PROJE SAHĠBĠ. RIXOH INVESTMENT LTD. G. Mağusa TEL: 0392 225 71 58 PROJENĠN ADI

PROJE SAHĠBĠ RIXOH INVESTMENT LTD. G. Mağusa TEL: 0392 225 71 58 PROJENĠN ADI RIXOH ORTAK GĠRĠġĠM GRUBU KKTC SIVI YÜK YÜKLEME VE BOġALTMA TERMĠNALĠ PROJESĠ Çevresel Etki Değerlendirme Raporu PROJE YERĠ Yedikonuk- Büyükkonuk RAPORU HAZIRLAYAN GRUP TEMSĠLCĠSĠ Yıldız Gövsa Girne Tel: 0542 851 09 87 Aralık 2011 Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 1

ÖN BĠLGĠLER PROJE SAHĠBĠNĠN Adı : Rixoh Invesment Ltd. Adresi : Serbet Liman G. Mağusa / KKTC. Telefon : 0392 225 71 58 (59) Fax : 0392 225 74 77 E-mail : info@karalim.com ÇED RAPORUNU HAZIRLAYAN ÇALIġMA GRUBUNUN ĠLETĠġĠM BĠLGĠLERĠ Adı Adresi : Yıldız Gövsa : Fay-Art Construction Ltd., 19 Mayıs Cad., Gövsa Apt. No:2, Girne. Telefon : 0392 815 45 13, 0542 851 09 87 Fax : 0392 815 15 29 PROJENĠN ADI Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi HAZIRLANIġ TARĠHĠ Aralık 2011 PROJE ĠÇĠN SEÇĠLEN YERĠN ADI, MEVKĠSĠ VE TAPU REFERANSLARINI GÖSTEREN YER PLANI Bu projenin, Gazi Mağusa Karpaz anayolu üzerinde Karpaz istikametinde seyahat ederken yolun sol tarafında yer alan Çayırova köyü ayrımını geçtikten sonra Girne Kaplıca anayoluna dönülürek Kaplıca istikametinde yaklaşık 12 km ilerlenerek Girne-Balalan anayoluna bağlanan çembere ulaşılır ve çemberden Balalan istikametinde 4.3 km ilerledikten sonra aşağıda tapu referansları verilen arazilerden 58 no.lu parselin küçük bir kısmı yolun sağ tarafında kalacak şekilde esasen yolun sol tarafında yer alan ve yatırımcıya Ek 4 te yer alan Bakanlar Kurulu Kararında belirtildiği gibi kiralanacak olan arazidek uygulanması planlanmaktadır. Arazinin mevkisi ve tapu referansları: Pafta No: VII Harita No: 14 W Kaza: Yedikonuk Parsel No: 2/1,2/2,3,5/1,5/2,5/3,5/4,6,7/1,8,7/2,9,10,50/1,51,58,13,16 Pafta No: VII Harita No: 22 W Kaza: Yedikonuk Parsel No: 8,8/1,9,61,61/1,61/2,61/3/1,68/1 Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 2

ġekil 1: Proje için seçilen yerin tapu yer planı. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 3

PROJE YERĠNĠN UYDU GÖRÜNTÜSÜ Proje yerinin uydu görüntüsü üzerine işlenmiş hali Şekil 2.a ve 2.b de sunulmuştur. ġekil 2.a.: Proje yerinin uydu görüntüsü 1. ġekil 2.b.: Proje yerinin uydu görüntüsü 2. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 4

PROJE YERĠNE ULAġIM KROKĠSĠ Gazi Mağusa Karpaz anayolu üzerinde Karpaz istikametinde seyahat ederken yolun sol tarafında yer alan Çayırova köyü ayrımını geçtikten sonra Girne Kaplıca anayoluna dönülür. Buradan Kaplıca istikametinde yaklaşık 12 km ilerlenerek Girne-Balalan anayoluna bağlanan çembere ulaşılır ve çemberden Balalan istikametinde 4.3 km ilerlenir. Projenin, bu raporun Ön Bilgiler kısmında verilen tapu referansları arasında yer alan 58 no.lu parselin küçük bir kısmı yolun sağ tarafında kalacak şekilde, esasen yolun sol tarafında yer alan ve yatırımcıya Ek 4 te yer alan Bakanlar Kurulu Kararında belirtildiği gibi kiralanacak olan arazide uygulanması planlanmaktadır. Ulaşım krokisi Şekil 3 deki gibi olup, proje alanının koordinatları aşağıda verildiği gibidir: 589896E ; 3925532N ġekil 3: Proje Yerine UlaĢım Krokisi. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 5

RĠXOH ORTAK GĠRĠġĠM GRUBU KKTC SIVI YÜK YÜKLEME VE BOġALTMA TERMĠNALĠ PROJESĠ Çevresel Etki Değerlendirme Raporu ÇALIġMA GRUBU RAPORU HAZIRLAYAN GRUP ĠSĠM MESLEĞĠ ĠMZASI Mehmet OKAYGÜN Kimya Mühendisi Yıldız GÖVSA İnşaat Mühendisi İsmail SÖZER Jeoloji Mühendisi Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 6

RĠXOH ORTAK GĠRĠġĠM GRUBU KKTC SIVI YÜK YÜKLEME VE BOġALTMA TERMĠNALĠ PROJESĠ ĠÇĠNDEKĠLER Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu Bölüm Açıklama Sayfa ÖN BĠLGĠLER... 2 ĠÇĠNDEKĠLER... 7 TABLOLAR LĠSTESĠ... 11 ġekġller LĠSTESĠ... 12 BÖLÜM I: PROJENĠN TANIMI VE AMACI... 13 I.1. Projenin Tanımı, Konusu, ĠĢletme Süresi, Zamanlama Tablosu, Hizmet Amaçları, Projenin Sosyal, Teknik ve Ekonomik Yönden Gerekliliği... 13 I.2. Depolanacak Ürünlerin Tür ve Miktarları (Günlük, Aylık, Yıllık), Özellikleri, Nereden, Nasıl Temin Edileceği, Kullanılacak UlaĢım Tipi ve Araçlar, Bu Araçların Sayısı, Kapasitesi, Hangi Sıklıkla Gelip Gideceği, Gelen Ürünlerin Nerelere, Ne Kadar ve Nasıl Sunulacağı... 15 I.3. Proje Kapsamındaki Tüm Ünitelerin Özellikleri, Proses Akım ġeması, Tank Depolama Sahasının Tasarımı (Boyutları, Adedi, Kapasitesi, Özellikleri, Kesiti, Kullanım Amaçları) Drenaj Sistemi, Projede Uyulacak Ulusal ve Uluslararası Standartlar. Her Faaliyet Ġçin Her Bir Ünitede GerçekleĢtirilecek ĠĢlemler ile Faaliyet Üniteleri DıĢındaki Diğer Ünitelerde Sunulacak Hizmetler... 19 I.4. ġamandıra Sistemi ile Ġlgili Teknik Bilgiler (Yapım Teknikleri, Kullanılan Malzemeler ve Özellikleri, Koordinatları (derece, dakika, saniye) Kullanım Amaçları, Kapasitesi, (DWT olarak) Proje Sonucu Gelecek Ġlave Yük, YanaĢacak Gemi Tonajları, Vb)... 26 I.5. Arazi Kazanmak Amacıyla veya Diğer Nedenlerle, Herhangi Bir Su Ortamında Doldurma Yapılıp Yapılmayacağı, Kazıklar Üzerine ĠnĢaat, vb. ĠĢlemler ile Bunların Nerelerde Yapılacağı, Ne Kadar Alanı Kaplayacağı, ĠnĢaat Süresince Kullanılacak Ekipmanlar ve ĠnĢaat Tekniği... 26 I.6. Kullanılacak Dolgu Malzemesinin Özellikleri, Deniz Ortamı ile EtkileĢimi (Malzemenin Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri, Bu Kapsamda Ağır Metal Ġçeriği ve Sudaki Çözünürlüğü, Nereden ve Nasıl Temin Edileceği, TaĢınması ile Ġlgili Diğer ĠĢlemler)... 27 I.7. DöĢenecek Boru Hattının Boyutları, Kapasitesi, Adedi, Kullanım Amaçları ve Boruların Teknik Özellikleri (Katodik Koruma, Ġzolasyon vb.), Güzergah Hakkında Bilgi... 27 I.8. Faaliyet Ünitelerinde Kullanılacak Makine ve Teçhizatın Adet ve Özellikleri, Bakım ve Temizlik ÇalıĢmaları... 28 I.9. Proje Kapsamında Planlanan Ekonomik, Sosyal ve Altyapı Faaliyetleri... 30 I.10. Proje Ġçin Seçilen Yer ve Kullanılan Teknoloji Alternatiflerinin Değerlendirilmesi... 35 Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 7

I.11. Projenin ĠnĢaat ve ĠĢletme AĢamasında Kullanılacak Arazi Miktarı ve Arazinin Tanımlanması, Alanın Coğrafik ġekli, Coğrafi Tanımlanması (Memleket Koordinatları- Coğrafi Koordinatlar), Mülkiyet Durumuna ĠliĢkin Bilgi ve Belgeler (Tapu, Kira Kontratı, KamulaĢtırma vb)... 36 I.12. Proje Ġle Ġlgili Olarak Bu AĢamaya Kadar GerçekleĢtirilmiĢ Olan ĠĢ ve ĠĢlemlerin Kısaca Açıklanması, AlınmıĢ ve Alınacak Ġzinler, Belgeler... 36 BÖLÜM II: PROJE ĠÇĠN SEÇĠLEN YERĠN KONUMU... 37 II.1. Proje Yerinin ve Yakın Çevresinin Ölçekli Harita Üzerinde Gösterimi, Proje Sahası (Boru Hattı ve Tank Sahası) ve Yakın Çevresinde Bulunan YerleĢimlerin Harita Üzerinde Gösterilmesi, Mesafelerin Belirtilmesi, Depolama Sahasının En Yakın YerleĢim Birimine Uzaklığı, Proje Alanının Hangi Bölgesinde Olduğu, Proje Alanının Hangi Kullanımda Olduğunun Belirtilmesi, Sağlık Koruma Bandının 1/1.000 Ölçekli Planlarda Gösterilmesi, Etrafındaki Tesislerin Ġsim, Yön ve Uzaklıkları... 37 II.2. Tesise UlaĢım Ġçin Kullanılacak Yol Güzergahları, Projenin Hangi Karayoluna Ne Kadar Uzaklıkta Olduğunun Belirtilmesi, ĠnĢaat ve ĠĢletme AĢamalarında Araç Yükünün Hesaplanması (Araç Cinsi ve Sayısı) ve Yola Etkisinin Belirtilmesi, Konuya ĠliĢkin Açıklamaların Rapor Metninde de Yer Alması... 40 II.3. Proje Alanı ve Yakın Çevresinin Mevcut Arazi Kullanımını Değerlendirebilmek Amacı ile Yeraltı Sularını, Deprem KuĢaklarını, Jeolojik Yapıyı, Köy YerleĢik Alanlarını, UlaĢım Ağını, Enerji Nakil Hatlarını, Arazi Kabiliyetini ve Faaliyet Alanının Yakın Çevresinde Faaliyetlerine Devam Etmekte Olan Diğer Kullanımların Yerlerine ĠliĢkin Verileri Gösterir Bilgilerin 1/25.000 Ölçekli Lejantlı Topoğrafik Harita Üzerine ĠĢlenmesi... 40 II.4. Proje Kapsamındaki Faaliyet Ünitelerinin Konumu (Bütün Ġdari ve Sosyal Ünitelerin, Tesis Ġçi Makine, Ünite, Tank, Depo Alanları vb., Teknik Altyapı Ünitelerinin, Boru Hattı Güzergahının Varsa Diğer Ünitelerin Proje Alanı Ġçindeki Konumlarının Vaziyet Planı Üzerinde Gösterimi, Bunlar Ġçin Belirlenen Kapalı ve Açık Alan Büyüklükleri, Binaların Kat Adetleri ve Yükseklikleri)... 42 BÖLÜM III: PROJE YERĠ VE ETKĠ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLĠKLERĠ... 43 III.1. Jeolojik Özellikler... 43 III.1.1. Bölgesel Jeoloji... 43 III.1.2. İnceleme Alanı Jeolojisi... 43 III.1.3. Depolama Tankları Sahasında Yüzeylenen Birimlerin Fiziksel Özellikleri ile Jeolojik, Jeomorfolojik, Hidrojeolojik Özellikleri... 43 III.1.4. Jeoteknik Etüd Raporunda Açılan Kuyu Lokasyonlarının Yer ve Kotları ile Geçilen Litolojik Özellikleri Gösterilmesi, Jeomekanik Özellikler ile Birlikte Kütlesel Geçirgenlik Değerleri Verilmesi, Çevresel Durum Tespiti Açısından Yeraltı Suyu Analizleri Raporda Yer Alması... 45 III.2. Depremsellik, Depolama Tesisi Alanının Tektonik Özellikleri... 45 III.3. Hidrojeolojik Özellikler Yüzeysel ve Yeraltı Su Kaynaklarının Mevcut ve Planlanan Kullanımı, Faaliyet Alanına Mesafeleri ve Debileri... 46 III.4. Flora ve Fauna (Proje Alanı ve Etki Alanında Bulunan Flora Türleri, Etkilenecek Alandaki Türler, Bu ÇalıĢmaların Hangi Dönemde Yapıldığı, Ulusal ve Uluslararası SözleĢmelerle Koruma Altına AlınmıĢ, Nadir ve Nesli Tehlikeye DüĢmüĢ Türler, Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 8

Rekreasyon ÇalıĢmalarının Belirtilmesi, Proje Faaliyetlerinden Etkilenecek Canlılar Ġçin Alınması Gereken Koruma Önlemleri (ĠnĢaat ve ĠĢletme AĢamasında)... 46 III.5. Meteorolojik ve Ġklimsel Özellikler... 48 III.6. Koruma Alanları (Proje Sahası ve Etki Alanında Bulunan Duyarlı Yöreler ve Özellikleri, Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Yaban Hayvanı YetiĢtirme Alanları, Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanları, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Koruma Alanları ve Merkezleri, Ağıl Alanları, Ġçme ve Kullanma Su Kaynakları ile Ġlgili Koruma Alanları, Turizm Alan ve Merkezleri ve Koruma Altına AlınmıĢ Diğer Alanlar), Bunların Faaliyet Alanına Mesafeleri, Olası Etkileri, Alınacak Önlemler... 50 III.7. Toprak Özellikleri ve Kullanım Durumu... 51 I.4.1. Toprağın Fiziksel Özellikleri... 51 I.4.2. Toprağın Kimyasal Özellikleri... 51 I.4.3. Toprağın Biyolojik Özellikleri... 52 III.8. Proje Yeri ve Etki Alanının Hava, Su ve Toprak Açısından Mevcut Kirlilik Yükünün Belirlenmesi... 53 BÖLÜM IV: PROJENĠN ÖNEMLĠ ÇEVRESEL ETKĠLERĠ VE ALINACAK ÖNLEMLER... 54 IV.1. Arazinin Hazırlanmasında Yapılacak ĠĢler Kapsamında Nerelerde, Ne Miktarda ve Ne Kadar Alanda Hafriyat Yapılacağı, Alınacak Önlemler... 54 IV.2. Hafriyat Artığı Toprak, TaĢ, Kum vb. Maddelerin Nerelere TaĢınacakları, Nerelerde Depolanacakları veya Hangi Amaçlar Ġçin Kullanılacakları, Dolgu Ġçin Kullanılacaksa Hafriyat ve Dolgu Tabloları... 54 IV.3. Projenin Yol Açacağı Bitkisel Toprak Kaybı, Projenin Peyzaj Üzerine Etüdleri ve Alınacak Önlemler... 55 IV.4. Arazinin Hazırlanması ve ĠnĢaat Alanı Ġçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Elden Çıkarılacak Tarım Alanlarının Büyüklüğü, Bunların Arazi Kullanım Kabiliyetleri ve Tarım Ürün Türleri, Civardaki Tarım Alanlarına Olabilecek Etkiler Ve Alınacak Önlemler... 55 IV.5. Boru Hattı, Depolama Tesisi ve Diğer Ünitelerde Zemin Sızdırmazlığının Sağlanması Ġçin Yapılacak ĠĢlemler, Geçirimsizliği Sağlayacak Malzeme Miktarı, Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri, Nereden Temin Edileceği ve Rezerv Kapasitesi... 56 IV.6. TaĢkın Önleme Ve Drenaj Ġle Ġlgili ĠĢlemler, Alınacak Drenaj Önlemleri... 59 IV.7. Proje Kapsamında, ĠnĢaat ve ĠĢletme Döneminde Su Temini Sistemi Planı, Suyun Nereden Temin Edileceği, Suyun Temin Edileceği Kaynaklardan Alınacak Su Miktarı ve Bu Suların Kullanım Amaçlarına Göre Miktarları, Proje Kapsamında OluĢacak Atıksuların Cins ve Miktarları, Hangi Ünitelerden Kaynaklanacakları, Fiziksel, Kimyasal ve Bakteriyolojik Özellikleri, Hangi ĠĢlemlerde Ne Oranda Bertaraf Edileceği, Mevcut Arıtma Tesisinin Özellikleri, ĠĢ Akım ġeması, Arıtma Tesisinin YerleĢim Planında Gösterimi, Arıtılan Suyun Hangi Alıcı Ortama Nasıl DeĢarj Edileceği, Arıtım Sonucu UlaĢılacak Değerler, Arıtma Tesisi Verimi... 59 IV.8. Deniz Yoluyla Gemilerle Getirilecek Ürünlerin ġamandıradan Çekilmesi Esnasında Ve Gemilerden Çıkabilecek Olası Yakıt, Yağ Gibi Kimyasal Kirleticilere KarĢı Alınacak Tedbirler (Sızıntı), Gemilerden Kaynaklanacak Atıkların Alınması ve Bertarafına ĠliĢkin Tedbirler, Atıkların Transferi Sırasında OluĢabilecek Acil Durumlara Müdahale Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 9

Yöntemleri, Proje Alanındaki Muhtemel Kazaların Önlenmesi Açısından Güvenli YanaĢması Ve Ayrılma Manevralarının, Gemi Boyutu ve DeğiĢen Meteorolojik ġartlar Gibi Unsurların Göz Önünde Bulundurulduğu Bilgisayarlı Simülasyon ÇalıĢması ile Ġspatlanması... 67 IV.9. ġamandıra Sistemi ve Deniz Ġçi Boru Hattı ile Deniz Ortamında Su Sirkülasyonunda ve Mevcut Canlı Dağılımında Olası DeğiĢimler, Deniz Ekosistemi Hakkında Bilgi, Planlanan Kullanımdan Nasıl Etkileneceği ve Alınacak Önlemler... 68 IV.10. Deniz Alanının Balıkçılık Açısından Değerlendirilmesinin Yapılması, Ekonomik ve Sosyal Yönden Bu Alanda Av Yapan Balıkçı Kitlesine Olabilecek Etkiler... 68 IV.11. Proje Kapsamında ĠnĢaat ve ĠĢletme AĢamasında Meydana Gelecek Katı Atık, Tehlikeli Atık, Özel Atık, Ambalaj Atıkları vb. Her Türlü Atığın Cins ve Miktarları, Bu Atıkların Bertaraf ġekilleri, Bu Atıkların Nerelere ve Nasıl TaĢınacakları veya Hangi Amaçlar Ġçin ve Ne ġekilde Değerlendirileceği... 68 IV.12. Proje Kapsamında ĠnĢaat ve ĠĢletme Döneminde Kullanılacak Maddelerden, Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Toksik Olanların, TaĢınmaları, Depolanmaları ve Kullanımları, Bu ĠĢler Ġçin Kullanılacak Aletler ve Makinalar, Tank Temizliğinde Kullanılan Kimyasal Maddeler, Özellikleri, Miktarı, Risk Durumları Güvenlik Bilgi Formları... 71 IV.13. Proje Kapsamında ĠnĢaat ve ĠĢletme Döneminde Kullanılacak Yakıtların Türleri, Tüketim Miktarları, Kimyasal Analizleri, Yakma Sistemleri ve Bunlardan OluĢacak Emisyonlar, Baca Gazı Arıtma Sistemleri, Ölçümler için Kullanılacak Aletler ve Sistemler, Alınacak Önlemler... 73 IV.14. Proje Kapsamında OluĢabilecek Emisyonlar, Gerekli Hesaplamalar, Alınacak Önlemler... 75 IV.15. Proje Kapsamında, ĠnĢaat ve ĠĢletme Döneminde UlaĢım Altyapısı Planı, Bu Altyapının ĠnĢası Ġle Ġlgili ĠĢlemler; Kullanılacak Malzemeler, Kimyasal Maddeler, Araçlar, Makinalar; Altyapının ĠnĢaatı Sırasında Kırma, Öğütme, TaĢıma, Depolama Gibi Toz Yayıcı Mekanik ĠĢlemler, Alınacak Önlemler... 76 IV.16. Proje Kapsamında ĠnĢaat ve ĠĢletme Döneminde ĠĢler Nedeni Ġle Meydana Gelecek Vibrasyon, Gürültü, Alınacak Önlemler... 76 IV.17. Proje Kapsamındaki Elektrifikasyon Planı, Bu Planın Uygulanması Ġçin Yapılacak ĠĢlemler Ve Kullanılacak Malzemeler, Enerji Nakil Hatlarının Geçirileceği Yerler Ve Trafoların Yerleri, Bunların Güçleri, Elektrik Ġletim Hatlarının Geçtiği Alan Üzerinde Yapılacak ĠĢ ve ĠĢlemler... 86 IV.18. Projenin Mevcut Trafiği (Kara, Deniz, vb.) Ne ġekilde Etkileyeceği, Alınacak Önlemler... 86 IV.19. Proje Ġçin Önerilen Sağlık Koruma Bandı Mesafesi... 87 IV.20. Depolama Sahasının (planlanan tüm üniteler için ayrı ayrı) ĠnĢaat ve ĠĢletme Sırasında YerleĢimlere Olabilecek Etkiler, Risk Analizi ve Alınacak Önlemler... 87 IV.21. Boru Hattı ve Depo Sahasının Çevrelerindeki Mevcut Tesislerle EtkileĢimi, Diğer Tesislerin Kıyı Yapıları, Boru Hattı, ġamandıra vb. Yapıları ile EtkileĢimi... 88 IV.22. Boru Hattının ve Boru Hattına Ait Bakım Onarım ÇalıĢmalarının Mevcut Altyapı Tesislerine Muhtemel Etkileri... 88 IV.23. Proje Kapsamında Yüzey Sularına (Mevcut Su Kaynaklarına) ve Yeraltı Suyuna Etkiler ve Alınacak Tedbirler... 88 IV.24. Tesisin Faaliyeti Sırasında ÇalıĢacak Personel Ve Bu Personele Bağlı Nüfusun Konut Ve Diğer Sosyal/Teknik Altyapı Ġhtiyaçlarının Nerelerde Ve Nasıl Temin Edileceği... 89 Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 10

IV.25. Proje Kapsamında ĠnĢaat ve ĠĢletme Döneminde Ġnsan Sağlığı Ve Çevre Açısından Riskli Ve Tehlikeli Olanlar, Alınacak Önlemler, ĠnĢaat ve ĠĢletme Sırasında ÇalıĢanların Sağlık ve Güvenlik Tedbirleri... 89 IV.26. Detaylı Acil Eylem Planı (Boru Hattı, Depolama Tesisi ve Diğer Ünitelerde Meydana Gelebilecek (Yükleme-BoĢaltma Dahil) Muhtemel Kaza, Yangın, Deprem ve Sabotaja KarĢı; Dökülme ve Sızmalara KarĢı Alınması Gerekli Önlemler)... 92 IV.27. Proje Alanında Peyzaj Öğeleri Yaratmak Veya Diğer Amaçlarla Yapılacak Saha Düzenlemelerinin Ne Kadar Alanda Nasıl Yapılacağı Bunun Ġçin Seçilecek Bitki Ve Ağaç Türleri vb. ve Var Ġse Peyzaj Projesi... 96 IV.28. ĠĢletme Faaliyete Kapandıktan Sonra Olabilecek ve Süren Etkiler ve Bu Etkilere KarĢı Alınacak Önlemler... 96 BÖLÜM V: YUKARIDA VERĠLEN BAġLIKLARA GÖRE TEMĠN EDĠLEN BĠLGĠLERĠN TEKNĠK OLMAYAN BĠR ÖZETĠ... 98 EKLER... 100 Ek 1: Vaziyet Planı.... 101 Ek 2: 1/2500 Tapu Haritası.... 102 Ek 3: ġirket KuruluĢ Onay Belgesi.... 103 Ek 4: Bakanlar Kurulu Kararı ve Ġlgilli YazıĢmalar.... 113 Ek 5: Bölgeye Ait Jeolojik Harita.... 121 Ek 6: Proje Bölgesi Arazi Kullanım Haritası.... 122 Ek 7: Bölgeye Ait Meteorolojik Veriler.... 123 Ek 8: Topoğrafik Harita.... 124 Ek 9: Batimetrik Harita.... 125 Ek 10: Oda Üyelik Belgeleri... 126 Ek 11: Jeolojik Zemin Etüd Raporu.... 129 Ek 12: Deniz AraĢtırmaları Raporu.... 131 NOTLAR VE KAYNAKLAR... 132 ÇED ARAġTIRMA RAPORUNU HAZIRLAYANLARIN TANIMI... 133 TABLOLAR LĠSTESĠ Tablo 1 Proje nakit akışı (ABD doları)... 14 Tablo 2 Proje zamanlama tablosu... 15 Tablo 3. Fuel-Oil Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri.... 17 Tablo 4. Yanaşacak Gemiler ve Özellikleri.... 19 Tablo 5. Tesiste yapımı planlanan tankların kapasiteleri ve ürün cinsleri... 20 Tablo 6: I. Faz (2012-2013) yatırım dönemi işleri (ABD doları)... 30 Tablo 7: II. Faz (2014-2015) yatırım dönemi işleri (ABD doları)... 31 Tablo 8: III. Faz (2016-2017) yatırım dönemi işleri (ABD doları)... 31 Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 11

Tablo 9: Dış kaynak geri ödeme planı (ABD doları)... 32 Tablo 10: Planlaması yapılan istihdam konuları ve personel adetleri verilmiştir.... 32 Tablo 11: İşletme dönemi gelir ve giderleri (ABD doları)... 34 Tablo 12: Yaklaşık yıllık amortisman giderleri (ABD doları)... 34 Tablo 13: Bölgenin Florası.... 47 Tablo 14: Bölgenin Faunası.... 47 Tablo 15: Toprağın Fiziksel Yapısı... 51 Tablo 16.a: Kırklar Serisinin Kimyasal Özellikleri... 52 Tablo 16.b: Kırklar Serisinin Kimyasal Özellikleri (devam).... 52 Tablo 17: Morfolojik Değişiklikler... 52 Tablo 18: Kırklar Serisinin Yüzey ve Yüzey Altı Horizonlarının Yarayışlı Mikroelement İçerikleri... 52 Tablo 19: Kırklar Serisinin Biyolojik Özellikleri... 53 Tablo 20. Hafriyat sonucu çıkacak olan toprak miktarları.... 55 Tablo 21: Evsel nitelikli atık suların kirlilik parametreleri.... 61 Tablo 22: 21/97 Sayılı KKTC çevre yasası standartları.... 63 Tablo 23: İleri arıtma çıkış suyu parametreleri.... 64 Tablo 24: Proses Atıksuyu Arıtıma Çıkış Suyu Parametreleri Sınır Değerleri.... 67 Tablo 25: Euro Dizel Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri.... 74 Tablo 26:Emisyon faktörleri.... 74 Tablo 27: İnşaat Aşamasında Kullanılacak Makine ve Gürültü Seviyeleri... 77 Tablo 28: Mesafelere Göre Lp Değerleri... 77 Tablo 29: Maruz Kalma Süresine Göre Gürültü Seviye Limitleri... 78 Tablo 30: Gürültü Kaynaklarının Ses Gücü Düzeyleri... 79 Tablo 31: Gürültü Kaynakları ve Ses Gücü Düzeyleri... 79 Tablo 32:Alanda Oluşacak Ses Basınç Düzeyleri... 80 Tablo 33: Düzetme Faktörü... 81 Tablo 34: Alanda Oluşacak Ses Basınç Düzeyleri (Düzeltme Faktörlü)... 81 Tablo 35: Atmosfer Yutuculuk Değerleri (Aatm.)... 83 Tablo 36: Mesafeye Göre Ses Düzeylerinin Dağılımı... 83 Tablo 37: Mesafeye Göre Eşdeğer Gürültü Düzeylerinin Dağılımı.... 85 Tablo 38: Endüstri gürültüleri limit değerleri.... 85 ġekġller LĠSTESĠ Şekil 1: Proje için seçilen yerin tapu yer planı.... 3 Şekil 2.a.: Proje yerinin uydu görüntüsü 1.... 4 Şekil 2.b.: Proje yerinin uydu görüntüsü 2.... 4 Şekil 3: Proje Yerine Ulaşım Krokisi... 5 Şekil 4: Yüzer tavanlı tank kesiti... 20 Şekil 5: İş Akış Şeması.... 26 Şekil 6: Faaliyet alanı ve yakın çevresine ilişkin verilerin harita üzerinde gösterimi.... 41 Şekil 7: Herhangi bir 50 yıl aralığında %10 aşım olasılığıyla maksimum yer ivmesi değerleri.... 45 Şekil 8: Toprak Özelliklerinin Profildeki Değişimleri... 51 Şekil 9: Paket Evsel Nitelikli Atıksu Arıtma Akım Şeması.... 62 Şekil 10: OFYS Proses Akış Diagramı... 63 Şekil 11: Seperatör çalışma sistemi... 65 Şekil 12: Paket Kimyasal Atıksu Arıtma Akım Şeması.... 65 Şekil 13: Gürültü Dağılım Grafiği.... 78 Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 12

BÖLÜM I: PROJENĠN TANIMI VE AMACI I.1. Projenin Tanımı, Konusu, ĠĢletme Süresi, Zamanlama Tablosu, Hizmet Amaçları, Projenin Sosyal, Teknik ve Ekonomik Yönden Gerekliliği Uluslararası petrol piyasalarındaki fiyat dalgalanmaları yüksek navlun fiyatları gibi ekonomik gerekçeler, petrol taşımacılığının mümkün olduğunca büyük kapasitede tankerlerle yapılması gerekliliğini beraberinde getirmektedir. Karadeniz-Boğazlar güzergahında büyük kapasiteli tankerlerin çalışması Boğazlarda uygulanan geçiş mevzuatı gereği beraberinde büyük ekonomik maliyetleri ve çevresel riskleri getirmektedir. Boğaz geçişlerinde tankerlerin boylarına göre gündüz-gece trafiği planlanmakta özellikle kış aylarında daralan gün ışığı saatleri ve olumsuz hava şartları büyük tonajlı tankerlerin boğaz geçişinde problemlere neden olmaktadır. Boğaz girişlerinde demir yerlerinin azlığı ile çok düşük hızlarla hareket ve geçiş için sıra bekleyen tanker kuyrukları oluşmaktadır. Bu yoğunluk beraberinde kaza riskini getirmekte, dönem dönem oluşan kazalarda ciddi riskler ortaya çıkmaktadır. Boğaz girişlerinde beklenen sürenin beraberinde getirdiği kayıplarda oldukça ciddi boyutlardadır. Örneğin bir milyon varil ham petrol taşıyan Suezmax tipi standart bir tankerin iki hafta boyunca beklemesi 950.000-1.400.000 ABD dolar maliyete neden olmaktadır. Günümüzde Akdeniz ülkelerinin (Türkiye, Yunanistan, ve İtalya ağırlıklı olarak) petrol ürünlerini uzak doğudaki pazarlara taşımak için uygun ve düşük maliyetli lojistiğe gerek duyulmaktadır. Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattının devreye girmesi ile Boğazlar için önemli sorunları beraberinde getiren petrol ürünleri taşıma trafiğinin azalacağı öngörülmektedir. Ancak BTC boru hattının yıllık kapasitesi 50 milyon tondur. Yapımı gündemde olan Samsun-Ceyhan boru hattı ile Boğazları By-pass etmesi düşünülen Trakya Boru Hatlarının da güzergah üzerindeki yoğunluğun oluşturduğu yükü hafifleteceği ancak ortadan kaldıramayacağı öngörülmektedir. Özellikle Akdeniz de Rixoh Ortak Girişim Grubu nun uluslar arası ticaret, uluslar arası finansman tecrübeleri gemi işletmeciliğindeki tecrübeleri, yönetim kadrolarının geçmişte edindiği liman işletmeciliği deneyimleri yatırımcı grubu Akdeniz de özellikle yüksek sıvı yük yükleme-boşaltma kapasitesine sahip, modern liman işletmeciliğinin bütün gereklerini yerine getiren, en son teknolojiye sahip ekipmanları kullanan bir sıvı yük limanını hayata geçirmeye yönlendirmiştir. Akdeniz de yapılan yer seçimi çalışmaları sonucu şu anda Yedikonuk Köyü sınırları içerisinde bulunan, Büyükkonuk Belediyesine bağlı KKTC kuzey kıyısındaki parsellerin bu yatırım için uygun olduğu görüşüne varılmıştır. Söz konusu parsellerin bu proje için yeterli olmadığı takdirde gerekli alan denizden dolgu ile kazanılacaktır. Rixoh ortak girişim grubu nun tasarladığı modern ve yüksek kapasiteli sıvı yük limanı bu ürünler için bir transfer noktası görevi görecektir. Proje, Orta Asya ve bölge petrollerinin Akdeniz, Karadeniz, ve Boğazlar üzerinden çevresel ve ekonomik risk ve maliyetleri en aza indirecek boyutta tankerlerle tasarlanan limana getirilmesi, buradan da bu ürünleri nihai Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 13

pazar olan Akdeniz/Avrupa ve Amerika/Uzak Doğu limanlarına aktaracak büyük boyutlu tankerlere aktarılması esasına dayanmaktadır. Böylece halihazırda uğraksız olarak Boğazlardan geçen gemiler ve bu gemilerin getirdiği yükü nihai pazarlara aktaracak büyük tankerler tasarlanan limana uğrayacak, kılavuzluk, römorkör, barınma iaşe temini gibi hizmetler için ücret ödeyeceklerdir. Asya- Avrupa-Ortadoğu üçgeninde çok önemli bir transit yolu üzerinde oluşacak bu liman Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetini enerji merkezi marketi konumuna taşıyacaktır. Uluslararası standartlarda modern donanımlı ve Akdeniz deki bu ölçüde tek bağımsız sıvı ürün depolama terminaline sahip olacaktır. Bu sahipliğin, petrol üreticisi olmayan ve tüketimi düşük olan Kıbrıs ın enerji politikaları üzerinde ekonomik ve siyasal yaptırım gücü olmasına katkısı olacağı muhakkaktır. Mevcut durumda KKTC de bu tür hizmetler verebilecek bağımsız bir ürün depolama terminali bulunmamaktadır. KKTC söz konusu bağımsız ürün depolama hizmetleri açısından yeni bir pazar oluşturacaktır. Bu proje yalnızca petrol ürünleri için depolama hizmeti verecek olup, proje kapsamında herhangi bir üretim ya da benzer işletme faaliyeti yapılması planlanmamaktadır. Tesiste gerçekleştirilecek işlemler, ürünlerin terminale/terminalden gemiler ile transferi ve depolanan ürünlerin müşteriler adına terminaldeki depolarda muhafaza edilecektir. KKTC de tam teşekküllü bağımsız bir depolama tesisi kurmak ülkenin endüstriyel gelişimini artırarak, Akdeniz ve civarında petrol ürünleri pazarındaki talebin karşılanmasına katkı sağlayacaktır. Depolanacak ürünler pazardaki mevcut talepler göz önünde bulundurulduğunda Beyaz ve Siyah akaryakıt ürünleri olarak planlanmaktadır. Siyah akaryakıt ürünleri olarak ham petrol ve fuel oil, beyaz akaryakıt ürünleriolarak ise benzin, motorin ve LPG gaz ürünleri depolanacaktır. İşletmenin ekonomik ömrü projelendirme ve yatırım dönemleri de dahil 49 yıl varsayılarak hazırlanan nakit akışı Tablo 1 de verilmiştir. Projelendirme yılı olarak kabul edilen 2011 de toplam 200.000 ABD doları harcama yapılacağı öngörülmüştür. Nakit Akış tablosu oluşturulurken kurumlar vergisi oranı %20 alınmıştır. Herhangi bir yatırım teşviki dikkate alınmamıştır. Vergi matrahı proje ile elde edilen kardan dış kaynak faiz ödemeleri, amortismanlar ve arazi tahsis kira bedeli düşülerek elde edilmiştir. İşletme döneminde vergisi alınmamış işletme gelirleri ile faiz ödemeleri hariç yatırım tutarları belirlenerek yapılan hesaplarda 49 yıllık bir süreçte işletmenin iç verimlilik oranı %16,50 olarak hesaplanmıştır. Yıllık ortalama kar oranı 34.255.510 ABD doları olarak belirlenmiştir. Tablo 1 Proje nakit akıģı (ABD doları) Yıllar ĠĢletme Amortizman Net Yıllık Karı Giderleri giderler Toplam Kar 2013 10.800.000 0 10.800.000 10.800.000 2014 13.680.000 3.500.000 10.180.000 10.180.000 2015 24.210.000 3.500.000 20.710.000 10.800.000 2016 26.460.000 5.500.000 20.960.000 20.960.000 2017 35.370.000 5.500.000 29.870.000 29.870.000 2018-2033 40.500.000 7.000.000 33.500.000 536.000.000 2034-2038 40.500.000 2.100.000 38.400.000 192.000.000 Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 14

2039-2060 40.500.000 1.500.000 39.000.000 858.000.000 Toplam 1.678.520.000 Rixoh ortak girişim grubu nun üç fazda gerçekleştireceği yatırımlarla 1.200.000m 3 kapasitede sıvı yük depolama sahaları (tank çiftlikleri) oluşturulacaktır. Buradan yıllık 10.000.000 m 3 sıvı yükün geçmesi öngörülmektedir. Sıvı yüklerin yükelme boşaltma işleminin gerçekleştirileceği iki temel altyapı planlanmıştır. 630 metre uzunluğunda, ortalama su derinliği 15 metre olacak ve dolgu sahasına paralel kazıklı iskeleden oluşturulmuş bir yükleme rıhtımı ile minimum 25 metre su derinliğinde büyük tankerlerin yanaşabileceği kazıklı iskelelerden oluşturlumuş yükleme boşaltma platformu sıvı yüklerin elleçlenmesinde kullanılacak temel altyapılardır. Limanı oluşturacak temel altyapı tesisleri 300.000DWT kapasiteye sahip 332 metre uzunluğunda 22 metre su derinliği gerektiren VLCC tankerlerin yanaşması için uygun koşullarda planlanmaktadır. Tablo 2 Proje zamanlama tablosu Proje zamanlama tablosunda sözü geçen 3 farklı faz çalışmaları ile ilgili detaylı bilgi bölüm 1.9 verilmektedir. I.2. Depolanacak Ürünlerin Tür ve Miktarları (Günlük, Aylık, Yıllık), Özellikleri, Nereden, Nasıl Temin Edileceği, Kullanılacak UlaĢım Tipi ve Araçlar, Bu Araçların Sayısı, Kapasitesi, Hangi Sıklıkla Gelip Gideceği, Gelen Ürünlerin Nerelere, Ne Kadar ve Nasıl Sunulacağı Projede depolanacak hammaddeler Benzin, Motorin, Fue-oil, Ham Petrol, LPG ve Bitüm dür. Bu hammaddelerin özellikleri sırası ile aşağıdaki gibi özetlenebilinir. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 15

Benzin: Benzin, ham petrolün damıtılmasıyla elde edilir. Renksiz, kendine has kokusu olan, uçucu bir sıvıdır. Temelde karbonlu bir hidrojen bileşiğidir. Çok çabuk yanar. Havayla patlayıcı bir karışım meydana getirir. Yağları, kauçuğu ve başka organik maddeleri eritme özelliği vardır. Benzin suda erimez. Çabuk yandığı için motorlarda akaryakıt olarak kullanılır. Hafif benzin, orta benzin ve ağır benzin olmak üzere üç tür benzin vardır. Teknoloji çağının uygulamaları, motorlu taşıt araçlarının giderek hızla artması, benzine karşı duyulan ihtiyacın da artmasına yol açmıştır. Benzinin kimyasal özelliklerini şöylece belirtebiliriz: Formül: C8Nj8 Yoğunluk: 0,695-0,770 Kaynama Noktası: 50 Özgül Ağırlığı: 0.70-0.75 Motorin: Motorin ham petrolün rafine edilmesiyle ortaya çıkan birçok maddenin fiziksel karışımı sonucunda elde edilir. Rafine sanayi ham petrolü ayrımlamaya (vakumda damıtma) ve kimyasal olarak dönüştürmeye (hidrojenli kükürt giderme, katalitik) dayanan çok sayıda işlem gerçekleştirir, bu işlemler motorinlerin birleşimlerinde yer alan birçok temel maddenin elde edilmesini sağlar. Motorinler, çok farklı fiziksel ve kimyasal özellikleri bulunan alabildiğine yüksek sayıda (binin üstünde) hidrokarbonun karmaşık karışımıyla meydana gelir. Motorinin en hassas özellikleri arasında şunları sayabiliriz: Setan sayısı: Motorinin dizel motorun yanma odasında kendi kendine tutuşma yatkınlığını gösterir. Başka bir deyişle, çok düşük bir setan sayısı, yani çok uzun bir kendi kendine tutuşma süresi, geç, eksik ve siddetli bir yanmaya yol açar, ki bu da randımanın düşmesi, yakıt tüketiminin artması, havayı kirleten gazların emisyonu, gürültü (özellikle rölantide) ve çalıştırmada yaşanan güçlüklerin, özellikle soğukla artması sonuçları doğurur. Soğuğa dayanıklılık: Benzin ya da kerosen gibi petrol ürünü daha hafif yakıtların tersine motorin, düşük sıcaklıklarda parafin kristallerinin oluşumu nedeniyle saydamlığını ve akışkanlığını kaybeder. Bu olay, özellikle kış aylarında, çoğunlukla dizel araçların filtrelerindeki tıkanmalara bağlı kullanım sorunlarına yol açar. Motorinin düsük sıcaklıklarda uğradığı değişikliği tanımlamak amacıyla genelde iki gösterge temel alınır; Sorun Noktası ve FSL (Filtreleme Sıcaklık Limiti). Sorun Noktası ilk parafin kristallerin belirdiği sıcaklığı gösterir. FSL değeri ise gerçekçi bir sıcaklık alt limit ölçüsüdür; motorin bu değerin üstündeki sıcaklıklarda dizel araçta beklenen performansı gösterir. Fue-Oil: Fuel oil, rezidüel - Çesitli rafinerilerin ürettiği özellikle rezidüel nitelikli sıvı ve siyah üründür. Bileşimi karmaşık olup ham petrolün menseine göre değişir. İçinde esas olarak 3, kimi zaman 4 ila 6 halkalı türden polisiklik aromatik bileşimler bulunan kraking işlemine tabi tutulmuş komponentler içerir. İçinde kükürt, oksijen ve nitrojen bileşimleri vardır. Ayrıca organo-metalik bileşimler içerir. Hidrojen sülfür hem sıvı hem de buhar fazda bulunabilir. Aşağıda Tablo 3 de Fuel-Oil Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri verilmektedir. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 16

Tablo 3. Fuel-Oil Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri. Ham Petrol: Yüz milyonlarca yıldan bu yana denizlerde yaşayan ya da suların denizlere sürüklediği bitki kalıntılarının anaeorabik bir ortamda, uygun şartlar altında (sıcaklık, basınç ve mikroorganizmaların etkisiyle), toprağın üstünde başkalaşmasıyla petrol oluşur. Petrolün değeri çok yüksektir, çünkü petrol oldukça az bulunan bir yakıttır. Ham PetrolYerküre içerisinde organik materyalin başkalaşımı ile oluşmuş ve gözenekli kayaçlar içerisinde depolanmış sıvı haldeki hidrokarbonlara ham petrol adı verilir. Petrolün başındaki "ham" terimi bir hammadde olduğunu ve henüz işlenmediğini gösterir. Ham petrol, rafinerilerde bileşenlerine ayrıştırılarak (damıtılarak) günlük yaşamımızda kullandığımız pek çok ara madde ve akaryakıt ürünleri elde edilir. İngilizcede petrol yerine kullanılan petroleum terimi köken olarak Grekçe den (Yunanca dan) türemiş olup, taş anlamına gelen "petra" kelimesi ile yağ anlamına gelen "oleo" kelimelerinin birleşimidir ve taşyağı anlamına gelir. Eski Grekler den daha önce, Mezopotamya dillerinde naptu kelimesi taşyağı anlamında kullanılmıştır. Daha sonra bu kelime nafta olarak evrimleşmiş ve bugün pek çok dilin kelime haznesine ham petrol veya petrolden elde edilen gazyağı ve benzin türü hidrokarbon sıvıları belirtmek üzere girmiştir. Petrol çok değerli bir hammadde olduğundan, zengin petrol kaynaklarına sahip ülkeler bundan büyük kazançlar sağlarlar. Petrolün Kimyasal Özellikleri: Petrol esas itibariyle birçok hidrokarbonların karışımından meydana gelmiştir. Ayrıca az miktarda azot (N), kükürt (S) ile, eser halinde de olsa metalik elamanlar mevcuttur. Ham Petrolün Analizi(C) karbon % 82.2 ile % 87.7 arasında (H) Hidrojen % 11.7 ile % 14.7 arasında(s) Kükürt % 0.1 ile % 5.5 arasında (N) Azot % 0.1 ile % 1.5 arasında(o) Oksijen % 0.1 ile % 4.5 arasında Organik Madde % 0.1 ile % 1.2 arasında değişmektedir. Katran (Bitum): Ham petrolde alifatik hidrokarbonlar, Sikloalkanlar, naphthenes oluşturur. Bunlar aromatik ve poliaromatik bileşiklerdir. Bu bileşikler damıtma kolonunun altında bulunabilir ve daha istikrarlı ağır üründür. Buna göre, bu bileşiklerde yüksek oranlarda Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 17

olan yağlar iyi bitüm üretimi için uygundur. Nitel açıdan bakıldığında, bitüm bileşiklerin iki ana dersten oluşur. Asfaltenler ve Malteni. Asfaltenler, bitüm ağırlığının 5-25% mevcut, kükürt içeren yoğunlaştırılmış aromatik halkalar ve heteroaromatik bileşikleri oluşan hidrokarbonların kompleks karışımlarıdır. Aminler ve amidler, oksijenli bileşikler (ketonlar, fenoller ve karboksilik asitler), nikel ve vanadyum bunlara örnektirler. Maltenileri iki alt gruba ayrılabilir açabilirsiniz: reçineler ve yağlar. Reçineler yapısal olarak çok asfaltenlere benzer daha fazla polar bileşiklerdir. Petrol fraksiyonu uzun alifatik zincirleri ile bağlı naftenik ve aromatik halkalar oluşur. bitüm yağlarda ise düşük molekül ağırlıklı kesir vardır. kimyasal özellikleri sayesinde her bir bileşiğin makroskopik davranışları, bir bakış açısıyla, farklı bir rol oynamaktadır. Asfaltenler tutarlılık, mekanik stres ve bitümün yapışma direncinden sorumludur. Reçineler esneklik ve yumuşaklık verir. LPG (Liquified Petroleum Gas): Sıvılaştırılmış petrol gazı (Liquefied Petroleum Gas - LPG) ve sıkıştırılmış doğal gaz (Compressed Natural Gas - CNG), tüm alternatif yakıtlar arasında, dünya çapında ve uzun süreli rol oynayabilecek yegane yakıtlar olarak değerlendirilmektedir. Tespitler, gelecekte tüm motorların % 20 kadarının tek yakıtlı LPG motorları olacağını göstermektedir. LPG, karışımın oluşturulması, dağıtımı, ateşlenmesi ve yanmasının kontrolüne çok az zorluk gösteren yakıtlardan birisi olması sebebiyle ideal bir yakıt olarak bilinir. Karmaşık ve pahalı ekipmanlar gerektirmeksizin oldukça temiz yanan bir yakıttır. Emisyon ve gürültü kirliliği karşılaştırmasında, LPG kullanan taşıtların daha az kirletici olduğu tespit edilmiştir. Kullanıcılar açısından, LPG yi asıl cazip yapan faktör ekonomik oluşudur. LPG Sıvılaştırılmış Petrol Gazı anlamına gelir. LPG bir hidrokarbon olup, temel olarak bir propan ve bütan karışımıdır. Petrolün işlenmesinden, ya da petrol yataklarında karışmış biçimde bulunduğu petrol veya CNG den ayrıştırılarak elde edilir. Ticari şekliyle Bütanın kimyasal formülü C4H10, Propanın ise C3H8 dir. Bütanla propanı birbirinden ayıran dolayısıyla da kullanım şekillerini belirleyen buhar basıncı dır. Propan ve bütanın buhar basınçları sıcaklıkla orantılı olarak artar. LPG nin ısıl değeri, diğer gazlara göre daha yüksektir. Aşağıda muhtelif gazların nisbi ısıl değerleri KCAL cinsinden verilmiştir. Hidrojen : 2839 Kcal/Nm3 Havagazı : 4717 Kcal/Nm3 Doğalgaz : 9790 Kcal/Nm3 Asetilen : 13127 Kcal/Nm3 Propan : 22447 Kcal/Nm3 Bütan : 29089 Kcal/Nm3 LPG nin yüksek ısıl değerlere sahip olması önemli bir avantajdır. Ancak daha dikkatli kullanmayı gerektiren bir faktördür. %30 Propan ile %70 Bütan karışımından meydana gelen LPG nin fiziksel özellikleri aşağıdaki listede gösterilmiştir. Özgül Ağırlık (Likit halde): Kg/dm 3 0.560 Özgül Ağırlık (Gaz halinde): Kg/dm 3 1.860 Kaynama Noktası: ( C) 13 Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 18

Gaz Hacminin Sıvı Hacme Oranı: 250 En Düşük Tutuşma Limiti (Havada): % 2 En Büyük Tutuşma Limiti (Havada): % 8.70 Yanma İçin Gerekli Hava Miktarı: (m 3 /m 3 ) 28.80 Yanma İçin Gerekli Hava Miktarı: (kg/kg) 15.7 Yanma İçin Gerekli Hava Miktarı: (m3/kg) 12 Buharlaşma Isısı (15 C de): Cal/Kg 85 Buhar Basıncı (15 C de): Bar 2.5 Isıl Değeri: (Kcal/Kg) 10900 Yukarıdaki listeden de görüleceği gibi, gaz haldeki LPG, havadan daha ağır olduğu için, LPG kaçakları aşağı doğru çöker. Sıvı haldeki LPG ise, sudan daha hafiftir ve bu nedenle tankların dibinde su birikimlerine rastlanabilir. Sıvı haldeki LPG kaçağı, aynı hacimdeki gaza göre daha büyük bir madde akışına neden olduğundan, gaz halindeki bir kaçaktan çok daha tehlikelidir. Bir hacim sıvı LPG, yaklaşık olarak kendisinin 250 katı hacimde gaz LPG oluşturur. Tesiste 35,000 -m 3 benzin ve türevleri, 5000-m 3 katran, fuel oil ve türevleri, 3500- m 3 gaz ürünleri ve türevleri ile 50000-m 3 mazot ve türevlerinin depolanması planlanmaktadır. Tesise gelecek olan ürünlerin depolama, dolum ve dağıtım tesislerinde ekonomik ve güvenilir ürün ikmali önem arz etmektedir. Tesiste depolanacak ürünler yurt dışından gemiler ile temin edilecektir. Kurulacak olan tesisie çeşitli büyüklüklerde ortalama 5 tip gemi yaklaşması ve ürün boşaltması veya ürün temin etmesi beklenmektedir. Aşağıdaki tabloda bu 5 tip geminin özellikleri verilmektedir. Tablo 4. YanaĢacak Gemiler ve Özellikleri. Tip DWT GRT Kargo Kapasite VLCC 302303 159943 250000 SUEZMAX 149999 84598 140000 AFRAMAX 105617 56172 100000 PANAMAX 74999 42432 70000 HANDYSTLILE 40094 25118 40000 Proje kapsamında depolanacak ürünlerin transferi her zaman için deniz yolu ile gerçekleştirilecektir. Depolanacak ürünler kesinlikle dış piyasaya pazarlanacaktır. I.3. Proje Kapsamındaki Tüm Ünitelerin Özellikleri, Proses Akım ġeması, Tank Depolama Sahasının Tasarımı (Boyutları, Adedi, Kapasitesi, Özellikleri, Kesiti, Kullanım Amaçları) Drenaj Sistemi, Projede Uyulacak Ulusal ve Uluslararası Standartlar. Her Faaliyet Ġçin Her Bir Ünitede GerçekleĢtirilecek ĠĢlemler ile Faaliyet Üniteleri DıĢındaki Diğer Ünitelerde Sunulacak Hizmetler Gemiler vasıtası ile getirilen akaryakıt ürünleri denizde yapılacak olan gemi yanaşma platformuna yanaşma işlemi tamamlandıktan sonra gemideki ve platformdaki boru arasında bağlantı kurularak akaryakıt belirli bir basınçla gemiden boruya basılacaktır. Tesiste boru çıkışında oluşturulacak olan kontrol noktasında gemiden karaya aktarılan Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 19

akaryakıt miktarı ölçülerek sızıntı olup olmadığı kontrol edilecek ve tesiste depolanacaktır. Tesise iletilen akaryakıt ürünleri hiçbir isleme tabi tutulmayacaktır. Tesiste yangınla ilgili herhangi bir su depolama ünitesi düşünülmemiştir. Tesisin yangına karşı korunması tamamen söndürme ve soğutma olarak deniz suyu kullanılacaktır. Deniz kenarına kurulacak emme basma pompalar vasıtasıyle tüm depoların etrafına sağlanacak boru hattı ile su temin edilecek ve ayni anda birçok kısma müdahale sağlanacaltır.tesiste yapılması planlanan ürün tankları toplam 36 adet olup, kapasiteleri, boyutları depolanacak ürün cinsleri Tablo 5 te verilmektedir. Tabloda verilen depolama tanklarının yerleşimini gösteren taslak vaziyet planı Ek 1 de verilmiştir. Tablo 5. Tesiste yapımı planlanan tankların kapasiteleri ve ürün cinsleri TankNo Ürün Hacim(m 3 ) Çapı(m) Yükseklik(m) Tank 1-17 Benzin 35000 25 15.2 Tank 18-23 Katran 5000 15 7 Tank 24-26 Gaz 3500 15 5 Tank 27-36 Mazot 50000 30 17 Proje kapsamında akaryakıt ürünleri depolama tesisi boru hattı ve 302303 DWT luk tanker gemilerin yaklaşabileceği iskele sistemi de planlanmaktadır. Tesiste akaryakıt ürünlerinin depolanacağı tanklar yüzer tavanlı silindirik olarak tasarlanacaktır. Yüzer tavan tank kesiti Şekil 4 de verilmiştir.. ġekil 4: Yüzer tavanlı tank kesiti Yüzer tavanlı tanklar 100 yıldan fazla süredir dizayn edilip kullanılmaktadır. Yüzer tavanlı tankların, sabit tavanlı tanklara oranla buharlaşma kayıpları önemsenecek derecede azdır. Yüzer tavanlar, sabit tavanlı tankların yanal sacı içerisine monte edilerek, yakıtın seviyesine göre yükselip alçalmaktadır. Yüzer tavan ile yakıt arasında herhangi bir boşluk kalmadığından dolayı, tank içindeki yakıtın buharlaşması büyük derecede azalmaktadır. Yüzer tavanlı tanklardaki topraklama düzeneği tank büyüklüğüne göre dizayn edilir.üst bağlantısı, özel ölçü deliği kapağının borusu içerisine boya kazındıktan sonra Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 20

yapılır. Bubağlantı zaman içerisinde sökülmesin diye, topraklama teli olduğu bir plaket üzerine yazılırve ikaz levhası olarak monte edilir.bu yüzer tavanlı tankların üzerinde seviye ölçüm cihazı, ısı ölçüm cihazı, PV valfi, giriş- çıkış vanaları, spring (soğutma ) sistemi, köpük nozulu gibi teçhizatlar yer alacaktır. Yüzer tavanlı tankların özellikleri: Uzun kullanım ömrü, Çok iyi buharlaşma önleme, Akaryakıt ve kimyasal madde geçirmezliği, Yüksek ısı izolasyonu, Yüksek korozyon dayanımı, Statik elektrik koruması, Minimum buharlaşma alanı, Tank kalibrasyonuna gerek duymaz, Asla batmayacak şekilde tasarlanmıştır, Minimum bakım ihtiyacı, Kolay temizlenebilirlik, Çalışma platformu olarak kullanılabilir. Tesiste tankların yerleşimi yapılırken aşağıdaki kriterler kullanılacaktır. Depolanacak sıvının buhar basıncı, operasyon basıncı, parlama noktası ve depolanan ürünün sıcaklığı, Tank kapasitesi, çevrim frekansı, doldurma ve nefesliklerden buhar kaybı değerlerinin neticeleri, Buhar kontrol gereksinimleri, Yangın tehlikeleri, tank ve komşu ünite özellikleri, Depolanan ürünün korozyon yapıcılığı, buharlarının karbon çeliğini bozma durumları, Statik yük tehlikeleri, Gaz örtü ihtiyaçları, Sıcaklık ve sıvı seviye standartları, Ürün kalite özellikleri, Depolanan ürün ile kullanılacak tank sızdırmazlık malzemesinin uyumluluğu. Tesiste bulunacak depolama tanklarının imalatı API 650 standartlarına uygun olarakyapılacaktır. API 650 standartlarına göre depolama tesisinde her tank, betonarme bir temelüzerine monte edilecek olup, saç plaka ve asfalt kaplama ile taban sızdırmazlığı sağlanacaktır.herhangi bir şekilde tanklarda çatlak oluşması halinde tanktaki ürün sahada bulunan ve aynıürün içeren diğer tanklara aktarılacaktır. Herhangi bir nedenle tanklarda olabilecek çatlaktansızan akaryakıtın çevre yayılımını önlemek amacı ile akaryakıt depolama ve dolum tanklarınınetrafına güvenlik havuzları oluşturulacaktır. Böylece oluşacak sızmalar tamamen bu havuziçerisinde kalacaktır. Sızma sonucu oluşacak ürün seperatöre aktarılarak, yoğunluk farkındanyararlanılmak sureti ile ayrıştırıldıktan sonra ürün depolama tanklarına verilecektir. Her tanktaseperatör sistemine bağlı kapanlı tahliye aleti konulacaktır. Toplama havuzları tank cidarı veboru hattından uzakta ve seperatöre Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 21

bağlı kapanlı tahliye aleti ile teçhiz edilecektir. Seddekorumalı drenaj sahasında seperatöre giden bağlantıda, akıntı kontrolü yapmak amacı ilesedde dışına blok valf konulacaktır.söz konusu tesis için GSM izni alınması aşamasında gerekli görülmesi durumunda,tankların birbirlerine ve tesis sınırına mesafeleri belirlenirken NFPA standartları da gözönüne alınacaktır. Tesiste tankların yerleşimi yapılırken aşağıdaki kriterler kullanılacaktır: Depolanacak sıvının buhar basıncı, operasyon basıncı, parlama noktası ve depolanan ürünün sıcaklığı, Tank kapasitesi, çevrim frekansı, doldurma ve nefesliklerden buhar kaybı değerlerinin neticeleri, Buhar kontrol gereksinimleri, Yangın tehlikeleri, tank ve komşu ünite özellikleri, Depolanan ürünün korozyon yapıcılığı, buharlarının karbon çeliğini bozma durumları, Statik yük tehlikeleri, Gaz örtü ihtiyaçları, Sıcaklık ve sıvı seviye standartları, Ürün kalite özellikleri, İlerde olabilecek ürün değisiklikleri için hazırlıklı olmak, Depolanan ürün ile kullanılacak tank sızdırmazlık malzemesinin uyumluluğu. Tesisin işletme aşamasında tankların etrafı betonarme seddelerle çevrilerek, akaryakıtdolum ve bosaltım islemleri sırasında herhangi bir akaryakıt dökülmesi, sızma vb. kazalardaakaryakıtın topraga, yer altı ve yüzey sularına karısması önlenecektir. Betonarme seddelersızdırmaz olacak, seddelerin hesabı en üst noktasına kadar su dolu kabul edilerek yapılacaktır.sedde yükseklikleri (hacimleri) NFPA (National Fire Protection Association)-30 (NFPA-30Flammable and Combustable Liguids Code, 2000 Edition) ve API (American PetroleumInstitute) Standard 2610'a, (API-2610 Design, Construction, Operation, Maintenance, andinspection of Terminal and Tank Facilities) göre hesaplanacaktır. Sedde tabanlarına sızdırmaz bir betonarme kaplama yapılacak olup kaplamada genleşme ve çatlar derzleri temin edilerek bu derzler petrole dayanıklı bir mastikle doldurulacaktır. Zemin kaplaması, bakım ekipmanları ve insan trafiğine dayanıklı olacak şekilde yapılacaktır. Bakım ekipmanlarının seddelerin içine girebilmesi için seddelerin özelliğini bozmayacak şekilde ulaşım sağlanacaktır. Tankların etrafının seddeleme duvarı ile çevrilmesinde uygulanacak kriterler ve alınacak önlemler asağıda belirtilmiştir (NFPA 30 Flammable and Combustible Liguids Code 2000 Edition Standardı): 1. Tanktan uzağa doğru, 15 m veya sedde dibine kadar (hangisi daha küçük iseo kabul edilir), zemine en az %1'lik eğim verilecektir. 2. Seddeleme duvarı ile çevrili alanın hacmi, bu alan içerisindeki en büyük tanktan(tankın dolu olduğu varsayılarak) salınabilecek en fazla sıvı hacminden daha azolmayacaktır. Birden fazla tankı içeren seddelenmis alanın hacmi hesabı dikkatealınırken, en büyük tankın dışında kalan tankların, sedde duvarının yüksekliğinetekabül eden hacimleri çıkarılıp ona göre hesaplama yapılacaktır. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 22

3. Seddeleme duvarı ile çevrili alanın duvarları betondan veya taştan yapılıp(betonla sıvanarak), sıvı geçirmeyecek ve hidrostatik basınca dayanacak şekildetasarlanacaktır. 4. Seddelenen alanın duvarlarının ortalama yüksekliği, iç zeminden, en çok 1,8 molacaktır. Tanklara, vanalara ve diğer donanımlara normal ulaşım ve acil gerekli erişim için imkan sağlanacak ve seddelenmiş mahalden güvenli kaçış için tedbirler alınacak olursa ve ayrıca aşağıdaki şartlar yerine getirilirse, seddeleme duvarlarının bu yüksekliği aşmasına müsaade edilmektedir. 5. Sınıf l1 sıvı içeren seddeleme duvarının, iç zeminden ortalama yüksekligi, zeminden 3,6 m'den fazla ise veya herhangi bir tank ile seddeleme duvarının üst iç kenarı arasındaki mesafe, seddeleme duvarının yüksekliğinden az ise, seddeleme duvarının üst seviyesinin altına inmeden, vanaların normal çalıştırılmaları ve tank tavanlarına erişim için tedbirler alınacaktır. 6. Seddeleme duvarlarının içinden geçen borular, oturma veya yangına maruz kalma sonucu aşırı gerilmeleri önleyecek şekilde dizayn edilecektir. 7. Tanklar ile sedde duvarlarının içe bakan dibi arasındaki asgari mesafe 1,5 m alınacaktır. 8. Tanklarda fazla dolumu engelleyecek ekipmanlar bulunacaktır. Bu ekipmanlar; (a) Tankın %95'inden daha fazlası dolmadan, otomatik olarak tanka akışı kapatacak, (b) Akaryakıt ürünlerinin transferini sağlayan dolum elemanını, tankın içine akışı azaltarak veya "seviye yüksek" alarmı vererek, tankın %95'inden fazlası dolmadan uyaracak. c) Fazla dolum olmadan 30 dakika önce akışı azaltacak, fazla dolum olmadan 1 dakika önce "seviye yüksek" alarmı ile dolum elemanını uyaracak veya tankın üzerindeki fittings malzemelerinin fazla dolumdan etkilenmelerini engellemek için otomatik olarak tanka akışı kesecektir. 9. Tesiste kullanılacak elektrik tesisatları, API 497 ve 505'e göre "Ex-proof " Type olacaktır. Ayrıca sistemde kullanılan santrifüj pompalar ise API 677'ye uygun olacaktır. Tesiste depolama tankları dışında bulunan diğer ünitelerle ilgili bilgiler aşağıda verilmiştir. Boru Hattı: Proje kapsamında akaryakıt ürünlerinin temini yukarıda belirtilen sistem kullanılarak boru hattı ile gerçekleştirilecektir. Ġdari Bina (1adet): İdari ve sosyal bina tesis faaliyetlerinin (depolama, doldurma, boşaltma, faturalama hizmetleri ve personel ihtiyaçları vb.) takibi ve kontrolü için personelin çalıştığı betonarme bina olacaktır. Yemekhane ve yağ deposu (1 adet): Madeni yağların depolanacağı ve personelin yemek ihtiyacının karşılanacağı yemekhane olmak üzere alan üzerine betonarme olarak inşa edilecektir. Kazan Dairesi (1 adet): Proje kapsamında işletme aşamasında beyaz ürünlerin kış aylarında donmaması amacıyla tank cidarlarına verilen sıcak suyun elde edilmesinde kullanılacak kazan için 150m2 lik kazan dairesi kurulacaktır. GiriĢ ve ÇıkıĢ Kontrol Binası(1 adet): Tesise olan giriş çıkışları kontrol etmek amacıyla betonarme olarak yapılacaktır. Seperatör: Herhangi bir şekilde alanda sızan veya suya karışan sıvılar bu ünitede toplanıp ve yoğunluk farkından ürün -su karışımı birbirinden ayrılacaktır. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 23

Arıtma Tesisleri: Tesiste oluşacak evsel ve endüstriyel nitelikli atık suların toplanması ve arıtılması için 2 ayrı paket atıksu arıtma tesisi yapılacaktır. Slop Tankı: Tankların etrafındaki seddelerde toplanan yağmursuyu ve tanklardan sızabilecek akaryakıtların toplanacağı slop tankı bulunacaktır. Slop tankında dinlendirilen akaryakıt-yağmursuyu karışımı yoğunluk farkı nedeniyle belirli bir sürede birbirinden ayrılır. (slop tankının altındaki musluklardan suyun temizlenmiş olup olmadığı kontrol edilir.) Slop tankında sudan ayrılan akaryakıt ürünü binde 3 oranında motorin tankına verilecektir. Slop tankında akaryakıttan bir miktar temizlenmis su seperatöre gönderilir. Tesiste kullanılacak olan depolama tankları dışındaki başlıca malzeme ve ekipmanların kullanım amaçları ve özellikleri aşağıda belirtilmiştir. Yangın Pompası Grupları, Komple Ekipman: İtenmeyen bir yangın ya da benzeri durumlarda tankların, pompa dairesinin, kamyon tanker terminalinin ıslatılarak soğutulmasını temin edecek olan, terminalin yangın güvenlik sisteminin en önemli makine parkıdır. NFPA-20'ye göre tank yerleşim planı dikkate alınarak, dizel pompa, elektrikli pompa ile joker pompa tesis edilecektir. Yangın Söndürme Tüpü (6-50 kg'lık): Yangının cinsine göre kuru kimyevi tozlu ya da tozlu karbondioksitli olarak, alevlenme olabilecek noktalara yerleştirilecek olup, son derece etkili yangına ilk müdahale cihazlarıdır. Yangın Söndürme Teçhizatı ve Tek Hortumlu Hidrant Çıkrığı: Yangın hortumlarının sahada düzenli olarak muhafazası ve acil bir durumda hızla çekilerek kullanılmasına olanak sağlayan tamburlara hidrant çıkrığı adı verilmektedir. Yangın savunma sisteminde yer alan yangın hortumu, bu hortumların yangın vanalarına bağlanması için kullanılan bağlantı elemanları, hortumların bağlandığı yangın vanaları, hortum ucundaki püskürtme nozulları (pülvarize ve solid), yangın hortum kelepçelerini, hortum rakorlarının vanalara bağlanması ve sıkılması için kullanılan özel anahtarları kapsamaktadır. Yangın Su Topu (komple ekipmanlarıyla ): Herhangi bir yangın anında özellikle uzak mesafelerden (50m civarı) stoklama tanklarına ve tank üzerinde bulunan ekipmanlara (vanalar, emniyet valfleri, borular vs.) su ile soğutma işlemini yapmaya yarayan yüksek debili ekipmanlardır. Yangın Müdahale Teçhizatı: Yangın halinde yangın mahalline yaklaşılmasını ve gerekli müdahalenin yakından yapılmasına imkan veren yangın elbisesi ve yangın battaniyesini, yangın sırasında ekiplerin kontrol ve sevki için kullanılacak sirenli megafonu, yaralıların taşınmasına yarayan sedyeyi, yaralılara ilk müdahalenin yapılmasını sağlayacak ilk yardım setini ve yangına müdahale edecek ekibin kullanacağı alev almaz yağmurluğu kapsamaktadır. Tank Sıcaklık Duyargası (Termometre) (Her tankta 1 adet):tank içerisindeki sıcaklıgı ölçerek idari binadaki bilgisayarda gösteren cihazdır. Portatif Gaz Dedektörü, Komple Ekipman: Taşınabilir gaz dedektörü sayesinde terminalin değişik noktalarında gaz ölçümleri yapılabilecektir. Bu cihaz özellikle sahanın muhtelif yerlerinde yapılabilecek tamir ve bakım çalışmaları öncesinde emniyet ve güvenlik temini amacıyla yapılması gereken gaz kaçağı tespiti için önem arz etmektedir. Soğutma Sistemi: Tank içi sıcaklığın artması durumunda harekete geçen ve tüm tankı ıslatarak soğutan sistemdir. Tüm tanklarda su ile soğutma sistemi bulunacak olup NFPA-15 standartlarına uygun olacaktır. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 24

Köpük Sistemi: Tank içinde yangın çıkması durumunda tanka köpük basarak ürün ile havanın temasını kesen ve ortam sıcaklığını düşüren sistemdir. Topraklama Sistemi, Komple Ekipman (Her tankta ve her bir tanker dolumu için 1'er adet): Tankerlere petrol ürünü dolumu yapılırken tanker üzerindeki statik elektriğin toprağa akıtılması ve elektriğin akıp akmadığının kontrolü amacıyla kullanılmakta olup, tanker dolum işleminin emniyet ve güvenliğinin artırılmasına yönelik bir ekipmandır. Seviye Ölçüm Sistemi, Komple Ekipman (Her bir tankta 1 takım): Tanklar içindeki petrol ürününün miktarı ile sıcaklığın takip ve kontrol edildiği ekipmandır. Ex-proof Aydınlatma Armatürü: Patlayıcı gazın bulunabileceği ortamlarda kullanılması zorunlu olan bu özel aydınlatma ekipmanları, ortamda gaz olması halinde dahi yangına neden olmayacak şekilde aydınlatma işlevini yerine getirebilmektedir. HDPE Boru ve Fittings Malzemeleri (Muhtelif Çaplarda): HDPE (Yüksek yoğnluklu polietilen) malzemeden imal edilmiş değişik boyutlardaki borular ve fittings malzemeler tesisin yangın su hatları için kullanılacaktır. Bu tip borular ve fittings malzemeler özellikle toprak altı uygulamalarda korozyona karşı mukavim olması ve deprem sırasında elastik kabiliyetleri nedeniyle kırılmadıkları için seçilmektedir. Kesintisiz Güç Kaynağı: Bilgisayar vb. elektronik ekipmanların ani enerji kesintilerinde hafızalarında bulunan bilgilerin yok olmasını engelleyerek, otomatik kontrol sisteminin sürekliliğini temin eden bir nevi akü sistemidir. 1500 KWA jeneratör: Şehir elektriğinin kesilmesi halinde terminalin faaliyetlerini aksamadan sürdürebilmesi için, çalıştırılması gereken minimum ekipman güçlerine göre seçilmiş güç kaynağıdır. Boru Emniyet Valfleri: Kapalı sistemde bulunan petrol ürünlerinin sıcaklığının artması halinde boru içinde bulunan ürünün basıncı da artacaktır. Artan basıncın boru hatlarının çalışma basınçlarının üzerine çıkmaması için, boru hatlarının uzunluk ve çaplarına göre hesaplanan boru emniyet valfleri konulacaktır. Tank Emniyet Valfleri: Tanklarda bulunan petrol ürünleri kapalı bir devre içinde bulunmaktadır. Bu kapalı sistemin sıcaklığının artması halinde tank içinde bulunan ürünün basıncını ayarlayan valflerdir. Bu valfler tanka manifold denilen ayırıcı vanalar aracılığı ile bağlanır. Tesisle ilgili iş akış şeması Şekil 5 te verilmiştir. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 25

ġekil 5: ĠĢ AkıĢ ġeması. I.4. ġamandıra Sistemi ile Ġlgili Teknik Bilgiler (Yapım Teknikleri, Kullanılan Malzemeler ve Özellikleri, Koordinatları (derece, dakika, saniye) Kullanım Amaçları, Kapasitesi, (DWT olarak) Proje Sonucu Gelecek Ġlave Yük, YanaĢacak Gemi Tonajları, Vb) Tankerlerle bölgeye ulaşacak olan ürünlerin boşaltılması amaçlı herhangi bir şamandra sistemi kullanılmayacaktır. Bölgede mendirek inşaa edilerek gemilerin direkt olarak yaklaşması sağlanacak ve yük doldurma ve boşaltma işlemi mendirek üzerinden load arm sistemiyle deniz içerisinde herhangi bir işlem uygulanmadan gerçekleşecektir. Kullanılacak olan maksimum gemi 300,000 m3 olacaktır. Bu gemiler için gerekli olan deniz derinliği 30-35 m olmaktadır. Ayni anda 4 adet 300,000 m3 lük gemi dolum veya boşaltım yapabilecektir. I.5. Arazi Kazanmak Amacıyla veya Diğer Nedenlerle, Herhangi Bir Su Ortamında Doldurma Yapılıp Yapılmayacağı, Kazıklar Üzerine ĠnĢaat, vb. ĠĢlemler ile Bunların Nerelerde Yapılacağı, Ne Kadar Alanı Kaplayacağı, ĠnĢaat Süresince Kullanılacak Ekipmanlar ve ĠnĢaat Tekniği Kıyı boyunca 50 m denize doğru beton kaya dolgu yapılıp kıyı boyunca yaklaşık 1 km devam edecek. Bu durumda 50000 m 2 lik bir alan platforum olarak ve boru sistemleri ile vanaların yerleştirilmesi için kullanılacaktır. Bu bölümdeki derinlik batimetri haritalarından da belli olduğu gibi 5-m. derinliğe kadar olacaktır. Toplam 250,000 m 3 kaya beton dolgu yapılacaktır. Burada kullanılacak olan kayaların fiziki yapıları kontrol edildikten sonra arazi tesviyesi veya Beşparmak Dağlarından alınacaktır. Beton için kullanılacak olan kum ve çakıl da ayrıca Beşparmak Taş ocaklarından tedarik edilecektir. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 26

Dolum ve boşaltım borularının ulaşımını sağlamak için İskele platforumu kullanılacaktır. İskele platforumunun her iki yanında deniz tankerlerinden gelen petrol ürünlerinin boşaltılmasına imkan veren yanaşma yerleri bulunacaktır. Yapılacak olan kazıklı iskele 750-m civarında ve 40- m derinliğe ulaşacak şekilde yapılacaktır. Denizde kullanılşacak çelik kazık boruların cins ve ebadları proje esasındaki çalışmalardan belirlenecek ve standart lara uygun olacaktır. İskele kazıklı temelinin tasarımı, normal yükleme koşulları altında yeterli taşıma kapasitesi ve direnç sağlayacak şekilde yapılacaktır. Ayrıca iskele deprem koşullarında da kabul edilebilir derecenin ötesinde deforme olmayacak şekilde inşa edilecektir. I.6. Kullanılacak Dolgu Malzemesinin Özellikleri, Deniz Ortamı ile EtkileĢimi (Malzemenin Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri, Bu Kapsamda Ağır Metal Ġçeriği ve Sudaki Çözünürlüğü, Nereden ve Nasıl Temin Edileceği, TaĢınması ile Ġlgili Diğer ĠĢlemler) Kullanılacak dolgu malzemesi Beşparmak Dağlarından veya bölgeden temin edilecektir. Temin edilecek malzemenin fiziksel ve kimyasal özellikleri ile ilgili herhangi bir araştırma yapılmamıştır. Sudaki çözünürlükleri ve ağır metal içerip içermemeleri dolgu malzemesinin temin edileceği taş ocakları belirlendikten sonra test edilecektir. Malzemenin ağır metal içermemesi, suda çözülmemesi ve ayrıca fiziksel dayanıklığı ile kimyasal çözünürlüğü ve kimyasal kirletme potansiyelleri kontrol edilip deniz ortamına herhangi bir şekilde kirlenme riski yaratmamalarına dikkat edilecektir. I.7. DöĢenecek Boru Hattının Boyutları, Kapasitesi, Adedi, Kullanım Amaçları ve Boruların Teknik Özellikleri (Katodik Koruma, Ġzolasyon vb.), Güzergah Hakkında Bilgi Planlanan tesiste, akaryakıt ve ürünleri denizde kurulacak mendirek üzerine döşenecek boru hattı ile temin edilecektir. Gemiler vasıtası ile getirilen akaryakıt ürünleri denizde yapılacak olan gemi yanaşma platformuna yanaşma işlemi tamamlandıktan sonra gemideki ve platformdaki boru arasında bağlantı kurularak akaryakıt belirli bir basınçla gemiden boruya basılacaktır. Tesiste boru çıkışında oluşturulacak olan kontrol noktasında gemiden karaya aktarılan akaryakıt miktarı ölçülerek sızıntı olup olmadığı kontrol edilecektir. Tesise iletilen akaryakıt ürünleri hiçbir işleme tabi tutulmadan tesiste depolanacak ve tekrardan dolum için gelecek olan tankerlere ayni yöntem ile aktarılarak tüketiciye ulaştırılacaktır. Platforma yaklaşan gemiler (3 adet) ayni anda operasyon görecek şekilde sistem kurulacaktır.loading arm sisteminin uygulanması ile birlikte bu gemiler ayni anda dolum ve boşaltma işleri yapabileceklerdir.kullanılacak borular dirty ve clen olmak üzere iki tip olacaktır. Clean sistemde 3 adet 24 inç ve dirty sistemde 2 adet 16 inç boru kullanılacaktır. Temiz sistemde daha temiz akaryakıtlar ve kirli sistemde ise daha kaba akaryakıtların dolum ve boşaltma işlemleri yapılacaktır. Dolum ve boşalım işleminde kullanılacak pompalar 5000 m 3 /h herbiri olabilecek kapasitede olacaktır ve herbir pompanın yükü 1000 kwa civarında olacaktır. Kullanılacak pompaların herzaman birer adet de yedeklemeleri bulunacaktır. Gemiden depolamaya veya depolamadan gemiye pompalama esnasında gemi pompalarına extra yardımda yapılabilinecektir. Yani gemi pompası pompalama Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 27

yaparken tesisteki pompa da emme yaparak güç paylaşımı yapabilecek sistemlerden olacaktır. I.8. Faaliyet Ünitelerinde Kullanılacak Makine ve Teçhizatın Adet ve Özellikleri, Bakım ve Temizlik ÇalıĢmaları Tesiste kullanılacak olan depolama tankları dışındaki başlıca malzeme ve ekipmanların kullanım amaçları ve özellikleri aşağıda belirtilmiştir. Elektronik Kantar (1 Adet): Tankerlere yüklenen petrol ürünlerinin miktarının tespit edilerek ticari satışının yapılabilmesine olanak sağlayan ağırlık tartım sistemidir. 500m 2 alanda kurulacaktır. Seperatör: Herhangi bir şekilde alanda sızan veya suya karışan sıvılar bu ünitede toplanıp ve yoğunluk farkından ürün-su karışımı birbirinden ayrılacaktır. Dizel Jeneratör, Komple Ekipman:Şehir elektriğinin kesilmesi halinde terminalin faaliyetlerinin aksamadan devam edebilmesi için, çalıştırılması gereken minimum ekipman güçlerine göre seçilecek olan elektrik üreticisidir. Yangın Pompası Grupları, Komple Ekipman: İstenmeyen bir yangın ya da benzeri durumlarda tankların, pompa dairesinin, kamyon tanker terminalinin ıslatılarak sogutulmasını temin edecek olan, terminalin yangın güvenlik sisteminin en önemli makine parkıdır. NFPA - 20'ye göre tank yerleşim planı dikkate alınarak, dizel pompa, elektrikli pompa ile joker pompa tesis edilecektir. Yangın Söndürme Tüpü (6-50 kg'lık): Yangının cinsine göre kuru kimyevi tozlu ya da tozlu karbondioksitli olarak, alevlenme olabilecek noktalara yerleştirilecek olup, son derece etkili yangına ilk müdahale cihazlarıdır. Yangın Söndürme Teçhizatı ve Tek Hortumlu Hidrant Çıkrığı: Yangın hortumlarının sahada düzenli olarak muhafazası ve acil bir durumda hızla çekilerek kullanılmasına olanak sağlayan tamburlara hidrant çıkrığı adı verilmektedir. Yangın savunma sisteminde yer alan yangın hortumu, bu hortumların yangın vanalarına bağlanması için kullanılan bağlantı elemanları, hortumların bağlandığı yangın vanaları, hortum ucundaki püskürtme nozulları (pülvarize ve solid), yangın hortum kelepçelerini, hortum rakorlarının vanalara bağlanması ve sıkılması için kullanılan özel anahtarları kapsamaktadır. Yangın Su Topu (komple ekipmanlarıyla): Herhangi bir yangın anında özellikle uzak mesafelerden (50m civarı) stoklama tanklarına ve tank üzerinde bulunan ekipmanlara (vanalar, emniyet valfleri, borular vs.) su ile soğutma işlemini yapmaya yarayan yüksek debili ekipmanlardır. Yangın Müdahale Teçhizatı: Yangın halinde yangın mahalline yaklaşılmasını ve gerekli müdahalenin yakından yapılmasına imkan veren yangın elbisesi ve yangın battaniyesini, yangın sırasında ekiplerin kontrol ve sevki için kullanılacak sirenli megafonu, yaralıların taşınmasına yarayan sedyeyi, yaralılara ilk müdahalenin yapılmasını sağlayacak ilk yardım setini ve yangına müdahale edecek ekibin kullanacağı alev almaz yağmurluğu kapsamaktadır. Yükleme Kolu, Komple Ekipman: Kamyon tankerlere petrol ürünlerinin doldurulması için kamyon tanker terminali mahallinde kullanılan çelikten imal edilmiş dolum aparat/kollarıdır. Tank Sıcaklık Duyargası (Termometre) (Her tankta 1 adet): Tank içerisindeki sıcaklığı ölçerek idari binadaki bilgisayarda gösteren cihazdır. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 28

Flanşlı Küresel Vanalar: Genel olarak vanalar, petrol ürünlerinin boru hattında transferi yapılırken bir noktadan diğer bir noktaya yönlendirilmesini, transferin durdurulmasını, değişik ürünlerin birbirine karışmamasını sağlar. Küresel vanalar manuel olarak yerinden açılıp kapanabileceği gibi, otomasyon gerektiren hallerde, elektrik motoru takılarak uzaktan kumanda edilebilir. Portatif Gaz Dedektörü, Komple Ekipman: Taşınabilir gaz dedektörü sayesinde terminalin değişik noktalarında gaz ölçümleri yapılabilecektir. Bu cihaz özellikle sahanın muhtelif yerlerinde yapılabilecek tamir ve bakım çalısmaları öncesinde emniyet ve güvenlik temini amacıyla yapılması gereken gaz kaçağı tespiti için önem arz etmektedir. Soğutma Sistemi (Her bir tankta 1 takım): Tank içi sıcaklığın artması durumunda harekete geçen ve tüm tankı ıslatarak soğutan sistemdir. Tüm tanklarda su ile soğutma sistemi bulunacak olup NFPA 15 standartlarına uygun olacaktır. Köpük Sistemi (Her bir tankta 1 takım): Tank içinde yangın çıkması durumunda tanka köpük basarak ürün ile havanın temasını kesen ve ortam sıcaklığını düşüren sistemdir. Topraklama Sistemi, Komple Ekipman (Her tankta ve her bir tanker dolumu için 1'er adet): Tankerlere petrol ürünü dolumu yapılırken tanker üzerindeki statik elektriğin toprağa akıtılması ve elektriğin akıp akmadığının kontrolü amacıyla kullanılmakta olup, tanker dolum işleminin emniyet ve güvenliğinin artırılmasına yönelik bir ekipmandır. Seviye Ölçüm Sistemi, Komple Ekipman (Her bir tankta 1 takım): Tanklar içindeki petrol ürününün miktarı ile sıcaklığın takip ve kontrol edildiği ekipmandır. Ex-proof Aydınlatma Armatürü: Patlayıcı gazın bulunabileceği ortamlarda kullanılması zorunlu olan bu özel aydınlatma ekipmanları, ortamda gaz olması halinde dahi yangına neden olmayacak şekilde aydınlatma işlevini yerine getirebilmektedir. HDPE Boru ve Fittings Malzemeleri (Muhtelif Çaplarda): HDPE (Yüksek yoğunluklu polietilen) malzemeden imal edilmiş değişik boyutlardaki borular ve fittings malzemeler tesisin yangın su hatları için kullanılacaktır. Bu tip borular ve fittings malzemeler özellikle toprak altı uygulamalarda korozyona karşı mukavim olması ve deprem sırasında elastik kabiliyetleri nedeniyle kırılmadıkları için seçilmiştir. Kesintisiz Güç Kaynağı (1 adet): Bilgisayar vb. elektronik ekipmanların ani enerji kesintilerinde hafızalarında bulunan bilgilerin yok olmasını engelleyerek, otomatik kontrol sisteminin sürekliliğini temin eden bir nevi akü sistemidir. Boru Emniyet Valfleri: Kapalı sistemde bulunan petrol ürünlerinin sıcaklığının artması halinde boru içinde bulunan ürünün basıncı da artacaktır. Artan basıncın boru hatlarının çalışma basınçlarının üzerine çıkmaması için, boru hatlarının uzunluk ve çaplarına göre hesaplanan boru emniyet valfleri konulacaktır. Tank Emniyet Valfleri (Her Tankta 1 takım): Tanklarda bulunan petrol ürünleri kapalı bir devre içinde bulunmaktadır. Bu kapalı sistemin sıcaklığının artması halinde tank içinde bulunan ürünün basıncını ayarlayan valflerdir. Bu valfler tanka manifold denilen ayırıcı vanalar aracılığı ile bağlanır. Pompa, Komple Ekipman; Tesiste stoklanan petrol ürününün transferinde kullanılan elektrik motoru ve pompadan olusan ekipmandır. Faaliyeti planlanan tesisin malzeme seçimi, montajı, isletmeye alınması ve çalıstırılmasının ulusal ve uluslar arası standartlara ve ilgili mevzuata uygun olacaktır Kurulacak olan tesiste kullanılacak alet ve ekipman sayısı planlanan kapasiteyi karşılayacak şekilde olacaktır. Tesiste her yıl bir ya da iki kez yapılacak olan bakım ve Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 29

temizlik çalışmalarının yanısıra, periyodik olarak yapılacak genel kontroller sırasında da karşılaşılan sorunlar anında teknik personel tarafından giderilecek, giderilemeyen arızalar karşısında makine teçhizat ve ekipmanlarda yenileme yoluna gidilecektir. Tesiste yer alan makine ve ekipmanların bakım ve onarımları ise üretici firmanın öngördüğü şekilde yapılacaktır. I.9. Proje Kapsamında Planlanan Ekonomik, Sosyal ve Altyapı Faaliyetleri Proje kapsamında planlanan ekonomik sosyal ve altyapı faaliyetlerini kapsayan yatırım üç fazda gerçekleştirilecektir. 2011 yılında sözkonusu yatırım için gerekli izinlerin alınması ve projelendirme işlerinin tamamlanması planlanmaktadır. Bu kapsamda arazi tahsisinin gerçekleştirilmesi, imar planı çalışmaları, çevresel etki değerlendirmesi çalışması ve uygulama projelerinin hazırlanması ana işleri tamamlanacaktır. Bütün bu çalışmaların gerçekleşmesi için gerekli alt etüdlerde (zemin etüdü çalışmaları, matematiksel ve fiziksel modeller) 2011 yılı içerisinde sonuçlandırılmış olacaktır. Bu sürecin önemli bir kısmını hazırlanan bu çalışmaların ilgili resmi kurumlardan onaylanması oluşturmaktadır. 2012-2013 yıllarında yatırımın 1. Fazı gerçekleştirilecektir. Bu fazda, Bütün inşaat altyapı işleri (dolgu, rıhtımlar, platformlar vs.) 300.000 m 3 beyaz akaryakıt ürünleri (benzin/motorin) için tank çiftliği Sıvı yük elleçlemesinde kullanılacak boru hatları, pompa,yükleme ataşmanları gibi yan tesislerin 50% si 40 ton kapasiteli 1 adet dökme yük vinci (gantry crane) 20 ton kapasiteli 1 adet vinç, Liman için gerekli olan idari ve sosyal tesisler işleri gerçekleştirilecektir. Bu dönemde yapılacak işlerin ekonomik boyutları Tablo 6 da verilmiştir. Tablo 6: I. Faz (2012-2013) yatırım dönemi iģleri (ABD doları) Yatırım Kalemi Miktar Tutar Geri Saha Dolgusu ve Düzenlemesi 5.250.000 m 3 20.000.000 Kazıklı Rıhtım 29.400 m 2 35.000.000 Sıvı yük platformları 7.400 m 2 10.000.000 Bağlama Dolfenleri 1.440 m 2 2.000.000 Yaslanma Dolfenleri 1.800 m 2 3.000.000 Platform ulaşım yolu 3.600 m 2 2.000.000 Pompalar, Boru hatları, diğer 50% 15.000.000 Akaryakıt depolama tank çiftliği 400.000 m 3 40.000.000 40 ton kapasiteli kreyn 1 adet 7.000.000 20 ton kapasiteli vinç 1 adet 2.000.000 İdari ve sosyal tesisler 1 adet 1.000.000 I. Faz Yatırım Dönemi Toplam tutarı 137.000.000 Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 30

2014 yılında işletmeye alınacak I. Faz yatırımları ile birlikte 2014-2015 yıllarını kapsayan II. Faz yatırım dönemi başlayacaktır. Bu dönemde yapılacak işler: 400.000 m 3 siyah akaryakıt ürünleri (ham petrol, fuel oil) için tank çiftliği Sıvı yük elleçlemesinde kullanılacak boru hatları, pompa, yükleme ataşmanları gibi yan tesislerin 25% i olarak planlanmaktadır. Bu dönemde yapılacak işlerin ekonomik boyutları Tablo 7 de verilmiştir. Tablo 7: II. Faz (2014-2015) yatırım dönemi iģleri (ABD doları) Yatırım Kalemi Miktar Tutar Pompalar, Boru hatları, diğer 400.000 m 3 32.000.000 Akaryakıt depolama tank çiftliği 1 adet 7.000.000 40 ton kapasiteli kreyn 1 adet 3.000.000 20 ton kapasiteli vinç 25% 7.000.000 II. Faz Yatırım Dönemi Toplam tutarı 49.500.000 2016 yılında başlayacak ve 2017 yılı sonunda tamamlanacak III. Faz yatırım ile bu tesislere 100.000 m 3 siyah akaryakıt ürünleri (ham petrol, fuel oil) için tank çiftliği 100.000 m 3 beyaz akaryakıt ürünleri (benzin, motorin) için tank çiftliği 100.000 m 3 diğer kimyasal sıvı yükler için tank çiftliği. Sıvı yük elleçlemesinde kullanılacak boru hatları, pompa hatları,pompa yükleme ataşmanları gibi yan tesislerin 25% i işleri eklenecektir. Bu dönemde yapılacak işlerin ekonomik boyutları Tablo 8 de verilmiştir. Tablo 8: III. Faz (2016-2017) yatırım dönemi iģleri (ABD doları) Yatırım Kalemi Miktar Tutar Akaryakıt depolama tank çiftliği (Siyah) 200.000 m 3 16.000.000 Akaryakıt depolama tank çiftliği(beyaz) 200.000 m 3 20.000.000 Pompalar, Boru hatları, diğer 25% 7.500.000 III. Faz Yatırım Dönemi Toplam tutarı 43.500.000 Rixo ortak girişim grubu tarafından tasarlanan liman için toplam yatırım tutarı 7 yılda tamamlanmak üzere 230.000.000 ABD doları olarak belirlenmiştir. Yatırımların %60 ilk fazda kullanılacak ikinci fazda öngörülen yatırım %21 ve son fazda yatırım ise %19 olarak planlanmıştır. Rixo ortak girişim grubu yatırım tutarının yaklaşık %10-20 (20.000.000 ABD doları) oranında kısmını özkaynaklarından karşılayacaktır. Özkaynaklarla karşılanacak finansman her üç faz içinde kullanılacaktır. Her yatırım dönemi başında o dönem Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 31

yapılacak tutarı kadar dış finansman yıllık libor +%2,0 faiz ile ve 10 yıl vadeli olarak dış kaynaklardan sağlanacaktır. Anapara ve faiz ödemelerinin yılda 4 dönemde yapılacağı öngörülmektedir. Bu aşamada alınacak kreyn ve ekipman satıcılarının sağlayacağı krediler ve finansman seçenekleri göz ardı edilmiştir. Bu şartlar altında 2012 yılından itibaren oluşan dış kaynak finansman ödeme planı Tablo 9 da verilmiştir. Libor yıllık +%3,0 olarak kabul edilmiştir (toplam faiz 5%). Yıllar Tablo 9: DıĢ kaynak geri ödeme planı (ABD doları) Toplam DıĢ Kaynak Ana Para Ödemesi Faiz Toplam 2014 130.000.000 13.000.000 6.500.000 19.500.000 2015 117.000.000 13.000.000 5.850.000 18.850.000 2016 144.000.000 13.000.000 7.200.000 20.200.000 2017 131.000.000 17.000.000 6.550.000 23.550.000 2018 154.000.000 17.000.000 7.700.000 24.700.000 2019 137.000.000 21.000.000 6.850.000 27.850.000 2020 116.000.000 21.000.000 5.800.000 26.800.000 2021 95.000.000 21.000.000 4.750.000 25.750.000 2022 74.000.000 21.000.000 3.700.000 24.700.000 2023 53.000.000 21.000.000 2.650.000 23.650.000 2024 32.000.000 8.000.000 1.600.000 9.600.000 2025 24.000.000 8.000.000 1.200.000 9.200.000 2026 16.000.000 8.000.000 800.000 8.800.000 2027 8.000.000 4.000.000 400.000 4.400.000 2028 4.000.000 4.000.000 200.000 4.200.000 Toplam 210.000.000 61.750.000 271.750.000 İstihdam ve İşletme Dönemi Verileri; Tasarlanan limanda personel ile istihdam edilecek personel sayısı iki ayrı katagoride değerlendirebilinir. Limanın temel işlevlerinden yerine getirilmesi için gerekli olan personel ile örneğin tesis bünyesinde yemek, ulaştırma vb. Hizmetleri sunacak yardımcı hizmet personeli ayrı ayrı değerlendirebilir. Yardımcı hizmetlerin dışarıdan alınacağı düşünülerek bu alanın sağlayacağı istihdam üzerinde herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Planlaması yapılan istihdam konuları ve personel adetleri Tablo 10 da verilmektedir. Tablo 10: Planlaması yapılan istihdam konuları ve personel adetleri verilmiģtir. Personel Görevi Bölümü Vardiya Sayısı Bakım şefi İdari ve yardımcı 1 1 Yardımcı Üniteler Şefi İdari ve yardımcı 1 1 Personel Adedi Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 32

Mali ve idari elemanlar İdari ve yardımcı 1 2 Saha bakım elemanları İdari ve yardımcı 1 8 Estrüman bakım elemanları İdari ve yardımcı 1 2 Ticaret Memuru İdari ve yardımcı 1 1 Satın alma elemanı İdari ve yardımcı 1 1 Santral memurları İdari ve yardımcı 4 4 Kantar memurları İdari ve yardımcı 4 4 Yardımcı üniteler başı İdari ve yardımcı 4 4 Kazan Operatörü İdari ve yardımcı 4 12 Hava kompresörü operatörü İdari ve yardımcı 4 4 Elektrik bakım elemanı İdari ve yardımcı 4 8 Mekanik Bakım elemanı İdari ve yardımcı 4 8 İş Güvenliği Şefi İdari ve yardımcı 4 1 Koruma Şefi İş ve Yangın Güvenliği 1 1 Yangın Uzmanı İş ve Yangın Güvenliği 1 1 Teknik emniyet vardiya İş ve Yangın Güvenliği 1 4 Güvenlik vardiya sorumlusu İş ve Yangın Güvenliği 4 4 Teknik emniyet elemanı İş ve Yangın Güvenliği 4 8 Yangın ararözü sürücüsü İş ve Yangın Güvenliği 4 8 Güvenlik elemanları İş ve Yangın Güvenliği 4 24 Tank sahası şefi Tank sahası 4 4 Ofis elemanı Tank sahası 1 4 Tank sahası baş operatörü Tank sahası 4 4 Tank ölçüm elemanı Tank sahası 4 16 Kamyon dolum operatörleri Tank sahası 4 24 Araç trafik Tank sahası 4 4 Numune yeri görevlisi Tank sahası 4 4 Fitter Tank sahası 4 8 Seperatör ve arıtma operatörü Tank sahası 4 4 İskele şefi İskeleler 4 4 Planlama uzmanı İskeleler 1 1 Trafik Elemanı İskeleler 4 4 Vardiya amiri İskeleler 4 4 Baş operatör VLCC platformu İskeleler 4 4 Baş operatör Handysize İskeleler 4 4 Baş operatör koster platformu İskeleler 4 4 Vinç operatörü İskeleler 4 16 Serdümen İskeleler 4 16 Saha operatörü İskeleler 4 16 Loader/bobcat operatör İskeleler 4 16 Araç sürücüsü İskeleler 4 8 Toplam istihdam edilecek personel sayısı 295 Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 33

İşletme döneminde elde edilebilecek gelirler ve operasyonların oluşturduğu giderler benzer tesislerde oluşan ortalama değerler kullanılarak belirlenmeye çalışılmıştır. İşletme gelirleri iki temel hizmet karşılığı sağlanacaktır. Benzer transfer limanlarında sıvı yük depolama tesisleri aylık ücretlerle uzun dönem kontratlarla birkaç kuruluşa kiralanabilmektedir. Kiralanan kapasitede aylık bazda iki veya daha fazla ürün geçişi olması halinde de kiracıdan belirli ücretler talep edilebilmektedir. İşletme gelirlerinin tahmini yapılırken yapılan kabullerin çok genel olması nedeniyle aylık periyotlarda kiralanan kapasitelerin sadece bir kez kullanıldığı varsayılmıştır. Beyaz akaryakıt ürünlerinde aylık kiranın 4,00 ABD doları/m 3, siyah akaryakıt ürünlerinden ham petrolde 4,00 ABD doları/m 3, ısıtma gereken fuel oil için ise 5,00 ABD doları/m 3 olacağı öngörülmektedir. Yatırımın her fazından sonra devreye alınan ünitelerin ilk yıl %75, ikinci ve sonraki yıllarda %90 kapasite ile çalışacağı öngörülmektedir. Yapılan kiralamalara karşılık ürünlerin gemiler ile tesise gelip yine gemiler ile tesisten ayrılacağı süreçte oluşacak bütün operasyonel giderler işletmeciye ait olacaktır. Benzer işletmelerde bütün operasyonel işlemler için işçilik ve diğer hizmetler dahil ortalama giderler her m 3 için beyaz petrol ürünlerinde 1,00, ham petrolde 1,00 ABD doları, ısıtma gerektiren fuel oilde 1,5 ABD doları olmaktadır. Bütün bu kabuller ve tesisin işletmeye alma fazları dikkate alınarak oluşan işletme gelir ve giderleri Tablo 11 de verilmiştir. Tesiste yatırımların tamamlanıp tam olarak işletmeye alınacağı yani tesisin %90 kapasite ile çalışmaya başlayacağı 2016 yılı ve sonraki dönemde işletme gelir ve giderleri sabit kabul edilmiştir. Tablo 11: ĠĢletme dönemi gelir ve giderleri (ABD doları) Yıllar ĠĢletme gelirleri ĠĢletme giderleri ĠĢletme karı 2013 14.400.000 3.600.000 10.800.000 2014 17.280.000 3.600.000 13.680.000 2015 32.580.000 8.370.000 24.210.000 2016 35.640.000 9.180.000 26.460.000 2017 48.060.000 12.690.000 35.370.000 2018 55.080.000 14.580.000 40.500.000 2019 55.080.000 14.580.000 40.500.000 İşletme dönemi boyunca ekonomik ömür altyapı yatırımları için 40 yıl, makine ve ekipman için 25 yıl, diğer teçhizat için ise 20 yıl alınmıştır. Bu koşullarda her yıl ayrılması gereken amortisman tutarları Tablo 12 de verilmiştir. Tablo 12: YaklaĢık yıllık amortisman giderleri (ABD doları) Dönem Amortisman giderleri 2014/2015 3.500.000 2016/2017 5.500.000 2018/2033 7.000.000 Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 34

2034/2038 2.100.000 2039/2060 1.500.000 İşletme döneminde oluşacak bir diğer gider kalemi ise arazi tahsisi için Hazine ye ödenecek kira bedelidir. Rixo ortak girişim grubu, yürürlükteki mevzuatın uygun hükümlerinden faydalanarak söz konusu araziyi 230.000.000 ABD doları yatırım yapmayı ve en az 200 kişi çalıştırmayı taahüt ederek kiralama yolunu tercih etmektedir. Bu koşullarda ilk yıl yatırım bedelinin %0,5 i oranında kira belirlenecek, daha sonraki yıllarda ise bu bedel Üretici Fiyat Endeksi oranında artırılacaktır. Üretici Fiyat Endeksinin işletme süresince ortalama %3 olacağı öngörülmektedir. I.10. Proje Ġçin Seçilen Yer ve Kullanılan Teknoloji Alternatiflerinin Değerlendirilmesi Proje, adanın kuzey sahillerinde uygulanmak istenmekte olup, yapılan yer arayışları esnasında öncelikle uluslararası tanınan bir liman kapsamında olması avantajı göz önünde bulundurularak ve bölgede benzer faaliyet gösterecek oluşumların mevcudiyeti de dikkate alınarak Yeşilyurt kazasına bağlı P/H No: XIX/51 E2, Parsel No: 5/1/1/2, 8/2, 10/2, 9/1, 9/2, 5/1/1/4, 6/1/1/1 ve 7 olan arazi ile işlemler başlatılmıştır. Ancak Çevre Koruma Dairesi nin yaptığı teknik değerlendirme neticesinde ön görülen bu alanın hastane ve yerleşim birimlerine olan yakınlığı nedeniyle daha uygun yer alternatiflerinin değerlendirilmesi kararı alınmıştır. Bu doğrultuda adanın kuzey sahillerinde yürütülen alternatif yer arayışları kapsamında tespit edilecek alanın, özellikle yerleşim birimlerine uzak olması gerekliliği dikkate alınarak araştırmalar yapılmıştır. Böylece yukarıdaki paragraflarda belirtilen hususlar dikkate alınarak proje yerinin; adanın kuzey kıyılarından olması, bölgedeki yerleşim birimlerine ve mevcut tesislere uzak olması, bölgeye istihdam ve ekonomik hareketlilik sağlanacak olması, Proje sahibinin yurtdışında da bu sektörde faaliyet gösteriyor ve bu konuda deneyimli olması gibi olumlu nedenlerden ve avantajlardan ötürü bu yatırım proje yeri için en uygun alternatif olarak düşünülmüştür. Söz konusu projenin gerçekleştirilmesi aşamasında kullanılacak teknoloji, günümüz koşullarında ulusal ve uluslararası literatürlerde kabul görmüş yöntemler olup, Proje kapsamında yer alacak üniteler ve yapılacak işler API (American Petroleum Instute) standartlarına uygun olacaktır. Tesisin açık yerlerinde kullanılacak elektrik tesisatları Exproof Type olacaktır. Ayrıca yeraltı ve yerüstü tesisatları ANS B-31.3 ve ANS B-31.4 şartlarına, sistemde kullanılacak pompalar API-610 şartlarına uygun olacaktır. Tanklar yere gömülü olmayacak olup, etrafı tek tek değil gruplar halinde beton seddeler ile çevrilecektir. Depolama Tankları API-650 standartlarına uygun olacak olan tankların korozyona karşı dayanıklı olması için standartlara uygun et kalınlığı seçilecektir. Tanklar arası mesafe ve boru donanımı TS4943,TS1445, TS1446, TS1449 e ve Parlayacı, Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 35

Patlayıcı Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalısan işyerlerinde ve işlerden Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük hükümlerine göre ayarlanacaktır. Teknolojik ve alınacak önlemler açısından diğer bir alternatif, normal şartlar altında çabuk buharlaşan beyaz ürün (motorin, benzin) tanklarına ürün üstünde, ürün ile birlikte hareket eden dahili yüzer tavanın (internal floating roof) da bulunacak olmasıdır. Köpük sıkıştırılmış alüminyumdan yapılan bu sistem sayesinde buharlaşma miktarı yaklaşık %95 oranında azalacaktır. Tesiste, dolum ve depolama tesislerinde alınması gereken önlemleri içeren bütün kanun, tüzük, yönetmelik ve genelgelere göre tedbirler alınacak, bunlara bütün detayları ile uyulacaktır. Tüm makine ve ekipmanlar, her türlü riske karsı kaliteli olarak seçilecek, personel eğitilecek, tüm topraklamalar yapılacaktır. Yangına, sızmalara ve kazalara karşı her türlü önlemler alınmış olacaktır. Bunlar dışında ilave başka önlem alternatifi gözükmemektedir. Akaryakıt Depolama ve Dolum Tesisi nin yapımında en son teknoloji kullanılacak olup, tesis inşa edilirken yürürlükte bulunan ulusal ve uluslar arası standartlara uyulacaktır. Dolayısı ile kullanılacak teknoloji için de herhangi bir alternatif söz konusu değildir. I.11. Projenin ĠnĢaat ve ĠĢletme AĢamasında Kullanılacak Arazi Miktarı ve Arazinin Tanımlanması, Alanın Coğrafik ġekli, Coğrafi Tanımlanması (Memleket Koordinatları-Coğrafi Koordinatlar), Mülkiyet Durumuna ĠliĢkin Bilgi ve Belgeler (Tapu, Kira Kontratı, KamulaĢtırma vb) Büykkonuk-Yedikonuk ta yapılması planlanan yüksek kapasitelerde sıvı yüklemeboşaltma kapasitesine sahip liman için tahsis edilecek yaklaşık 222,075 m 2 lik alan yanında hedeflenen kapasiteye ulaşılabilmesi için, kıyıya paralel 1000 m ve deniz içerisine 50 m olmak üzere beton kaya dolgu yapılması tasarlanmaktadır. Bu bağlamda, kullanılması planlanan toplam alan yaklaşık 272,075 m 2 olacak şekilde tasarlanmıştır. Alanın coğrafik şekli Şekil 2 de yer alan uydu görüntüsünde gösterildiği gibidir. Proje alanının; - Memleket koordinatları: 589896E ; 3925532N - Coğrafi koordinatları : 35 0 27 12 N - 33 0 59 23 E Proje alanı kapsamında yer alan araziler, Şekil 1 de yer alan tapu haritasında işaretlendiği gibi olup, yatırımcıya Ek 4 te yer alan Bakanlar Kurulu Kararı nda belirtildiği şekliyle kiralanacaktır. I.12. Proje Ġle Ġlgili Olarak Bu AĢamaya Kadar GerçekleĢtirilmiĢ Olan ĠĢ ve ĠĢlemlerin Kısaca Açıklanması, AlınmıĢ ve Alınacak Ġzinler, Belgeler Lefke-Yeşilyurt ta yapılması ön görülen projenin ÇED aşamasında Çevre Koruma Dairesi nce verilen alternatif yer arayışına gidilmesi kararı neticesinde yatırımcı tarafından bu rapor kapsamında yer alan Yedikonuk taki parseller tespit edilmiş ve yatırım sürecine uygun bir şekilde gerekli resmi işlemler başlatılmış ve sürdürülmektedir. Bu bağlamda, yatırımın yapılması ön görülen arazinin bahse konu yatırımcıya rezerv edildiğini gösteren Bakanlar Kurulu Kararı ve ilgili kurum ve kuruluşlardan bugüne kadar alınan görüşler Ek 4 te sunulmuştur. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 36

BÖLÜM II: PROJE ĠÇĠN SEÇĠLEN YERĠN KONUMU II.1. Proje Yerinin ve Yakın Çevresinin Ölçekli Harita Üzerinde Gösterimi, Proje Sahası (Boru Hattı ve Tank Sahası) ve Yakın Çevresinde Bulunan YerleĢimlerin Harita Üzerinde Gösterilmesi, Mesafelerin Belirtilmesi, Depolama Sahasının En Yakın YerleĢim Birimine Uzaklığı, Proje Alanının Hangi Bölgesinde Olduğu, Proje Alanının Hangi Kullanımda Olduğunun Belirtilmesi, Sağlık Koruma Bandının 1/1.000 Ölçekli Planlarda Gösterilmesi, Etrafındaki Tesislerin Ġsim, Yön ve Uzaklıkları Proje yeri, Şekil 1 de yer alan tapu haritasında gösterildiği gibi Yedikonuk kazasında bulunan pafta/harita VII/14 W de tanımlanan 2/1, 2/2, 3, 5/1, 5/2, 5/3, 5/4, 6, 7/1, 8, 7/2, 9, 10, 50/1, 51, 58, 13, 16 parsel numaralarını ve yine Yedikonuk kazasında bulunan pafta/harita VII/22 W de tanımlanan 8, 8/1, 9, 61, 61/1, 61/2, 61/3/1 ve 68/1 parsel numaralarını ihtiva eden araziden oluşmaktadır. Tesisin yaklaşık olarak 166 dönüm alan üzerinde inşaa edilmesi planlanmıştır. Proje alanına en yakın yerleşim birimi Yedikonuk ta olup kuşbakışı olarak yaklaşık 3.7 km, Büyükkonuk un merkezine 4.6 km, en yakın tesis olan Kaplıca Beach Restaurant and Hotel e ise 8.5 km uzaklıkta ve proje alanının batısında yer almaktadır. Yukarıdaki paragrafta belirtilen mesafeler Bölüm IV.19 da belirtilen mesafeleri sağladığında, mevcut durumda sağlık koruma bandı içerisinde herhangi bir tesis yada yerleşim birimi bulunmamaktadır. Proje yerini gösteren renkli fotoğraflar aşağıda verilmiştir: Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 37

Foto 1. Arazinin Kuzeyinden Güneyine doğru görüntüsü. Foto 2. Arazinin Güneyinden Kuzeyine doğru görüntüsü. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 38

Foto 3. Arazinin Doğusundan Batısına doğru görüntüsü. Foto 4. Arazinin Batısından Doğusuna doğru görüntüsü. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 39

II.2. Tesise UlaĢım Ġçin Kullanılacak Yol Güzergahları, Projenin Hangi Karayoluna Ne Kadar Uzaklıkta Olduğunun Belirtilmesi, ĠnĢaat ve ĠĢletme AĢamalarında Araç Yükünün Hesaplanması (Araç Cinsi ve Sayısı) ve Yola Etkisinin Belirtilmesi, Konuya ĠliĢkin Açıklamaların Rapor Metninde de Yer Alması Tesise Girne - Balalan anayolu kullanılarak ulaşılır. Girne - Balalan ve Girne - Çayırova anayollarının kesiştiği çemberden 4.3 km Balalan istikametinde ilerlenerek proje alanına ulaşılır. Projenin inşaat ve işletme aşamalarında kullanılacak makina ve ekipmanların tip ve sayıları aşağıda verilmiştir. İnşaat Aşamasında Kullanılacak Makine-Ekipmanlar: - Eskavatör - Kamyon - Paletli Kepçe - Kompresör - Greyder - Beton Karıştırıcı - Yükleyici İşletme Döneminde Kullanılacak Makine-Ekipmanlar: - Pompa - Kompresör - Elektrik Motoru - Jeneratör Proje alanına kurulacak tesisin serbest liman ve bölgesi ilan edileceğinden, ayrıca depolama ve boşaltma işlemleri deniz yolu kullanılarak yapılacağından, projenin mevcut karayolu trafiğine önemli bir etkisinin olmayacağı düşünülmektedir. II.3. Proje Alanı ve Yakın Çevresinin Mevcut Arazi Kullanımını Değerlendirebilmek Amacı ile Yeraltı Sularını, Deprem KuĢaklarını, Jeolojik Yapıyı, Köy YerleĢik Alanlarını, UlaĢım Ağını, Enerji Nakil Hatlarını, Arazi Kabiliyetini ve Faaliyet Alanının Yakın Çevresinde Faaliyetlerine Devam Etmekte Olan Diğer Kullanımların Yerlerine ĠliĢkin Verileri Gösterir Bilgilerin 1/25.000 Ölçekli Lejantlı Topoğrafik Harita Üzerine ĠĢlenmesi Proje alanı ve yakın çevresine ilişkin verileri gösteren harita Şekil 6 da sunulmuştur. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 40

ġekil 6: Faaliyet alanı ve yakın çevresine iliģkin verilerin harita üzerinde gösterimi. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 41

II.4. Proje Kapsamındaki Faaliyet Ünitelerinin Konumu (Bütün Ġdari ve Sosyal Ünitelerin, Tesis Ġçi Makine, Ünite, Tank, Depo Alanları vb., Teknik Altyapı Ünitelerinin, Boru Hattı Güzergahının Varsa Diğer Ünitelerin Proje Alanı Ġçindeki Konumlarının Vaziyet Planı Üzerinde Gösterimi, Bunlar Ġçin Belirlenen Kapalı ve Açık Alan Büyüklükleri, Binaların Kat Adetleri ve Yükseklikleri) Rixoh International Ltd. tarafından kurulacak olan Kıbrıs terminal projesi, uluslararası sıvı yük yükleme-boşaltma limanı olarak kullanılacaktır. Tesisin yaklaşık olarak 166 dönümlük arazide kurulması tasarlanmıştır. Proje kapsamındaki faaliyet ünitelerinin konumu, teknik altyapı üniteleri ve boru hattı güzergahı da dahil tüm ünitelerin proje alanı içindeki konumları ve alanları Ek 1 de yer alan tesisin Vaziyet Planı nda verilmiştir. Kati proje onay alindiktan sonra hazırlanacak olup, bina yükseklikleri bu aşamada bölgedeki imar durumuna bağlı olarak netleştirilecektir. Bu bağlamda, proje kapsamında faaliyet gösterecek ünitelerin işlev, adet ve büyüklükleri aşağıda özetlendiği gibi olacaktır: İdari binalar: 15m ye 45 m civarında iki blok bina ve bu binalar içerisinde işlem yapabilecek ortalama her birinde 10 adet toplamda 20 adet büro olacaktır. Yine ayni boyutta bir adet bina gümrük binası olacaktır. Burada gümrükleme işlemleri yapılacaktır. Ayrıca gümrüğe ait bazi mallar da buradaki gümrük depolarında depolanabilecektir. Tüm binalar içerisinde tuvalet ve lavabo gibi birimler ayrıca bulundurulacaktır. Bu üç bina arkasında ayni ebadlarda 2 adet bina misafirhane ve konuk ağırlama binaları olarak düzenlenecek ve bu şekilde hizmet vermesi için tasarlanacaktır. Bu binalar iki kat olarak düzenlenecek üst katta misafirhane lojman olarak kullanılırken zemin katta yemekhane, mutfak, wc gibi odalar yer alacaktır. En arka kısımda yine iki adet bina ambar ve tamirat atölyesi olacaktır. Bu iki bölüm mümkün olduğu kadar bölmesiz ve genel tesise hizmet verebilecek şekilde düzenlenecektir. Ayrıca tesiste bir de sağlık ocağı konuşlandırılacak olup, 2 adet hasta bakıcı dönüşümlü olarak devamlı çalıştırılacaktır ve herhangi bir özel hastane ile yapılacak anlaşma sonucunda sağlık ocağı kesintisiz faaliyet gösterebilecektir. Yukarıda belirtmiş olduğumuz tüm binalar betonarme taşıyıcı sisteme göre tasarlanacak ve KKTC deprem şartları ve çevre yapı istem ve mimari tarzlara bağlı kalınarak tek kat olarak düzenleneceklerdir. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 42

BÖLÜM III: PROJE YERĠ VE ETKĠ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLĠKLERĠ III.1. Jeolojik Özellikler III.1.1. Bölgesel Jeoloji Bölgeye ait jeolojik harita Ek 5 te sunulmuştur. III.1.2. Ġnceleme Alanı Jeolojisi İçerisinde proje alanı jeolojisine ait bilgilerin yer aldığı ve proje alanında yapılan jeolojik zemin etüdüne ait rapor Ek 11 de sunulmuştur. Projenin ÇED raporunun olumlu onayı sonrasında kati projenin hazırlanması aşamasına detay çalışmalar yapılacaktır. III.1.3. Depolama Tankları Sahasında Yüzeylenen Birimlerin Fiziksel Özellikleri ile Jeolojik, Jeomorfolojik, Hidrojeolojik Özellikleri Proje alanı, yüzeyde geçirimli birimlerin olduğu Beşparmak dağlarından koparak taşınan yamaç molozlarından ve karasal sekilerden oluşmaktadır. Bölgede yaşlıdan gence doğru Değirmenlik Grubu na ait Beylerbeyi Formasyonu (Tdbe), Arapköy Formasyonu (Tda), Tirmen Formasyonu (Tdt), Esentepe Formasyonu (Tde) Kaplıca Kumtaşı (Tdk) ve Denizel Sekiler (Q2a, Q4a) bulunmaktadır. Bu formasyonların daha ayrıntılı açıklamaları yaşlıdan gence doğru aşağıda verilmiştir. Beylerbeyi Formasyonu: Türbiditik kumtaşı, şeyl ve çamurtaşı ardalanmasından oluşan birime ait kumtaşları orta-kalın katmanlı, oldukça iri taneli, yer yer mikrokonglomeratik karakterde, koyu/açık kahve, sarı ve haki renklerdedir. Taneler çoğunlukla volkanit ve karbonat kökenlidir. Çamurtaşları genellikle açık kahve, gri, boz renkli olup kaygan görünümlü ve mikalıdır. Birim içerisinde yaygın olarak kanal dolgusu şeklinde yerleşmiş çakıltaşı seviyeleri gözlenir. Çakıllar oldukça iyi yuvarlanmış olup volkanit çakılları, ofiyolit kökenli çakıllar, Nummulit'li kireçtaşı çakılları, mermer çakılları, metamorfit çakılları, çört çakılları yaygın olarak gözlenir. Ayrıca birim içerisinde doğu kesimde doğru olistostromal seviyeler ile iri kristalize kireçtaşı, volkanit, pelajik kireçtaşı olistolitleri gözlenmiştir. Birim Büyüktepe Çakıltaşı üzerine uyumlu olarak gelir. Arapköy Formasyonu birimi uyumlu olarak örter. Beşparmak Dağları nın kuzeyinde, Mesarya Ovası nda ve Karpaz bölgesinde gözlenen birim yaklaşık olarak 400 metre civarında bir kalınlık gösterir. Birim Geç Oligosen yaşındadır. Arapköy Formasyonu: Formasyon ince katmanlı, açık gri, beyaz, sarımsı renkli silttaşları ve kahve, sarı, boz renkli çamurtaşlarından oluşur. Fosil bakımından kıt olan formasyon, komşu birimlerden açık rengi ve ince taneli özelliği ile ayırt edilmektedir. Birim Beylerbeyi Formasyonu üzerinde uyumludur ve Tirmen Formasyonu tarafından yine uyumlu olarak örtülür. Beşparmak Dağları nın kuzeyinde gözlenen birim yaklaşık Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 43

150 metre civarında bir kalınlık gösterir. Birim Geç Oligosen-Erken Miyosen olarak belirlenmiştir. Tirmen Formasyonu: Formasyon türbiditik kumtaşları, şeyl, kalkarenit ve çamurtaşlarından oluşur. Kumtaşları türbiditik karakterde olup koyu kahve, kızıl, mor, pembemsi renkli, orta-kalın katmanlı, yersel olarak ince katmanlıdır. Kumtaşları ile ardalanmalı olan şeyller genellikle kahve, boz ve haki renkli olup yer yer de siyah renklidir. Kalkarenitler orta-kalın katmanlı, kahvemsi, sarımsı, kirli beyaz renkli olup bol fosillidir. Çamurtaşları ise gri, boz, haki renkli olup planktonik ve bentik foraminifer içerir. Formasyon batı kesimde genellikle kalkarenit ve çamurtaşı ardalanması şeklinde izlenir. Çoğunlukla Tripa Grubu karbonatlarından türemiş olan kalkarenitler ile kumtaşları doğuya doğru mikrokonglomeratik bir özellik gösterirler. Formasyon Arapköy Formasyonu nun üzerine uyumlu olarak gelir ve Langiyen yaşlı Geçitköy Formasyonu tarafından yine uyumlu olarak örtülür. Ancak Geçitköy Formasyonu ile olan sınırında mikrokonglomeratik kumtaşları gözlenmiş olup (Değirmenlik civarında, S30-b3) bu iki formasyon arasında bir sualtı uyumsuzluğunun olabileceği de düşünülmektedir. Beşparmak Dağları nın kuzeyinde, Mesarya Ovası nda ve Karpaz bölgesinde gözlenen bu birim yaklaşık olarak 200 metre civarında bir kalınlık gösterir. Birim Akitaniyen- Burdigaliyen yaşındadır. Esentepe Formasyonu: Birim az miktarda ince kumtaşı arakatmanlı çamurtaşlarından oluşur. Formasyonda hakim litoloji çamurtaşlarıdır. Genellikle haki, boz, kızıl, pembe, kahve renkli olan çamurtaşları doğuya doğru daha kumlu olurlar. Organizma bakımından zengin olan çamurtaşlarında tipik demir konkresyonları gözlenir. Kumtaşları ise, ince yer yer orta katmanlı olup kahve, gri ve boz renklidirler. Birim Yılmazköy Formasyonu na litolojik olarak çok benzemektedir. Ancak stratigrafik konumlarına göre ayırt edilebilirler. Formasyon Değirmenlik (Kithrea) Fayı nın kuzey kesiminde gözlenir. Kaplıca Kumtaşı tarafından uyumlu olarak örtülen birim, Geçitköy Formasyonu üzerine yine uyumlu olarak gelir. Birim yanalda batıya doğru Dağyolu Formasyonu nun alt kesimine karşılık gelir. Beşparmak Dağları nda (Değirmenlik Fayı nın kuzeyinde) ve Karpaz bölgesinde gözlenen birim yaklaşık olarak 150 metre kalınlık gösterir. Birim Serravaliyen-Tortoniyen yaşındadır. Kaplıca Kumtaşı: Formasyon kalın katmanlı kumtaşları ve aralarındaki ince katmanlı çamurtaşlarından oluşur. Kumtaşları kalın, yersel orta katmanlı, koyu kahve, sarımsı kahve, renkli, tipik küresel ayrışmalıdır ve katmanlar bol taban yapılıdır. Çamurtaşları ise kahve, boz, grimsi renkli olup oldukça ince seviyeler şeklinde gözlenir. Birimin en alt seviyelerinde mikrokonglomera karakterine katmanlar gözlenir. Ayrıca doğuya doğru kumtaşlarında tane boyu artmaktadır. Değirmenlik (Kithrea) Fayı nın kuzey kesiminde yer alan formasyon, asitik tüf arakatkıları da içermektedir. Kaplıca Kumtaşı Yılmazköy Formasyonu tarafından uyumlu olarak örtülür. Birim Esentepe Formasyonu üzerine uyumlu olarak gelir. Kaplıca Kumtaşı yanal olarak batıdaki Dağyolu Formasyonu nun üst kesimlerine karşılık gelir. Mesarya Ovası nda (Değirmenlik Fayı nın kuzeyinde), Beşparmak Dağları'nın kuzeyinde ve Karpaz bölgesinde gözlenen birim yaklaşık olarak 200 metre kalınlığındadır. Birime Tortoniyen yaşındadır. Denizel Sekiler: Başlıca kalkarenitlerden oluşmuşturlar. Bu kalkarenitler sığ denizeldir ve kıyıyüzünden (shoreface) kumullara (sand dune) kadar olan as ortamları temsil ederler. Kalkarenitler kumlu, düşük ve yüksek açılı çapraz katmanlı, bol Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 44

biyoturbasyonludur. Yer yer çakıltaşı cepleri veya ince düzeyleri içerirler ve kara yönünde çakıltaşlarına yanal geçiş gösterirler. Ender olarak makrofosil kapsarlar. Hidrojeolojik özellikler Bölüm III.3 te verilmiştir. Bölge genel olarak az eğimli bir topoğrafyaya sahiptir. Bölgenin deniz seviyesinden yüksekliği yaklaşık olarak 35-40 metre civarındadır. Proje yerinin yapısı Ek 8 de yer alan topoğrafik haritada sunulmuştur. III.1.4. Jeoteknik Etüd Raporunda Açılan Kuyu Lokasyonlarının Yer ve Kotları ile Geçilen Litolojik Özellikleri Gösterilmesi, Jeomekanik Özellikler ile Birlikte Kütlesel Geçirgenlik Değerleri Verilmesi, Çevresel Durum Tespiti Açısından Yeraltı Suyu Analizleri Raporda Yer Alması Proje alanında yapılan jeolojik zemin etüdüne ait rapor Ek 11 de sunulmuştur. Projenin ÇED raporunun olumlu onayı sonrasında kati projenin hazırlanması aşamasına detay çalışmalar yapılacaktır. III.2. Depremsellik, Depolama Tesisi Alanının Tektonik Özellikleri Kıbrıs adası deprem riski altında bulunmaktadır. Bir yandan Afrika ve Arabistan levhaları nın iteklemesi diğer yandan Anadolu levhası nın batıya olan hareketlenmesi Kıbrıs ı 3 yönden gelen hareketlenmeler (burulma) arasında bırakmaktadır. Adanın depremselliği yönünde UNOPS tarafından hazırlanan An Earthquake Hazard Assessment of Cyprus adlı raporda Şekil 7 de verilen haritadan da görüleceği üzere maksimum yer ivmesi Baf civarı için 0,36 g ile 0,38 g arasında olup Kıbrıs ın güneybatısının sismik yönden daha aktif olduğu gözlemlenmektedir. Bu aktiflik kuzeydoğuya doğru giderek azalmakta ve proje alanı çerçevesinde 0,24 g değerine inmektedir. ġekil 7: Herhangi bir 50 yıl aralığında %10 aģım olasılığıyla maksimum yer ivmesi değerleri. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 45

Jeoloji ve Maden Dairesi tarafından yapılan açıklamada, Kıbrıs ın deprem ve tsunami tehdidi altında olduğu belirlenmektedir. Yukarıda verilen açıklamalara ilaveten Kuzey Kıbrıs taki toprak yapılarının farklılık gösterdiği bazı alanlarının sıvılaşma riski taşıdığı, bazı alanlarda bulunan alçı taşı/jips formasyonunun su ile reaksiyona geçmesi halinde erime özelliğine sahip olduğu ve derinlere erime boşluklarının oluşturduğu, bu nedenle bu tip formasyonlar üzerinde inşa edilen binalarda deformasyon riski taşıdığı belirtilmektedir. Ayrıca Kıbrıs Türk Mühendisler Birliği yönetmeliklerine bağlı olarak proje alanı Mağusa Bölgesi dahilinde 2. derece deprem bölgesi olup, bu bağlamda belirlenmiş parametrelere bağlı olarak statik ve dinamik hesaplamalar yapılacaktır. III.3. Hidrojeolojik Özellikler Yüzeysel ve Yeraltı Su Kaynaklarının Mevcut ve Planlanan Kullanımı, Faaliyet Alanına Mesafeleri ve Debileri Bölgede yüzeyde Kaplıca Kumtaşları ve Denizel sekiler bulunmaktadır. Bu birimlerin su tutma kapasiteleri çok fazla değildir ve mevsimsel koşullara göre değişiklik arz etmektedir. Bölgede kazılacak kuyuların derinlikleri de 3-10 metre arasında değişmektedir. Bölgeye içme ve kullanma suyu Büyükkonuk-Yedikonuk akiferinden sağlanmaktadır. 2 km 2 lik alana sahip olan akiferin yıllık beslenme ortalaması 0.2-0.5*10 6 m 3 tür. Akiferin proje alanına uzaklığı ortalama 3.4 km dir. Yedikonuk bölgesine içme ve kullanma suyu iki adet kuyudan sağlanmaktadır. Bu iki kuyudan mevsime bağlı olarak günde ortalama 100-120 m 3 su çekilmektedir. Ayrıca Bafra Denizsuyu Arıtım tesisinden bölgeye takviye amaçlı günde 300 m 3 su sağlanmaktadır. Proje alanının 2 km doğusunda Salvarlı Dere, 2.5 km güney batısında Tilki Dere yer almaktadır. Bu dereler yağış olduğu dönemlerde kısa süreli akışa geçip denize ulaşmaktadır. III.4. Flora ve Fauna (Proje Alanı ve Etki Alanında Bulunan Flora Türleri, Etkilenecek Alandaki Türler, Bu ÇalıĢmaların Hangi Dönemde Yapıldığı, Ulusal ve Uluslararası SözleĢmelerle Koruma Altına AlınmıĢ, Nadir ve Nesli Tehlikeye DüĢmüĢ Türler, Rekreasyon ÇalıĢmalarının Belirtilmesi, Proje Faaliyetlerinden Etkilenecek Canlılar Ġçin Alınması Gereken Koruma Önlemleri (ĠnĢaat ve ĠĢletme AĢamasında) ÇED raporunun hazırlanması için araziye gidildiğinde arazi içerisinde yolun hemen bitiminden başlayıp yol boyunca 200 metreden 500 metreye kadar genişliği yer yer değişen düzensiz aralıklarda aşılanmış zeytin ağaçları dışında, yine ağırlıklı olarak ayni şerit içerisinde az miktarda bölge flora ve faunasından türlere rastlanmıştır. Özellikle yabani ağırlıklı olan zeytin ağaçları konusunda dikkatli davranılacak ve zeytin ağacının olduğu noktada herhangi bir yapı inşaa edilecekse o zeytin ağacı yerinden sökülüp başka bir lokasyona tekrardan ekilecektir. Bölge flora ve faunası Tablo 13 ve Tablo 14 de verilmiştir. Doğal hayatın izlerinin rahatlıkla gözlemlenilebileceği insan etkilerinin son dönemlerde inşa edilen Girne Balalan yolu dışında pek görülmediği tabiatın orijinal özelliklerini taşıdığı bir arazi söz konusudur. Arazi 22 Kasım 2011 tarihinde ziyaret Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 46

edilmiş ve ulusal ve uluslararası şözleşmelerle koruma altına alınmış nadir ve nesli tehlikeye düşmüş türlere rastlanılmamıştır. Tablo 13: Bölgenin Florası. Bitki Türünün Latin Adı Bitki Türünün Türkçe Adı Asphodelus microcarpus İnce çiçeği Calycomtome villos Azgan Caparis spinosa Gabbar Cathamus lanathu Diken Cistus creticus Tüylü laden Cheymesiparis lawsonia Yalancı servi Cretagus azarolus Alıç Leontice leontopetalum Patpatı Limonium sinuatum Sahil Karanfili Nerium oleander Zakkum Olea europea Zeytin Phagnalon rupestre Toplu ot Pisotcia lentiscus Şinya Salvia viridis Adaçayı Sarrotercum psinusum Maca Tyhmus capitatus Tülümbe Urgenia maritimus Adasoğanı-Kabar Ziziphus lotus Çaltı-gonnara Proje yeri dolaylarında saptanan fauna türleri aşağıda çıkartılmıştır. Tablo 14: Bölgenin Faunası. Hayvan Türünün Latin Adı Hayvan Türünün Türkçe Adı Viperalbetiba lebetina Kara yılan Vespacaraba sp. Eşek arısı Apismellfora Bal arısı Formiciarufo Karınca Muscadomestica Kara sinek Passergispanio Serçe Lacerta soxicola Kertenkele Coluber jugularis Güneş yılanı Microtus arvalis Tarla faresi Oryctolagus cuniculus Tavşan Corvus monedula keve Küçük karga Melanocorypha calandra calandra Tarla kuşu Ayrıca bölgede deniz dibi araştırmaları yapılmış olup, aşağıda yer alan fotoğraflarda görüntülenmiştir: Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 47

Proje alanı kapsamında yer alan deniz araştırmaları raporu Ek 12 de sunulmuştur. III.5. Meteorolojik ve Ġklimsel Özellikler KKTC Subtropikal iklim kuşağında bulunduğundan yazları uzun, sıcak ve kurak; kışlar kısa, ılık ve az yağışlı geçer. İskele bölgesinde de tipik Kıbrıs iklimi hakim durumdadır. Bölgede bahar mevsiminin hemen hemen yaşanmaması veya çok kısa sürmesinden dolayı, sadece sıcak yaz mevsimi ve ılık kış mevsiminden söz edilebilir. Nisan ayı sonlarından, Ekim ayı ve bazen de Kasım ayı başlarına kadar sıcak nüveli Basra alçak basınç sistemi etkili olmaktadır. Bu sistemin taşıdığı sıcak ve kuru hava kütlesi, hava sıcaklığını özellikle iç kesimlerde 40 C üzerine yükseltirken, nisbi nemin ise % 5-10 lara kadar düşmesine neden olmaktadır. Basra alçak basınç sisteminin fiziksel özelliğinden dolayı yaz boyunca kararlı bir hava hüküm sürmekle birlikte, zaman zaman bölge üzerine gelen nisbeten serin hava kütleleri yaz periyodu içinde, özellikle iç kesimlerde sağanak yağışlara sebebiyet vermektedir. Bölgede depresyonlar Eylül, genellikle de Ekim ortalarından itibaren gelmeye başlar ve Mart ortalarına kadar etkili olur. Yağış miktarları az olmakla birlikte gelen depresyonların sayısı ve aktivitesi ile yakından ilgilidir. Yıl boyunca en sıcak aylar, Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 48

Temmuz ve Ağustos, en serin aylar ise Ocak ve Şubattır. En yağışlı ay ise normallere göre Aralık tır. Fakat son yıllarda bu ay kurak geçmektedir. Proje alanına en yakın ve yıllardan beri en verimli değerleri kayıt altında tutan meteoroloji istasyonu İskele Meteoroloji İstasyonudur. Buradan alınan ve Ek 7 de yer alan rasat değerlerine göre yağış, sıcaklık, nisbi nem ve rüzgar değerlendirmeleri aşağıda yer almaktadır. YağıĢ Adanın orta Mesarya ve Güney Doğu Mesarya bölgelerinde toplam ortalama yıllık yağış miktarları 300, 350 mm arasında değişmektedir. Sıcak aylarda çok seyrek görülen yağışların bölgedeki su kaynaklarına pek fazla katkısı olmamakta ve ani buharlaşmalar görülmektedir. Sonbahar ve kış aylarında özellikle tarım ve su kaynakları için önemli olan yağmur miktarı ise değişken bir yapı göstermektedir. Bölgede uzun yılların ortalama yıllık yağış miktarı 347.6 mm iken Temmuz ayında bu miktar 0.6mm ye kadar düşmektedir. KKTC su master planından alınan bilgilere göre son 30 yıl içerisinde yağış miktarlarında azalma olmuştur. Azalma miktarı yıllık 0,5 mm olarak raporlanmıştır. Devlet Meteoroloji Dairesi nden alınan bölgeye ait meteorolojik veriler Ek 7 de sunulmaktadır. Hava Sıcaklığı Tüm adada olduğu gibi bu bölgede de sıcak yaz ayları ile sert olmayan kış ayları hakimdir. Bölgede kış aylarındaki hava sıcaklıkları ile yaz aylarındaki sıcaklık değişimi ortlama 14 o C dir. Gündüz en yüksek ve gece en düşük hava sıcaklıkları arasındaki fark da yüksektir. Mevsimlere bağlı olmadan hava sıcaklıkları arasındaki fark 8 o C ile 11 o C arasında değişmektedir. Bölgedeki sıcaklıklar uzun yıllar ortalamasına göre değerlendirilirse günlük ortalama sıcaklık en yüksek Temmuz - Ağustos, en düşük Ocak - Şubat aylarındadır. Devlet meteoroloji dairesinden alınan bölgeye ait meteorolojik veriler Ek 7 de sunulmaktadır. Nisbi Nem Deniz seviyesinden olan yükseklik ve uzaklık bölgedeki nem oranlarını etkilemektedir. Gündüzleri en nemli bölgeler, deniz meltemlerinin görüldüğü kıyı kesimleri ve dağlık bölgeler, en kuru bölgeler ise iç kesimlerdir. Geceleri iç kesimlerdeki nem miktarı artarak, sabah saatlerinde kıyılardan daha fazla nem taşımaktadır. Bölgenin uzun yıllar ortalama nisbi nem değeri şöyledir: En yüksek nisbi nem ortalaması % 79 ile Ocak ayında, en düşük nisbi nem ortalaması Mayıs ayında % 60.5 dir. Bölgede sis çok seyrek oluşmaktadır. Devlet Meteoroloji Dairesi nden alınan bölgeye ait meteorolojik veriler Ek 7 de sunulmaktadır. Rüzgarlar Doğu Akdeniz bölgesinde rüzgar genellikle kış aylarında batı ve güney batı yönlerinden etkili olmaktadır. Kuzey-batı ve kuzey rüzgararı ise genellikle yaz aylarında görülmektedir. Gündüzleri denizden-karaya, geceleri karadan-denize esen deniz-kara meltemleri ile dağların yüksek kesimleri ile dağ etekleri veya vadiler arasında esen dağvadi meltemleri KKTC de etkili olmaktadır. Meltemler dışında KKTC de esen rüzgarların önemli bir bölümü batıdan doğuya doğru esmektedir. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 49

İskele rüzgar kayıtları uzun yıllar ortalamasından görüleceği gbi hakim yön batı iken uzun yıllar ortalama rüzgar hızı 2.5 ve 3.2 m/san arasında değişmektedir. Devlet meteoroloji dairesinden alınan bölgeye ait meteorolojik veriler Ek 7 de sunulmaktadır. III.6. Koruma Alanları (Proje Sahası ve Etki Alanında Bulunan Duyarlı Yöreler ve Özellikleri, Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Yaban Hayvanı YetiĢtirme Alanları, Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanları, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Koruma Alanları ve Merkezleri, Ağıl Alanları, Ġçme ve Kullanma Su Kaynakları ile Ġlgili Koruma Alanları, Turizm Alan ve Merkezleri ve Koruma Altına AlınmıĢ Diğer Alanlar), Bunların Faaliyet Alanına Mesafeleri, Olası Etkileri, Alınacak Önlemler Proje yeri ve çevresinde kültür varlıkları ile sit koruma alanları aşağıda özetlenmiştir: Tarihi Koruma alanları: Proje yerinin güney batısında Kantara Kalesi bulunmaktadır. Beşparmak Dağ sırasının kayalık bir tepesine kurulmuş kalenin 10 yy da düşman saldırılarını önceden görmek ve merkezlere bildirmek üzere gözetleme amacı ile yapıldığı düşünülüyor. Bununla birlikte yenilgiye uğramış kralların memleketlerinden kaçıp sığındıkları bir yer de olmuş. 13. Yy da da elden geçmiş olmakla birlikte günümüze kalan kısımların pek çoğunun 14.yyda elden geçirilmesi sebebi ile ayakta kalabildiği tespit edillmiş. Kale 1525 yılına kadar kullanılmış, ancak denizden uzak olması sebebi ile savunmasını anlamlı bulmayarak Venedikliler artık kullanmaktan vazgeçmişler. Adı, kaynaklarda, köprü, kemer anlamına gelen Arapça kökenli quantara kelimesinden gelmektedir. Yaban Hayatı Koruma alanları: Proje yerinin 13 kilometre batısında Mersinlik Göleti, yine 20 kilometre batısında Tatlısu Göleti bulunmaktadır. Bu sulak alanlarımızın çevreleri sit ve koruma alanı olarak tanımlanmış ve tabiat varlıklarının doğal hayatlarını sürdürdükleri bölgelerdir. Bunların dışında Kuzey Sahil şeridi boyunca uzanan bölgede deniz kıyısı ile yol arasında kalan bölgelerde avlanma yasaktır. İçme ve kullanma suyu kaynakları Koruma alanları: Proje alanının güneybatısında bulunan ve yıllarca Kaplıca köyünün su kaynağı olan pınar koruma altında olmakla beraber son yıllarda yeraltı su seviyelerindeki düşmelerden dolayı kuruma seviyesine gelmiştir. Bölgede başka koruma alanları, etki alanında bulunan duyarlı yöreler, milli parklar, tabiat parkları, sulak alanlar, tabiat anıtları, tabiatı koruma alanları, yaban hayatı koruma alanları, yaban hayvanı yetiştirme alanları, kültür varlıkları, tabiat varlıkları, sit ve koruma alanları, biyogenetik rezerv alanları, biyosfer rezervleri, özel koruma alanları, içme ve kullanma su kaynakları ile ilgili koruma alanları, turizm alan ve merkezleri ve koruma altına alınmış diğer alanlar mevcut değildir. Proje alanı ve çevresinde herhangi bir yapılaşma olmamakla birlikte herhangi bir turizm merkezi mevcut değildir. Proje yeri alanı içerisinde Kaplıca hamamları ve Tonis Hotel (1974 öncesi atıl halde) bulunmaktadır. Son dönemlerde bölgede Büyükkonuk Belediyesine bağlı eko-turizm çalışmaları sıklaştırılmış ve eco-village festivalleri Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 50

orgnize edilmiştir. Diğer taraftan son dönemlerde Kaplıca köyünde 4500 metrekarelik 18 bungalow ve 27 otel odalı turizm tesisi faliyete geçmiştir. III.7. Toprak Özellikleri ve Kullanım Durumu I.4.1. Toprağın Fiziksel Özellikleri Değirmenlik serisinden sonra çalışma alanında en geniş yayılım alanına sahip olan Kırklar serisi,konglomeratik teraslar üzerinde oluşmuş, A-Ckm horizon dizimine sahip kahverengi, sığ topraklardır. Kirecin yıkanarak birikmesi sonucu oluşmuş olan sert kaliş katmanı, bitki kök gelişmesine elverişli toprak derinliğini sınırlayan en önemli faktördür. Bunun yanı sıra değişen düzeyde taşlılık ve yüzeye kadar çıkan kaliş katmanının neden olduğu kayalılık problemi bulunmaktadır. Kahverengi A horizonları çok kireçli ve kumlu tın tekstürlüdür. Kaliş katmanının kırılmasıyla bitki kök gelişmesine elverişli toprak derinliği arttırılabilir. Ancak, çok kalın kaliş katmanı bulunan yerlerde bu işlem ekonomik olmayabilir. Kil oranı tüm profilde düşüktür ve yüzeyde %10 dur. Bu serinin fiziksel özellikleri aşağıdaki Tablo 15 de verilmiştir. (KKTC Etüd ve Haritalama Projesi,2000). Tablo 15: Toprağın Fiziksel Yapısı Horizon Derinlik (cm) Kum (%) Silt (%) Kil (%) Bünye Sınıfı Ap 0-12 63,2 27,0 9,8 SL A2 12-23 63,5 26,8 9,7 SL Ckm 23-44 74,5 18,0 7,5 SL ġekil 8: Toprak Özelliklerinin Profildeki DeğiĢimleri I.4.2. Toprağın Kimyasal Özellikleri Kırklar serisinin genel olarak kimyasal özellikleri aşağıdaki tablolarda verilmiştir (KKTC Etüd ve Haritalama Projesi,2000). Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 51

Tablo 16.a: Kırklar Serisinin Kimyasal Özellikleri Horizon Derinlik (cm) ph Tuz (%) Tuzluluk Sınıfı ECe ds m -1 EC Sınıfı Kireç (%) OM (%) Ap 0-12 7,73 0,042 tuzsuz 1,2 tuzsuz 25,7 1,96 A2 12-23 8,00 0,053 tuzsuz 1,7 tuzsuz 23,8 1,32 Ckm 23-44 7,72 0,310 az tuzlu 8,9 orta tuzlu 84,1 0,89 Tablo 16.b: Kırklar Serisinin Kimyasal Özellikleri (devam). Horizon Derinlik (cm) KDK cmol kg -1 D.K cmol kg -1 D.Na cmol kg -1 D. Ca+Mg cmol kg -1 Ap 0-12 10,1 0,55 0,23 9,3 A2 12-23 9,9 0,27 1,22 Ckm 23-44 4,2 0,05 2,66 Bu seride ph 7.72-8.00 arasındadır. Profilde Ap ve A2 horizonları tuzsuz, Ckm az tuzludur. Kireç yüzeyde %26 olup Ckm de %84 dür. Organik madde yüzeyde %1.96 dır. KDK yüzeyde 10 cmol kg -1 olup derinlikle azalmaktadır.bu seriye ait morfolojik özellikler aşağıdaki gibidir. Tablo 17: Morfolojik DeğiĢiklikler Horizon Derinlik (cm) Tanımı Ap 0-12 Kahverengi (7,5 YR-4/3) nemli; kumlu tın; orta-orta granüler; nemli iken dağılgan; yaş iken yapışkan değil; plastik değil; çok kireçli; seyrek 3 cm çaplı seyrek taşlar; yoğun saçak kök; yüzeyinde orta yoğun 3-7 cm çaplı taşlar; belirsiz dalgalı sınır. A2 12-23 Kahverengi (7,5 YR-4/3) nemli; kumlu tın; orta-orta granüler; nemli iken dağılgan; yaş iken yapışkan değil; plastik değil; çok kireçli; belirgin dalgalı sınır. Ckm 23-44 Kırklar serisinin yüzey ve yüzey altı horizonlarının yarayışlı mikroelement içerikleri aşağıdaki tabloda verilmiştir (K.K.T.C. Etüd ve Haritalama Projesi, 2000). Tablo 18: Kırklar Serisinin Yüzey ve Yüzey Altı Horizonlarının YarayıĢlı Mikroelement Ġçerikleri Horizon Derinlik (cm) Fe (mg kg -1 ) Cu (mg kg -1 ) Zn (mg kg -1 ) Mn (mg kg -1 ) Ap 0-12 2.65 1.14 0.27 3.95 A2 12-23 2.42 1.32 0.12 3.86 I.4.3. Toprağın Biyolojik Özellikleri 0-20 cm derinlikten alınan toprak örnekleri ile yapılan biyolojik özellik belirleme çalışmaları neticesinde elde edilen Kırklar serisinin organik madde, CO 2 üretimi, Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 52

dehidrogenaz enzim aktivitesi değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir (KKTC Etüd ve Haritalama Projesi,2000). Tablo 19: Kırklar Serisinin Biyolojik Özellikleri Organik madde CO Seri 2 üretimi DHG (%) (mg CO 2 /100g.24h) (μg TPF/10 gkt) Kırklar 1,33 12,9 433 Proje alanı arazi kullanım haritası Ek 6 da sunulmuştur. Proje alanında yapılan inceleme esnasında erezyon gözlemlenmemiş olup, mevcut durumda arazinin herhangi bir amaç için kullanılmadığı tespit edilmemiştir. III.8. Proje Yeri ve Etki Alanının Hava, Su ve Toprak Açısından Mevcut Kirlilik Yükünün Belirlenmesi Hava kirliliği, bina dışı atmosferde toz, duman, is, sprey, gaz, koku ve buhar gibi kirleticilerin canlı varlıklara zarar verebileceği gibi cansız varlıklara da zarar verebilmektedir.proje yerinde hava kalitesi ölçümü yapılmamıştır. Proje yerine yakın bölgede henüz hava kirletici tesis bulunmadığından hava kalitesinin etkilenmesi söz konusu değildir. Yapılan gözlemlerde proje yerinde hava, su ve toprak kirliliği izleri görülmemiş ve hissedilmemiştir. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 53

BÖLÜM IV: PROJENĠN ÖNEMLĠ ÇEVRESEL ETKĠLERĠ VE ALINACAK ÖNLEMLER IV.1. Arazinin Hazırlanmasında Yapılacak ĠĢler Kapsamında Nerelerde, Ne Miktarda ve Ne Kadar Alanda Hafriyat Yapılacağı, Alınacak Önlemler Genel olarak yapılan çalışmalar sonucunda ilgili bölgenin genel topoğrafik haritaları hazırlanmış olup buralardan da görülebileceği gibi hafriyattan dolayı herhangi fazla bir malzemenin birikmesi söz konusu değildir. Eş yükselti eğrilerinden anlaşıldığı gibi bir miktar zemin düzeltme maksatlı hafriyat yapılabilecek olabilmesi durumunda bile bu malzemenin arazi içerisinde dolma yarma hacimleri biribirini dengeleyecek durumdadır. İlgili proje düzenlenmesi sırasında bir miktar denizde dolgu yapmak suretiyle burada bir platforum oluşturulacaktır. Bunu yapabilmek için de gerekli batımetrik haritalar hazırlanmış olup, Ek 9 da sunulmuştur. Batımetrik haritalardan deniz tabanının topoğrafik durumu ve derinliği de öğrenilmiş bulunmaktadır. Alanda yapılan zemin incelemesi neticesinde, yapılması planlanan tanklar için 1.8 m temel derinliği öngörülmüştür. Proje alanında, buna göre yapılması planlanan tankların temel kazısında 113.045 m³ lük toprağın hafriyatı gerçekleştirilecektir. Hafriyat çalışmaları neticesinde elde edilecek malzeme proje alanında çevre düzenleme çalışmalarında değerlendirilecek, fazla hafriyat malzemesi ise Kıyı ile deniz arasındaki bölgede eğim kazanılabilmesi için kullanılacaktır. Hafriyat çalışmaları sırasında hafriyat malzemesinin kazılması, yüklenmesi, taşınması ve depolanması sırasında toz emisyonu oluşumu söz konusudur. Tesiste oluşacak toz emisyonunu indirgemek için önlemler alınacaktır. Bu önlemler; Alandaki yollar düzenli olarak sulanması; Malzeme savrulma yapılmadan boşaltma ve doldurma işlemleri yapılması; Kamyonların ve diğer taşıyıcıların üzerleri branda ile kapatılması; ve depolanan malzeme nemli tutulmasıdır. IV.2. Hafriyat Artığı Toprak, TaĢ, Kum vb. Maddelerin Nerelere TaĢınacakları, Nerelerde Depolanacakları veya Hangi Amaçlar Ġçin Kullanılacakları, Dolgu Ġçin Kullanılacaksa Hafriyat ve Dolgu Tabloları Hafriyat çalışmalarında elde edilecek malzemenin bir kısmı arazi düzenleme çalışmaları kapsamında değerlendirilecek, değerlendirilemeyen kısmı ise deniz ile kara arasında kalan bölgenin yeterli eğimi sağlaması için kullanılacaktır. Bu amaçla hafriyat malzemesi, proje sahası içerisinde uygun bir alanda geçici olarak depolanacaktır. Depolama işlemi kesinlikle açıkta yapılmayacak ve depolanan malzemenin oluşturacağı olumsuz etkileri önlemek için malzemenin üzeri iri taneli malzeme veya branda ile kaplanacaktır. Hafriyat sonucu çıkacak olan toprak miktarları aşağıdaki tablodaki gibidir. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 54

Tablo 20. Hafriyat sonucu çıkacak olan toprak miktarları. Kazı bölgesi Miktar Kazı hacmi Toplam hacim 25m Yarıçaplı tank 17 3532.5 60052 20m yarıçaplı tank 18 2260.8 40694 12.5m yarıçaplı tank 6 883.12 5298 Diğer binalar 8 7000 7000 Toplam 113045 7000 metreküp hafriyat arazi düzenleme çalışmalarında kullanılacak, geriye kalan 106000 metreküp toprak ise tamamıyla kıyı ve deniz arasında yeterli eğimin sağlanabilmesi için dolgu malzemesi olarak kullanılacaktır. IV.3. Projenin Yol Açacağı Bitkisel Toprak Kaybı, Projenin Peyzaj Üzerine Etüdleri ve Alınacak Önlemler Faaliyet alanında yapılacak hafriyat ve bitkisel toprak sıyrılmasında bağlı olarak alanda ortadan kalkacak türler, bölgede geniş bir yayılıma sahip olduğundan bu türlerin ortadan kalkması ile tür neslinin tehlikeye düşmesi söz konusu olmayacaktır. Arazinin hazırlanması sırasında oluşacak olan hafriyat artığı toprak, taş, kum ve benzeri maddeler, tesis inşaatı sona erdikten sonra peyzaj işlerinde kullanılacaktır. Alanın peyzaj çalışması yapılırken yörenin doğal vejetasyonuna uygun bitkisel formlar seçilecek ve bakımları düzenli olarak yapılacaktır. Peyzaj işlerinde kullanılacak toprak artması durumunda ise artan bitkisel toprak Büyükkonuk Belediyesinin park ve yeşil alan yeşillendirme çalışmalarında kullanılmak üzere Belediye ye verilecektir. IV.4. Arazinin Hazırlanması ve ĠnĢaat Alanı Ġçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Elden Çıkarılacak Tarım Alanlarının Büyüklüğü, Bunların Arazi Kullanım Kabiliyetleri ve Tarım Ürün Türleri, Civardaki Tarım Alanlarına Olabilecek Etkiler Ve Alınacak Önlemler KKTC de tarım sektörü; bitkisel üretim, hayvancılık ve su ürünleri alt sektörlerinden oluşmaktadır. KKTC de GSYİH in sektörel dağılımı incelendiğinde tarım sektörü 6. sırada olmasına rağmen, istihdam açısından değerlendirildiğinde ortalama toplam çalışanların yaklaşık %17 si tarım sektörünü ilgilendiren işlerde çalışmaktadır. Tarım sektörünün GSYİH ya olan katkısının %39,4 dolayında bulunduğu ve toplam ihracatın %33.9 unu oluşturduğu dikkate alındığında, ülke ekonomisinin büyük bir oranda tarıma dayalı olduğu görülmektedir. 2008 verilerine göre KKTC de kuru ve sulu şartlarda tarım yapılan alanların toplamı 187,000 ha dır. Bu da Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti topraklarının %56 sına tekabül etmektedir. Bunun da 7,080 ha ında sulu tarım yapılmıştır (%7,8). Kuru ve sulu tarım şartlarında yetiştirilen en önemli ürünler, başta hububat olmak üzere sebze ve turunçgillerdir. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 55

KKTC de bugünkü şartlarda tarımsal üretimler önemli olmakla birlikte, gelecekte tarımsal büyüklüklerin sınırlandırılması gerekebilecektir. Başka bir ifade ile, ileriye dönük olmak üzere KKTC bir turizm ülkesi olarak planlanmalıdır. Kendisine yetecek kadar tarımsal alanlar tahsis etmeli ve bu sahalar için sulama projeleri hazırlamalı ve su kaynakları tahsis etmelidir. Asıl hedef, 40-50 yıl sonraki turizm nüfusu da dikkate alınarak içme-kullanma su ihtiyaçları projekte edilmeli ve bulunacak ihtiyaçların nasıl karşılanacağı planlanmalıdır. Kaplıca, Büyükkonuk ve Yedikonuk bölgelerinde toplam tarım alanı 30766 hektardır. Tesisin yapılacağı alan Büyükkonuk Belediyesi sınırları içerisinde olmasına rağmen Girne sıra dağları tarımın yoğun yapıldığı bölge ile tesis arasında yüksek bir sınır oluşturmaktadır. Geriye kalan Kaplıca Bölgesinde ise sadece 2433 hektarlık bir alanda tarım yapılmakta, tarım yapılan araziler ise tesisten 5-6 kilometre uzaklarda bulunmaktadır. Bölgede yoğun orman ve kullanılmayan arazi varlığı göze çarpmaktadır. Kaplıcada 5628, Büyükkonuk ta 6841 ve Yedikonuk ta 7551 hektar orman alanı tesbit edilmiştir. Kaplıca da 9824, Büyükkonuk ta 5765 ve Yedikonuk ta 4441 hektar kullanılmayan arazi vardır. Verilen bu değerler Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığının 2008 yılı istatik ve planlama şubesi verilerinden alınmıştır. Tesis alanının bir kısmı KKTC devleti adına kayıtlı eşdeğer mal yasası kapsamında değerlendirilmekte olup bir kısmı ise hali arazi olarak kullanılmaktadır. Dolayısı ile proje kapsamında arazinin hazırlanması ve inşaat alanı için gerekli arazinin temini amacıyla elden çıkarılacak tarım arazisi bulunmamaktadır. IV.5. Boru Hattı, Depolama Tesisi ve Diğer Ünitelerde Zemin Sızdırmazlığının Sağlanması Ġçin Yapılacak ĠĢlemler, Geçirimsizliği Sağlayacak Malzeme Miktarı, Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri, Nereden Temin Edileceği ve Rezerv Kapasitesi Proje kapsamında yapılacak tüm inşaatlarda sızdırmazlık ilk dikkate alınacak husus olup, tüm planlamalar bu çerçevede yürütülmüştür. Tesiste kullanılacak depolama tanklarının boyutarı 3.000 m 3 ile 50.000 m 3 arasında değişecek olup, aşağıda izah edilen ve Avrupa da da ayni şekilde yapılan uygulama ile tesiste sıfır sızdırma hedeflenmektedir. Tankların imalatı yabancı ülkelerde yapılacak ve burada sadece montajları yapılacaktır. Montajlama esnasında kaynak, kesme, kumlama ve havalandırma gibi işlemler yapılacaktır. İlgili depoların imalatı takriben 6 aya ve monteleri de 1 yıl olarak hesaplanmaktadır. Bu bağlamda depolama tesisinde her tank, betonarme temel üzerine monte edilmiş, saç plaka ve asfalt kaplama ile taban sızdırmazlığı sağlanacaktır. Dolum tankları etrafı beton çevre duvarıyla emniyet altına alınacaktır. Depolama işlemine geçilmeden tankların içerisi su ile doldurularak test edilecektir. Depolama tanklarında kaçaklar veya henüz terleme aşamasındaki sızıntılar gözden geçirilecektir. Böylece ekonomik kayıplar, personelin maruz kalacağı kazalar, yer altı veya yerüstü sularının kirlenmesi ve çevredeki diğer donatımın hasar olasılıkları önlenecektir. Tankta kaçaklar genellikle korozyondan ileri gelse de iyi kaynatılmamış veya perçinlenmemiş eklerden, dişli veya contalı boru bağlantılarından, kapakların oturma yüzeylerinden, kaynak dikişlerindeki veya çelik cidardaki çatlaklardan da kaçaklar meydana gelebilir. Çatlak oluşumunun pek çok sebebi arasında sıkça rastlananlar şöyle sıralanabilir: Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 56

1- Kaynağın hatalı yapılışı 2- Eklentilerin (fittings) çevresinde gerilme yığılması 3- Gövde üzerindeki deliklerin çevresinde yeterince takviye edilmemesi 4- Zeminin oturmasından veya toprak hareketlerinden doğan gerilmeler 5- Titreşim 6- Kötü tamir Çatlağın en sık rastlanabileceği yerler şöyle sıralanabilir: a- Gövde - taban titreşimi b- Nozulların ve adam giriş deliklerinin çevresi c- Perçin delikleri d- Konsolları gövdeye bağlayan kaynakların çevresi e- Genel olarak kaynak dikişleri Bu sayılanlar arasında özellikle ilki, yani gövdeyi taban çevresindeki sınır levhalarına bağlayan kaynak dikişinin durumu kritiktir. Zira büyük ya da sıcaklığı nispeten yüksek olan tanklarda bu nokta bir plastik menteşe gibi çalışır. Bunu önlemek için; kalınlığı artırmak, köşe kaynağı yerine alın kaynağı yapmak, taban çevresini ayrı bir levha ile halka şeklinde dönmek gibi önlemler alınacaktır. Nitekim, tüm bu önlemler dünyada kabul gören API 650 (Welded Tanks for Oil Storage) standartında yüksek gerilmeli tanklar ve yüksek sıcaklıklarda çalısan büyük boyutlu tanklar için bu önlemlerin hepsine yer verilmiştir. Kurulacak olan tesiste ise ülkemizde bu konu ile ilgili bir standart olmadığından dolayı API 650 standartına uyulacaktır. Depolama tanklarının teknik kontrolü (insception) genellikle onların hali hazır durumlarını, yıpranma hızlarını ve yıpranma nedenlerini ortaya koymak gayesiyle yapılır. Bunların bilinmesi aşağıdaki amaçların veya önlemlerin gerçekleştirilebilmesi için şarttır: 1- Yangın olasılığını azaltmak ve dolayısı ile depolama kapasitesi kaybını önlemek 2- Güvenli çalışma koşullarını sürdürmek 3- Tamir etmek; ya da tamir veya yenileme zamanını belirlemek 4- Yıpranmayı durdurmak veya yavaşlatmak 5- Yer altı suyunun, çevredeki akarsuların, denizlerin ve havanın hidrokarbonlarla ve kimyasallarla kirlenmesini önlemek Çelik depolama tanklarını ve aksesuarını yıprandıran başlıca sebep korozyondur. Dolayısı ile korozyonu algılamak ve mertebesini ölçmek tank kontrolünün temel hedefidir. Yardımcı donanım muntazam aralarla kontrol edilerek düzgün çalışır hallerini ve tankın korunmasında kendilerinden beklenen işlevi kusursuz sürdürdüklerinde emin olunmalıdır. Depolama Tanklarının hangi sıklıkla kontrol edileceği aşağıdaki faktörlere göre belirlenir. 1- Depolanan malın niteliği 2- Gözle yapılan bakım kontrollerin verdiği izlenim 3- Tankın kontrol için işletmeden alıkonulabilme olanağı 4- Mevcut korozyon payları ve korozyon hızları 5- Daha önceki kontrollerde belirlenen durum 6- Yapım ve tamir yöntemleri ve malzemeleri 7- Tankın tesis içindeki konumu Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 57

8- Bir arıza halinde hava ve su kirlemesi riskinin mertebesi 9- Yasal zorunluluklar Bir tankın içten ve dıştan ayrıntılı kontrolleri arasındaki zaman fasılası onun geçmişine bakılarak kararlaştırılır. Bir tankta diğerlerinden daha sık kontrolü gerektiren özel sebepler varsa onlara da uyulacaktır. İşletme koşullarının fazla korozif olmaması durumunda kontroller seyrekleştirilebilir. Aksine koşullar korozif ise kontroller sıklaştırılacaktır. Teknik kontrol sıklığının korozyon hızının gerektirdiği biçimde programlanabilmesi ancak tanka ait tüm verilerin elde bulunması ile mümkündür. Tesiste tanklara ait kayıtlar tam ve kesintisiz yapılacaktır. Tanklar seçilirken korozyona karşı dayanıklı olması için standartlara uygun et kalınlıkları seçilecek ve tankların içi kumlanarak epoksi boya ile kaplanacaktır. Tankın içinin korozyona uğrama süresi dış kısmının korozyona uğrama süresinden uzun olacaktır. Tesiste tankların et kalınlıkları ve içerisinde yapılacak kumlama, epoksi boya gibi işlemler dikkate alındığında dış yüzeyinin korozyona uğrama süresi minimum 10 yıl olacaktır. İç kısmı ise daha uzun sürecektir. Tankın dış yüzeyinde olacak korozyon gözle tespit edilebilmektedir. Tesiste bulunacak pompa ve diğer makinelerle birlikte tanklarda haftada bir kez kontrol mühendisi tarafından gözlenecektir. İç kısmı ise yılda bir tankların içinin temizlenmesi sırasında kontrol edilecek ve gerektiği takdirde kumlama ve epoksi boya ile yenilecektir. Tesis içerisinde döşenecek boru hatlarında sızıntıların önlenmesi için kaynak yerlerinin röntgen filmleri çekilecek ayrıca montaj sırasında her bir borunun her iki tarafı üç sıra kaynak ile kapatılıp have ve su ile basınç testine tabi tutulacaktır. Kaynak yerleri polietilen malzeme ile tekrar izole edilecektir. Kullanılacak boru akaryakıt taşımacılığı için uygun özelliklerde imal edilecek olup satıcı firma garantisi bulunacaktır. Boru hattına basınç deneyi uygulanacaktır. Döşenecek hattın malzemesi işletme koşullarına göre seçilecektir. Bu seçimde aynı veya benzer koşullar altında çalışan hatlarda kazanılmış deneyimden de istifade edilecektir. Malzeme ve imalatın şartnamelere ve ilgili standartlara uygunluğu da kontrol edilecektir. Depolama tesisinin zemin sızdırmazlığı için Jet grouting metodu ile zemine beton enjeksiyonu yapılacaktır. Jet grouting metodu basit tarifiyle yüksek basınçla püskürtülen bağlayıcı madde ile zeminin karıştırlımasıdır. Jet grout kolonu 400-500 bar basınçla püskürtülen su ve çimento karışımının zeminin boşluklarını doldurup sıkıştırlıması suretiyle elde edilir. Bu metod ana işlev olarak zeminin mekanik mukavemet değerlerini ve elastisite modülünü arttırarak geçirgenliği azaltmayı hedefler. Gevşek granüler zeminlerde JET1 yöntemi geniş uygulama alanı bulurken kohezyonlu katı zeminlerde daha özel bir teknik olan JET2 yöntemini uygulamak daha başarılı sonuçlar vermektedir. Bu yöntem ile imal edilen jet grout yapılar kinetik enerjinin sürtünme kayıpları azaltılarak JET1 yöntemine oranla 60-80% daha büyük çaplı jet grout kolonlar oluştururlar. Jet grout metodunun temel özelliklerinden bir tanesi donatısız olarak imal edilmesi ve bina temellerine veya radye plağı ile bir bağlantısı olmamasıdır. Gerçekleştirilecek olan zemin testleri sonucunda jet grouting için bir diğer alternatif ise ilgili tank yapım firmalarından alınan bilgi doğrultusunda: GRE (Glassfibre reinforced cocrete epoxy) yöntemini kullanmaktır. GRE bir tür betonarme betonu olup içeriğinde epoxi malzemesi bulundurmaktadır. Bu standartlar tamamen NEN 14015 Avrupa ve PGS 29 standartlarında olup kimyasal malzeme ithal edilip profesyonel yapımcı firmaların Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 58

uygulama sistemlerine bağlı olarak betonarme betonuna belli orantılarda katılmak suretiyle sızdırmazlığın temini sağlanmaktadır. IV.6. TaĢkın Önleme Ve Drenaj Ġle Ġlgili ĠĢlemler, Alınacak Drenaj Önlemleri Tesis alanının olası yerüstü sularından etkilenmemesi için parsel etrafında drenaj kanalları yapılacaktır. Tesis alanında yeraltı suyu hareketi mevsimsel olarak değişeceginden ve yüzey sularının yapı temeli, temel zemini etkileyeceği düşünülerek sahada oturtulacak yapıların çevresi drene edilerek yüzey sularının toplanması ve saha dışına nakledilmesi veya bir depoda toplanması sağlanacaktır. Tesis havza alanı küçük havza tanımında ve tüm havza bitki örtüsü ile kaplı olduğundan dolayı geciktirilmiş yüzey akımlarının taşkın oluşturması çok düşük olasılıklardadır. Havzanın doğu ve batı sınırlarından geçen iki adet dere yatağı bölgede biriken suları rahatlıkla denize kadar ulaştırabilecektir. Söz konusu drenaj kanalları, sulamadan ve yağıştan dönen suları tahliye etmek amacıyla 10 yılda oluşabilecek maksimum debileri deşarj etmek ve taban suyunu düşürmek amacıyla planlanacaktır. Söz konusu projeden kaynaklı bu kanalda herhangi bir taşkın olması durumunda faaliyet sahibi gerekli sorumlulukları üstlenecektir. Yağmur sularına akaryakıt karışması ya da sızması durumunda kanalda toplanan sular bir kontrol vanası yardımıyla slop tankına, slop tankından da seperatöre gönderilecektir. Seperatör çıkış suları ise tesiste bulunacak kimyasal arıtma tesisine gönderilecektir. IV.7. Proje Kapsamında, ĠnĢaat ve ĠĢletme Döneminde Su Temini Sistemi Planı, Suyun Nereden Temin Edileceği, Suyun Temin Edileceği Kaynaklardan Alınacak Su Miktarı ve Bu Suların Kullanım Amaçlarına Göre Miktarları, Proje Kapsamında OluĢacak Atıksuların Cins ve Miktarları, Hangi Ünitelerden Kaynaklanacakları, Fiziksel, Kimyasal ve Bakteriyolojik Özellikleri, Hangi ĠĢlemlerde Ne Oranda Bertaraf Edileceği, Mevcut Arıtma Tesisinin Özellikleri, ĠĢ Akım ġeması, Arıtma Tesisinin YerleĢim Planında Gösterimi, Arıtılan Suyun Hangi Alıcı Ortama Nasıl DeĢarj Edileceği, Arıtım Sonucu UlaĢılacak Değerler, Arıtma Tesisi Verimi Su Temini ve Suyun Kullanımı İnşaat aşamasında su; - Tozumanın önlenmesi amaçlı spreyleme suyu - Çalışacak personel için içme-kullanma suyu olarak ihtiyaç duyulacaktır. Proje kapsamında inşaat aşamasında gerekli kullanım suyu temini civardaki faal kuyulardan tankerlerle sağlanacaktır. İnşaat sırasında çalışacak işçi ve personelin içmesuyu ihtiyacı ise yerel piyasada yer alan hazır su üreticilerinden tedarik edilecektir. Spreyleme Suyu İhtiyacı: İnşaat aşamasında tozlanmayı önlemek için yapılacak spreyleme çalışmalarında kullanılacak olan su miktarı kesin olarak belirlenememekle birlikte, hafriyat yapılacak alanlarda ve hafriyat malzemesinin döküleceği alanlarda toprak üst tabaka örtüsünün %10 Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 59

nemli kalmasını sağlayacak şekilde günlük ortalama 10.000 lt (10 m 3 /gün) su tüketiminin olacağı öngörülmektedir. Personel Su İhtiyacı: Tesisin inşaatı aşamasında günde ortalama 350 işçi ve teknik elemanın çalışacağı göz önünde bulundurulursa ve kişi başına günlük su ihtiyacının 150 lt olduğu düşünülürse, günlük su ihtiyacı; 350 kişi x 150 lt/(gün-kişi) = 52,500 lt /gün = 52.5 m 3 / gün, olacaktır. Tesisin arazi hazırlık ve inşaat aşamalarında gerekli olacak günlük su ihtiyacı toplam 62.5 m 3 olarak hesaplanmıştır. Tesisin işletilmesi aşamasında su; - Personelin kullanımında, - Tesis faaliyetlerinin gerçekleştirilmesinde ve - Yangın tehlikesine karşı ihtiyaç duyulacak olup, Büyükkonuk Belediyesi nden temin edilecektir. Belediye den sağlanacak suyun içme suyu kalitesinde olmaması durumunda ise personelin içme suyu ihtiyacı yerel piyasada yer alan hazır su üreticilerinden tedarik edilecektir. Personel Su İhtiyacı: Tesisin işletilmesi aşamasında çalışacak personel sayısı 295 kişi olup, hesaplamalarda kişi başına günlük ortalama su ihtiyacı 150 litre kabul edilmiştir. Buna göre: Kullanma suyu ihtiyacı = kişi x ortalama su tüketimi = 295 kişi x 150 lt/gün- kişi = 44,250 lt/gün (~45 m 3 /gün) olarak hesaplanmıştır. Tesis Faaliyetlerinin Gerçekleştirilmesinde Duyulacak Su İhtiyacı: Proje kapsamında tesis sahasında belirli periyotlarda tank temizlikleri yapılacak olup, bu işlemler için ortalama 50m 3 su kullanımı söz konusu olacaktır. Yangın Suyu: Tesiste olası yangınlarda gerekli müdahalelerde bulunabilmek amacıyla, ilk işlem olarak kullanılmak üzere her zaman yedekde 4000 m 3 tatlı su bulundurulacak ve akabinde otomatik olarak devreye girecek yangın söndürme köpüklerine ilaveten gerek duyulması halinde deniz suyu kullanılacak olup, bu su 2 adet dikey pompa ile ile sağlanacaktır. Tesiste herhangi bir üretim yapılmayacağından, yukarıda belirtilen su ihtiyaçları dışında bir proses suyu ihtiyacı söz konusu değildir. Bu bağlamda tesisin işletme dönemi su kullanım miktarı; - yaklaşık 45 m 3 /gün personel ihtiyacı, - 4000 m 3 yangı suyu ihtiyacı ve - yılda yada 6 ayda bir 50 m 3 temizlik suyu ndan ibaret olacaktır. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 60

Atıksular ve DeĢarj Yöntemleri İnşaat aşamasında oluşacak atıksular; Projenin inşaatı sırasında atıksu, çalışacak personelin içme ve kullanma suyundan oluşacaktır. Günde ortalama 50 işçi ve teknik elemanın çalışacağı göz önünde bulundurulursa ve kişi başına günlük su tüketiminin kişi başına 15 lt/gün olduğu düşünülürse, (bu miktarın % 85 inin atıksu olarak geri döndüğü varsayımı ile) oluşacak atıksu miktarı; 350 kişi x 150 lt/(gün-kişi) x 0.85 = 44625 lt /gün = 44,63 m 3 / gün olacaktır. Evsel nitelikli atık suların kirlilik parametreleri ise aşağıda Tablo 21 de verildiği gibi kabul edilmiştir. Evsel atıksu niteliğinde olan bu sular emici kuyu vasıtası ile bertaraf edilecektir. Dolması halinde proje sahibi tarafından vidanjörle alınıp belediyenin göstereceği deşarj noktasına götürülmesi sağlanacaktır. İnşaat aşamasında kullanılacak spreyleme suyu buharlaşacağı için atıksu olarak geri dönmesi söz konusu olmayacağından, bu aşamada yukarıda belirtilenler dışında herhangi bir atıksu oluşumu söz konusu değildir. İşletme aşamasında oluşacak atıksular; - Personelin kullanımından oluşacak olan evsel nitelikli atıksular, - Tesiste çeşitli nedenlerle spesifikasyonu bozulan ürünler, depolama sahasındaki tanklardan sızma ve dökülme nedeniyle akaryakıt karışmış yağmur suları ve tankların temizliği esnasında yıkama sonucu oluşan tank dibi suyunu içeren akaryakıt içerikli proses atıksularıdır. Evsel Nitelikli Atıksular; Tesisin işletilmesi aşamasında personel ihtiyaçlarını karşılamak için gerekli olan su miktarı yukarıda yaklaşık 45 m 3 /gün olarak hesaplanmıştır. Tesiste çalışacak olan personelin içme ve kullanma amaçlı su tüketimi aşağıda hesaplanmış olup, oluşan atıksu evsel nitelikli atıksu özelliğinde olacaktır. Bu miktarın, bu amaçla tüketilen suyun %85 i olacağı kabul edilmiştir. Buna göre; Tesiste personelin kullanımı sonucu oluşacak toplam evsel nitelikli atıksu miktarı: 45 m 3 /gün * 0.85 = 38.25 m 3 /gün dür. Evsel nitelikli atık suların kirlilik parametreleri ise aşağıda verildiği gibi kabul edilmiştir: Tablo 21: Evsel nitelikli atık suların kirlilik parametreleri. Parametre Evsel Nitelikli Atıksu Biyokimyasal Oksijen İhtiyacı 200 mg/lt (BOİ 5 ) Kimyasal Oksijen İhtiyacı (KOİ) 500 mg/lt Askıda Katı Madde (AKM) 200 mg/lt Azot 40 Fosfor 10 ph 7.5 Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 61

Personel kullanımı sonucu oluşacak yaklaşık 38.5 m 3 /gün olan evsel nitelikli atıksuyun paket biyolojik arıtma ile arıtılıp sulama suyu kriterlerine uygun kalitede olması sağlanarak, bitki sulamada kullanılması doğru olacaktır. Arıtma tesislerinin yeri proje sınırından en az 5 metere geride, komşu parselleri rahatsız etmeyecek şekilde, en uygun noktada seçilecektir. Bunların yanısıra toplayıcı sistemin cazibeyle akışına imkan verecek en uygun kotta olmasına dikkat edilecektir. Arıtma tesisinin yerini ve toplayıcı sistemi gösteren çizim Ek 1 de yer alan vaziyet planı nda gösterilmiştir. Kurulacak evsel nitelikli atık su arıtma tesisinin akım diyagramı aşağıda gösterilmiştir. ġekil 9: Paket Evsel Nitelikli Atıksu Arıtma Akım ġeması. Oluşan atıksular Doldur-Boşalt aktif çamur yöntemi ile çalışacak olan atıksu arıtma tesisinde arıtılacaktır. Bu tesiste bulunacak olan havalandırma ve çökeltim havuzunun tabanı difüzörler ile kaplanmıştır. Burada atıksu içerisine oksijen verilmesi suretiyle mikroorganizmaların gelişmesi ve atık su içerisindeki kirletici organik maddelerin bu mikroorganizmalar tarafından karbondioksit ve suya dönüştürülmesi temin edilir. Böylece atıksuyun arıtılma prosesi gerçekleşmiş olur. Sistemin ihtiyaç duyduğu oksijen, blower vasıtasıyla sağlanır. Blower ın çalışması sistem otomasyonu içerisinde operatör tarafından elektrik kontrol panosu üzerinden programlanabilecek ve gün içerisinde istenilen süre kadar bir havalandırma işlemi gerçekleştirilecektir. Havalandırma havuzlarında % 95 lik bir BOİ giderme verimi gerçekleşebilecektir. Havalandırma ve çökeltme havuzunda atıksu içerisinde oluşan aktif çamur çökelerek havuzun tabanında birikirken, arıtılan duru su havuz yüzeyinde bulunan savaklardan kendi cazibesi ile temiz su deposuna geçecek; Klor depo tankı ve bir dozaj pompası yardımıyla arıtılmış suya hipoklorit çözeltisi ile klor verilerek arıtılan suyun dezenfektasyonu temin Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 62

edilecek ve yeşil alanların sulanmasında kullanılmak üzere tertiary sistem ünitesinden geçirilecektir. Klor, bir klor hazırlama ve saklama tankında muhafaza edilecektir. Biyolojik arıtmadan çıkan çıkış suyu kalitesi aşağıda verilen 21/97 sayılı KKTC Çevre Yasası standartlarını sağlayacaktır. Tablo 22: 21/97 Sayılı KKTC çevre yasası standartları. PARAMETRE BİRİM KOMPOZİT NUMUNE 2 SAATLİK KOMPOZİT NUMUNE 24 SAATLİK Biyokimyasal Oksijen İhtiyacı (mg/l) 50 45 (BOİ5) Kimyasal Oksijen İhtiyacı (KOİ) (mg/l) 180 120 Askıda Katı Madde (AKM) (mg/l) 70 45 Ph 6-9 6-9 Biyolojik arıtm sonucu oluşacak olan arıtılmış suyun Şekil 10 da belirtilen Tertiary (üçüncül) arıtma sistemine tabi tutulduktan sonra sulama amaçlı kullanımı tasarlanmaktadır. Bu bağlamda, Tertiary sistemde omnifiltrasyon (OFSY) teknolojisi kullanılacaktır. Şekil 10 da akış şeması verilen OFYS ile ileri arıtım yapılarak çıkış suyunun kalitesi artırılacaktır. ġekil 10: OFYS Proses AkıĢ Diagramı İleri arıtma sonucunda elde edilen tekrar kullanım suyu parametrelerinin limit değerleri Çevre Koruma Dairesi nin sağladığı şekilde aşağıda verildiği gibidir. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 63

Tablo 23: Ġleri arıtma çıkıģ suyu parametreleri. Parametre Birim Kompozit Numune 2 Saatlik Kompozit Numune 24 Saatlik BOİ5 mg/lt 15-20 >10 KOİ mg/lt 40-50 >20 AKM mg/lt 40-60 5-10 Bulanıklık (NTU) 6-12 1-2 Toplam Koliforms 500,000 4,200,000 1-28 (CFU) Fecal Koliforms 230,000 2,200,000 1-10 (CFU) Streptococci (CFU) 40,000 760,000 0-4 Arıtılmış atık su bahçe sulamada kullanılacaktır. Sezona bağlı olarak İhtiyaç duyulmaması yada fazla olması durumunda bir depolama tankında biriktirilecek ve vidanjörle Büyükkonuk Belediyesi nin göstereceği deşarj noktalarına taşınacaktır. Sistemde zamanla oluşacak atık çamurlar vidanjör vasıtası ile uzaklaştırılacaktır. Proses Atıksuları; Tesiste çesitli nedenlerle spesifikasyonu bozulan ürünler, depolama sahasındaki tanklardan sızma ve dökülme nedeniyle akaryakıt karışmış yağmur suları ve tank temizlik sonucunda oluşan tank dibi su-ürün karışımı proses kaynaklı sıvı atıklardır. Proses atıksularının çözünmüş oksijen konsantrasyonu oldukça düşüktür ve yoğunluk farkından dolayı akaryakıt ürünleri suyun üzerini kaplar. Tesiste meydana gelecek proses atıksuyu miktarı tam olarak bilinememektedir. Çünkü yağmur sularının kirlenmesi, akaryakıt karışımı ve sızıntı durumlarında mümkün olacaktır. Ancak, Tesiste işletme aşamasında oluşacak proses kaynaklı atıksuların (maksimum) tahmini miktarı 50 m 3 /gün olacağı öngörülmektedir. (Tank temizlikleri yılda bir ya da 2 kez yapılacaktır) Proses kaynaklı sıvı atıklar tesiste yer alan slop tankına alınarak burada yoğunluk farkından dolayı yüzeye toplanan ürünler ürün tankına, tank dibinde toplanan sular ise tesiste yer alacak olan seperatöre gönderilecektir. Separatörde yoğunluk farkının etkisiyle ürün-su karışımı birbirinden ayrılacaktır. Seperatörden çıkan ürünler ürün tankına, atıksular ise tesiste yapılacak olan paket endüstriyel atıksu arıtma tesisine gönderilecektir. Ürün tankına alınan atıklar rafine edilmek üzere geri gönderilecektir. Seperatör Seperatör, su ürün karışımı atıksuyun birbirinden ayrılması için kullanılacaktır. Seperatör filtresinin giriş bölmesine teğet giren su ve içindeki petrol ve petrol türevi ürünleri hızlı bir dönme hareketinin oluşturduğu santrifüj kuvvet sayesinde birbirinden ayrılır. Yoğunluğu sudan az olan petrol ve türevleri çeper boyunca asağıya düşer ve toplama haznesinde toplanır. Petrol ve türevlerinden ayrıştırılmış olan su, filtreden dışarı çıkar. Seperatörde toplanan ürün ise motorin tankına %0,3 oranında ilave edilecektir. Tesiste 5 m 3 /h kapasiteli seperatör kullanılması planlanmaktadır. Petrol ve türevlerinden ayrıştırılmış olan su, tesiste kurulacak paket endüstriyel (kimyasal) arıtma tesisine verilecektir. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 64

ġekil 11: Seperatör çalıģma sistemi Endüstriyel atıksu arıtma sistemi sistemin akış şeması aşağıdaki gibidir. ġekil 12: Paket Kimyasal Atıksu Arıtma Akım ġeması. 1.Kimyasal Arıtma Sistemi Söz konusu tesiste, projenin fazları da düşünülerek 75 m 3 /gün kapasiteli endüstriyel nitelikli atıksu tesisi kurulması planlanmaktadır. Bahse konu tesis için önerilen arıtma tesisi üniteleri aşağıda verilmiştir. 1.1.Ön Dengeleme Sistemi Teknik Özellikleri Seperatörden gelecek olan endüstriyel nitelikli atıksu bu haznede toplanacaktır. Otomatik seviye kontrollü besleme pompası ile koagülasyon ünitesine iletilecektir. 1.2.Kimyasal Madde Hazırlama ve Dozlama Sistemi Teknik Özellikleri Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 65

Arıtma işleminde kullanılacak koagülant ve flokülant maddeler çözelti halinde karıştırma tankında hazırlanacak ve dozlama pompası vasıtasıyla dozlanacaktır. 1.3.Koagülasyon Ünitesi Teknik Özellikleri Kimyasallar bu hazneye dozlanacak ve karıştırılarak atıksu ile reaksiyona girmesi sağlanacaktır. Koagülant maddeler dozlanıp karıştırma yapıldığında atıksuda kirleticiler yumak haline getirilecektir. Kaogülant dozlaması, ph kontrollü de yapılacak olmasından dolayı hem atıksuyun çıkış ph si kontrol altına alınmış olacak hem de kimyasal madde sarfiyatı sürekli olarak kontrol altına alınmış olacaktır. 1.4.Flokülasyon Ünitesi Teknik Özellikleri Flokülasyon Ünitesi yavaş karıştırılarak yumakların birleşmesi ve hızla çökelebilen flokların oluşması sağlanacaktır. Yavas karıştırma; ünite bünyesindeki mekanik karıştırıcı ile sağlanır. Polielektrolit de bu hazneye dozlanarak yumakların oluşumuna hız verilecektir. 1.5 Çökeltme Ünitesi Teknik Özellikleri Çökeltme Ünitesine gelen atıksu sıvı katı ayrıştırma işlemine tabi tutulacaktır. Flokülasyon ünitesinden gelen ve içerisinde çökelebilen flokların oluştuğu atıksu ayrışarak katı partiküller çökeltme havuzu tabanındaki konik tabana çökecek ve kimyasal olarak arıtılmış temiz su havuz yüzeyindeki savaktan savaklanarak arıtılmış su deposuna iletilecektir. 1.6. Filtrasyon Arıtılmış su son olarak Multi Filtrasyon ünitesinden geçirilecektir. 1.7. Çamur Susuzlaştırma Sistemi Sistemde oluşan fazla çamur çöketme havuzu tabanına çamur sartlandırma haznesinde toplanacak çamur şartlandırma haznesine çamura poli ünitesinden uygulanacak olan polielektrolit ile birlikte sartlandırma tankında isleme tabii tutulacak ve bu islem sonucunda çamur suyunu bırakarak daha büyük floklar halini alacaktır. Sartlandırılan çamur filtre pres besleme pompası vasıtası ile filtre prese basılacaktır. Dayanıklı çelik yapıdan oluşan filtre presin baslangıç ve çıkış yapıları arasında bulunan plakalar kumaş filtre ile giydirildikten sonra basınç uygulanarak sıkıştırılarak aralıksız sıralanması sağlanır. Çamurun filtre prese giriş kısmından pompalanması ile çamur hidrolik basınçla itilerek plakaların arasında kalan boşluk kısmında (chamber) birikmekte, bezden geçip filtrelenmiş sıvı kısım ise kanal sistemi ile toplanmaktadır. Zamanla arada kalan boşluğun çamurla dolması ile sıkıştırma için gerekli basınç artmaktadır. Akış hızının düşmesi ve minimum seviyeye inmesi ile filtrasyon periyodu sona ermekte plakalar açılarak oluşan kekler boşaltılmaktadır. İstenen kek konsantrasyonun sağlanabilmesi için pompa basıncı ve akış hızı, filtre bezinin tipi ve çamur karakteristiğinin tümü beraber ele alınarak değerlendirilmelidir. Kek kalınlığı çamurun özelliğine göre 20-35 mm kalınlığında olabilmektedir. Arıtma Tesisinden kaynaklı çamur arıtma tesisi yanında yapılacak betonarme zeminle sızdırmasızlığı sağlanmış alanda depolanacaktır. Arıtma tesisinden kaynaklı çamurun analizleri yaptırılıp tehlikeli atık olması durumunda tehlikeli atıklar kapsamında değerlendirilip Bölüm IV.11 de belirtildiği gibi bertaraf edilecektir. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 66

Petrol Sanayi Arıtma tesisinden çıkan suların kalitesi ile ilgili KKTC yasa ve tüzüklerinde herhangi bir standart bulunmadığından dolayı, mevcut tüzükler oluşturulana kadar, Büyükkonuk Belediyesi nce başka türlü belirtilmedikçe bu tesiste TC Arıtma tesisi çıkan suyu kalitesi 31.12.2004 tarihli ve 25687 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 11.2. Sektör. Petrol Sanayi (Petrol Dolum Tesisleri ve Benzerleri) için verilen sınır değerleri alınacaktır. Su Kirliligi Kontrol Yönetmeliği Tablo 11.2 için verilen sınır değerleri aşağıdaki tabloda verilmektedir. Tablo 24: Proses Atıksuyu Arıtıma ÇıkıĢ Suyu Parametreleri Sınır Değerleri. Tesiste yangın suyu kullanımından kaynaklı atıksu oluşumu söz konusu olmayacağından, tesiste yukarıda belirtilenler dışında herhangi bir atıksu oluşumu söz konusu değildir. Arıtma tesislerinin konumu Ek 1 de yer alan vaziyet planında belirtildiği gibidir. IV.8. Deniz Yoluyla Gemilerle Getirilecek Ürünlerin ġamandıradan Çekilmesi Esnasında Ve Gemilerden Çıkabilecek Olası Yakıt, Yağ Gibi Kimyasal Kirleticilere KarĢı Alınacak Tedbirler (Sızıntı), Gemilerden Kaynaklanacak Atıkların Alınması ve Bertarafına ĠliĢkin Tedbirler, Atıkların Transferi Sırasında OluĢabilecek Acil Durumlara Müdahale Yöntemleri, Proje Alanındaki Muhtemel Kazaların Önlenmesi Açısından Güvenli YanaĢması Ve Ayrılma Manevralarının, Gemi Boyutu ve DeğiĢen Meteorolojik ġartlar Gibi Unsurların Göz Önünde Bulundurulduğu Bilgisayarlı Simülasyon ÇalıĢması ile Ġspatlanması Deniz yoluyla ürünlerin getirilmesi sırasında gemilerden olası yakıt, yağ gibi kimyasal kirleticilerin denize sızmaması için dikkat edilecektir. Sızma olduğu takdirde, şu anda dünyada uygulanan oil barier sistemi uygulanacak olup, sızma olan bölgeye bariyer içerisinde kalan kirlilik yaratacak yakıt, yağ gibi kimyasallar yüzer plastik tanklara hapsedilerek tekrardan emilimi ve bunların gemilere iade edilerek refinasyon için geriye gönderilmesi sağlanacaktır. Ayrıca gemiden sızma olan bölge hemen onarılarak sızmanın kaynağı kesilecektir. Bariyer içerisinde alınan bu atıklar, mevcut yasal düzenlemelere uygun olarak bertaraf edilecektir. Tesiste şamandıra olmayacak olup, iskeleye yanaşacak olan gemilerden hiçbir sekilde sıvı veya katı atık alınmayacaktır. İskeleye yanaşan ve iskeleden ayrılacak olan gemilerin herhangi bir deniz kazasına karşı gemi kaptanları gerekli önlemleri alacaktır. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 67

IV.9. ġamandıra Sistemi ve Deniz Ġçi Boru Hattı ile Deniz Ortamında Su Sirkülasyonunda ve Mevcut Canlı Dağılımında Olası DeğiĢimler, Deniz Ekosistemi Hakkında Bilgi, Planlanan Kullanımdan Nasıl Etkileneceği ve Alınacak Önlemler Proje kapsamında şamandıra sistemi ve deniz içi boru hattı kullanılmayacaktır. Dolayısı ile deniz ortamında su sirkülasyonunda ve mevcut canlı dağılımında herhangi bir değişim veya deniz ekosisteminde farklılıklar beklenmemektedir. Bahse konu proje alanı içindeki denizsuyunun dalga yönü, akış hızı, deniz hareketleri ve benzeri bilgilerin araştırıldığı bilimsel bir rapor niteliğinde olan deniz araştırmalaru raporu Ek 12 de sunulmuştur. IV.10. Deniz Alanının Balıkçılık Açısından Değerlendirilmesinin Yapılması, Ekonomik ve Sosyal Yönden Bu Alanda Av Yapan Balıkçı Kitlesine Olabilecek Etkiler Faaliyet alanının bulunduğu bölgede var oaln Kaplıca köylüleri tarafından civar deniz bölgelerinde balıkçılık yapılmaktadır. Genellikle Kıbrıs Akdeniz kıyılarında 8 adet kıkırdaklı, 74 adet ise kemikli balık, 4 adet karides ve 14 adet kafadanbacaklı türü saptanmıştır. Kemikli balıklardan sardalya, tirsi, lahoz, istavrit, izmarit, fangri mercan, karagöz, iskorpit gibi 40 a yakın ekonomik balık türü tesbit edilmiştir. Ekonomik olan karides türlerinin 100 metreden daha sığ sularda bulunmadığı Dokuz Eylül Üniversitesi ve Ege Üniversitesinin gerçekleştirdiği çalışmalarda tesbit edilmiştir. Yapılan çalışmalarda en sık görülen türler içerisinde 20-100 metre derinliklerde Asıl hani (serranus cabrilla), 101 ile 200 metre arasında Kırlangıç (Lepidotrigla cavillone) ve 200 metre üstündeki derinliklerde ise mürekkep balığı (S.elegans) %80 görülme payına sahiptir. Tüm bu balık türleri bölgede potansiyel farklı derinliklerde saptanan balıkçılık kaynaklarıdır. Bölgede yer alan kıkırdaklı balıklar, Köpekbalığı, Kedibalığı, Mahmuzlu camgöz, Vatoz ve Çuçuna; Kemikli balıklar, sardalya, tirsi, hamsi, boa balığı, derinsu gümüşü, zurna, yeşilgöz, boru balığı, denizatı, bakalyaro, derinsu mezgiti, mavi mezgit, gelincik, zarkafa, dülger, peri balığı, berberbalığı, lahoz, asıl hani, benekli hani, kurdela, istavrit, barbun, tekir, kupez, isparoz, mercan, izmarit, papazbalığı, gelin, ot balığı; kemikli balıklardan; üzgün, horozbina, adabeyi, iskorpit, kırlangıç, dil, pisi ve fenerbalığıdır. Yıllardır bölgede yapılan balıkçılığa söz konusu proje kapsamında yapılacak deniz dışı akaryakıt transferinden dolayı balıkçılığa herhangi bir olumsuz etkisi olmayacaktır. IV.11. Proje Kapsamında ĠnĢaat ve ĠĢletme AĢamasında Meydana Gelecek Katı Atık, Tehlikeli Atık, Özel Atık, Ambalaj Atıkları vb. Her Türlü Atığın Cins ve Miktarları, Bu Atıkların Bertaraf ġekilleri, Bu Atıkların Nerelere ve Nasıl TaĢınacakları veya Hangi Amaçlar Ġçin ve Ne ġekilde Değerlendirileceği Söz konusu tesin inşaat ve işletme safhalarında faaliyet sahibi tarafından, atık yönetiminin her aşamasında atıkların çevre ve insan sağlığına zarar vermesini önleyecek tedbirler alınacaktır. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 68

İnşaat aşamasında oluşacak katı atıklar; Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin tamamen yapılması ve faaliyete açılmasına dek inşaat aşamasında; - Çalışanların günlük ihtiyaçlarının karşılanması sonucu oluşacak evsel nitelikli atıklar ve - İnşaattan kaynaklanan katı atıkların oluşumu söz konusu olacaktır. Evsel Nitelikli Katı Atıklar; Tesisin inşaatı aşamasında 350 kişinin çalıştırılması planlanmaktadır. Evsel nitelikli katı atık miktarı 1,00 kg/kişi/gün değeri kullanılarak aşağıdaki şekilde hesaplanmıştır. Çalışan Sayısı: 350 kişi Birim katı atık miktarı: 1,00 kg/kişi/gün Evsel nitelikli katı atık miktarı: 350 x 1,00 = 350 kg/gün İnşaat aşamasında oluşacak olan evsel nitelikli katı atıklar tesis içerisinde tek bir noktada toplanarak, düzenli olarak Büyükkonuk Belediyesi tarafından katı atık depolama alanına taşınacaktır. İnşaattan Kaynaklanan Katı Atıklar; İnşaat çalısmaları esnasında, kalıplık kereste artıkları, çimento ambalaj kâğıdı, inşaat demiri, demir boru, beton ve enjeksiyon artığı malzemeler vb., atıkların oluşumu söz konusu olacaktır. Bu atıklardan beton ve enjeksiyon atığı malzemeler dolgu malzemesi olarak kullanılacak olup, geriye kalanları proje alanı içerisinde uygun bölgelerde toplanarak, KKTC de inşaat atıklarını değerlendiren geri kazanım tesisi bulunmaması nedeniyle mevcut yasal düzenlemeler göz önünde bulundurularak, Büyükkonuk Belediye sinin uygun göreceği şekilde bertaraf edilecektir. Arazinin hazırlanması esnasında oluşacak harfiyat atıkları, bu raporun Bölüm IV.1. ve IV.2 sinde detaylı olarak irdelenmiştir. İnşaat aşamasında herhangi bir sağlık hizmeti verilmeyecek olup acil durumlarda en yakın sağlık birimine ulaşım sağlanacaktır. Dolayısı ile proje kapsamında herhangi bir tıbbi atık oluşumu söz konusu değildir. Proje kapsamında arazinin hazırlanması sırasında kullanılacak makinelerin bakımları, yakıt ikmalleri ve yağ değişimleri proje alanı dışında bu hizmeti veren tedarikçilerden sağlanacaktır. Bu nedenle inşaat aşamasında atık yağ ve makine ve ekipmaların bakım çalışmalarından kaynaklı tehlikeli atık oluşumu söz konusu değildir. İşletme aşamasında oluşacak katı atıklar; - Personelin günlük ihtiyaçlarının karşılanması sonucu oluşacak evsel nitelikli katı atıklar, - Endüstriyel nitelikli atıklar ve - Tehlikeli atıklardır. Evsel Nitelikli Katı Atıklar; Söz konusu tesisin işletilmesi aşamasında 295 kişinin çalıştırılması planlanmaktadır. Evsel nitelikli katı atık miktarı 1,00 kg/kişi/gün değeri kullanılarak aşağıdaki şekilde hesaplanmıştır. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 69

Çalısan Sayısı: Birim katı atık miktarı: Evsel nitelikli katı atık miktarı: 295 kişi 1,00 kg/kişi/gün 295 x 1,00 = 295 kg/gün Oluşacak olan evsel nitelikli katı atıklar tesis içerisinde tek bir noktada toplanarak, düzenli olarak Büyükkonuk Belediyesi tarafından katı atık depolama alanına taşınacaktır. Endüstiyel Nitelikli Katı Atıklar; Tesiste akaryakıt ürünlerinin depolandığı tankların temizliği sonucunda tank dibinden oluşan çamurlar (tortu) endüstriyel nitelikli katı atık olacaktır. Tesiste oluşacak tank dibi çamur miktarı tam olarak tahmin edilememektedir. Ancak benzer faaliyetler için 100 m 3 akaryakıt için 0,5 m 3 tank dibi çamur oluştuğu gözlenmiştir. Bu durumda tesiste yılda bir yada iki kez yapılacak olan her bir temizlikte ortalama 6000 m 3 tank dibi çamur oluşacağı öngörülmektedir. Bu atıklar, tankların temizliği sırasında sızdırmaz ve paslanmaz tenekelere alınacak ve bir yıldan fazla depolanmamak kaydıyla, Çevre Koruma Dairesi nden izinli bir bertaraf tesisinde bertaraf edilecektir. Eğer KKTC de böyle bir tesis bulunamaz ise yurt dışında bertaraf edileceklerdir. Tesiste kurulacak olan endüstriyel nitelikli atıksu arıtma tesisi çamurları da endüstriyel nitelikli katı atıklar kapsamda, yukarıdaki paragrafta belirtildiği gibi bertaraf edilecektir. Tehlikeli Atıklar; Yukarıdaki paragrafta endüstriyel nitelikli katı atık adı altında irdelenen tank dibi çamurları ayrıca tehlikeli atık niteliğindedir. Ayrıca tesisin işletilmesi aşamasında kurulacak olan endüstriyel nitelikli atıksu arıtma tesisinde oluşacak atıksu çamurunun da, yapılacak olan analizler sonucu tehikeli atık kapsamında olup olmadığına karar verilecektir. Bu atıklar yukarıda belirtildiği şekilde bertaraf edilecektir. Tıbbi Atıklar; Tesiste personele hizmet vermek amacıyla sağlık ocağı kurulacak olup, burada oluşan atıklar tıbbi atık kapsamında olacağından, yürürlükteki yasal mevzuata uygun şekilde toplanıp bertaraf edilecektir. Atıkların geçici depolanması sırasında depolanan atıkların üzerine atık listesi kodları ve eğer tehlikeli ise tehlikeli atık ibareleri yazılacaktır. Gemilerin barınması sırasında gemilerde oluşacak olan kullanım artıkları ve çöpler diğer limanlarda olduğu gibi toplanıp Belediye ye teslim edilecek. Belediye gerekli yerlerde bunun imha veya yeniden kazanımını yapacaktır. Gemilerde oluşacak olan sintine yağlarının kurulması tasarlanan yeniden kazanım tesisine teslimi söz konusudur. Bu tesisin kurulmaması durumunda gemilerin bu sintine yağlarını başka limanlara boşaltmaları istenecektir. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 70

IV.12. Proje Kapsamında ĠnĢaat ve ĠĢletme Döneminde Kullanılacak Maddelerden, Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Toksik Olanların, TaĢınmaları, Depolanmaları ve Kullanımları, Bu ĠĢler Ġçin Kullanılacak Aletler ve Makinalar, Tank Temizliğinde Kullanılan Kimyasal Maddeler, Özellikleri, Miktarı, Risk Durumları Güvenlik Bilgi Formları Arazinin hazırlanması ve ünitelerin inşası aşamasında herhangi bir parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve toksik madde kullanılmayacaktır. Tesiste yer alacak tanklar çok özel birimler olduğundan, hazır olarak yurt dışından ithal edilecek ve tesiste sadece montajları yapılacaktır. İş makineleri için gerekli olan yakıt ise civarda bulunan akaryakıt istasyonlarından günlük temin edilecektir. İş makinelerinin ve ekipmanların yakıt ikmalleri akaryakıt istasyonlarında, bakım ve onarımları ise ilgili tedarikçilerden sağlanacaktır. Tesisin işletilmesi aşamasında tesiste siyah ve beyaz akaryakıt ürünleri depolanacak olup, tesiste kimyasal ürün depolanması söz konusu değildir. Söz konusu proje belirtilen akaryakıt ürünlerinin yüklenip-boşaltılacağı sıvı yük limanı olarak faaliyet göstereceğinden dolayı, tesiste depolanacak akaryakıt ürünleri için her türlü önlem alınacaktır. 38-2008 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası ve bu yasa altında çıkarılan ilgili tüzüklerin gerekliliklerine uymak için alınması gerekli tüm önlemlere dikkat edilecek olup, iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili tüm ekipman düzenli olarak gözden geçirilecek, uyarıcı levha ve tabelalara uyulacaktır. Tesiste tank çiftliklerinde depolanması ön görülen akaryakıt ürünleri parlayıcı ve patlayıcı madde olduğundan, yangına karşı gerekli tüm önlemler alınacaktır. Bu bağlamda yukarıda belirtilen yasal gereklilikler yanında, 33-1977 sayılı Akaryakıt (Depolama, nakliye ve satış) Yasası gerekliliklerine de uyulacaktır. Tesiste bulunan tüm tanklar ve ekipmanların topraklanmaları sağlanacaktır. Ayrıca tesisin tüm elektrik tertibatı ve aksamı, patlayıca ortam olması nedeniyle ex-proof olarak tasarlanacaktır. Tesiste kullanılacak olan tüm makine, ekipman ve teçhizat her türlü yangın ve tehlikeyi önleyecek nitelikte seçilecektir. Tesiste akaryakıt ürünlerinin taşınmaları ve depolanmaları ile ilgili kullanılacak alet ve makinalar Bölüm I.8 de detaylı olarak açıklanmıştır. Tesis bünyesinde inşaat ve işletme aşamasında depolanacak ürünler ve yardımcı kimyasalların taşınmaları, depolanmaları, kullanımları sırasında ulusal ve uluslararası mevzuata uygun hareket edilecek olup, depolanan ürünlerin özellikleri Bölüm I.2 de verilmiştir. Tank temizliğinde kullanılan kimyasal madde özellikleri aşağıda verilmiştir: Ürün Adı: A.K. 200 W.S.(Özel Mix). Bileşim, İçerik Hakkında Bilgi: Kimyasal karakteri içeriği: Alifatik petrol solventleri, emülsiyon ajanı noniyonik surfactant, portakal yağı, lauryl alkol, etoksilat bitkisel yağ tanolaamid. Sağlık açısından tehlike yaratan katıklar: ciddi tehlike yaratacak katık yoktur. Mümkün Olan Zararlar, Karışımın Tamamı: Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 71

İnsan ve çevre sağlığı için özel bilgiler, 36: Gözünüze temas ettiğinde tahriş edicidir. İlk Yardım Önlemleri: Soluma: Havalandırmalı ortamı tercih ediniz. Deri Teması: Su ile yıkanması yeterlidir. Uzun süreli teması cildi kurutabilir. Göze Teması: Tazyikli su ile bol miktarda yıkanmalıdır. Yutma: Doktora gösteriniz, boğaz ve mideyi tahriş eder. Yangın İle Mücadele: Uygun yangın tüpü: Kuru toz köpük, CO 2 Uygun olmayan sönderme: Yüksek hacimli su jeti Yanma sonucunda ortaya çıkan tehlikeli madde veya gaz: Yok Özel koruyucu giysi: Yok Genel uyarılar: Tutuşturucu kaynaklardan uzak tutunuz. Sızıntı Durumunda Önlemler: Kişilerin alması gereken önlemler: Akmış veya dökülmüş üründen dolayı, kayma tehlikesi oluşabilir. Çevreyle ilgili güvenlik tedbirleri. Kullanım ve Depolama: Kullanım: Ürünü kullanırken sigara, sıvı içilmeli, herhangi bir şey yenmemelidir. Patlama ve Yanma Riski: Alev alma noktası. Depoların ve Ambalajların Durumu: Orijinal ambalajında, açık kaplar sıkıca kapatılmış (uçması engellenmiş) şekilde saklanmalı. Depolama: Kuru yerde, tutuşturucu kaynaklardan uzak, ağızları sıkıca kapatılmış olarak muhafaza ediniz. Temas Kontrolü / Kişisel Koruma: Teknik önlemler: ----- İş yerinde sınır değerleri Genel hijyen ve koruma önlemleri: Endüstri hijyeni ile ilgili kurallara uyunuz. Kişisel koruma: Cilt koruma: Uzzun süreli cilt temasında yağlayıcı krem kullanınız. Eldiven kullanınız. Göz koruma: Gözlük kullanınız. Solunum koruması: Havalandırmalı ortamı tercih ediniz. Fiziksek ve Kimyasal Özellikler: Fiziksel durum (20 C de): Sıvı Renk: Açık sarı şeffaf Koku: Kendine has Kaynama noktası: 178 C Alev alma noktası: 92 C Kendi kendine yanma sıcaklığı: 247 C Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 72

Özgül ağırlık: 0.85 g/cm 3 ph değeri: Uygulanma Suda çözünürlük: Emülsiye olur. Stabilite ve Reaktivite: Önlenecek malzemeler: Özel bir malzeme yoktur. Termik ayrışma: Yoktur. Tehlikeli ayrışma ürünleri: Mevcut değil. Toksolojik Bilgiler: LD50/ sıçan değeri: 10 g/kg İnsan üzerindeki etkiler: Fazla cilt temasında tahriş eder. Yutulan malzemenin kusturulması zarar verebilir. Ekolojik Bilgiler: Ürün doğada biyolojik olarak yavaş parçalanır. Atık Önlemleri: Boş ambalajlar yeniden dönüşüm tesisi olması durumunda bu amaç için hurdaya ayrılabilir. Talimat Bilgileri: EC Sınıflandırılması/Tehlikeli Madde Düzenlenmesi R (Risk) Durumları: 36 Gözleri tahriş edicidir. S (Güvenlik) Tavsiyeleri: 20/21 Çalışırken yemek yemeyin, içecek ve sigara içmeyin. IV.13. Proje Kapsamında ĠnĢaat ve ĠĢletme Döneminde Kullanılacak Yakıtların Türleri, Tüketim Miktarları, Kimyasal Analizleri, Yakma Sistemleri ve Bunlardan OluĢacak Emisyonlar, Baca Gazı Arıtma Sistemleri, Ölçümler için Kullanılacak Aletler ve Sistemler, Alınacak Önlemler İnşaat Aşamasında: Tesisin yapımı sırasında gerek çalışacak olan işçilerin barınaklarında, gerekirse şantiye bürolarında elektrik enerjisi kullanılacaktır. Şantiye mutfağında likit gaz kullanılacaktır. Sahada inşaat aşamasında kullanılacak yakıt sadece kullanılacak makinalar için gerekli olup, ısınma vb. amaçlı yakıt tüketimi olmayacaktır. Makinalarda yakıt olarak motorin kullanılacaktır. Sahada kullanılacak araçların bakım, onarım, yağ ve filtre değişimleri benzin istasyonlarında veya garajlarda yapılacaktır. Şantiyede motorin depolanmayacaktır. İşletme Aşamasında: Tesiste yer alacak olan kazan dairesinde euro dizel kullanılacaktır. Ek 1 de yer alan vaziyet planında konumu işaretlenmiş olan ve sadece elektrik kesintilerinde kullanılacak jeneratörün çalıştırılması için de euro dizel kullanılacaktır. Euro dizelin fiziksel ve kimyasal özellikleri aşağıda Tablo 25 de verilmiştir. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 73

Tablo 25: Euro Dizel Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri. Özellikleri Birim Min. Değer Max. Değer Setan Sayısı 49 - Yoğunluk (15ºC de) kg/m 3 820 860 Kükürt % (wt) - 0.20 Flaş Noktası ºC 55 - Karbon artıkları (%10 btms) % (wt) - 0.30 Kül % (wt) - 0.01 Su içeriği mg/kg - 200 Bakır çubuk korezyonu (50 ºC de 3 saat) - Sınıf 1 Oksidasyon sabitliği gr/m 3-25 Viskozite(40 ºC de) mm 2 /saat 2.00 4.50 Distilasyon (%65 nokta) ºC 250 - Distilasyon (%85 nokta) ºC - 350 Distilasyon (%95 nokta) ºC - 370 Kaynak: http://www.dieselnet.com/standards/eu/fuel_auto.php, 2010. Diğer ünitelerde kullanılacak yakıt türü elektrik enerjisi olacaktır. Mutfakta likit (tüp) gaz kullanılacaktır. İşletme aşamasında diğer bir emisyon kaynağı ise Depolama Tesisinden kaynaklanabilecek petrol türevli emisyonlar olan Uçucu Organik Bileşikler (VOC) dir. Bu bağlamda uçucu organik emisyonlar; Bağlantı ekipmanlarından, Depolama tanklarının nefesliklerinden, olmak üzere iki ana baca dışı kaynaktan oluşmaktadır. Bağlantı Ekipmanlarından Kaynaklı VOC; Akaryakıt dolum ve depolama tesislerinde, uçucu organik emisyonların ikincil kaynağı tesiste bulunan bağlantı ekipmanlarındaki kaçaklardır. Tesiste yer alan bağlantı ekipmanlarından kaynaklı VOC emisyonları kütlesel debilerinin hesaplanmasında Kasım- 1995 tarihinde gerçeklestirilen Protocol for Equipment Leak Emission Estimates (EPA 453-R/95-017 ) adlı çalısmadan faydalanılmıştır. Emisyon faktörleri Tablo 26 da verilmiştir. Ekipman tipi Tablo 26:Emisyon faktörleri. Adet Emisyon Faktörü (max.) (kg/saat.kaynak) Vana 36 0,00023 0.00828 Pompa 36 0,021 0.756 Kompresör 1 0,636 0.636 Basınç Tahliye Vanaları 1 0,16 0.16 Flanş 72 0,00025 0.018 Doldurum ve Boşaltım 36 0,0023 0.0828 Bağlantı Ekipmanlarından Kaynaklı Toplam Emisyon (kg/saat) Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 74

Hatları Toplam 1.66108 Tesiste maksimum depolama kapasitesi göz önüne alındığında bağlantı ekipmanlarından kaynaklı toplam 1.661 kg VOC/saat meydana gelecektir. Nefesliklerden Kaynaklı VOC; Tesiste yer alan tankların nefesliklerinden kaynaklı VOC hesabı için Kasım-1995 tarihinde gerçeklestirilen Protocol for Equipment Leak Emission Estimates (EPA 453- R/95-017) adlı çalışmada yer alan 0,000635 kg VOC/saat emisyon faktörü kullanılarak hesaplanmıştır. Nefesliklerden kaynaklı VOC emisyonu; 36 adet akaryakıt tankı x 0,000635 kg VOC/saat =0,023 kg VOC/saat Yukarıda yapılan hesaplamalar sonucu tesiste maksimum depolama kapasitesi dikkate alınarak meydana gelecek VOC emisyonunun kütlesel debisi; 1.661 kg VOC/saat + 0.023 kg VOC/saat = 1.684 kg VOC/saat dir. Yukarıda yapılan hesaplamalar sonucu tesisin toplam VOC emisyon debisi 1.684 kg VOC/saat olarak hesaplanmıştır. Yapılan hesaplamalar sonucunda elde edilen 1.684 kg/saat VOC emisyon debisi, 21/97 sayılı Çevre Yasası kapsamında çıkarılan yürürlükteki Hava Kalitesi Kontrol ve Korunması Tüzüğü madde 9 tesislerdeki genel emisyon sınırları ve Madde 11 Organik buhar ve gazların sınıflandırması çerçevesinde değerlendirilerek, tesisin II. Sınıfa giren organik bileşikler kapsamında olduğu kabul edilip, II ci sınıfa giren organik bileşiklerin 3 kg/saat üzerindeki emisyon debileri için emisyon sınır değerinin 150 mg/m3 olduğu tespit edilmiştir. Bu bağlamda tesisin toplam VOC emisyon debisinin verilen limit değerin alltında kaldığı görülmektedir. IV.14. Proje Kapsamında OluĢabilecek Emisyonlar, Gerekli Hesaplamalar, Alınacak Önlemler Proje alanında tesisin faaliyeti sırasında, tesis içerisinde kullanılacak araçların egzozlarından çıkan egzoz gazı emisyonu oluşacaktır. Bu konuda araçların yakıt sistemleri sürekli kontrol edilerek, mevcut yasal düzenlemelerin ilgili hükümlerine uyulacaktır. Tesisin işletilmesi aşamasında toz emisyonu oluşumu söz konusu değildir. Tesiste akaryakıt ürünlerinin depolandığı tanklarda buharlaşmadan kaynaklı uçucu organiklerin (VOC) oluşması muhtemeldir. Akaryakıt ürünlerinin depolanmasında buharlaşmayı önlemek amacıyla tankların tavanları yüzer tavan olarak dizayn edilecektir. VOC hesaplamaları Bölüm IV.13 te verilmiş olup, faaliyet esnasında 21/97 sayılı Çevre Yasası kapsamında çıkarılan yürürlükteki Hava Kalitesi Kontrol ve Korunması Tüzüğü gerekliliklerine uyulacaktır. Tesiste depoların genleşmesinden dolayı oluşacak gazlar, atık depolarında toplanacak ve rafine edilmeye gönderilecektir. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 75

IV.15. Proje Kapsamında, ĠnĢaat ve ĠĢletme Döneminde UlaĢım Altyapısı Planı, Bu Altyapının ĠnĢası Ġle Ġlgili ĠĢlemler; Kullanılacak Malzemeler, Kimyasal Maddeler, Araçlar, Makinalar; Altyapının ĠnĢaatı Sırasında Kırma, Öğütme, TaĢıma, Depolama Gibi Toz Yayıcı Mekanik ĠĢlemler, Alınacak Önlemler Proje kapsamında işletme aşamasında proje alanına ulaşmak için mevcut yollar kullanılacağından yeni yol yapımı gerçekleştirilmeyecektir. Dolayısı ile ulaşım altyapısı konusunda herhangi bir çevresel etki beklenmemektedir. Akaryakıt terminal projesinin gerçekleştireceği alan depolanacak ürünlerin terminale taşınması ve buradan dağıtılması için deniz ulaşımına imkan sağlamaktadır. Deniz ulaşımında ise herhangi bir kırma, öğütme, taşıma, depolama gibi toz yayıcı mekanik işlemler söz konusu değildir. K.K.T.C. sınırları içinde iki liman, bir tarihi yat limanı ve dört (petrol, narenciye, maden ve alçı) yükleme veya boşaltım terminali vardır. K.K.T.C. de 10 adet balıkçı barınağı ve bir de marina yer almaktadır. KKTC kıyı çizgisi uzunluğu göz önünde bulundurulduğunda mevcut tesislerin deniz taşımacılığı ve ulaşımı açısından herhangi bir sıkıntı yaratacak kapasitede olmadığını açıkça gözlemleyebiliriz. Mevcut şartlarda limanlar, verimli ve rasyonel çalışması yanında gelecekteki ihtiyaçları sorunsuz biçimde karşılayabilecek altyapı olanaklarına sahiptirler. Başka bir deyişle, liman işletmesi uluslar arası standartlarda verimlilik düzeyini koruyarak taşımacılık hizmeti verebilmektedir. Bu proje ile birlikte rekabet gücünün ve iş kapasitesinin artırılması; yeni yatırımlar yapılması, modern teknolojilerin uygulanması ve çağdaş işletmecilik esasları benimsenerek uygulanacaktır. Çağdaş limancılık modeli çok fonksiyonlu olup verilen hizmetlerin standartları yüksek, kaliteli, hızlı ve güvenli olması hedeflenir. Kırılgan bir dokusu olan kıyı alanları; deniz ulaşımı ve taşımacılığı, balıkçılık, turizm, endüstri gibi sektörlerin kullanımına açıldıkça doğal dengesi hızla bozularak bazı tepki sorunları ortaya çıkmaktadır. Kıyı erozyonu, sediment yığılması ve çevre kirlenmesi şeklinde ortaya çıkan bu sorunlar, genelde doğal sistemlerle yapısal insan etkinliklerin uyumsuzluğundan kaynaklanır. Her sorunda doğal faktörler ve kullanıcı sektörlerden kaynaklanan yapay etmenler vardır. Proje kapsamında yürütülecek mühendislik tasarımları ile bu tür sorunlara çözüm aranacak; doğal veya yapay sistemde yer alan her bir etmenin boyutları, önem derecesi, olası etkileri ve tepkileri doğru biçimde algılanıp hassas davranılacaktır. Yatırımcı, hatalı planlanıp kullanılan kıyı alanlarında sürdürülebilir kalkınma olamayacağı gibi bu durumlarda kıyılarda onarılması güç ve hatta imkansız tepki sorunların ortaya çıkabileceğinin farkında olup işletme aşamasında gerekli olan koruyucu önlemleri alabilmek için tesisler tasarlanırken mutlaka yerel şartları göz önünde bulunduracaktır. IV.16. Proje Kapsamında ĠnĢaat ve ĠĢletme Döneminde ĠĢler Nedeni Ġle Meydana Gelecek Vibrasyon, Gürültü, Alınacak Önlemler İnşaat Aşaması: KKTC de izin verilen gürültü seviyesi ile ilgili düzenlemeler Çevre Yasası 21/97, Madde 17 Altındaki Tüzük ile yapılmıştır. Söz konusu Yönetmelikte gürültü seviyeleri iki şekilde tariflenmiştir; bunlar, Dış Gürültü Seviyesi: Yapıların dışında, dış duvarlardan 1.00 m uzaklıkta ölçülmüş veya hesaplanmış gürültü seviyeleridir, İç Gürültü Seviyesi: Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 76

Yapıların içinde çeşitli faaliyetlerin yer aldığı faaliyet hacimlerinde ölçülmüş veya hesaplanmış gürültü seviyeleridir. şeklinde tarif edilmektedir. Arazinin hazırlanması esnasında çalışacak olan makine ve araçlar ile ilgili yasa ekinde verilen gürültü seviyeleri ve kullanılacak makineler aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 27: ĠnĢaat AĢamasında Kullanılacak Makine ve Gürültü Seviyeleri Gürültü Kaynakları Gürültü Seviyesi (dba) Eskavatör 105 Kamyon 85 Paletli Kepçe 110 Kompresör 115 Greyder 115 Beton Karıştırıcı 115 Yükleyici 115 Listede verilen iş makineleri inşaatın farklı aşamalarında kullanılacağından, ayni anda hizmet verebileceği düşünülen en elverişsiz durumun kazı anında oluşacağı varsayılmıştır. Kazı sırasında kullanılacak her gürültü kaynağı'nın (ekskavatör, yükleyici, kamyon) r (10 m ve 2000 m arası) mesafelerine bağlı olarak gürültü seviyeleri ayrı ayrı hesap edilmiştir. Her gürültü kaynağı'nın r mesafesine göre ayrı ayrı gürültü seviyeleri hesap edildikten sonra r mesafesindeki ortalama gürültü seviyeleri (Lport) aşağıdaki formül ile hesaplanmıştır: burada, Lp = X mesafedeki gürültü seviyesi (dba) Lw = Kaynagın gürültü seviyesi r = X mesafede yarıçap Q = sabit deger (2) En elverişsiz durum için mesafelere (r) göre hesaplanan Lp değerleri aşağıdaki gibidir: Tablo 28: Mesafelere Göre Lp Değerleri. r Değeri Eskavator (dba) Yükleyici (dba) Kamyon (dba) 10 77,02 87,02 57,02 20 71,00 81,00 51,00 30 67,48 77,48 47,48 40 64,98 74,98 44,98 50 63,04 73,04 43,04 100 57,02 67,02 37,02 200 51,00 61,00 31,00 300 47,48 57,48 27,48 400 44,98 54,98 24,98 Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 77

Ort. Ses Düzeyi (dba) 500 43,04 53,04 23,04 600 41,46 51,46 21,46 700 40,12 50,12 20,12 800 38,96 48,96 18,96 Her gürültü kaynağı'nın r mesafesine göre ayrı ayrı gürültü seviyeleri hesap edildikten sonra r mesafesindeki ortalama gürültü seviyeleri (Lp ort) aşağıda verilen formüllerle hesaplanmış ve Gürültü Dağılım Grafiği çizilmiştir : burada, n = Kaynak adedi = 4 (kamyon, kompresör,beton karıştırıcı, yükleyici) r (m) L p ort. 10 78,99 20 72,97 30 69,44 40 66,95 50 65,01 100 58,99 200 52,97 300 49,44 400 46,95 500 45,01 600 43,42 700 42,09 800 40,93 Ortalama Ses Düzeyi-Mesafe Grafiği 90,00 80,00 70,00 60,00 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0,00 10 20 30 40 50 100 200 300 400 500 600 700 800 Mesafe (m) ġekil 13: Gürültü Dağılım Grafiği. dba Yukarıda bulunan değerler Çevre Yasası 21/97, Madde 17 altında yayımlanarak yürürlüğe giren "Gürültü ve Ses Kontrol Tüzüğünde" belirlenen ve kabul edilir en yüksek gürültü seviyelerini gösteren değerler ile karşılaştırılmıştır. Gürültü ve Ses Kontrol Tüzüğüne göre: Tablo 29: Maruz Kalma Süresine Göre Gürültü Seviye Limitleri Gürültüye Maruz Kalınan Süre (saat/gün) Max. Gürültü Seviyesi (dba) 7.5 80 4 90 2 95 1 100 0.5 105 0.25 110 0.125 115 Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 78

Elde edilen veriler değerlendirildiğinde 10 m mesafede Gürültü Seviyesi'nin Tüzükte bulunan 80dBA üst sınırının hemen altında olduğu görülmektedir. Bu tespite karşın, yapılan hesaplarda, gürültünün kaynaktan uzaklaşmasıyla atmosferde meydana gelecek belirli bir yutuş olayının gerçekleşmesi ve hesaplamaların en elverişsiz durum olan iş makinelerinin hepsinin aynı anda, günde 7.5 saat çalıştığı kabulü ile yapılmış olduğu ve bu söz konusu iş makinelerinin hepsinin aynı anda 7.5 saat süreyle çalışmayacağı düşünülürse, bulunan değerler kabul edilebilir sınırlardadır. Ancak çalışan işçilerin gürültüden etkilenmesi söz konusudur. Bu etkinin azaltılabilmesi için; makineler devamlı bakımlı tutulacak ve ayrıca gürültü konusunda 35/2008 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası ve bu yasanın altında çıkarılan Çalışanların Maruz Kaldıkları Gürültü Riskine Karşı Asgari Sağlık ve Güvenlik Koşulları Tüzüğü nün ilgili maddeleri uyarınca gerektiği takdirde önlem alınacak, faaliyet alanında çalışanların gürültüden etkilenmemeleri için kulaklık kullanmaları sağlanacaktır. İşletme Dönemi: Tesisin işletilmesi aşamasında, tesise gelen akaryakıt ürünlerinin yükleme ve boşaltılması işlemleri yapılacaktır. Bahse konu petrol ürünleri üzerinde herhangi bir fiziksel ya da kimyasal işlem yapılmayacaktır. Bu nedenle tesiste oluşacak başlıca gürültü kaynakları, alanda bulunan pompalar, jeneratör, kompresör, elektrik motoru ve malzemelerin doldurulup boşaltılmasında kullanılacak olan tankerlerin oluşturacağı gürültüdür. Tesiste bulunacak pompalar elektrik ile çalışacak olup, exproof motorlarla tahrik edilecektir. Alanda kullanılacak pompalar, kompresör ve jeneratör ses izalasyonlu ve kapalı ortamda çalışacak olup, gürültünün çevreye etkisi minimum düzeyde olacaktır. Makinelerin çalışması sürekli değil, kısa süreler halinde olacaktır. Proje kapsamında kullanılması planlanan ekipmanların ses gücü düzeyleri Tablo 30 te verilmiştir. Tablo 30: Gürültü Kaynaklarının Ses Gücü Düzeyleri Gürültü Kaynakları Ses Gücü Seviyesi (Lw db) Pompa 97 Kompresör 105 Elektrik Motoru 97 Jeneratör 97 Tesisin çalışma periyotlarına ve çalışma koşullarına bağlı olarak yer alacak gürültü kaynaklarına ilişkin mesafe ve/veya atmosferik yutuş faktörlerinin de göz önüne alınarak toplam gürültü düzeyinin hesaplanması; her bir gürültü kaynağına ait toplam ses gücü düzeyinin 500 4000 Hz arasındaki 4 oktav bandına dağılımının, her bir oktav bandındaki ses gücü düzeyleri 6 dba çıkarılarak hesaplanmış ve Tablo 31 de verilmiştir. Tablo 31: Gürültü Kaynakları ve Ses Gücü Düzeyleri Gürültü Kaynakları Ses Gücü Düzeyleri (Lw db) Toplam 500 Hz 1000 Hz 2000 Hz 4000 Hz Pompa 105 99 99 99 Kompresör 105 99 99 99 Elektrik Motoru 97 91 91 91 Jeneratör 97 91 91 91 Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 79

Gürültü kaynaktan çıktıktan sonra, maruz kaldığı canlı arasındaki mesafe ile ters orantılı olarak düşer. Gürültü kaynağı noktasal kaynak veya çizgisel kaynak belirlendikten sonra, hava içerisinde dalga boyu ve frekansına göre yayılır. Her bir gürültü kaynağının daire şeklindeki alanda 50 m, 100 m, 250 m, 500 m, 750 m, 1000 m, 1250 m, 1500 m, 1750 m, 2000 m, 2500 m ve 3000 m'deki değerleri aşağıda verilmiştir: Alanda oluşacak ses basınç düzeyi (db); A =4πr2, Q :Yönelme katsayısı (Serbest alanlar için Q = 2) Lp = Lw + 10 log (Q/A) formülü ile hesaplanır. Tablo 32:Alanda OluĢacak Ses Basınç Düzeyleri Gürültü Kaynakları Ses Basınç Düzeyleri (Lp db) Mesafe (m) 500 Hz 1000 Hz 2000 Hz 4000 Hz 50 62.02 62.02 62.02 62.02 100 56 56 56 56 250 48.04 48.04 48.04 48.04 500 42.02 42.02 42.02 42.02 750 38.5 38.5 38.5 38.5 Pompa 1000 36 36 36 36 1250 34.06 34.06 34.06 34.06 1500 32.48 32.48 32.48 32.48 1750 31.14 31.14 31.14 31.14 2000 29.98 29.98 29.98 29.98 2500 28.04 28.04 28.04 28.04 3000 26.46 26.46 26.46 26.46 50 57.02 57.02 57.02 57.02 100 51 51 51 51 250 43.04 43.04 43.04 43.04 500 37.02 37.02 37.02 37.02 750 33.5 33.5 33.5 33.5 Kompresör 1000 31 31 31 31 1250 29.06 29.06 29.06 29.06 1500 27.48 27.48 27.48 27.48 1750 26.14 26.14 26.14 26.14 2000 24.98 24.98 24.98 24.98 2500 23.04 23.04 23.04 23.04 3000 21.46 21.46 21.46 21.46 50 57.02 57.02 57.02 57.02 100 51 51 51 51 250 43.04 43.04 43.04 43.04 Elektrik Motoru 500 37.02 37.02 37.02 37.02 750 33.5 33.5 33.5 33.5 1000 31 31 31 31 1250 29.06 29.06 29.06 29.06 Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 80

Jeneratör 1500 27.48 27.48 27.48 27.48 1750 26.14 26.14 26.14 26.14 2000 24.98 24.98 24.98 24.98 2500 23.04 23.04 23.04 23.04 3000 21.46 21.46 21.46 21.46 50 49.02 49.02 49.02 49.02 100 43 43 43 43 250 35.04 35.04 35.04 35.04 500 29.02 29.02 29.02 29.02 750 25.5 25.5 25.5 25.5 1000 23 23 23 23 1250 21.06 21.06 21.06 21.06 1500 19.48 19.48 19.48 19.48 1750 18.14 18.14 18.14 18.14 2000 16.98 16.98 16.98 16.98 2500 15.04 15.04 15.04 15.04 3000 13.46 13.46 13.46 13.46 Makinelerin çalışma frekans aralığı 500 Hz - 4000 Hz aralığında olduğundan her bir noktanın ses basıncı düzeyi yaklaşık gürültü düzeyine eşittir. Buna göre alanda oluşacak ses düzeyleri (L,dBA) Tablo 32 de verildiği şekilde kabul edilmiştir. 500 Hz ile 4000 Hz frekans aralığında ses düzeylerini bulmak için düzeltme faktörleri kullanılmaktadır. 4 oktav bandı için düzeltme faktörleri Tablo 33 de, düzeltme faktörleri hesaba dahil edilmiş olarak bulunan değerler Tablo 34 de verilmiştir. Tablo 33: Düzetme Faktörü Merkez Frekansı ( Hz ) Düzeltme Faktörü 500-3,2 1000 0,0 2000 +1,2 4000 +1,0 Tablo 34: Alanda OluĢacak Ses Basınç Düzeyleri (Düzeltme Faktörlü) Gürültü Kaynakları Ses Basınç Düzeyleri (Lp db) Mesafe (m) 500 Hz 1000 Hz 2000 Hz 4000 Hz 50 58.82 62.02 63.22 63.02 100 52.8 56 57.2 57 250 44.84 48.04 49.24 49.04 500 38.82 42.02 43.22 43.02 Pompa 750 35.3 38.5 39.7 39.5 1000 32.8 36 37.2 37 1250 30.86 34.06 35.26 35.06 1500 29.28 32.48 33.68 33.48 1750 27.94 31.14 32.34 32.14 2000 26.78 29.98 31.18 30.98 Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 81

Kompresör Elektrik Motoru Jeneratör 2500 24.84 28.04 29.24 29.04 3000 23.26 26.46 27.66 27.46 50 53.82 57.02 58.22 58.02 100 47.8 51 52.2 52 250 39.84 43.04 44.24 44.04 500 33.82 37.02 38.22 38.02 750 30.3 33.5 34.7 34.5 1000 27.8 31 32.2 32 1250 25.86 29.06 30.26 30.06 1500 24.28 27.48 28.68 28.48 1750 22.94 26.14 27.34 27.14 2000 21.78 24.98 26.18 25.98 2500 19.84 23.04 24.24 24.04 3000 18.26 21.46 22.66 22.46 50 53.82 57.02 58.22 58.02 100 47.8 51 52.2 52 250 39.84 43.04 44.24 44.04 500 33.82 37.02 38.22 38.02 750 30.3 33.5 34.7 34.5 1000 27.8 31 32.2 32 1250 25.86 29.06 30.26 30.06 1500 24.28 27.48 28.68 28.48 1750 22.94 26.14 27.34 27.14 2000 21.78 24.98 26.18 25.98 2500 19.84 23.04 24.24 24.04 3000 18.26 21.46 22.66 22.46 50 45.82 49.02 50.22 50.02 100 39.8 43 44.2 44 250 31.84 35.04 36.24 36.04 500 25.82 29.02 30.22 30.02 750 22.3 25.5 26.7 26.5 1000 19.8 23 24.2 24 1250 17.86 21.06 22.26 22.06 1500 16.28 19.48 20.68 20.48 1750 14.94 18.14 19.34 19.14 2000 13.78 16.98 18.18 17.98 2500 11.84 15.04 16.24 16.04 3000 10.26 13.46 14.66 14.46 Alandaki Atmosferik Yutuculuk ise, Aatm = 7.4 x 10-8 x f 2 x r / Q f : Frekans (500-1000 2000 4000 Hz) Q: Bağıl Nem (% 66,9 alınmıştır.) r: Yarı Çap (m) Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 82

formülü ile hesaplanmış olup, mesafelere göre atmosferik yutuculuk Tablo 35 de verilmiştir. Tablo 35: Atmosfer Yutuculuk Değerleri (Aatm.) Frekans (Hz) Mesafe (m) Atmosferik Atmosferik Frekans (Hz) Mesafe (m) YutuĢ YutuĢ 50 0.01383 50 0.22123 100 0.02765 100 0.44245 250 0.06913 250 1.10613 500 0.13827 500 2.21226 750 0.2074 750 3.31839 500 Hz 1000 0.27653 1000 4.42451 2000 Hz 1250 0.34567 1250 5.53064 0.4148 1500 6.63677 0.48393 1750 7.7429 0.55306 2000 8.84903 0.69133 2500 11.06129 0.8296 3000 13.27354 0.05531 50 0.8849 0.11061 100 1.76981 0.27653 250 4.42451 0.55306 500 8.84903 0.8296 750 13.27354 1000 Hz 1.10613 1000 17.69806 4000 Hz 1.38266 1250 22.12257 1.65919 1500 26.54709 1.93572 1750 30.9716 2.21226 2000 35.39611 2.76532 2500 44.24514 3.31839 3000 53.09417 Atmosferik yutuş değerlerinin düşülmesinden sonra her bir gürültü kaynağının 4 oktav bandındaki net ses düzeyi Lgündüz(dBA) = Lp Aatm formülüne göre hesaplanmıştır. Ayrıca LWT = 10 Log Σ 10 Li / 10 formülü kullanılarak hesaplanmış ve Düzeltme Faktörleri Hesaba dahil edilmiş toplam ses basıncı düzeyi değerleri Tablo 36 da verilmiştir. Gürültü Kaynakları Pompa Tablo 36: Mesafeye Göre Ses Düzeylerinin Dağılımı Ses Düzeyleri (dba) Toplam Ses Mesafe (m) 500 Hz 1000 Hz 2000 Hz 4000 Hz Düzeyi (dba) 50 58.8 61.96 63 62.13 67.75 100 52.77 55.89 56.76 55.23 61.41 250 44.77 47.76 48.13 44.61 52.64 500 38.68 41.47 41.01 34.17 45.64 Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 83

Kompresör Elektrik Motoru Jeneratör 750 35.09 37.67 36.38 26.22 41.41 1000 32.52 34.89 32.77 19.3 38.36 1250 30.51 32.68 29.73 12.94 35.95 1500 28.86 30.82 27.04 6.93 33.96 1750 27.45 29.2 24.59 1.17 32.25 2000 26.22 27.76 22.33-4.42 30.75 2500 24.15 25.27 18.18-15.21 28.21 3000 22.43 23.14 14.38-25.64 26.11 50 53.8 56.96 58 57.13 62.75 100 47.77 50.89 51.76 50.23 56.41 250 39.77 42.76 43.13 39.61 47.64 500 33.68 36.47 36.01 29.17 40.64 750 30.09 32.67 31.38 21.22 36.41 1000 27.52 29.89 27.77 14.3 33.36 1250 25.51 27.68 24.73 7.94 30.95 1500 23.86 25.82 22.04 1.93 28.96 1750 22.45 24.2 19.59-3.83 27.25 2000 21.22 22.76 17.33-9.42 25.75 2500 19.15 20.27 13.18-20.21 23.21 3000 17.43 18.14 9.38-30.64 21.11 50 53.8 56.96 58 57.13 62.75 100 47.77 50.89 51.76 50.23 56.41 250 39.77 42.76 43.13 39.61 47.64 500 33.68 36.47 36.01 29.17 40.64 750 30.09 32.67 31.38 21.22 36.41 1000 27.52 29.89 27.77 14.3 33.36 1250 25.51 27.68 24.73 7.94 30.95 1500 23.86 25.82 22.04 1.93 28.96 1750 22.45 24.2 19.59-3.83 27.25 2000 21.22 22.76 17.33-9.42 25.75 2500 19.15 20.27 13.18-20.21 23.21 3000 17.43 18.14 9.38-30.64 21.11 50 45.8 48.96 50 49.13 54.75 100 39.77 42.89 43.76 42.23 48.41 250 31.77 34.76 35.13 31.61 39.64 500 25.68 28.47 28.01 21.17 32.64 750 22.09 24.67 23.38 13.22 28.41 1000 19.52 21.89 19.77 6.3 25.36 1250 17.51 19.68 16.73-0.06 22.95 1500 15.86 17.82 14.04-6.07 20.96 1750 14.45 16.2 11.59-11.83 19.25 2000 13.22 14.76 9.33-17.42 17.75 2500 11.15 12.27 5.18-28.21 15.21 3000 9.43 10.14 1.38-38.64 13.11 Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 84

2500 11.15 12.27 5.18-28.21 15.21 3000 9.43 10.14 1.38-38.64 13.11 Eşdeğer gürültü düzeyleri (Lgündüz = Leq) Leq = 10LogΣ10 LT(i) / 10 formülü ile hesaplanarak Tablo 37 de verilmiştir. Tablo 37: Mesafeye Göre EĢdeğer Gürültü Düzeylerinin Dağılımı. Mesafe Lgündüz (dba) 50 72.52 100 66.18 250 57.41 500 50.41 750 46.18 1000 43.13 1250 40.72 1500 38.73 1750 37.02 2000 35.52 2500 32.98 3000 30.88 Projenin işletme aşamasında alanda çalışacak makine ve ekipmanlarda farklılık olmaması sebebiyle Lgündüz ve L gece değerleri birbirine eşit olacaktır. Faaliyet alanında oluşacak gürültü seviyesi, 21/1997 sayılı Çevre Yasası altında çıkarılan Çevre Koruma Dairesi Gürültü ve Ses Kontrol Tüzüğü ne göre değerlendirilmekte olup, aşağıda Tablo 38 de verilmiştir. Tablo 38: Endüstri gürültüleri limit değerleri. Leq (dba) Gürültü Kaynağı Gündüz (06.00-22.00) Gece(22.00-06.00) Endüstri Gürültüleri Sürekli 65 55 Ani 70 60 Projenin işletme aşamasında oluşacak gürültü seviyesinin hesaplanmasında tüm makinelerin açık alanda ve aynı anda çalışacağı kabul edilmiştir. Uygulamada tüm makinaların aynı anda çalışmayacağı ve sahanın büyüklüğü dikkate alınırsa oluşacak gürültü seviyesinin hesaplanan değerlerden daha düşük olacağı söylenebilir. Ayrıca gürültünün etkisi ve şiddeti gürültü kaynağının, bulunduğu ortama ve gürültüye maruz kalacak alıcıya uzaklığı ile ilişkili olmaktadır. Bu itibarla; İş makinelerinin açık alanda çalıştığı, İnşaatta gürültülerin belli zaman aralıklarında ve bazen kesik olduğu, Gürültü kaynaklarının yerlerinin sabit değil değişken olduğu, Gürültü ile alıcı arasındaki mesafelerin değişken olduğu, Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 85

Sahanın geniş olması nedeniyle gürültünün kaynaktan uzaklaştıkça etkisinin azaldığı, hususları göz önüne alınarak önemli denilebilecek olumsuz bir etkinin oluşmayacağı görülmektedir. Ancak çalışan işçilerin gürültüden etkilenmesi söz konusudur. Bu etkinin azaltılabilmesi için; makineler devamlı bakımlı tutulacak ve ayrıca gürültü konusunda 35/2008 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası ve bu yasanın altında çıkarılan Çalışanların Maruz Kaldıkları Gürültü Riskine Karşı Asgari Sağlık ve Güvenlik Koşulları Tüzüğü nün ilgili maddeleri uyarınca gerektiği takdirde önlem alınacak, faaliyet alanında çalışanların gürültüden etkilenmemeleri için kulaklık kullanmaları sağlanacaktır. Sesi önlemek için tüm işletme alanını çevreleyen sınırlara erken büyüyen sık ağaçlar ekerek çevreye koruma sağlanacaktır. IV.17. Proje Kapsamındaki Elektrifikasyon Planı, Bu Planın Uygulanması Ġçin Yapılacak ĠĢlemler Ve Kullanılacak Malzemeler, Enerji Nakil Hatlarının Geçirileceği Yerler Ve Trafoların Yerleri, Bunların Güçleri, Elektrik Ġletim Hatlarının Geçtiği Alan Üzerinde Yapılacak ĠĢ ve ĠĢlemler Yapılması tasarlanan tesiste çok yüklü miktarda elektrik harcayacak elektrik motorları bulunmamaktadır. Tesisin işletilmesi esnasında genel olarak, sıvı yük boşaltımı yapması öngörüllen gemiler yaklaşık 300.000 m 3 kapasiteli olup, her türlü enerji ihtiyaçlarını kendi bünyelerinde sağlama imkanına sahip olacaklardır. Tesis içerisinde yer alacak tanklar deniz kotundan takriben 30 m yüksekte olacağından, tesisten gemilere yapılacak sıvı yük dolumu cazibe ile gerçekleştirilecektir. katı mamuller hariç yükleme yapmak mümkün olacaktır. Yalnızca tesisten gemilere yapılacak katı mamül (katran) dolumunda kullanılacak pompaların çalıştırılması için gerekli elektrik enerji ve ayrıca binaların, çevrenin aydınlatılmasında ve genel atölyelerde kullanılacak motor ve tezgahların kullanacağı elektriğe ihtiyaç olacaktır. Faaliyet alanında gerekli olan elektrik enerjisinin bölgede bulunan 11000 volt luk enerji nakil hatlarından sağlanması öngörülmüştür. Bu konuda Kıb-tek ile görüşülüp, gerekli olan elektriğin temini konusunda izin işlemleri gerçekleştirilecektir. Tesisin ihtiyacını karşılamak için yaklaşık olarak 500 Wat lık güce ihtiyaç olduğu tahmin edilmektedir. Bu ihtiyacın, tesis içerisine getirilecek 11000 volt luk akımın, ebatlarının 5X6 metre olması planlanan trafo binasında 240 Volt a düşürülerek sağlanması düşünülmektedir. Bunu sağlamak üzere Kıb-Tek ile istişare edilerek, gerekli özelliklere sahip trafo temin edilecektir. Tesiste, şehir elektriğinin kesilmesi halinde faaliyetlerin aksamadan devam edebilmesi için, gereken minimum ekipman güçlerine göre seçilecek olan 1500 KWA lık dizel jeneratör bulundurulacaktır. Trafo binasının, açık ve kapalı yerlerde kullanılacak elektrik tesisatları exproof tipte olacaktır. IV.18. Projenin Mevcut Trafiği (Kara, Deniz, vb.) Ne ġekilde Etkileyeceği, Alınacak Önlemler Kara trafiği şu anda hiç denecek kadar azdır. Herhangi bir ekonomik alanda sirkülasyon olmayıp sadece turistik gözlemleme amacı ile yapılan seyyahatler Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 86

bulunmaktadır, bunun günlük akım ortalama doğuya ve batıya akım 50 araç civarındadır. Deniz trafiğinde ise yakın kısımlarda herhangi bir akım olmamaktadır. IV.19. Proje Ġçin Önerilen Sağlık Koruma Bandı Mesafesi Akaryakıt Depolama ve Dolum Tesisi için Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışan işyerlerinde ve işlerde alınacak tedbirler hakkında yapılan tüzük ve standartlara uyulacaktır. Uluslararası nitelik taşıyan bu tüzük ve standartlar TS 4943 (Ham Petrol ve Petrol Ürünlerini Depolamaya Mahsus Tank Çiftliklerinde Emniyet Kuralları), NFPA 30-USA, TS 1446, NFPA58-USA, ASME B31.3-USA, API 621-USA dikkate alınarak KKTC Sağlık Bakanlığı başta olmak üzere yetkili makamların görüşleri doğrultusunda belirlenecek esas, usul ve referans mesafelere uygun olarak sağlık koruma bandı mesafesi tespit edilecektir. Proje kapsamında yapılacak üniteler, mevcut tesis içerisinde kaldığından sağlık koruma bandı hususunda, mevcut tesis için verilen hususlara uyulacaktır. Yetkili merciler başka türlü belirtmediği sürece, tesis içerisinde uyulacak olan tesis içi ve tesis dışı güvenlik mesafeleri aşağıda verildiği gibi olacaktır: - Ana yollara uygulanacak olan güvenlik şeridi uluslararası sistemlerde 50 m olmaktadır ve buradan geçmekte olan anayola bu güvenlik şeridi konup bu boşluk kısmın oto park olarak kullanılması sağlanacaktır. - Komşu arsalara güvenlik şeridi ise tank çaplarının yarısı kadar olmaktadır. Proje kapsamında tank çapları 30-40 m civarında olduğundan güvenlik şeridimiz 15 m civarında olacaktır. - Yeleşim yerlerine uzaklık 500 m olurken (mevcut durumda en yakın yerleşime kuşbakışı 3.7 km mesafe bulunmaktadır). - Tanklar arası mesafeler 15 m yi geçmiyecek ve tank yarı çaplarının yarısına denk gelebilmelidir. Fakat tüm bunlara rağmen max. aralık 15 m yi geçmemelidir. Faaliyet kapsamı nedeniyle proje alanının arsa sınırından 200 metre çevresinin imara kapatılması ve yeşil alan olarak bırakılması, 200 metreden sonra 500 metreye kadar sadece konut olarak iskana izin verilmesinin, kesinlikle yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı işlerle ilgilenen atölye ve işyerlerinin kurulmasına izin verilmemesi uygun görülmektedir. IV.20. Depolama Sahasının (planlanan tüm üniteler için ayrı ayrı) ĠnĢaat ve ĠĢletme Sırasında YerleĢimlere Olabilecek Etkiler, Risk Analizi ve Alınacak Önlemler Depolama sahasının inşaat ve işletme sırasında çevreye olabilecek etkiler ilgili bölüm başlıklarında ayrıntılı olarak açıklanmış olup; kirlilik yükleri sınır değerlerinin altında kalacak ve ilgili yönetmelik ve tüzüklere uyulacaktır. Faaliyet alanı Akaryakıt depolama alanı içerisinde kalmaktadır. Tesisin bulunduğu parselin kuzeyinde akdeniz, doğu, batı ve güney taraflarında ise sadece doğal bitki örtüsü mevcuttur. Faaliyet alanına en yakın yerleşim yeri batı istikametinde yaklaşık 8 km uzağında Kaplıca köyü, tesisin güneyindeki dağların arkasında ise 4km mesafede Yedikonuk köyü yer almaktadır. Emniyet alanının çok dışında kalan bu yerleşim yerlerimizde herhangi bir risk söz konusu değildir. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 87

IV.21. Boru Hattı ve Depo Sahasının Çevrelerindeki Mevcut Tesislerle EtkileĢimi, Diğer Tesislerin Kıyı Yapıları, Boru Hattı, ġamandıra vb. Yapıları ile EtkileĢimi Planlanan Akaryakıt depolama ve dolum tesisine en yakın tesis yaklaşık 8.5 km batıda bulunan Kaplıca Beach Restaurant and Hotel dir. Bunun yanında en yakın yerleşim birimi Yedikonuk ta olup, proje alanına kuşbakışı olarak yaklaşık 3.7 km uzaklıktadır. Tesis alanının mücavirindeki parseller şu anda boş durumdadır. Boş olan bu alanlar ileriki zamanlarda depolama alanı olarak kullanılabilirler. Söz konusu tesiste sadece depolama işlemi yapılacaktır. Akaryakıt depolama tesisleri dizayn edilirken uyulan standartlarda, komşu parsellerde yer alan faaliyetleri olumsuz etkilememelerine göre belirlemeler yapılmaktadır. Dolayısı ile depolama tesisinin bölgedeki tesislere herhangi bir olumsuz etkisi bulunmamaktadır. Deniz kısmında yapılacak yapılarda hazırlanacak plan ve projeler çevredeki yapılara olan uzaklıklar dikkate alınarak hazırlanır. Dolayısı ile faaliyet için seçilen yer belirlenirken, teknik açıdan gemi yanaşma koşulları (manevra kabiliyeti, uzunluğu vb.), bölgedeki diğer tesisler dikkate alınmıştır. Söz konusu projenin bölgedeki diğer tesislere olumsuz herhangi bir etkisi söz konusu değildir. IV.22. Boru Hattının ve Boru Hattına Ait Bakım Onarım ÇalıĢmalarının Mevcut Altyapı Tesislerine Muhtemel Etkileri Boru hattının geçtiği güzergah Ek 1 de yer alan vaziyet planında görülmektedir. Boru hatlarına bakım onarım çalışmaları hatlarda herhangi bir arıza olması halinde değil, periyodik olarak yapılacaktır. Söz konusu çalışmalar kapsamında herhangi bir arıza ve kaçak olması durumunda, emniyet valfleri ile transfer olması işlemi durdurulacak, borulardaki petrol ürünleri tank ve tankerlere alınarak tamirat yapılacaktır. Bakım onarım çalışmaları sırasında mevcut altyapı tesislerine herhangi bir olumsuz etki söz konusu değildir. IV.23. Proje Kapsamında Yüzey Sularına (Mevcut Su Kaynaklarına) ve Yeraltı Suyuna Etkiler ve Alınacak Tedbirler Akdeniz kıyısında yer alan proje alanına en yakın yüzeysel su kaynağı, alandan yaklaşık 2 km mesafeden geçen Salvarlı Dere olup, bu derenin tesis faaliyetlerinden etkilenmesi söz konusu değildir. Tesisin deniz suyu ve ortamına etkisi ise Bölüm IV.9 da irdelenmiştir. Yağmur suları kontamine olmadan yapı alanı içerisinde oluşturulacak drenaj hatları sayesiınde temiz biır şekilde denize ve yeraltına yönlendirilecektir. Bu tip suların yeraltı sularını kirletmesi sözkonusu olamaz. Ayrıca acil durumlarda tesiste uygulanacak işlemler için detaylı acil eylem planı hazırlanmış olup, Bölüm IV.26 da sunulmuştur. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 88

IV.24. Tesisin Faaliyeti Sırasında ÇalıĢacak Personel Ve Bu Personele Bağlı Nüfusun Konut Ve Diğer Sosyal/Teknik Altyapı Ġhtiyaçlarının Nerelerde Ve Nasıl Temin Edileceği Arazi hazırlanmasından başlayarak inşaatın tamamlanıp ünitelerin işletmeye alınmasına kadar çalışacak personel sayısı arazi hazırlık ve inşaat asamasında 350 kişi, işletme aşamasında ise 295 kişidir. İnşaat aşamasında çalışacak personelin yaklaşık 150 si projeye özgü bilgi gereksinimini karşılayabilecek nitelikte olup yurtdışından getirtilecektir. Bu personelin konut ve diğer sosyal/teknik altyapı ihtiyaçları şantiye sahasında karşılanacaktır. İnşaat aşamasında istihdam edilecek olan 200 kişi ise, yurtiçinden sağlanacak olup, ikamet ihtiyacı olmayanlar mevcut ikametlerinde, ihtiyaç duyanlar ise şantiyede ikamet ettirileceklerdir. Mevcut ikametinde kalacak personelin, konut ve diğer sosyal/teknik altyapı ihtiyaçları bölgelerindeki mevcut sistem içerisinden sağlanacaktır. İşletme aşamasında çalışacak olan personelin bir kısmı yurt içinden tercih edilecek olup, sektörel tecrübe gerektiren personel ihtiyacı ise yurtdışından sağlanacaktır. Yurt içinden istihdam edilecek personel mevcut ikametgahlarında, yurt dışından istihdam edilecek personel ise tesis içerisinde inşaa edilecek ve Ek 1 de yer alan Vaziyet Planı nda gösterilmiş olan lojmanlarda ikamet ettirileceklerdir. Bu personelin diğer sosyal/teknik altyapı ihtiyaçları Yedikonuk daki mevcut sistem içerisinden sağlanacaktır. Proje kapsamında çalışanların yemek, temizlik vb. ihtiyaçları, inşaat aşamasında kurulacak prefabrik binada ve işletme aşamasında idari bina ve diğer sosyal yapılarda karşılanacaklardır. IV.25. Proje Kapsamında ĠnĢaat ve ĠĢletme Döneminde Ġnsan Sağlığı Ve Çevre Açısından Riskli Ve Tehlikeli Olanlar, Alınacak Önlemler, ĠnĢaat ve ĠĢletme Sırasında ÇalıĢanların Sağlık ve Güvenlik Tedbirleri İnşaat ve işletme aşamasında çalışma esnasında bir takım kazaların olabileceği düşüncesiyle önlemler alınacaktır. İnşaat aşamasında olası iş kazalarına karşı sahaya uyarıcı levhalar yerleştirilecek olup işçiler sürekli bir şekilde uyarılacak, kişisel işçilere koruyucu donanımlar (elbise, kulaklık, gözlük, maske ve kask) verilecektir. İşletme aşamasında insan sağlığı ve çevre açısından en önemli husus yangın ve akaryakıt sızıntılarıdır. Akaryakıt depolama tankları ve petrol boru hatlarından kaynaklanacak sızıntı sonucu oluşacak petrol atıklarının insan sağlığı ve çevre sağlığı ve çevreye yönelik zararlı etkisini, revize edilmekte olan Çevre Yasası altında çıkartılacak ilgili tüzük maddelerine uygun olarak en aza düşürecek şekilde atık yönetimi sağlanacaktır. Ayrıca yangın riskini en aza indirmek için gerekli her türlü önlem alınacak olup, ilgili yasal mevzuat gerekliliklerine uyulacaktır. Proje kapsamında işletme döneminde olası iş kazalarına karşı 35/2008 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası ve bu yasa altında çıkarılan başta İşyerlerinde Asgari Sağlık ve Güvenlik Koşulları Tüzüğü olmak üzere söz konusu tüzükler kapsamında yer alan gereklilikler sağlanacak olup, bu bağlamda sahaya uyarıcı levhalar yerleştirilecek, işçiler sürekli olarak uyarılacak ve personele gerekli koruyucu donanımlar (elbise, kulaklık, gözlük, maske ve kask) verilecektir. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 89

Söz konusu faaliyette periyodik olarak yapılacak gerekli bakım-kontrol-test-ölçüm ve işler referanslar verilerek aşağıda sıralanmıştır. Parlayıcı Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan işlerde ve işyerlerinde alınacak tedbirler; - Kompresörün kontrolü ve basınç deneyi 1 yıl - Elektrik aydınlatma devrelerinin kontrolü 1yıl - Topraklama devrelerinin kontrolü ve direnç ölçümleri (topraklama yöntemi) - Yangın söndürücülerin kontrolü 6 ay - Alarm ve tahliye denemesi 6 ay - Yangın suyu ve motopompların kontrolü 6 ay - Yangın hortumlarının kontrolü 3 ay - Sağlık raporu işe girişte - Sağlık Muayenesi 1 yıl Akaryakıt Depolama Tesisinde Yangın Önleme Sistemleri: 1) Yangınlara Karşı Spring Sistemi Tank içi yangınlarda, NFPA ve Amerikan boru standardına göre hesaplanmış spring sistemi çalıştırılarak tank gövdesine dıştan çepeçevre su püskürtülerek tank gövdesinin soğutulması sağlanacaktır. Böylece yarılma ve deformasyon tehlikesi önlenecektir. Spring sistemi tank içi sıcaklığının belli seviyede kalması için gerektiğinde tank gövde saçlarının soğutulmasında da kullanılacaktır. Bu sistemde sıcaklık göstergeden okunur veya ısıklı ikaz verir. 2) Yangın Söndürme Sistemi Tesiste meydana gelebilecek yangın tipleri şunlardır : - Tank vent (nefeslik) yangını - Tank içi yangınları - Tank sahası yangını - Separatör-havuz yangını - Bina yangınları. Tank vent (nefeslik) yangını; Bu tip yangında sırayla aşağıdaki işlemler yapılacaktır. 1) Alev rengi belirlenecektir. 2) Alev sarı portakal renginde ise ve siyah duman çıkarıyor ise kuru kimyevi söndürücüler ve CO 2 kullanılarak müdahale edilecektir. 3) Alev rengi mavi-kırmızı renkte ve duman çıkartmıyor ise tanka sıvı basılarak belirlenmiş basıncı korunacaktır. Buharın biriktiği boşluğa yanıcı hafif mahsul verilerek karışım zenginleştirilecek ve alevin dumanlı sarı hal alması sağlanacaktır. Bu durumda kuru kimyevi söndürücü veya CO 2 müdahalesi yapılacaktır. Tank içi yangınlar; NFPA ve Amerikan boru standardına göre projelendirilmiş ve hesaplanmış köpük sistemi ile tank içine müdahale edilecektir. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 90

Tank sahası içi yangınlar; Hafif mahsul (normal benzin, süper benzin kursunsuz süper benzin ve motorin) tanklarından gelen mahsulün sahaya dağılması ve alevlenmesi halinde öncelikle köpük müdahalesi yapılacaktır. Bunun için seyyar köpüklü yangın söndürücüler kullanılacaktır. Köpük yapıcıların kapasite ve cinsi de NFPA standartlarına göre tespit edilecektir. Tanklara giden boru hatları üzerindeki vanaların kapatılması halinde su sisi yapılacaktır. Su sisinde kullanılacak hortum, nozul ve bağlantı elemanlarının ebatları ve cinsi yine NFPA standardına göre tespit edilecektir. Seperatör havuzlarındaki yangınlar; Kesinlikle su kullanılmayacaktır, aksine köpük yapıcı söndürücüler veya köpük topu kullanılacak, bunlar NFPA standartlarına göre seçilecektir. İdari ve diğer binalarda meydana gelebilecek yangınlar; Ufak tip alevlenmelerde kuru kimyevi söndürücü veya CO 2 müdahalesi yapılacaktır. Ancak yangının büyümesi halinde yangın hidrantlarına bağlanacak 1 1/2 ve 2 nozul ve hortumla su müdahalesi yapılacaktır. Kullanılan hortum ebatları, nozul ebat ve tipleri ve diğer ekipmanlar NFPA (NATIONAL FOAM PETROLEUM ASSOCIATED) standartlarına göre seçilecektir. Binaların yangından korunmasında ilgili yasal mevzuata ve uluslararası standartlara uyulacaktır. Sabit tavanlı beyaz mahsul tanklarında, yangın söndürme sisteminin projelendirilmesi ve mühendislik hesapları, NFPA ve Amerikan Petrol Standartlarına göre yapılır. Bu tip tanklarda, tank içi yangınlarında tank sarf hattından tank içine köpük enjeksiyonu veya tankta mevcut mahsulün üst yüzeyine köpük verilmesi, yanan yüzeyin O 2 almasını ve hava ile temasını önlemek suretiyle yangın söndürülmektedir. Son zamanlarda, tanklarda uygulanmaya başlanan, tank içine yüzer tavan ve çift seal sisteminin tesis edildiği dizaynlarda, yangın öncelikle sealde meydana geldiği için yüzer tavan üzerine istenilen (NFPA standardına göre) ebatta tesis edilen dam yardımıyla, üstten köpük verilerek seal yangınları söndürülmektedir. Ancak üstü kapalı tanklarda yüzer tavan ve çift seal uygulanması halinde yangın çıkma olasılığı çok zayıftır. Çünkü çift seal hidrokarbon buhar kaçaklarını kesmekte, yangın çıkma olasılığını azaltmaktadır. Bu tip tanklarda yapılan projelendirmelerde standarda göre hesaplanan adet ve ölçüde Mes-9 tip köpük odası kullanılabilir. Bu tip köpük mücadelesinde % 3-6 konsantrasyonlu köpük kullanılmakta, konsantrasyon seçimine göre ekipman ve sistem dizaynı yapılmaktadır. Tank Köpük Sisteminde Kullanılacak Ekipmanlar; a) Köpük tankı. Malzeme: Karbon çeliği. Kapasite: l ton (min). Çalışa basıncı: Atmosferik. Dizayn: ASME Basınçlı kaplar standardına uygun. Tip: Düşey veya yatay b) Oranlayıcı. Malzeme: Karbon çeliği. Tip: LP -6 /55. Dizayn: NFPA standardına uygun Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 91

c) Köpük yapıcı. Malzeme: Karbon çeliği veya paslanmaz çelik. Tip: Mes-9 veya muadili. Dizayn: NFPA standardına uygun Kullanılacak köpük malzemesi yanan yakıtın cinsine göre seçilecektir. Kullanılacak olan fluoroprotein ve AFFF köpükleri %3 ile %6 konsantrasyonları arasında değişmektedir. Amerika ve diğer ülkelerde genellikle %6 konsantrasyonlu köpük kullanılmaktadır. Tanklarda köpük müdahalesinin bitmesinden sonra boru hatları tazyikli su ile flash edilerek temizlenecektir. Ayrıca tanklarda mevcut sprigler sistemi muayyen zamanlarda tazyikli su verilerek çalıştırılacak, tıkanmış nozullar açılacaktır. Yılın değişik zamanlarında tesis içinde senaryosu önceden hazırlanmış yangın tatbikatları yapılacak, personel her an yangın tehlikesine hazır halde tutulacaktır. Tank soğutma sisteminde springler sistemi kullanılacaktır. Sistemde kullanılacak springler nozulunun tipi genellikle L-LB olup miktar ve ebadı NFPA standartlarına, bağantı boru ve elemanları Amerikan Petrol Standartlarına göre hesaplanıp projelendirilecektir. Tesiste TS 11939 gerekliliklerine uyulacak olup, bu bağlamda güvenlik ve sabotajlara karşı korunmak maksadı ile depolama alanı en az 180 cm tel çitle çevrilecek ve herhangi bir tehlikeleye karşı giriş ve çıkışların engellenmemesi maksadı ile çift ve zıt yönlerde giriş çıkış kapıları konumlandırılacaktır. Tesiste AB 96/82/AT gerekliliklerine uyulacaktır. Ayrıca tesiste yıldırımlara karşı paratoner uygulaması yapılacak olup, konu ile ilgili detaylı çalışmalar projenin yapılması sırasında elektrik mühendisleri tarafından yapılacaktır. IV.26. Detaylı Acil Eylem Planı (Boru Hattı, Depolama Tesisi ve Diğer Ünitelerde Meydana Gelebilecek (Yükleme-BoĢaltma Dahil) Muhtemel Kaza, Yangın, Deprem ve Sabotaja KarĢı; Dökülme ve Sızmalara KarĢı Alınması Gerekli Önlemler) Tesisin projelendirilmesi ile birlikte acil durumlarda meydana gelebilecek zararı en aza indirebilmek amacıyla acil müdahale planı hazırlanmış olup, bu plana uyulacaktır. Acil müdahale planı şu şekildedir. Acil Müdahale Palnı: a) Amaç Petrol ürünleri depolama tesisi ile çevre ve toplumu etkileyecek düzeyde büyük kaza riski taşıyan bölümlerde meydana gelebilecek acil durumlarda zararı en aza indirgemek amacıyla hazırlanmıştır. b) Hedef Acil durumlarda meydana gelebilecek zararı en aza indirebilmek ve depolama tesisi olanaklarını kullanabilmektir c) Varsayımlar Çıkabilecek bir kazanın ekolojik dengeyi bozabileceği, parlayıcı ve yanıcı tehlikeli maddelerin olası bir kaza durumunda can ve mal kaybına neden olabileceği, en yakın çevre olanaklarından da yararlanılarak yardım sağlanabileceği kabul edilmiştir. d) Haberleşme Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 92

Depolama tesisinin Acil Durum Planının hazırlanması test edilmesi ve gerektiğinde revize edilmesini sağlamaktır. Acil durumlarda müdahalenin başarılı olabilmesi için organizasyonun kurulması sorumluların belirlenmesi ve koordinasyonu gerçekleştirmektir. Tesisin hayati önem taşıması nedeniyle topyekün savunma koruyucu güvenlik sivil savunma sabotajlara karşı koruma planlarını uygulamaktır. Tesisin işletme konusu petrol ürünlerinin yanıcı olması nedeniyle yangın güvenliğini sağlamaktır. Yangın güvenliğini sağlamak için gerekli tüm yangın sistem araç ve gereçleri ile tesiste bulundurulacaktır. Acil durumlar personelin anında haber alabilmesi için, tesisin her tarafından duyulabilen alarm sistemini kurdurmaktır. Acil müdahaleye gerekli insan gücü ve diğer olanakların bulundurulmasını sağlamaktır. Acil durumlara hazırlık ve müdahale amacıyla kullanabilecek teknolojilerdeki gelişmeleri izleyerek en uygun seçimi yapmaktır. Acil durum planlarının uygulanması sırasında tesis personelin bilincini artırmaya yönelik çalışmalada bulunmaktır. f) Duyuru ve İletişim Sistemleri Herhangi bir kaza durumunda tesisten sorumlu tesis müdürü en yakın mahali güvenlik birimlerine ve mülki amirine olayı haber verir. Acil durumlarda müdahale komisyonu başkanı veya başkan yardımcılarından birine haber ulaştırılır. Ayrıca acil durumlarda terminalin bağlı olduğu Genel müdürlüğe ve ilgili müdürlüğüne de haber verilir. Bu tür kazalarda kazanın etkileyebileceği alanlar düşünüldüğünde haberleşmenin çok önemli olması nedeniyle araç telefonundan ve diğer iletişim araçlarından da yararlanılır. Acil durumlara müdahale komisyonu başkanı, yardımcıları ve üyelerinin bigileri dahilinde telefon ve diğer iletişim araçları ile kaymakamlık bağlı bulunduğu belediye ve emniyet güçleri tarafından duyurulur. Acil Durum Müdahale Kaynakları Acil durum planında görev alan personelin kimlikleri, ünvanları ve telefon numaralarını belirleyen uygun yerlerde asılı bulundurulur. Ayrıca önemli telefon numaralarını belirten birimlerin listesi de güvenlik binasında bulundurulur. Personelin kişisel koruyucu malzemeleri temin edilerek tesis bünyesinde muhafaza edilir. İlk yardım ve diğer acil tıbbi malzeme her an tesiste yeterli miktarda bulundurulacaktır. Acil durumda yangınlara müdahale kaynağı olarak yangın malzemesi ve teçhizatı bulundurulacaktır. Tesiste herhangi bir petrol ürünü kaçağını tespit eden erken uyarı sistemi mevcut olacaktır. Acil Durum Sonrası Yapıalcak ĠĢlemler Acil durum bittiğinde bölgeye giriş iznini acil durum müdahale komisyonu başkanı verir. Acil durumun sona erdiği telefon, radyo ve diğer iletişim araçları ile haber verilir. Zarar görmüş bölgenin izlenmesi, incelenmesi ve gerekli kayıtlar için, kazanın meydana geldiği tesis yöneticisi ile bölgesel ilgili devlet kurumlarına haber verilir. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 93

Acil Plan Uygulanacak Durumlar Acil durum planlamasının ilk aşaması, tesisin içinde veya dışında meydana gelebilecek olayların tespit edilmesidir. Bu tespitler acil duruma yol açabilecek kaza olayların tanımıdır. Yapılan bu tespitler ile meydana gelebilecek kaza ve olayların çevreye, insanlara, tesise ve ekipmalarane gibi etkiler yapacağı belirlenir. Tesis içerisinde yangın meydana geldiğinde acil plan, Deprem halinde uygulanacak plan Sel ve su baskınlarında uygulanacak acil plan Terör, sabotaj, bomba ve tehditlere karşı acil plan Şeklinde sıralayabiliriz. Acil planlar meydana gelebilecek değişik olaylar için hazırlanmaları nedeniyle kendilerine özgü özellikler taşır. Hazırlanma aşamasında en kötü sonuçlar varsayılır. Ancak bir acil planın başarısı insan faktörüne bağlıdır. İnsanlarda acil duruma müdahale imkanı sağlayacaktır. Bu ise ancak yeterli kapsamlı eğitim ve tatbikatlarla elde edilir. Bu nedenle tüm tesis çalışanları periyodik olarak eğitim ve tatbikatlara katılmaı, kendilerini her an olumsuz olaylara karşı hazır hissetmelidir. Acil Planlarda uygulanacak genel kurallar: Acil durumlarda, o anda tesis içinde bulunan en yetkili kişi Acil Durum Amiridir. Tesis müdür, olay ya da kaza yerine ulaştığı andan itibaren Acil Durum Amiri olur. Tesis müdürünün bulunmadığı durumlarda bu görevi tesis müdür yardımcısı yürütür. Acil durumlarda uygulanması gereken planlardan Acil Durum Amiri, Acil Durum Operasyon amiri olur. İşletme amirinin bulunmadığı durumlarda bu görevi tesis müdür yardımcısı yürütür. Operasyon amiri acil durum amirinin verdiği operasyon talimatlarının uygulanması ile ekiplerin sevk ve idaresinden sorumludur. Acil duruma müdahale için oluşturulacak ekip mümkün olduğunca tesis personeli içinden belirlenir. Acil planlarda kişiler isim olarak yer alır. Acil durumlar için oluşturulacak ekipler: İlk yardım ekibi Yangınla mücadele ekibi Haberleşme ekibi Olarak sıralanabilir. Acil durumun özelliğine göre Acil Durum Amiri acil planlarda yer almayan değişik amaçlara yönelik ekipler oluşturabilir. Ekip üyelerinin konu hakkında eğitimli kişilerin arasından seçilmesine dikkat eder. Acil durumlar, elektrikli veya mekanik alarm çaldırma sistemleri ile duyurulur. Acil durumlarda karagah veya kriz merkezi olarak kullanılmak üzere, tesis ana kapısı civarında minimum risk taşıyan bir yerde acil durum kontrol merkezi oluşturulur. Bu merkezde bulundurulacak donanımlar: Yeterli derecede ve kapasitede dahili ve harici telefonlar Değişik GSM operatörlerine ait cep telefonları Telsiz cihazı Kişisel koruyucu ve kurtarma ekipmanları Tesisi ve projeyi tanımlayan plan ve projeler İlgililere ait telefon adres listeleri Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 94

Tüm personelin toplanmasını sağlayacak büyüklükte ve insanların kolayca ulaşabileceği güzergah üzerinde uygun bir alan acil durumlarda kullanılmak amacıyla toplanma yeri olarak belirlenir. Toplanma yeri özel işaretler ile belirtilir ve her zaman için ulaşılabilir, düzenli ve kontrol altında tutulur. Acil durumlarda tesis içinde bulunan herkes acil durum amirinden gelecek talimatlar doğrultusunda hareket etmek üzere toplanma yerine gider. Acil durumlarda gerekli yerleri telefon ile aramak veya edinmek iletişim işleri güvenlik görevlilerince yapılır. İlk yardım ekibi, işyeri hekiminin başkanlığında ilk yardım eğitimi almış kişilerden oluşur. Cankurtaran hizmetleri için temel acil müdahale imkanları bulunan kuruluşlar ile anlaşma tercih edilmelidir. Yangınla müdahale ekibi yangınla mücadele konusunda yeterli teorik ve pratik eğitimi almış kişilerden oluşturulur. Tesis içinde yangın meydana geldiğinde acil plan: Tesis içinde bulunan personel, yangınla mücadele planında yer alan ekipleri oluşturmak üzere hemen harekete geçer. Tesiste tüm faaliyetler durdurulur, enerji kesilir, eğer çalışıyor ise jeneratör durdurulur. Güvenlik görevlileri tesis giriş-çıkış kapılarında trafiği kontrol altına alarak tesis içinde bulunan araçların çıkışını sağlar. Bu sırada müdahalelere imkan tanıyacak şekilde yol güzergahını açık tutmaya çalışır. Yangının büyüme olasılığına göre yerel itfaiye haberdar edilir. Ayrıca komşu kuruluşlar ile acil planlarda yer alan diğer resmi ve özel kuruluşlara haber verilir. Acil planda yer alan merkez ofiste aranacak kişiler listesinde bulunanlar olaydan haberdar edilir. Yangın ekibi olaya müdahale eder. Müdahale şekli daha önceden alınan eğitimler sırasında anlatılmış ve pekiştirilmiş olmalıdır. Bu arada destek ekipleri de görev başına gelirler. Tesis müdürü tesis içi ve dışı tüm operasyonların ve helen tüm yardımların koordinasyonunu sağlar. Yangın kontrol altına alınıp söndürüldükten sonra Tesis Müdürü merkez ofisteki ilgili birimlere verilmek üzere olayı bütün detayları ile özetleyen bir rapor hazırlar. Deprem anında uygulanacak plan: Deprem en büyük doğal afetlerden biridir. Hissedildiği an telaşa kapılmamak ilk ve en önemli tedbirdir. Daha sonra aşağıdaki önlemler derhal alınır ve uygulanır. Araç trafiği ve tesis giriş-çıkışları güvenlik görevlilerince kontrol altına alınır. Kapalı alanlarda çalışan personel en yakın ve emniyetli gordukleri çıkıştan dışarı çıkarak mümkün ise toplanma yerine gider, değil ise açık sahada güvenli bir yer seçer ce muhtemel müdahaleler için Acil Durum Amirinin talimatlarını bekler. Çeşitli kaynaklardan depremin merkezi, şiddeti hakkında bilgiler edinilir. Muhtemel artçı sarsıntılar ile ilgili bilgiler için resmi kaynaklar ile irtibata geçilir. Genel durum emniyetli görüldüğü takdirde faaliyetlere aşamalı olarak başlanır. Sel ve su baskınlarında uygulanacak acil plan: Sel ve su baskınları genellikle aniden gelişen doğal olaylardan olmayıp bir süreç içinde gelişirler. Bu nedenle bu gibi durumlarda uygulanacak acil planlar belirli bir plan dahilinde ilerler. Yağışların başlaması ile birlikte genel saha drenaj ve giderleri ile rögarlar ilgili saha operatörleri tarafından kontrol edilir. Herhangi bir nedenle tıkanıklık gözlemlenen gider mevcut imkanlarla açılmaya tıkanıklık giderilmeye çalışılır. Depoların tahliyesi söz Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 95

konusu ise tehlikeli zararlı maddelerin sel sularına kapılmasını önleme amacıyla bu tip maddelerin tahliyesine öncelik verilir. Büro ve ofislerin tahliyesi söz konusu olduğunda kıymetli evrak ile bilgisayar sistemi ve kayıtların thaliyesine öncelik verilir. Su seviyesinin artışı durduğunda veya azalmaya başladığında su baskını sonrasında yapılacaklar açısından bir program belirlenir. IV.27. Proje Alanında Peyzaj Öğeleri Yaratmak Veya Diğer Amaçlarla Yapılacak Saha Düzenlemelerinin Ne Kadar Alanda Nasıl Yapılacağı Bunun Ġçin Seçilecek Bitki Ve Ağaç Türleri vb. ve Var Ġse Peyzaj Projesi Proje alanında kullanım alanları dışında kalacak olan alanlarda Ek 1 de yer alan vaziyet planda gösterildiği gibi peyzaj düzenlemesi yapılacak olup, alanda kullanılacak bitkiler ayni ekosistemde mevcut ve özellikle yangına dayanıklı ağaçların da yer aldığı bitkiler içinden hem estetik, hem de faaliyet kapsamında yarar sağlama amaçlarıyla seçilmiştir. IV.28. ĠĢletme Faaliyete Kapandıktan Sonra Olabilecek ve Süren Etkiler ve Bu Etkilere KarĢı Alınacak Önlemler Söz konusu faaliyetin sürekli ve devamlı olması öngörülmektedir. Ancak herhangi bir nedenle tesisin faaliyete kapanması durumunda, arazi ıslahı ve rehabilitasyon çalışmaları yapılacaktır. Arazi Islahı Proje sahasındaki arazi ıslah çalışmaları, faaliyetin durdurulup, tesis ünitelerinin kaldırılmasından hemen sonra başlayacaktır. Ayrıca tesiste tankların sökülmesinden önce tankların içleri yıkanacak ve bu suların yüzey ve yer altı sularına karışmadan slop tankında biriktirilecek. Faaliyetin durdurulup işletme binalarının yıkılmasından sonra arazi ıslah çalışmalarına başlanacaktır. Bu çalışmalar kapsamında, alan tasviyesi, şekillendirilmesi ve teraslama işlemleri yapılacaktır. Yüzey drenajı kontrol edilecek, yağışlar neticesinde, sahada su birikmesini önleyecek şekilde yağmur suyu kanalları açılacaktır. Söz konusu çalışmalar sonunda saha, yeşillendirme çalışmalarına uygun hale gelmiş olacaktır. Rehabilitasyon Çalışmaları İşletme sona erdiğinde tadilatla tesis yeri başka bir sanayi amaçlı kullanılabilir. Sanayi amaçlı kullanılmaması durumunda proje sahasındaki rehabilitasyon çalışmaları arazi, ıslah edilip stabil bir hale getirildikten hemen sonra başlayacaktır. Arazi ıslah çalışmaları sonunda bitki ekimine uygun hale getirilen saha, yörenin doğal vejetasyonuna uygun bir şekilde yeşillendirilecektir. Mevcut Su Kaynaklarına Etkiler Söz konusu faaliyetin bulunduğu yere en yakın yüzeysel su kaynağı Salvarlı deredir. Salvarlı dere proje alanının 2 km doğusunda yer almaktadır. Tesis işletmeye kapandıktan sonra bu kaynağa olabilecek herhangi bir etki söz konusu değildir. İşletmeye kapatıldıktan sonra arazide herhangi bir katı ve sıvı atık bırakılamayarak bunların yer altı sularını etkilemesi önlenecektir. Deniz kısmında bulunan yapıların ve boru hatlarının işletmeye Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 96

kapatılmasında ise günün mevzuatlarına uygun olarak yapılar kaldırılacak ve deniz ortamında herhangi bir atık bırakılmayacaktır. Olabilecek Hava Emisyonları Tesisin işletmeye kapatılması sırasında yapılacak çalışmalardan dolayı bir miktar toz oluşumu söz konusudur. Bu aşamada tozlanmayı önlemek için gerekli her türlü önlem (sulama, doldurma boşaltma esnasında savurma yapılmaması, taşıma esnasında araçların üzerinin branda ile kapatılması vb.) alınacaktır. Tesisin işletmeye kapatılmasından sonra mevcut hava kalitesine olumsuz bir etkinin olması söz konusu değildir. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 97

BÖLÜM V: YUKARIDA VERĠLEN BAġLIKLARA GÖRE TEMĠN EDĠLEN BĠLGĠLERĠN TEKNĠK OLMAYAN BĠR ÖZETĠ Yedikonuk ta tapu referansları Pafta No: VII, Harita No: 14 W, Kaza: Yedikonuk, Parsel No: 2/1,2/2,3,5/1,5/2,5/3,5/4,6,7/1,8,7/2,9,10,50/1,51,58,13,16 ve Pafta No: VII, Harita No: 22 W, Kaza: Yedikonuk, Parsel No: 8,8/1,9,61,61/1,61/2,61/3/1,68/1ve toplam kullanım alanı alan yaklaşık 272,075 m 2 olacak şekilde, Rixoh Ortak Girişim Grubu tarafından kurulması tasarlanan tesisin, 1.200.000m 3 kapasitede Benzin, Motorin, Fue-oil, Ham Petrol, LPG ve Bitüm den oluşan sıvı yük depolama limanı olarak hizmet vermesi planlanmakta olup, buradan yıllık 10.000.000 m 3 sıvı yükün geçmesi öngörülmektedir. Tesiste yapılması planlanan ürün tankları toplam 36 adet olup, yüzer tavanlı silindirik olarak tasarlanacaktır. Proje kapsamında denizden karaya ve karadan denize olmak üzere her mamülü taşıyacak boru hattı tamamen ayrı yapılacaktır. Proje alanına en yakın yerleşim birimi Yedikonuk ta olup kuşbakışı olarak yaklaşık 3.7 km, Büyükkonuk un merkezine 4.6 km, en yakın tesis olan Kaplıca Beach Restaurant and Hotel e ise 8.5 km uzaklıkta ve proje alanının batısında yer almaktadır. Kıbrıs Türk Mühendisler Birliği yönetmeliklerine bağlı olarak proje alanı Mağusa Bölgesi dahilinde 2. derece deprem bölgesi olup, bu bağlamda belirlenmiş parametrelere bağlı olarak statik ve dinamik hesaplamalar yapılacaktır. Arazi 22 Kasım 2011 tarihinde ziyaret edilmiş ve ulusal ve uluslararası şözleşmelerle koruma altına alınmış nadir ve nesli tehlikeye düşmüş türlere rastlanılmamıştır. Yapılan gözlemlerde proje yerinde hava, su ve toprak kirliliği izleri görülmemiş ve hissedilmemiştir. Söz konusu faaliyetin inşaat aşamasında 350 kişinin işletme aşamasında ise 295 kişinin çalıştırılması planlanmaktadır. Proje alanında kullanım alanları dışında kalacak olan alanlarda peyzaj düzenlemesi yapılacak olup, alanda kullanılacak bitkiler ayni ekosistemde mevcut ve özellikle yangına dayanıklı ağaçların da yer aldığı bitkiler içinden hem estetik, hem de faaliyet kapsamında yarar sağlama amaçlarıyla seçilmiştir. Proje kapsamında yapılacak tüm inşaatlarda sızdırmazlık ilk dikkate alınacak husus olup, tüm planlamalar bu çerçevede yürütülmüştür. Tesiste kullanılacak depolama tanklarının boyutarı 3.000 m 3 ile 50.000 m 3 arasında değişecek olup, Avrupa da da ayni şekilde yapılan uygulama ile tesiste sıfır sızdırma hedeflenmektedir. Tesisin işletme aşamasında su ihtiyacı, personel ihtiyacı, tesis faaliyetlerinin gerçekleştirilmesinde ve yangın tehlikesine karşı kullanılacak olup, belediyeden temin edilecektir. Şebekeden sağlanacak suyun içme suyu kalitesinde olmaması durumunda ise personelin içme suyu ihtiyacı yerel piyasada yer alan hazır su üreticilerinden tedarik edilecektir. Personel kullanımı sonucu oluşacak yaklaşık 38.5 m 3 /gün olan evsel nitelikli atıksuyun paket biyolojik arıtma ile arıtılıp sulama suyu kriterlerine uygun kalitede olması sağlanarak, bitki sulamada kullanılması doğru olacaktır. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 98

Tesiste işletme aşamasında oluşacak proses kaynaklı atıksuların (maksimum) tahmini miktarı 50 m 3 /gün olacağı öngörülmektedir. Proses kaynaklı sıvı atıklar paket kimyasal arıtma ile arıtılcak olup, bertarafında Büyükkonuk Belediyesi nin belirtececeği kurallar uygulanacaktır. Faaliyet alanında gerekli olan elektrik enerjisinin bölgede bulunan 11000 volt luk enerji nakil hatlarından sağlanması öngörülmüştür. Tesisin işletilmesi aşamasnda personel kaynaklı oluşacak olan evsel nitelikli katı atıklar, tesis içerisinde tek bir noktada toplanarak, düzenli olarak Büyükkonuk Belediyesi tarafından katı atık depolama alanına taşınacaktır. Tesiste akaryakıt ürünlerinin depolandığı tankların temizliği sonucunda tank dibinden oluşan çamurlar (tortu) endüstriyel nitelikli katı atık olacaktır. Bu atıklar tankların temizliği sırasında sızdırmaz ve paslanmaz tenekelere alınacak ve bir yıldan fazla depolanmamak kaydıyla, Çevre Koruma Dairesi nden izinli bir bertaraf tesisinde bertaraf edilecektir. Eğer KKTC de böyle bir tesis bulunamaz ise yurt dışında bertaraf edileceklerdir. Tesiste depolanacak akaryakıt ürünleri için her türlü önlem alınacaktır. 38-2008 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası ve bu yasa altında çıkarılan ilgili tüzüklerin gerekliliklerine uymak için alınması gerekli tüm önlemlere dikkat edilecek olup, iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili tüm ekipman düzenli olarak gözden geçirilecek, uyarıcı levha ve tabelalara uyulacaktır. Tesiste hava kalitesi bağlamında VOC oluşumu söz konusu olup, yapılan hesaplamalar sonucunda toplam VOC emisyon debisi 1.684 kg/saat olarak tespit edilmiştir. 21/97 sayılı Çevre Yasası kapsamında çıkarılan mevcut Hava Kalitesi Kontrol ve Korunması Tüzüğü bağlamın tesisin toplam VOC emisyon debisinin verilen limit değerin alltında kaldığı görülmektedir. Faaliyet alanında oluşacak gürültü seviyesi, 21/1997 sayılı Çevre Yasası altında çıkarılan Çevre Koruma Dairesi Gürültü ve Ses Kontrol Tüzüğü ne göre değerlendirilmekte olup, uygulamada tüm makinaların aynı anda çalışmayacağı ve sahanın büyüklüğü dikkate alınırsa oluşacak gürültü seviyesinin hesaplanan değerlerden daha düşük olacağı söylenebilir. Ancak çalışan işçilerin gürültüden etkilenmesi söz konusudur. Bu etkinin azaltılabilmesi için; makineler devamlı bakımlı tutulacak ve ayrıca gürültü konusunda 35/2008 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası ve bu yasanın altında çıkarılan Çalışanların Maruz Kaldıkları Gürültü Riskine Karşı Asgari Sağlık ve Güvenlik Koşulları Tüzüğü nün ilgili maddeleri uyarınca gerektiği takdirde önlem alınacak, faaliyet alanında çalışanların gürültüden etkilenmemeleri için kulaklık kullanmaları sağlanacaktır. İşletme aşamasında insan sağlığı ve çevre açısından en önemli husus yangın ve akaryakıt sızıntılarıdır. Akaryakıt depolama tankları ve petrol boru hatlarından kaynaklanacak sızıntı sonucu oluşacak petrol atıklarının insan sağlığı ve çevre sağlığı ve çevreye yönelik zararlı etkisini, revize edilmekte olan Çevre Yasası altında çıkartılacak ilgili tüzük maddelerine uygun olarak en aza düşürecek şekilde atık yönetimi sağlanacaktır. Ayrıca yangın riskini en aza indirmek için gerekli her türlü önlem alınacak olup, ilgili yasal mevzuat gerekliliklerine uyulacaktır. Tesisin Acil Eylem Planı mevcut olup, çalışanların sağlığı ve iş güvenliği konusunda hizmet içi eğitim sağlanacaktır. Proje kapsamında ilgili mevcut yasa ve tüzüklere uyulacaktır. Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu verilen formata uygun olarak hazırlanmıştır. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 99

EKLER Ek 1: Vaziyet Planı.... 101 Ek 2: 1/2500 Tapu Haritası.... 102 Ek 3: Şirket Kuruluş Onay Belgesi.... 103 Ek 4: Bakanlar Kurulu Kararı ve İlgilli Yazışmalar.... 113 Ek 5: Bölgeye Ait Jeolojik Harita.... 121 Ek 6: Proje Bölgesi Arazi Kullanım Haritası.... 122 Ek 7: Bölgeye Ait Meteorolojik Veriler.... 123 Ek 8: Topoğrafik Harita.... 124 Ek 9: Batimetrik Harita.... 125 Ek 10: Oda Üyelik Belgeleri.... 126 Ek 11: Jeolojik Zemin Etüd Raporu.... 129 Ek 12: Deniz Araştırmaları Raporu.... 131 Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 100

Ek 1: Vaziyet Planı. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 101

Ek 2: 1/2500 Tapu Haritası. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 102

Ek 3: ġirket KuruluĢ Onay Belgesi. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 103

Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 104

Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 105

Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 106

Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 107

Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 108

Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 109

Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 110

Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 111

Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 112

Ek 4: Bakanlar Kurulu Kararı ve Ġlgilli YazıĢmalar. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 113

Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 114

Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 115

Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 116

Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 117

Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 118

Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 119

Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 120

Ek 5: Bölgeye Ait Jeolojik Harita. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 121

Ek 6: Proje Bölgesi Arazi Kullanım Haritası. Rixoh Ortak Girişim Grubu KKTC Sıvı Yük Yükleme ve Boşaltma Terminali Projesi ÇED Raporu 122