... 68 Seçili Alandan Ç kmak... 69 Seçim Araçlar n Birlikte Kullanmak ve Alan Eklemek-Ç karmak... 69 Seçimler çin Yard mc Fonksiyonlar... 70 Oval ve Dairesel Seçimlerle Çal flmak... 71 Merkez Noktay Kullanarak Seçmek... 71 Seçimi Bir Klavye K sayolu Kullanarak Tafl mak... 71 Seçimi Ok Tufllar n Kullanarak Tafl mak... 71 Bir Seçim Alan n n Kenarlar n Yumuflatmak... 72 SEÇ M MENÜSÜNE GENEL BAKIfi... 72 Color Range (Renk Seçim) Özelli ini Kullanma... 73 Seçili Alan Kaydetmek... 74 Bir Bölgeyi Silmek... 75 Bir Resmi K rpmak... 75 RÖTUfiLAMA VE ONARMAYA BAfiLAMADAN ÖNCE... 76 Resmin Kopyas Üzerinde Çal flmak... 76 Çözünürlük ve Resim Boyutu... 77 RES M ALANINI BEL RLEMEK, DÜZENLEMEK VE DÖNÜfiTÜRMEK... 77 TON VE RENK DÜZENLEMELER NE G R fi... 79 Renk Modu... 80 Ton Aral n Ayarlamak... 81 Renk Dengesizli ini Gidermek... 81 Gri ve Tek Tonlu Resim Uygulamalar... 83 Bir Resimdeki Renkleri De ifltirmek... 84 RÖTUfiLAMA VE ONARMA ARAÇLARI... 84 Rötufllama ve Onarma Yaparken Yeni Katman Üzerinde Çal flmak... 84 Clone Stamp (Kopya Mühürü) Arac n Kullanmak... 85 Doku Mühürü (Pattern Stamp) Arac n Kullanmak... 85 Healing Brush Tool (Onar m F rças ) Arac n Kullanmak... 86 Patch (Yama) Arac n Kullanmak... 86 Onarma ve Rötufllama Araçlar nda F rça Paletinin Kullan m... 87 History (Yap lm fl fllemler) Paleti... 87 Snapshots (Anl k Görüntüler)... 88 Özet... 89 4. ÜN TE
vi çindekiler Kendimizi S nayal m... 91 Okuma Parças..... 92 Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar... 93 Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar... 93 5. ÜN TE 6. ÜN TE Vektör Temelli Görüntü Oluflturma Yöntemleri ve Sanatsal Uygulamalar... 94 G R fi... 95 VEKTÖREL TEMELL Ç Z M YAZILIMLARI... 96 Adobe Illustrator... 96 Macromedia Freehand... 96 Corel Draw... 97 Adobe InDesign ve QuarkXPress... 97 VEKTÖREL filemler... 97 Vektörel Çizim Araçlar n Tan mak... 97 Pencil (Serbest Çizim Kalemi) Arac n Kullanmak... 99 Line / Line Segment (Düz Çizgi) Arac n Kullanmak... 99 Temel fiekiller Oluflturmak... 99 Pen (Hassas Çizim Kalemi) Arac le Çizim Yapmak... 100 Alanlara Renk ve Çizgi Kal nl Vermek... 102 Yaz Çal flmalar Yapmak... 104 Rehber Görüntü Yard m yla Vektörel Çizim Yapmak... 109 SANATSAL UYGULAMALAR... 114 Bir Sembol Çizimi Nas l Yap l r?... 114 Sembol Çizimi le Sanatsal Bir Uygulama... 123 Özet... 128 Kendimizi S nayal m... 129 Okuma Parças... 130 S ra Sizde Yan t Anahtar... 131 Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar... 131 Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar... 131 Say sal Ortamda Görüntü Oluflturma Yöntemleri ve Sanatsal Uygulamalar... 132 B TMAP VE VEKTÖREL GRAF KLER... 133 Bitmap Grafikler... 133 Vektörel Grafikler... 134 ÖRNEK FOTO RAF DÜZENLEME ÇALIfiMASI... 134 VEKTÖREL GRAF K OLUfiTURMA TEKN KLER... 139 Çizim Kalemi Arac n Kullanmak... 139 Düz Çizgiler Çizmek... 140 Ba lant Noktalar, Yön Tutamaçlar ve Bileflenler... 141 Çizgileri ve Çapa Noktalar n Tafl mak... 141 Vektörel Alanlar Boyamak... 142 Vektörel Alanlar Seçilmifl Alanlara Dönüfltürmek... 143 Seçilmifl Alanlar Vektörel Alanlara Dönüfltürmek... 143 ÖRNEK TASARIM ÇALIfiMASI... 143
çindekiler vii Özet... 148 Kendimizi S nayal m... 149 Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar... 150 Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar... 150 Özel Efektler ve Filtreler... 152 G R fi... 153 P KSEL TABANLI EFEKTLER VE F LTRELER... 154 Artistic (Sanatsal) Filtreler... 155 Blur (Bulan klaflt rma) Filtresi... 157 Brush Strokes (F rça Ucu) Efektleri... 160 Distort (Bozma) Filtresi... 162 Noise (Parazit) Filtresi... 165 Pixelate (Piksellefltirme) Filtresi... 166 Render (Canland rma) Filtresi... 168 Sharpen (Netlefltirme) Filtresi... 169 Sketch (Çizim) Filtreleri... 169 Stylize (Stilize) Filtresi... 173 Texture (Doku) Filtreleri... 175 Layer Effects (Katman Efektleri)... 176 Özet... 179 Kendimizi S nayal m... 180 Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar... 181 S ra Sizde Yan t Anahtar... 181 Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar... 181 Say sal Görüntü fllemede Ton Kontrolü ve Renk Yönetimi... 182 G R fi... 183 RENK VE TON NED R?... 183 RENK ALANI VE GAMUT... 184 RENK MODLARI... 185 RGB... 185 CMYK... 185 Di er Renk Modlar... 185 Grayscale (Gri Ton)... 185 Bitmap... 185 Duotone ( ki Renk)... 186 Indexed Color Mode (Dizinli Renk Modu)... 186 Multichannel Mode (Çok Kanall Mod)... 186 MON TÖR AYARLARININ YAPILMASI... 186 TON KONTROLÜ ve RENK YÖNET M... 187 Ton Kontrolü... 187 Brightness/Contrast (Aç kl k/koyuluk ve Kontrast) Seçene i... 187 Levels (Ton Seviyesi) Seçene i... 188 Curves (Ton E risi) Seçene i... 189 Renk Yönetimi... 190 7. ÜN TE 8. ÜN TE
viii çindekiler Color Balance (Renk Dengesi)... 190 Hue/Saturation (Renk/Doygunluk)... 191 Özet... 192 Kendimizi S nayal m... 193 Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar... 194 S ra Sizde Yan t Anahtar... 194 Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar... 194 Sözlük... 185 Dizin... 205
Önsöz ix Önsöz Say sal Foto raf flleme Teknikleri kitab, çevremizi sarmalayan ve kaç n lmaz olarak farkl seviyelerde de olsa ö renmek durumunda oldu umuz say sal (digital) görsellerin ifllenmesi konusunda temel bilgileri kazand rmak üzere haz rlanm flt r. Günümüz dünyas nda görsel veriler say sal olarak oluflturulmakta ve kullan lmakta, bu verileri say sal film ve foto raf kameralar yla, cep telefonlar yla, bilgisayarlar m z n üzerindeki minik mercekler yard m yla oluflturmak mümkün. Bunlar n yan s ra uydu foto raflar ndan, güvenlik kameralar na, vesikal k foto rafa kadar her türlü say sal verinin oluflturulduktan sonra ayr ca ifllenme ve düzenlemeye ihtiyac ortaya ç k yor. Elinizdeki kitap her tür say sal verinin ifllenmesi için bafllang ç ve temel düzeyi kapsayan yer yer ileri baz bilgileri de içeren katmanl bir yap da tasarlanm flt r. Konu ile ilgili olan görseller teorik bilgiyi destekleyici olarak yarat lm fl, anlat lan konu gerek ekran foto raf gerekse farkl örneklerle detayland r lm flt r. Say sallaflt rma, Say sal Görsel Veri Oluflturma Yöntemleri; Temel Araç Kutusu ve fllevleri: Araçlar n ifllevleri, Katman sistemi, Katmanlar ve Kanallar; Alan Seçimi ve Seçim Yöntemleri, Say sal alan, Seçim araçlar, Vektör temelli görüntü oluflturma ve Piksel Vektör Birlikteli i; Rötufllama ve Onarma Araçlar ; Boyamak ve Yüzeyleri Düzenlemek; Say sal ortamda Görüntü Oluflturma Yöntemleri ve Sanatsal Uygulamalar; Özel Efektler ve Filtreler; Say sal Görüntü fllemede Ton Kontrolü ve Renk Yönetimi gibi konular n aç kland kitab m zda ilgi ve zaman boyutuna göre flekillenen katmanl ve uzaml bir yap oluflturulmufltur. Kitaptaki herhangi bir konu en basit flekliyle var olabildi i gibi ö rencinin ilgisi ve çabas yla orant l olarak daha detayl bilgiler de verebilmektedir. Bu kitaptan yararlanacak ö rencilerin mümkünse kitab bilgisayar bafl nda ilgili yaz l mlar yard m yla çal flmalar nda büyük yarar olacakt r. Günümüzde pek çok yaz l m Türkçe lefltirilse de yayg n olarak orjinal versiyonlar mevcut. Bu yüzden menü komutlar n ö rencilerimizin de ekran bafl nda karfl laflacaklar haliyle ngilizce olarak kulland k ancak parantez içinde de Türkçe karfl l klar n verdik. Böylelikle ö rencinin her iki dilde de kazan mlar elde etmesini hedefledik. Üniteleri çal fl rken kitapdaki örneklerin benzerlerini de kendi bilgisayar n zda oluflturman z, ayn süreçleri denemeniz kal c bir ö renme oluflturacakt r. Ö rencilerimiz, gerekli yaz l mlar ö renme aflamas için, üretici firmalar n web sitelerinden 30 günlük deneme sürümlerini indirerek kitab m zdan daha etkin ve kapsaml flekilde yararlanabilirler. Bu kitab n haz rlanmas nda çok de erli ekip arkadafllar ma sahiptim. Yazarlar m z Ö r. Gör. Cemalettin Y ld z ve Ö r. Gör. Melike Taflc o lu yla son derece uyumlu ve verimli bir süreç yaflad k, ö retim tasar m deste ini Kadriye Kobak tan ald k, zaman zaman bilgisayar atölyesi sorumlumuz sevgili Dilek Kocabafl tan çok yararl dönütler elde ettik, genel koordinatöründen dizgi biriminin çal flanlar na kadar sistemin her halkas bir saat gibi çal flt... Böylesi bir ekibin parças olmak çok heyecan vericiydi. Tüm eme i geçenlere yürekten teflekkürlerimi sunar m. Baflar n z n sa l k ve mutlulukla sürmesi dile iyle, ömür boyu hep güzel görseller dünyan z sarmalas n... Editör Prof. Tevfik Fikret Uçar
1SAYISAL FOTO RAF fileme TEKN KLER Amaçlar m z Bu üniteyi tamamlad ktan sonra; Görsel veri oluflturma yöntemlerini tan mlayabilecek, Görsel veri oluflturma yöntemlerinde kullan lan temel yaz l m ve donan mlar aç klayabilecek ve kullanabilecek, Say sal formatlar n fark ve benzerliklerini karfl laflt rabilecek, Say sal verilerin tafl nmas veya saklanmas nda ne gibi yöntemlerin geçerli oldu- unu saptayabilecek, Say sal verilerin düzenlenmesinde uygun yöntemi belirleyebilecek, Veri saklama ve düzenlemede yaz l m ve donan m etkin olarak kullanmaya yönelik bilgi ve becerilere sahip olacaks n z. Anahtar Kavramlar Say sal Görsel Veri Veri Oluflturma Vektörel Piksel Tabanl Donan m Yaz l m Say sal Ortam Veri Veri Saklama Yaz l m Donan m Bas ma Yönelik Veri nternete Yönelik Veri Yay mlama çerik Haritas Say sal Foto raf flleme Teknikleri Say sal Görsel Veri Oluflturma, Saklama, Düzenleme ve Yay mlama Yöntemleri G R fi GÖRSEL VER OLUfiTURMADA KULLANILAN TEMEL DONANIMLAR GÖRSEL VER OLUfiTURMADA KULLANILAN TEMEL YAZILIMLAR VER DÜZENLEME YÖNTEMLER VER SAKLAMA YÖNTEMLER : YEDEKLEME VE ARfi VLEME VER TAfiIMA YÖNTEMLER SAYISAL VER FORMATLARI
Say sal Görsel Veri Oluflturma, Saklama, Düzenleme ve Yay mlama Yöntemleri G R fi Say sal görsel veri oluflturmak ifadesi kula a biraz kar fl k ve zor gelse de asl nda görsel veri oluflturma, günümüzde hemen herkesin her an yapt bir eylem olarak karfl m za c kmaktad r. Foto raf makinenizle bir arkadafl n z n foto raf n çekerken, video kameran zla çocu unuzun do um gününü ölümsüzlefltirirken ya da internette be endi iniz bir görüntüyü masaüstüne kaydetti inizde siz de say sal görsel veri oluflturmaktas n z. Görsel veriler, say sal ortama geçmeleriyle h zla ço alm fl ve herkes taraf ndan üretilebilir hâle gelmifltir. Bunun alt nda teknolojik araç ve gereçlerin ulafl labilirli- i yatar. Hemen herkesin evinde bulunan bilgisayar, foto raf makinesi görüntü oluflturma ve ifllemede kullan lan en temel araclardand r. Bunun yan nda tasar mc lar n vazgeçilmez gereçlerinden olan taray c ve çizim tableti de bir görüntüyü bilgisayarda oluflturmak için kullan lan di er baz araclardand r. Yabanc bir ülkeye yolculuk yap ld nda yaflanan en çarp c de iflikliklerden biri dil de iflikli idir. Yurt d fl na ç kt n zda, e er gitti iniz ülkenin kulland dili bilmiyorsan z bu, sizin o ülkenin vatandafllar yla iletiflime geçmenizi engelleyecek veya k s tlayacakt r. Bir baflka deyiflle o ülkenin dilini ne kadar iyi ö renirseniz, iletiflim kurman z da ayn derecede kolaylaflacakt r. Gitti iniz ülkeye ba l olarak ö renmeniz gereken dil de de iflir. Örne in ngilizce ö renmek pek çok ülkede iletiflim kurman za yard mc olacakken, Portekizce ö renmek yaln zca Portekiz ve Brezilya gibi birkaç ülkede iflinize yarayacakt r. Dil, bir kodlama biçimidir. Bu kodlama biçimi, bilgisayar teknolojilerinin de faydaland bir sistemdir. Bilgisayarlar n da kendine özgü dilleri vard r. Veriler bu dili kullanarak oluflturulur ve bu dil arac l ile tan mlan rlar. Veri formatlar, farkl iletiflimlere gereksinim duyulmas sonucu ortaya c kan farkl dil kodlar na benzetilebilir. Formatlar ö renmek, onlar n nerede ve ne amaçla kullan labilece ini anlayabilmeye yarar. Hangi format n, hangi yaz l m taraf ndan desteklendi ini bilmek veya bas l bir yay n için hangi formatta kaydetmenin daha do ru olaca n bilmek, bilgisayar ile iletiflim içinde bulundu umuz günümüzde bize büyük kolayl klar sa layacakt r. Üstelik veri formatlar hakk nda genel bir bilgi sahibi olmak, yeni bir dil -örne in Portekizce- ö renmeye k yasla oldukça kolayd r. Bu ünitede; oluflturulan görüntüleri bilgisayara aktarma ve bilgisayarda görüntü oluflturma tekniklerinden bahsederek günlük hayat m zda kulland m z araçla-
4 Say sal Foto raf flleme Teknikleri r n, say sal görüntü oluflturma gereci olarak nas l kullan ld klar n bir daha gözden geçirece iz. Temel araclar n ard ndan bilgisayarda kullan lan temel yaz l mlar tan yacak ve bu yaz l mlarla görüntü oluflturman n yöntemlerini k saca görece iz. Oluflturulan verilerin nas l düzenlenece ini ve saklanaca n gordükten sonra ise bu verileri tafl ma ve yay nlama üzerine karfl laflt rmal olarak neler yap labilece ini tart flaca z. Ünitenin sonunda, görüntü ifllem verilerinin bask veya internete yönelik ne gibi formatlar ile ve ne flekilde yay nlanaca n saptayabilece iz. GÖRSEL VER OLUfiTURMADA KULLANILAN TEMEL DONANIMLAR Say sal görsel veri oluflturmada ve ifllemede kullan lan temel araç bilgisayard r. Ancak bunun öncesinde foto raf makinesi, kamera, cep telefonu kameras gibi baz gereçler de görüntü oluflturmada kullan l r. Oluflturulan görüntüler, ifllenmek üzere bilgisayara aktar l r. Görsel veri oluflturmada kullan lan temel donan mlardan baz lar flunlard r: Optik zoom: Dijital foto raf makinesinin merce i ile yaklaflma oran n gösterir. 3x optik zoom a sahip bir dijital foto raf makinesi - dijital özelliklerini hiç kullanmaks z n- sadece merce i ile görüntüyü 3 kat büyütebilir. Haf za Kart : Dijital foto raf makinesinin çekilen foto raflar depolad kartt r. Çeflitli büyüklüklerde ve genellikle foto raf makinesi markalar na özel olarak üretilmektedir. Bluetooth: Kablosuz haberleflme ve veri aktarma teknolojisidir. Bluetooth özelli i bulunan bir ayg t çevresinde bulunan Bluetooth özelli ine sahip di er araçlar tan r ve ba lant sa lar. Foto raf Makinesi Günümüzde dijital foto raf makineleri hemen herkesin sahip oldu u bir görüntü yakalama gerecidir. Öncesinde film üzerine fl n pozlanmas ile görüntü elde edilen analog teknik, bugün yerini say sal teknolojiye b rakm flt r. Bu teknoloji birçok yönden avantaj sa lamaktad r. Belirli bir konu üzerine çal flan foto rafç ya da tasar mc, elde etmek istedi i görüntüye pek çok foto raf çekerek ve bunlar eleyip istedi i görüntüyü seçerek çal flmaktad r. Dijital teknoloji seçenekleri artt rmakta ve bir maliyet getirmemektedir. Örne in bir gözlük ilan için çal flan bir tasar m ekibi, ürünlerin foto raflar n çekerek ifle bafllayabilir. Tasar mc lar, ilanda kullan lacak ürünün belirlenmesinin ard ndan, bu ürüne ait pek çok farkl aç dan, farkl fl k ve renk kalitesine sahip foto raf aras ndan seçim yapmak isteyecektir. Çekilecek foto raf n kalitesi ile bask kalitesi paralel olmal d r. Bu nedenle çekim yap lan foto raf makinesinin kalitesi de önemli bir konudur. Bir dijital foto raf makinesinin kalitesini belirleyen kriterlerden en önemlisi, makinenin çözünürlük oran d r. Bunun yan s ra renk ve fl k alg s, ve merce in optik zoom özelli i bir foto raf makinesinin özelliklerini belirleyen unsurlard r. Foto raf çekimi uzmanl k gerektiren ve birçok detay olan bir aland r. Çekimin amac na göre haz rl k ve çekim süreci oldukça uzun sürebilir. Dijital foto raf çekiminde dikkat edilmesi gereken önemli noktalardan biri makinenin pil durumudur. Yedek pil, özellikle foto rafç n n d fl mekanda çal flt zamanlarda önemli bir ihtiyaçt r. Ayr ca çekilen yüzlerce foto raf n kaydedildi i haf za kart da yeterli büyüklükte olmal d r. htiyaca göre birden fazla haf za kart da kullan labilir. Dijital foto raf makinesi ile çekilen foto raflar, USB kablo arac l ile bilgisayara aktar larak say sal veri elde edilmifl olur. Kablo ile ba lant, dijital makinenin bilgisayara direkt ba lant s ile gerçekleflebilece i gibi haf za kart okuyucusunun bilgisayara ba lanmas ile de gerçekleflebilir. Dijital foto raf makinelerinde bulunan Bluetooth teknolojisi de veri aktarmada pratik çözüm sunarlar. Bilgisayar n ve foto raf makinesinin Bluetooth konumunu aktif duruma getirerek kablosuz veri aktarmak mümkündür.
1. Ünite - Say sal Görsel Veri Oluflturma, Saklama, Düzenleme ve Yay mlama Yöntemleri 5 fiekil 1.1 Dijital Foto raf Makinesi. DÜfiÜNEL M DÜfiÜNEL M SORU SORU Çekim öncesinde istenilen çözünürlük de erleri makinenin menüsüne D KKAT girilerek seçilmelidir. Düflük çözünürlükte daha fazla say da foto raf çekilebilirken, en kaliteli yüksek çözünürlük seçene inde, ayn haf za kart çok daha az foto raf depo edebilir. Taray c D KKAT Taray c ; bir foto raf, bir kitap sayfas n, el yaz s n veya bir AMAÇLARIMIZ objeyi optik olarak Taray c larda en önemli iki AMAÇLARIMIZ ayar boyut ve çözünürlüktür. okuyarak say sal veri hâline dönüfltürmeye yarayan bir araçt r. En s k kullan lan taray c, evlerde de bulunan masaüstü taray c d r. Fotokopi makinesinin fl kl alan na benzer bir yap ya sahip taray c lar, taranan objeye fl k K göndererek T A P objenin K T A P say sal bilgisini belirlemektedir. Taray c özellikle saydam ve foto raf gibi görüntülerin say sal ortama aktar lmas gerekti inde kullan l r. Bunun yan s ra el ile yaz lm fl bir belge TELEV ZYON veya bir dergi ya TELEV ZYON da kitaptan al nmas gereken bir görüntüyü say sal ortama aktarmak gerekti inde kullan lacak en uygun araç taray c lard r. Bir resmi tararken o resmi ne amaçla tarad n z bilmeniz NTERNET önemlidir. E er internet sayfas na konulacak bir görüntü ise 72 DPI gibi düflük çözünürlükte bir ta- NTERNET rama yeterli olacakken, matbaaya gidecek bir görüntüyse daha yüksek Çözünürlük: Birim ölçüdeki çözünürlükte olmal d r. Matbaa için kullan lan çözünürlük 300 DPI oldu undan, Pixel say s na verilen add r. taray c da çözünürlük ayar 300 DPI a getirilerek tarama ifllemi gerçeklefltirilmelidir. Taranan görüntü ile kullan lacak olan görüntünün oran ise boyut ile belirle- Örne in elimizdeki görselin DÜfiÜNEL M 1 inch karelik DÜfiÜNEL M (2,54 cm) kesitini alal m, 1 inch nir. Yani taranan görüntü 3x3 cm ise ve bask ya giden ölçü 6x6 olacaksa, taray c kenardaki pixel say s o SORU görselin çözünürlü ünü SORU ayarlar nda büyüklük orjinal foto raf n iki kat, yani yüzde 200 olmal d r. verir. Analog foto raf makineleri ile çekilmifl foto raflar taray c yard m ile bilgisayara D KKAT aktar labilir. D KKAT AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZ K T A P K T A P
6 Say sal Foto raf flleme Teknikleri fiekil 1.2 Masaüstü Taray c. DÜfiÜNEL M 1 Matbaada bas lacak bir katalogda kullanmak üzere bir görüntüye ihtiyac n z oldu unu düflünün. Buldu unuz görüntü 2x2 cm, bas lmas n istedi iniz ölçü 4x4 cm ise taray c da büyüklük ayar n nas l yapard n z? DÜfiÜNEL M Belge taramalar nda OCR (Optical Character Recognition/Optik Karakter Tan mlama) teknolojisi SORU oldukça kullan fll bir yöntemdir. Harfleri tan yarak metin hâ- SORU line dönüfltüren bu teknoloji, kitap ya da dergi gibi üzerinde yaz olan bir belgenin say sal metin D KKAT haline dönüflmesini oldukça pratik hâle getirmektedir. OCR tek- D KKAT nolojisi art k hemen her masaüstü taray c da bulunan bir teknolojidir. Taray c lar görüntüleri USB veya Firewire kablolar ile bilgisayara aktar rlar. Bir taray c al rken dikkat edilmesi gereken özellikler renk kalitesi ve çözünürlük de- erleridir. Taranan malzemelerin çeflitlerine ba l olarak da farkl taray c lar tercih AMAÇLARIMIZ edilebilir. Örne in metin taran yorsa OCR özellikleri iyi olan bir taray c, slayt taran yorsa bu özelli e uygun aparatlar olan bir taray c tercih AMAÇLARIMIZ edilmelidir. K T A P TELEV ZYON NTERNET Tablet K T A P Çizim tabletleri grafik tasar mc lar, ilüstratörler, animasyon sanatç lar, karikatüristler aras nda oldukça popüler olan bir gereçtir. Ekranda direkt olarak çizim yapmay sa layan tablet, fareye k yasla çok daha hassas çal fl r. Kalem ve f rça ile çal flma- TELEV ZYON ya al fl k olan tasar mc ve sanatç lar, tabletin kalemi ile kâ t yerine ekrana çizim yaparak say sal görüntü elde etmifl olurlar. El yaz s NTERNET veya imza gibi kiflisel çizim ve yaz lar da do rudan say sal ortama geçirmeye yarayan tablet bas nca duyarl bir kalem ile çal fl r. Bu kalem ve ekrana ç - kan çizimlerin ayarlar tablete ait menüden yap labilmekte ve tablet hassasiyeti kontrol edilebilmektedir.
1. Ünite - Say sal Görsel Veri Oluflturma, Saklama, Düzenleme ve Yay mlama Yöntemleri 7 Tabletlerin en yeni ve geliflmifl modelleri ise do rudan ekran üzerine çizim yap labilen versiyonlar d r. Bu teknoloji sayesinde ka t üzerinde çal flma yapmaya al flk n olan ve tercih eden tasar mc ve sanatç lar, fare yerine kalem ile görüntülere detayl olarak ve daha gerçekçi biçimde müdahale edebilmekte ya da s f rdan yeni çizimler oluflturabilmektedirler. fiekil 1.3 Çizim Tableti. Bilgisayar Görsel veri ifllemede en temel araç olan bilgisayar, görsel veri oluflturmada da kullan lmaktad r. Görsel veri oluflturmada bilgisayarda herhangi bir SIRA donan m S ZDE veya internet ba lant s olmaks z n ekran foto raf çekilerek görüntü elde edilebilir. Görsel veri oluflturmak için di er bir yöntem ise internette yer alan DÜfiÜNEL M görüntülerin bilgisayara indirilmesidir. Bu yöntem, internet ile ulafl labilen görsel kaynaklardaki verilerin bilgisayar n haf zas na yüklenmesi ile gerçekleflir. Bu iki temel yöntem ile SORU bilgisayarda say sal veri elde edilmifl olur. Ekran görüntüsü PC bilgisayarlarda Print Screen (Ekran Yazd r) seçene i D KKATile elde edilebilirken Mac bilgisayarlarda Ctrl + Shift + 3 tufllar na basarak elde edilir. Ekrandan bir kesit almak için ise Ctrl + Shift + 4 tufllar na bast ktan sonra istenen SIRA bölge S ZDEçerçeve içine al narak ekran foto raf çekilmifl olur. DÜfiÜNEL M SORU D KKAT nternette Google gibi arama motorlar nda yap lan aramalarda AMAÇLARIMIZ SIRA görsel S ZDE arama tercihi ile istenilen bir konu bafll üzerine görseller bulunabilece i gibi, stok görün- AMAÇLARIMIZ tü kaynaklar ndan istenilen görseller bulunarak belirli bir ücret karfl l nda bilgisayara yüklenebilir. Stok foto raf siteleri profesyonel kullan m için idealdir, istenilen K DÜfiÜNEL M T A P DÜfiÜNEL M K T A P foto raf n yüksek çözünürlüklü ve kaliteli versiyonlar na ulaflmak mümkündür. SORU SORU Arama motorlar nda ise her zaman istenilen büyüklükte görsellere ulafl lamayabilir. TELEV ZYON TELEV ZYON Mac bilgisayarlarda Grab adl yaz l m ile ekran foto raf çekme seçenekleri D KKAT art r labilmektedir. Grab yaz l m sistemin içinde haz r olarak gelir. Finder menüsünde Go>Utilities den Grab yaz l m na ulaflabilirsiniz. SIRA NTERNET S ZDE D KKAT NTERNET AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZ K T A P K T A P
8 Say sal Foto raf flleme Teknikleri fiekil 1.4 Bilgisayar n Ekran Görüntüsü. GÖRSEL VER OLUfiTURMADA KULLANILAN TEMEL YAZILIMLAR Vektörel Temelli Çizim Yaz l mlar Vektör temelli çizim yaz l mlar, iki boyutlu vektör grafiklerini basit geometrik elemanlarla çizmek amac yla kullan l rlar. Çizim yaparken nokta, çizgi, e ri ve alanlardan yararlanan bu yaz l mlar n en s k kullan lanlar aras nda Macromedia Freehand, Adobe Illustrator gelir. Corel Draw da PC kullan c lar n n tercih etti i bir programd r. Masaüstü yay nc l n vazgeçilmez yaz l mlar olan vektör temelli yaz l mlar k saca inceleyelim. fiekil 1.5 Adobe Freehand Geometrik çizimlerde hassas kullan m ve teknik çizim alan nda kullan fll l n n yan s ra çoklu sayfa özelli i ile Freehand pek çok kullan c n n tercih etti i bir yaz - l md r. Freehand, Illustrator ile benzer ifllevlere sahiptir. Kullan m amac ve prensibi bak m ndan önemli benzerlikler gösteren bu iki yaz l m, kullan m biçimi bak - m ndan küçük de olsa baz farklara sahiptirler. Piksel esasl yaz l mlardan Adobe Photoshop, vektörel temelli çizim yaz l mlar ndan Adobe Illustrator, Adobe Freehand, sayfa tasar m amaçl yaz l mlardan Adobe InDesign a ve QuarkXpress e ait ikonlar.
1. Ünite - Say sal Görsel Veri Oluflturma, Saklama, Düzenleme ve Yay mlama Yöntemleri 9 Adobe Illustrator En yayg n olarak kullan lan vektörel çizim yaz l mlar ndand r. Adobe ailesinden oluflu, Photoshop gibi programlar ile al flverifli kolaylaflt rm fl, bu da Illustrator için önemli bir avantaj olmufltur. Illustrator, Freehand yaz l m n n içerdi i baz özellikleri de yeni versiyonlar nda bünyesine katarak yayg n biçimde kullan m sa lamay sürdürmektedir. Ancak çoklu sayfa tasar m nda InDesign yaz l m öne ç kmakta, Illustrator vektörel çizim amaçl kalmaktad r. Corel Draw PC lerde a rl kl olarak kullan lan Corel Draw yaz l m her türlü vektörel ilüstrasyon ve sayfa düzeni çal flmas için kullan lan bir yaz l md r. Piksel Esasl Yaz l mlar Adobe Photoshop En yayg n görüntü ifllem yaz l m olan Adobe Photoshop, foto raflar üzerine müdahale veya birden çok görseli bir araya getirme gibi her türlü görüntü iflleme ad - m nda kullan lan bir yaz l md r. Bitmap yani piksel bazl yaz l m olan Photoshop, grafik tasar mda ve foto raf ifllemede endüstri standard bir yaz l md r. fiekil 1.6 Adobe Photoshop yaz l m aç ld nda karfl m za bu ekran ç kar. Painter Corel ailesinin bir yaz l m olan Painter, ekranda resim yapma üzere kullan lan bir yaz l md r. Çeflitli f rça ve kalem seçenekleri ile gerçe e yak n resimsel etkilerin elde edilebildi i bu yaz l m çizim tableti ile kullan ld nda oldukça gerçekçi sonuçlar ortaya ç karabilmektedir.
10 Say sal Foto raf flleme Teknikleri fiekil 1.7 Adobe InDesign yaz l m aç ld nda karfl m za bu ekran ç kar. Sayfa Tasar m Amaçl Yaz l mlar QuarkXpress lk kez piyasaya sürüldü ü 1987 y l ndan beri en yayg n olarak kullan lan sayfa tasar m yaz l m olan QuarkXPress, metin ve resimlerin sayfa üzerinde düzenlenmesinde kolay kullan m ile tercih edilirli ini sürdürmektedir. Kitap ve dergi gibi özellikle çok sayfal ve resimli tasar mlarda kullan fll l ve h z ile öne ç kan bir yaz l md r. Adobe InDesign Adobe firmas n n 2000 lerde piyasaya sürdü ü InDesign, masaüstü yay nc l kta h zla yay lan ve geliflen bir yaz l md r. Metin ve resimlere ayn ortamda hakimiyeti ve Adobe Photoshop ile h zl al flverifli ile tercih edilen bir yaz l m haline gelmifltir. Kullan m olarak QuarkXPress, Adobe Illustrator ve Macromedia Freehand ile benzerlikler gösteren InDesign, pek çok özelli i detaylar yla bar nd rmas na karfl n kullan c dostu bir arayüze sahiptir. Görüntü Organizasyonu ve Sunum Amaçl Yaz l mlar PowerPoint Microsoft un en yayg n sunum yaz l m d r. Metin ve resimleri slayt hâlinde sunmaya yarayan bu yaz l m, Microsoft Office serisindeki tüm yaz l mlar gibi temel araçlar ile basit bir kullan ma sahiptir. Çeflitli presentasyon özellikleri ve slaytlar aras nda geçifl ve zamanlama gibi türlü sunum avantajlar ile amatör ve profesyonel sunumlar için uygun bir yaz l md r. Keynote Mac kullan c lar n n iwork serisinde kullanabilecekleri bir sunum yaz l m olan Keynote, oldukça basit bir kullan ma sahiptir. Varolan haz r flablonlar ile tasar m sürecini de k saltan Keynote, slayt geçifllerinde ve slayt içi animasyonlarda oldukça basit ancak baflar l sonuçlar sa layabilmektedir.
1. Ünite - Say sal Görsel Veri Oluflturma, Saklama, Düzenleme ve Yay mlama Yöntemleri 11 Adobe Acrobat Adobe ailesinin sunum ve yay m amaçl yaz l m Acrobat, belgelerin web üzerinden paylafl m veya bilgisayar üzerinden sunumu için oldukça kullan fll d r. Her bilgisayar n internetten bedava indirebildi i Acrobat Reader ile okunabilen dosyalar yaratmas nedeniyle sunumda oluflacak aksiliklerin önüne geçmesiyle tercih edilirli i artm flt r. Kelime fllem Yaz l mlar Kelime ifllem yaz l mlar ; bilgisayarda yaz yazmak, tablo ve listeler oluflturmak için kullan lan yaz l mlard r. En yayg n olarak kullan lan kelime ifllem yaz l mlar Microsoft taraf ndan piyasaya sürülmüfl Office serisidir. Word; alt alta sayfalar n bulundu u, daha çok düz yaz amaçl kullan lan bir yaz l md r. Excel ise tablo ve listelemeler ile hesaplar n yap labilece i bir yaz l md r. MacOS sistemine uygun olarak kullan lan kelime ifllem yaz l mlar ndan di erleri ise Pages ve Numbers yaz - l mlar d r. Numbers, Excel gibi ifllem ve tablolarda kulllan fll çözümler sunarken, Pages ise sayfa tasar m nda önerilen taslaklar ile kolayl k sa lamaktad r. Daha önce bulunmad n z ve hiçbir teknik bilgiye sahip olmad n z SIRA bir S ZDE ortamda bilgisayar ile sunum yapman z gerekse hangi yaz l m ile çal flmay tercih ederdiniz? 2 Web Amaçl Yaz l mlar DÜfiÜNEL M DÜfiÜNEL M Adobe Fireworks SORU Web de yay mlanacak bir belgenin tasar m aflamas nda kullan lan Fireworks yaz - l m, vektörel ve piksel bazl özellikleri bir arada kullanabilmektedir. D KKATDreamwea- ver gibi yaz l mlarda kullan lmak üzere görselleri düzenleyen Fireworks web için kullan mda önemli bir noktad r. SORU D KKAT Adobe Dreamweaver Web de yay mlanmak üzere tasarlanan bir belgeyi ister bilgisayar diliyle, ister görsel olarak, ister iki türlü tan mlamaya ve tasarlamaya yarayan bir yaz l m olan Dreamweaver, teknik terim ve bilgisayar dili ile karmafl k görünse de web üzerine çal flmalarda vazgeçilmez bir yaz l md r. K T A P AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZ K T A P Adobe Flash TELEV ZYON Animasyon ve ilüstrasyonda oldu u kadar internette tan t m amaçl kullan lan bant reklamlar (banner) ve web sitesindeki hareketli görüntüler için kullan lan bir yaz - l md r. nteraktif olarak kullan larak bafll bafl na web sitesini oluflturabilece i gibi, bir sitenin küçük bir animasyon detay n da yapmakta kullan labilir. NTERNET Flash, Web d - fl nda animasyon film yap m nda dahi kullan labilmektedir. TELEV ZYON NTERNET i-web Mac tabanl iflletim sistemlerinde ilife ailesinin bir ürünü olan iweb, pratik kullan m ve haz r web flablonlar ile kullan c dostu bir web tasar m yaz l m d r. Amatör ve profesyonel kullan c lar n rahatl kla kullanabilecekleri bir yaz l m olan iweb, her türlü foto raf ve metni kolayca kontrol ederek web de sunma olana sa lar.
12 Say sal Foto raf flleme Teknikleri fiekil 1.8 Kelime ifllem yaz l mlar ndan Microsoft Excel ve Word, sunum yaz l mlar ndan Powerpoint ve Web amaçl yaz l mlardan Adobe alinesine ait Fireworks, Flash ve Dreamweaver'a ait ikonlar. VER DÜZENLEME YÖNTEMLER Kâ t üzerindeki yaz flmalar n ve belgelerin oluflturuldu u, takip edildi i ve arflivlendi i gibi, bilgisayar ortam ndaki belgelerin de düzenlenmesi büyük önem tafl r. Düzenli bir sistem oluflturmak tercihi tamamen bilgisayar kullan c s na aittir. Her kullan c, kendine uygun bir yöntem belirleyebilir ve bu yöntemi gelifltirebilir. Ancak, t pk kâ t dosyalar n ve büyük klasörlerin dünyas nda oldu u gibi, say sal ortamda da iyi bir yöntem bulmak önem tafl r. Aksi hâlde, t pk kâ t bir belge gibi, ihtiyaç duyulan bir say sal verinin de kayb mümkündür. Düzenli bir çal flma ortam kurmak, bilgiye ulaflmay ve bilgiyi ifllemeyi çok daha kolay ve h zl hâle getirir; kar fl kl ve hatalar önlemeye yard mc olur. Dosya DÜfiÜNEL M Uzant s : Dosya isimlendirmelerinde yer alan ve ismin sonundaki noktadan SORU sonra gelen üç harfli kodlamalara dosya uzant s ad verilir. D KKAT 3 fiekil 1.9 Ev ya da ofisinizdeki önemli eflya ve evraklar n z düzenleme ile bilgisayar n zdaki dosyalar düzenleme aras nda bir iliflki kurabilir misiniz? Düflününüz. DÜfiÜNEL M Dosyalar ve Klasörler Düzenli bir çal flma ortam n n ilk ad m, klasörleri etkin bir biçimde kullanabilmektir. Ço u iflletim SORU sisteminde genel kullan ma yönelik haz r klasörler vard r. Bunlar genellikle Dokümanlar, Müzik, Foto raflar, Programlar gibi ana bafll klara ayr lm fl durumdad r. Bu bafll klar bafllang ç olarak oldukça yararl d r. Ancak veriler -yani dosyalar- ço ald kça onlar n organizasyonu da karmafl k bir hâle gelebi- D KKAT lir, bu nedenle bu genel bafll klar her zaman yeterli olmayabilirler. Günlük hayatta AMAÇLARIMIZ kullan lan klasörler AMAÇLARIMIZ gibi bilgisayar klasörleri de dosyalar n düzenli K bir flekilde T A P organize K T A P edilmesine olanak tan rlar. Bilgisayarda yeni TELEV ZYON bir klasör TELEV ZYON oluflturarak ona isim verebilir, böylece dosyalar n z NTERNET kolayca organize NTERNET edebilirsiniz. Yeni bir klasör açmak için New Folder (Yeni Klasör) seçene ini seçiniz. Aç lan yeni bir klasör otomatik olarak Untitled Folder ( simsiz Klasör) halindedir Bu klasöre isim vermek için klavyeniz yard m ile seçili alana yaz yazarak diledi iniz ismi verebilirsiniz.