BÖLÜM 17 17. ÜÇ BOYUTLU NESNELERİ KAPLAMA VE GÖLGELENDİRME 17.1. HİDE Üç boyutlu katı modelleme ve yüzey modellemede Wireframe yapılarının görünmemesi için çizgileri saklama görevi yapar. HİDE komutuna üç şekilde ulaşılabilir. Şekil 17.1. Render Araç Çubuğu Render toolbar: View menu: Hide Komut satırı: Hide Şekil 17.2. 3D Nesnenin Hide Yapılmamış Görüntüsü Üç boyutlu modeli hazırlanmış olan şekli hide yapılmadan önceki şekli biraz karışık gözüküyor.
Bu şekli daha iyi anlamak için komut satırından hide yazıldığında modelin son görünümü aşağıdaki gibi olur. Command: hide yazıp Enter tuşuna bastığınızda aşağıdaki görünümün yeniden oluşturulduğuna dair bir mesaj gelir. Regenerating model. Şekil 17.3. 3D Nesnenin Hide lı Görüntüsü Not : Üç boyutlu modelleme de model üzerindeki yazıları saklayamazsınız. Bu yazıları saklamak için kalınlık verilmelidir. 17.2. SHADE Güncel çizim alanında üç boyutlu modellemesi yapılan tasarıma renk ve gölge katarak katı bir cisimmiş hissi verir. Shade yapılmış nesneleri plotter dan çıktısını almak mümkün değildir. Fakat shade yapılmış görüntüleri slayt gösterisinde göstermek mümkündür. Shade komutuna üç şekilde ulaşılabilir. View menu: View Shade Komut satırı: SHADEMODE Shade Toolbar Şekil 17.4. Shade Araç Çubuğu
Command: Shademode Current mode: 2D wireframe En son güncel shade modunu gösterir. Enteroption[2Dwireframe/3Dwireframe/Hidden/Flat/Gouraud/fLat+edges/ gouraud +edges]<2d wireframe>: Yukarıdaki seçenekleri tek, tek açıklayarak örnek üstünde uygulayalım. 17.2.1. 2D Wireframe Şekil 17.5. 2D Wireframe Seçeneğini Araç Çubuğundan Seçme Nesne sınırlarını temsil eden çizgileri ve eğrileri gösterir. Raster ve OLE nesnesi, Linetype, Lineweight burada görünürler. Şekil 17.6. 2D Wireframe Komutunun Kullanımı Shade Toolbar araç çubuğunda 2D Wireframe ikonuna tıklanıldığında yukarıdaki görünüm meydana gelir. 17.2.2. 3D Wireframe Şekil 17.7. 3D Wireframe Seçeneğini Araç Çubuğundan Seçme
Nesne sınırlarını temsil eden çizgileri ve eğrileri gösterir. Burada şekil regen yapılmış gibi görülür. Raster ve OLE nesnesi, Linetype, Lineweight burada görünmezler. Fakat burada UCS ikonu 3d olarak görülür. Üç boyutlu tasarım etrafında kesik kesik sınır çizgilerini görebilmek için COMPASS sistem değişkeni aktif hale getirilmelidir. Bunun için klavyeden COMPASS yazıp komut satırında gelen mesaja 1 değerini yazıp Enter tuşuna basmak yeterli olacaktır. Şekil 17.8. 3D Wireframe Komutunun Kullanımı Shade Toolbar araç çubuğunda 3D Wireframe ikonuna tıklanıldığında yukarıda görünüm meydana gelir. 17.2.3. Hidden Şekil 17.9. Hidden Seçeneğini Araç Çubuğundan Seçme 3D wireframe temsilini kullanan nesneleri gösterir ve geri yüzeyi temsil eden çizgileri saklar. Yine burada UCS ikonu 3D görünümündedir.
Şekil 17.10. Hidden Komutunun Kullanımı Shade Toolbar araç çubuğunda hide ikonuna tıklanıldığında yukarıda görünüm meydana gelir. 17.2.4. Flat Shaded Şekil 17.11. Flat Shaded Seçeneğini Araç Çubuğundan Seçme Shade yapılan yüzeylerde çokgensel yüze benzer gölgelendirme yapar. Gölgelenmiş yüzeyler keskin görünümlüdür. Burada malzeme rengi olarak malzemeye verdiğimiz materyal özelliğine gölgelendirir. Şekil 17.12. Flat Shaded Komutunun Kullanımı
Shade Toolbar araç çubuğunda Flat Shade ikonuna tıklanıldığında yukarıdaki görünüm meydana gelir. 17.2.5. Gouraud Shaded Şekil 17.13. Gourand Shaded Seçeneğini Araç Çubuğundan Seçme Shade yapılan yüzeylerde çokgensel yüzey kenarlarını düzgün olarak gölgelendirme yapar. Bu gölgeleme nesneye daha gerçekçi görünme özelliğini kazandırır. Nesnelere uygulanan materyaller gölgeleme işleminde görünürler. Şekil 17.14. Gourand Shaded Shade Toolbar araç çubuğunda Gouraud Shade ikonuna tıklanıldığında yukarıdaki görünüm meydana gelir. 17.2.6. Flat Shaded, Edges On Şekil 17.15. Flat Shaded Shade yapılan yüzeylerde çokgensel yüzey kenarları ile ve wıreframe seçeneklerini birleştirir. Bu seçenekle shade yapıldığında şekli oluşturan iskelet yapıyı da görmek mümkündür.
Shade Toolbar araç çubuğunda Flat Shaded, Edges On ikonuna tıklanıldığında yukarıdaki görünüm meydana gelir. 17.2.7. Gouraud Shaded, Edges On 17.16. Gouraud shade Edges On Gouraud shade gölgelenme ve wıreframe seçeneklerini birleştir. Burada yapılan gölgelendirmeler düz ve yapıyı oluşturan işkelet yapı belirgindir. Shade Toolbar araç çubuğunda Gouraud Shaded, Edges On ikonuna tıklanıldığında yukarıdaki görünüm meydana gelir. Not : Yukarıdaki 2D Wireframe hariç diğerlerinde COMPASS değişkeni kullanılabilir. Şekil 17.17. Gouraud shade Komutunun Kullanımı 17.3. RENDER Sahnede güncel seçim seti veya güncel görüşten bilgiyi kullanan gerçekçi görüntüler oluşturur. Bu görüntü sahnesi bir bakış açısı veya birden çok ışık kullanarak oluşturulur.
Şekil 17.18. Render Araç Çubuğu Render komutuna üç şekilde ulaşılabilir. Render toolbar: View menu: Render Komut satırı: Render Render komutunu geniş olarak anlatabilmek için bir örnek üzerinde çalışmaları sürdüreceğiz. Verilen değerlere göre çizim katı model olarak oluşturulduktan sonra özellik kazandırma yöntemlerini tek tek görelim. Örnek şekil aşağıda verilmiştir. Şekil 17.19. Render Komutu İçin Örnek Parça
AutoCAD ortamında şekil oluşturulduktan sonra çizim üzerinde güncel olan çizgi tipi rengi ilk etapta direkt olarak render yapıldığında tasarımın malzemesini belirler. Yukarıdaki şekle daha hiçbir özellik kazandırmadan render görüntüsünü önce görelim. Bunun için; 1. View çek menüsünden Render ve Render ı seçin ekrana aşağıdaki Render penceresi gelecektir. Şekil 17.20. Render Diyalog Kutusu 2. Bu penceredeki render düğmesine basın. Autocad belirli bir süre sonra render lanmış görüntüyü ekrana getirecektir. Bu işlem sonucunda meydana gelen güncel görünüm aşağıda verilmiştir.
Şekil 17.21. Render Komutundan Sonra AutoCAD Ekranı 17.4. LİGHT Üç boyutlu tasarımda render yapıldığında güneş ışığını taklit ederek nesne üzerinde gölgelendirme işlemi yapar. Bu işlemde uygun yerlere konulan ışık kaynakları birden fazla olabilir. Burada konulan ışık kaynakları bulunduğumuz coğrafyaya göre de gölgelendirme olanağı sağlar. Şekil 17.22. Lights Komutuna Araç Çubuğundan Ulaşım Lights komutuna üç şekilde ulaşılabilir. Render toolbar: View menu: Render Light Komut satırı: Light Render toolbar çubuğundan light ikonuna tıklayın ekrana aşağıdaki lights penceresi gelecektir. Burada yer alan Point Light (Nokta ışık), Distance Light (Uzak ışık), Spot Light (Spot ışık) seçeneklerini sunar.
Şekil 17.23. Lights Diyalog Kutusu 17.4.1. Ambient Light Modellerde bütün yüzeylerin sabit aydınlatmasını sağlayan arka plan ışığını kontrol eder. Ekranın nesnenin matlaşmaması veya kararmaması için varsayılan değer 0.3 olarak seçilidir. İntensity : Işık kaynağının şiddetini artırma için kullanılır. 0 ile 1 arasında değer kazanabilir. Color: Ortam ışığı rengini ayarlamak için seçenekler sunar. Burada bulunan Red (kırmızı) Green (yeşil) Blue (mavi) renklerinin karışımı bir ışık oluşturur. Ara renklerde ışık rengi oluşturmak için Select Custom Color ikonuna tıklanıldığında ekrana aşağıdaki Renk windowsun kullandığı renk penceresi ekrana gelir. Select from ACI ikonuna tıklanıldığında aşağıda sağ taraftaki pencere ekrana gelir. Bu pencerede özel renkler tanımlamanız mümkündür. Şekil 17.24. Ortam Işığı Rengi Menüsü
17.4.2. Lights Güncel çizim alanında oluşturulmuş olan ışık listesini gösterir. Şekil 17.25. Işık Noktasını Düzenleme 17.4.3. Modify Seçilmiş olan ışıkta düzenleme yapılabilmesi içi ekrana aşağıdaki iletişim penceresini getirir. Burada yer alan Point Light (Nokta ışık), Distance Light (Uzak ışık), Spot Light (Spot ışık) seçeneklerini sunar Şekil 17.26. Modify Diyalog Kutusu Light Name: Işığın ismini belirtir. Var olan ışığın ismini buradan değiştirebilirsiniz.
Intensity: Işık kaynağının şiddetini ve parlaklığını değiştirmeye yarar. yarar. gelir. Position: Işık kaynağının XYZ koordinatının yerini değiştirmeye Color: Işık kaynağının rengini belirlemek için renk kutusu ekrana Attenuation: Işık şiddetinin uzaklığa göre nasıl değişeceğini gösterir. None: Işık şiddetini model üzerindeki tüm noktalarda aynı olmasını sağlar. Inverse Linear: Işık şiddetini uzaklıkla ters orantılı olarak zayıflatır. Inverse Square: Işık şiddetini uzaklığın karesiyle ters orantılı olarak zayıflatır. Shadows Shadow On: Gölge tipini ve gölge seçeneklerini güncel render yapımında aktif hale getirir. Shadow Options: Gölgelendirme ile ilgili ekrana bir diyalog penceresi getirir. Buradaki seçeneklerle gölgelendirmenin şiddetini ve kenarların yumuşak gösterilmesi sağlanabilir. Şekil 17.27. Gölgelendirme Diyalog Kutusu
Yukarıda anlatılanlara göre üç ışık kaynağı oluşturulup gölge verildiğinde kızak çizimindeki gölgeleme şekli aşağıdaki gibi olur. Şekil 17.28. Gölgelendirilmiş AutoCAD Ekranı 17.5. SCENE Oluşturulan ışıklarla görünüşü özel sahnelere ayırarak görünüşü kontrol etmeye yarar. Bir çizim içinde birden çok sahne kullanılabilir. Şekil 17.29. Render Araç Çubuğu SCENE komutuna üç şekilde ulaşılabilir. 1. Render toolbar: 2. View menu: Render Scene 3. Komut satırı: Scene
gelir. Komut satırından Scene yazıldığında ekrana aşağıdaki iletişim penceresi Şekil 17.30. Scene Diyalog Kutusu Burada New ikonuna tıklanıldığında ekrana New Scene (Yeni Sahne) iletişim penceresi gelir. Burada önceden belirlenmiş olan ışık kaynakları sahnelere aktarılabilir. Burada verdiğiniz sahne isimleri render penceresinde görülür. Şekil 17.31. Yeni Sahne Diyalog Kutusu