I YENĠ YÜZYIL ÜNĠVERSĠTESĠ SAĞLIK BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ 6331 SAYILI Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KANUNU NUN ĠNġAAT SEKTÖRÜNDE DEĞERLENDĠRĠLMESĠ Bitirme Projesi Ezgi BALI 131101385 Bölüm: ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği DanıĢman Yrd. Doç. Dr. Mehtap CĠVĠR Bitirme Tarihi (ARALIK, 2013)
II Özgünlük Bildirisi 1. Bu çalıģmada, baģka kaynaklardan yapılan tüm alıntıların, ilgili kaynaklar referans gösterilerek açıkça belirtildiğini, 2. Alıntılar dıģındaki bölümlerin, özellikle projenin ana konusunu oluģturan teorik çalıģmaların ve yazılım/donanımın benim tarafımdan yapıldığını 3. AraĢtırma ve/veya anket çalıģmaları için etik kurul onay yazısı alındığını bildiririm. Ġstanbul, Aralık 2014 Ezgi BALI
III 6331 SAYILI Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KANUNU NUN ĠNġAAT SEKTÖRÜNDE DEĞERLENDĠRĠLMESĠ ÖZET ĠĢçi sağlığı ve iģ güvenliği ülkemizdeki inģaat sektörü için son yıllarda önem kazanan bir konudur. Bunun en önemli nedeni ülkemizin Avrupa birliğine giriģ çabası ve inģaat sektörünün gün geçtikçe daha fazla sayıda uluslararası yükümlülüklere girerek yabancı firmalarla iģ birliği yapmasıdır. Bu nedenle iģçi sağlığı ve iģ güvenliği konusundaki ilgili standart ve yönetmeliklerimizi geliģmiģ ülkeler seviyesine çıkartmamız zorunludur.bu bitirme ödevinde Türkiye inģaat sektörünün Ģu an iģçi sağlığı ve iģ güvenliği açısından bulunduğu durum, yürürlükte olan yönetmelikler, ilgili kurumlar ve yapılan uygulamalar incelenecektir. Ayrıca gelecekte bu konuda neler yapılması gerektiği, geliģmiģ ülkelerdeki örnek uygulamalarla anlatılarak, ülkemizle kıyaslama fırsatı sunulacaktır. Anahtar sözcükler : ĠĢçi sağlığı, ĠĢ güvenliği, ĠnĢaat sektörü, ĠĢ güvenliği mevzuatı, ĠĢ güvenliği yönetim sistemleri
IV 6331 OF THE OCCUPATĠONAL HEALTH AND SAFETY LAW ĠN THE CONSTRUCTĠON SECTOR ASSESSMENT SUMMARY The significance of occupational safety and health topic has increased for construction industry in Turkey over the last few years due to our efforts to join European Union and the increasing demand to sign contracts with international companies to initiate construction work. In order to accomplish these objectives, the occupational safety and health regulation and standards in Turkey must be elevated to the level of developed countries. This final homework discusses the current state of occupational safety and health in Turkey by addressing regulations, related institutions and applied practices. In addition, comparisons are being made with developed countries safety and health systems for future considerations. Key Words : Occupational Safety and Health, Construction Industry, Safety and Health Legislation, Safety and Health Management Systems
V ĠÇĠNDEKĠLER 6331 SAYILI Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KANUNU NUN ĠNġAAT SEKTÖRÜNDE DEĞERLENDĠRĠLMESĠ V Özgünlük Bildirisi. V ÖZET 5 SUMMARY... 5 GĠRĠġ...1 BÖLÜM 1.ĠNġAAT SEKTÖRÜNDE 6331 SAYILI Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KANUNU NUN DEVLET AÇISINDAN DEĞER- LENDĠRĠLMESĠ.2 1.1.6331 SAYILI Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠNE GENEL BAKIġ.. 2 1.2.ĠNġAAT SEKTÖRÜNDE Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KO- NUSUNDA DEVLETĠN SORUMLULUĞU...5 1.2.1. ĠNġAAT SEKTÖRÜNDE UYGUNLANMASINA YÖNELĠK OLUġTURULAN MEVZUATLAR.5 1.2.2. TEġKĠLATLANMA...9 1.2.3. REHBERLĠK VE DANIġMANLIK.10 1.2.4. MEVZUATIN UYGULANMASINI DENETĠM.10 1.2.5. ĠNġAAT SEKTÖRÜNE AĠT ĠSTATĠSTĠKSEL BĠLGĠLER SUNMAK VE YAYINLAR SUNMAK...18 1.2.6.TELEVĠZYON VE RADYO YAYIN ZORUNLULUĞU 31 BÖLÜM:2 ĠNġAAT SEKTÖRÜNDE 6331 SAYILI Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ ĠġVEREN AÇISINDAN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ...32 2.1.6331 SAYILI Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KANUNU NUN ĠġVERENE GETĠRDĠKLERĠ.32 2.2.TEHLĠKE SINIFININ BELĠRLENMESĠ 34 2.3. ĠġVERENĠN TEHLĠKE SINIFINA GÖRE Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVEN- LĠĞĠ HĠZMETLERĠ 38 2.3.1. Ġġ GÜVENLĠĞĠ UZMANI GÖREVLENDĠLMESĠ 39 2.3.2. ĠġYERĠ HEKĠMĠ GÖREVLENDĠRĠLMESĠ 40 2.4. Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KURULUN UN OLUġTURULMASI..41 2.4.1. KURULUN OLUġMU...41 2.4.2. KURULUN GÖREVLERĠ 41 2.5. RĠSK DEĞERLENDĠRMESĠ..42 2.5.1. RĠSK DEĞERLENDĠRME EKĠBĠ...42 2.5.2. RĠSKLERĠN BELĠRLENMESĠ VE KONTROLLERĠ.43 2.5.3. RĠSK ANALĠZĠ NĠN DÖKÜMANTASYONU...44 2.6. ACĠL DURUM PLANLARININ HAZIRLANMASI.44 2.6.1. ĠNġAAT SEKTÖRÜNDE ACĠL DURUMLAR..45 2.6.2. GÖREVLENDĠRĠLECEK ÇALIġANLARIN BELĠRLENMESĠ 45 2.6.3. ACĠL DURUM PROSEDÜRÜ NÜN DÖKÜMANTASYONU..46
2.6.4. TATBĠKATLAR...47 2.7. ÇALIġANLARIN EĞĠTĠMĠ 47 2.7.1. Ġġ GÜVENLĠĞĠ EĞĠTĠMLERĠ 48 2.7.2. EĞĠTĠM SÜRELERĠ. 48 2.7.3. EĞĠTĠM VEREN KURULUġLAR...49 2.7.4. EĞĠTĠMLERĠN BELGELENDĠRĠLMESĠ...49 2.7.5. EĞĠTĠM KONULARI..50 2.8. ÇALIġANLARIN SAĞLIK GÖZETĠMĠ 51 2.9. ÇALIġANLARIN GÖRÜġLERĠNĠN ALINMASI.52 2.10.Ġġ KAZALARININ VE MESLEK HASTALIKLARININ BĠLDĠRĠMĠ. 54 2.11. SAHA DENETĠMĠ.55 2.12. ĠġVEREN TARAFINDAN SAHADA UYGULA-TILMASININ GER- EKTĠĞĠ ÇALIġMALAR 56 3.BÖLÜM 6331 SAYILI Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KANUNUN ÇALIġANLAR AÇISINDAN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ.64 3.1.Ġġ GÜVENLĠĞĠ FAALĠYETLERĠNE AKTĠF KATILIMI..64 3.2. ÇALIġANLARIN MESLEKĠ YETERLĠLĠK BELGE ALMA ZORUN- LULUĞU 65 3.3.ÇALIġANLARIN KĠġĠSEL KORUYUCU DONANIM KULLANMA.65 3.4. ÇALIġMAKTAN KAÇINMA HAKKI...65 3.5. ĠġĠN DURDURULMASI HALĠNDE ĠġSĠZ KALAN ÇALIġANLARA ÜCRET ÖDENMESĠ..66 3.6. BAĞIMLILIK YAPAN MADDELERĠ KULLANMA YASAĞI...66 BÖLÜM: 4 TARTIġMA VE SONUÇ.67 KAYNAKLAR...68 6
1 GĠRĠġ 6331 sayılı iģ sağlığı ve güvenliği kanunu 30 Haziran 2012 yılında yayınlanmıģ 1 Ocak 2013 yılı itibariyle hayatımıza girmiģtir.kademeli olarak uygulanılacak olan kanun iģ yeri tehlike sınıfı tebliğ ile yayınlamıģ olan çok tehlikeli ve tehlikeli sınıflarındaki iģyerlerinin, elli kiģi ve üstü çalıģan iģ yerleri için iģ güvenliği uzmanı,iģyeri hekimi ve diğer sağlık personeli hizmeti öncelikle almalıdır.kanun ikinci aģaması elli ve altı çok tehlikeli ve tehlik sınıflarda bulunan iģyerleri için 1 Ocak 2014 itibari ile hizmet alma zorunluluğu getirilmiģtir. Kanun çıkarılma amacı ülkemizde ve dünyada artan iģ kazaları ve meslek hastalıkların önüne geçmek istenilmektedir.yaģanılan kazalar ve hastalıklar devlet,iģçi ve iģverene artan bir yük getirmektedir.bunun önüne geçmek için çıkarılmıģ olan kanunun bir çok yasal zorunluluğuda beraberinde de getirmektedir.kanuna yasal zorunluluk olarak bakılmamalıdır. 2012 yılında resmi kayıtlarına göre 74.871 iģ kazası meydana geldi. Bu kazalarda toplam 744 çalıģan hayatını kaybetti. ĠĢ kazaları nedeniyle 1.597. 241 gün iģ göremezlik geliri ödendi. Bunun anlamı yaklaģık 1.6 milyon gün üretim yapılmadı ve bu günler için üretim yapılmadan ücret ödendi. Sanırım bu sonuçlara bakanlar konunun vahametini anlamıģlardır. Sorun hem insani olarak hem de ekonomik olarak çok büyük bir sorun olduğu görülmektedir. ĠnĢaat sektörü iģ yeri tehlike sınıfında belirtilen tebliğde çok tehlikeli sınıfta belirlenmiģtir.yapılan araģtırmalar sonucu en fazla ölümlü iģ kazası inģaat sektöründe yaģanmaktadır.ġnģaat sektörü içerisinde birçok tehlike belirlenmiģtir.devletin çıkarmıģ olduğu kanun,yönetmelik ve tebliğlerle ölüm ile sonuçlanan iģ kazalarına sebep olan nedenlerin önüne geçilmek istenilmektedir.nitekim yapılan istatislikler sonucu 2007 ile 2013 yılı karģılaģtırıldığında inģaat sektöründe iģ kazaları ve ölümle sonuçlanan kazalar % 0,02 oranında azaldığı görülmektedir. 6331 sayılı iģ sağlığı ve güvenliği kanunu ĠnĢaat sektöründe de bir çok yenilikler getirmiģtir. Her çalıģan,iģ sağlığı ve güvenliği ile ilgili uygulamalardan faydalanacak, iģyerlerinde sağlıklı ve güvenli çalıģma ortamları oluģturulacak, Kuralcı bir yaklaģım yerine önleyici yaklaģım esas alındı, iģ yerlerinde iģ güvenliği uzmanı, iģyeri hekimi gibi uzman personel görev yapacak,ġģ kazalarını ve meslek hastalıklarını önleme adına önceden risk değerlendirmesi yapılacak. ÇalıĢanlar belli aralıklarla sağlık gözetiminden geçirilecek, ĠĢ kazaları ve meslek hastalıklarının kayıtları daha etkin ve güncel hale getirilecek, ĠĢ yerlerinde acil durum planları hazırlanacak, ĠĢveren tüm çalıģanlarını, iģ sağlığı ve güvenliği ile çalıģma hayatına dair hak ve sorumlulukları hakkında bilgilendirecek, Büyük Endüstriyel kaza riski taģıyan iģyerleri, güvenlik raporu ve kaza önleme politika belgesi olmadan iģe baģlayamayacak,kanun uygulanmasını kolaylaģtırmak için, etkin idari yaptırım uygulanacaktır.bu bağlamda inģaat sektöründe 6331 sayılı ĠĢ sağlığı ve güvenliği kanun devlet,iģveren ve iģçi açısından değerlendirilmesi iģlenecektir.
2 BÖLÜM 1.ĠNġAAT SEKTÖRÜNDE 6331 SAYILI Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KANUNU NUN DEVLET AÇISINDAN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ 1.1. 6331 SAYILI Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠNE GENEL BAKIġ ĠĢ sağlığı ve güvenliği konusu ilk kez müstakil bir kanunda ele alındı.kamu ve özel sektör ayrımı gözetmeksizin tüm çalıģanlar kanun kapsamına alındı.kuralcı bir yaklaģım yerine önleyici yaklaģım esas alındı.ġģyerleri, yapılan iģin niteliğine göre tehlike sınıflarına ayrılıyor. Bütün iģyerlerinde iģ güvenliği uzmanı, iģyeri hekimi gibi uzman personel görev yapacak. ĠĢverenler ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alabilecek.devlet, 10 dan az çalıģanı olan iģletmelerin iģ sağlığı ve güvenliği hizmetleri giderlerini destekleyecek.ġģ kazalarını ve meslek hastalıklarını önleme adına önceden risk değerlendirmesi yapılacak.çalıģanlar belli aralıklarla sağlık gözetiminden geçirilecek.ġģ kazaları ve meslek hastalıklarının kayıtları daha etkin ve güncel hale getirilecek.elli ve daha fazla çalıģanın bulunduğu tüm iģyerlerinde, iģ sağlığı ve güvenliği kurulu oluģturulacak.ġģyerlerinde acil durum planları hazırlanacak. ĠĢveren tüm çalıģanlarını, iģ sağlığı ve güvenliği ile çalıģma hayatına dair hak ve sorumlulukları hakkında bilgilendirecek.çalıģanlar iģyerlerindeki iģ sağlığı ve güvenliği faaliyetlerine aktif katılım sağlayacak.çalıģan, ciddi ve yakın tehlikeyle karģı karģıya kaldığında çalıģmaktan kaçınma hakkını kullanabilecek.birden fazla iģverenin olduğu yerlerde, iģ sağlığı ve güvenliği konusunda koordinasyon sağlanacak.hayati tehlike durumunda iģyerlerinin tamamında veya bir bölümünde iģ durdurulabilecek.kanunun bazı hükümleri aģamalı olarak hayata geçirilerek yeni durumlara uyum kolaylaģacak.büyük endüstriyel kaza riski taģıyan iģyerleri, güvenlik raporu ve kaza önleme politika belgesi olmadan iģe baģlayamayacak.kanununun uygulanmasını kolaylaģtırmak için, etkin idari yaptırım uygulanacak. Kanun Çıkarılma Gerekliliği Görünür Maliyetler Sürekli iģ göremezlik ve ölüm nedeniyle katma değer kaybı Üretim durması kaynaklı katma değer kaybı Sürekli iģ göremezlik ve ölüm geliri ödemeleri ĠĢ kazası ve meslek hastalığı için yapılan tedavi hizmetleri Geçici iģ göremezlik katma değer kaybı oluģturmaktadır ve toplam: 3.847.880.159 TL Görünmeyen Maliyetler Kaza esnasında iģçilerin iģi bırakması, Doktor, araç getirilmesi ve/veya kazalının taģınması, Kaza mahallinin tekrar çalıģır konuma getirilmesi v.b. nedenlerle oluģan maliyetlerdir. ĠĢ Kazası ve Meslek Hastalıkları Toplam Gideri: 7.695.760.318 TL
3 6331 sayılı ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile Gelen Tanımlar Bakanlık: ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığını, ÇalıĢan: Kendi özel kanunlarındaki statülerine bakılmaksızın kamu veya özel iģyerlerinde istihdam edilen gerçek kiģiyi, ÇalıĢan temsilcisi: ĠĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalıģmalara katılma, çalıģmaları izleme, tedbir alınmasınıisteme, tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalıģanları temsil etmeye yetkili çalıģanı, Destek elemanı: Asli görevinin yanında iģ sağlığı ve güvenliği ile ilgili önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda özel olarak görevlendirilmiģ uygun donanım ve yeterli eğitime sahip kiģiyi, Eğitim kurumu: ĠĢ güvenliği uzmanı, iģyeri hekimi ve diğer sağlık personelinin eğitimlerini vermek üzere Bakanlıkça yetkilendirilen kamu kurum ve kuruluģlarını, üniversiteleri ve Türk Ticaret Kanununa göre faaliyet gösterenģirketler tarafından kurulan müesseseleri, Genç çalıģan: OnbeĢ yaģını bitirmiģ ancak onsekiz yaģını doldurmamıģ çalıģanı, ĠĢ güvenliği uzmanı: ĠĢ sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiģ, iģgüvenliği uzmanlığı belgesine sahip mühendis, mimar veya teknik elemanı, ĠĢ kazası: ĠĢyerinde veya iģin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen özre uğratan olayı, ĠĢveren: ÇalıĢan istihdam eden gerçek veya tüzel kiģi yahut tüzel kiģiliği olmayan kurum ve kuruluģları, ĠĢyeri: Mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile çalıģanın birlikte örgütlendiği, iģverenin iģyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen iģyerine bağlı yerler ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim yerleri ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçları da içeren organizasyonu, ĠĢyeri hekimi: ĠĢ sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiģ, iģyeri hekimliği belgesine sahip hekimi, ĠĢyeri sağlık ve güvenlik birimi: ĠĢyerinde iģ sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütmek üzere kurulan, gerekli donanım ve personele sahip olan birimi, Konsey: Ulusal ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Konseyini, Kurul: ĠĢ sağlığı ve güvenliği kurulunu, Meslek hastalığı: Mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalığı,
4 Ortak sağlık ve güvenlik birimi: Kamu kurum ve kuruluģları, organize sanayi bölgeleri ile Türk Ticaret Kanununa göre faaliyet gösteren Ģirketler tarafından, iģyerlerine iģ sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sunmak üzere kurulan gerekli donanım ve personele sahip olan ve Bakanlıkça yetkilendirilen birimi, Önleme: ĠĢyerinde yürütülen iģlerin bütün safhalarında iģ sağlığı ve güvenliği ile ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak için planlanan ve alınan tedbirlerin tümünü, Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da baģka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalini, Risk değerlendirmesi: ĠĢyerinde var olan ya da dıģarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüģmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaģtırılması amacıyla yapılması gerekli çalıģmaları, Tehlike: ĠĢyerinde var olan ya da dıģarıdan gelebilecek, çalıģanı veya iģyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelini, Tehlike sınıfı: ĠĢ sağlığı ve güvenliği açısından, yapılan iģin özelliği, iģin her safhasında kullanılan veya ortayaçıkan maddeler, iģ ekipmanı, üretim yöntem ve Ģekilleri, çalıģma ortam ve Ģartları ile ilgili diğer hususlar dikkate alınarak iģyeri için belirlenen tehlike grubunu, Teknik eleman: Teknik öğretmen, fizikçi ve kimyager unvanına sahip olanlar ile üniversitelerin iģ sağlığı ve güvenliği programı mezunlarını, ĠĢyeri hemģiresi: 25/2/1954 tarihli ve 6283 sayılı HemĢirelik Kanununa göre hemģirelik mesleğini icra etmeye yetkili, iģ sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiģ iģyeri hemģireliği belgesine sahip hemģire/sağlık memurunu,ifade eder.
5 1.2. ĠNġAAT SEKTÖRÜNDE Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KONUSUNDA DEVLETĠN SORUMLULUĞU ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği konusunda gerek mevzuatın oluģturulmasında gerekse mevzuat uygulamalarının izlenmesi ve denetlenmesinde çok sayıda Bakanlık ile çeģitli Kamu Kurum ve KuruluĢlarının görevi bulunmaktadır. Ancak, ĠĢ sağlığı ve güvenliği konusunda, mevzuat oluģturma ve denetim baģta olmak üzere, ağırlıklı görev ÇALIġMA VE SOSYAL GÜVENLĠK BAKANLIĞI tarafından yürütülmektedir. 1.MEVZUAT OLUġTURMAK 2.TEġKĠLATLANMA 3.REHBERLĠK VE DANIġMANLIK 4.MEVZUATIN UYGULANMASINI DENETLEMEK 5.ĠSTATĠSTĠKSEL BĠLGĠLER SUNMAK VE YAYINLAR SUNMAK 1.2.1. ĠNġAAT SEKTÖRÜNDE UYGUNLANMASINA YÖNELĠK OLUġTURULAN MEVZUATLAR Mevzuat OluĢturmak ÇalıĢanların ve toplumun güvenlik ve sağlığı, iģin ve üretimin sağlıklı ve güvenli bir Ģekilde yürütülmesi amacıyla devlet ĠĢ Sağlığı ve güvenliği alanında gerekli mevzuatı oluģturur. Mevzuat Anayasa Kanun Uluslar arası sözleşmeler tüzük yönetmelk tebliğler ve standartlardan oluşmuştur. YAPI ĠġLERĠNDE Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ YÖNETMELĠĞĠ Bu Yönetmeliğin amacı, yapı iģlerinde alınacak asgari iģ sağlığı ve güvenliği Ģartlarını belirlemektir. Dayanak olarak 6331 sayılı iģ sağlığı ve güvenliği kanun yanı sıra Avrupa Birliğinin 24/6/1992 tarihli ve 92/57/EEC sayılı Konsey Direktifine parallel hazırlanmıģtır.
6 EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIġMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLĠK ÖNLEMLERĠ HAKKINDA YÖNETMELĠK Bu Yönetmeliğin amacı, ekranlı araçlarla çalıģmalarda alınacak asgari sağlık ve güvenlikönlemlerine iliģkin usul ve esasları belirlemektir. ELLE TAġIMA ĠġLERĠ YÖNETMELĠĞĠ Bu Yönetmeliğin amacı; elle taģıma iģlerinden kaynaklanabilecek sağlık ve güvenlik risklerinden, özellikle sırt ve bel incinmelerinden, çalıģanların korunmasını sağlamak için asgari gereklilikleri belirlemektir. GEÇĠCĠ VEYA BELĠRLĠ SÜRELĠ ĠġLERDE Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ HAKKINDA YÖNETMELĠK Bu Yönetmeliğin amacı, geçici veya belirli süreli iģ sözleģmesi ile çalıģanların sağlık ve güvenlikleri bakımından iģyerindeki diğer çalıģanlarla aynı düzeyde korunmalarını sağlamaktır. KĠġĠSEL KORUYUCU DONANIMLARIN ĠġYERLERĠNDE KULLANILMASI HAKKINDA YÖNETMELĠK Bu Yönetmeliğin amacı, iģyerindeki risklerin önlenmesinin veya yeterli derecede azaltılmasının, teknik tedbirlere dayalı toplu korunma ya da iģ organizasyonu veya çalıģma yöntemleri ile sağlanamadığı durumlarda kullanılacak kiģisel koruyucu donanımların özellikleri, temini, kullanımı ve diğer hususlarla ilgili usul ve esasları belirlemektir. SAĞLIK VE GÜVENLĠK ĠġARETLERĠ YÖNETMELĠĞĠ Bu Yönetmeliğin amacı, iģyerlerinde kullanılacak sağlık ve güvenlik iģaretlerinin uygulanması ile ilgili asgari gereklilikleri belirlemektir. TEHLĠKELĠ VE ÇOK TEHLĠKELĠ SINIFTA YER ALAN ĠġLERDE ÇALIġTIRILACAKLARIN MESLEKĠ EĞĠTĠMLERĠNE DAĠR YÖNETMELĠK Bu Yönetmeliğin amacı, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kanununa göre belirlenen tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan iģlerde çalıģanların mesleki eğitimlerinin usul ve esaslarını düzenlemektir. TOZLA MÜCADELE YÖNETMELĠĞĠ Bu Yönetmeliğin amacı, iģyerlerinde tozdan kaynaklı ortaya çıkabilecek risklerin önlenebilmesi amacıyla iģ sağlığı ve güvenliği yönünden tozla mücadele etmek ve bu iģlerde çalıģanların tozun etkilerinden korunmalarını sağlamak için alınması gerekli tedbirlere dair usul ve esasları belirlemektir.
7 ÇALIġANLARIN GÜRÜLTÜ ĠLE ĠLGĠLĠ RĠSKLERDEN KORUNMALARINA DAĠR YÖNETMELĠK Bu Yönetmeliğin amacı, çalıģanların gürültüye maruz kalmaları sonucu oluģabilecek sağlık ve güvenlik risklerinden, özellikle iģitme ile ilgili risklerden korunmaları için asgari gereklilikleri belirlemektir. ÇALIġANLARIN TĠTREġĠMLE ĠLGĠLĠ RĠSKLERDEN KORUNMALARINA DAĠR YÖNETMELĠK Bu Yönetmeliğin amacı, çalıģanların mekanik titreģime maruz kalmaları sonucu oluģabilecek sağlık ve güvenlik risklerinden korunmalarını sağlamak için asgari gereklilikleri belirlemektir. ÇALIġANLARIN Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ EĞĠTĠMLERĠNĠN USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELĠK Bu Yönetmeliğin amacı; çalıģanlara verilecek iģ sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin usul ve esaslarını düzenlemektir. Ġġ EKĠPMANLARININ KULLANIMINDA SAĞLIK VE GÜVENLĠK ġartlari YÖNETMELĠĞĠ Bu Yönetmeliğin amacı, iģyerinde iģ ekipmanlarının kullanımı ile ilgili sağlık ve güvenlik yönünden uyulması gerekli asgari Ģartları belirlemektir. Ġġ GÜVENLĠĞĠ UZMANLARININ GÖREV, YETKĠ, SORUMLULUK VE EĞĠTĠMLERĠ HAKKINDA YÖNETMELĠK Bu Yönetmeliğin amacı; iģ sağlığı ve güvenliği hizmetlerinde görevli iģ güvenliği uzmanlarının nitelikleri, eğitimleri ve belgelendirilmeleri, görev, yetki ve sorumlulukları ile çalıģma usul ve esaslarını düzenlemektir. Ġġ HĠJYENĠ ÖLÇÜM, TEST VE ANALĠZĠ YAPAN LABORATUVARLAR HAKKINDA YÖNETMELĠK Bu Yönetmeliğin amacı; iģ sağlığı ve güvenliği mevzuatı kapsamında çalıģma ortamındaki kiģisel maruziyetlere veya çalıģma ortamına yönelik fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkenlerle ilgili iģ hijyeni ölçüm, test ve analizleri yapacak özel veya kamuya ait kurum ve kuruluģ laboratuvarlarının yetkilendirilmesine iliģkin usul ve esasları düzenlemektir Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ HĠZMETLERĠ YÖNETMELĠĞĠ Bu Yönetmeliğin amacı; iģ sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütmek üzere kurulacak iģyeri sağlık ve güvenlik birimlerinin kuruluģu ile ortak sağlık ve güvenlik birimlerinin yetkilendirilmeleri, yetki belgelerinin iptali, görev, yetki ve sorumlulukları ile çalıģma usul ve esaslarını düzenlemektir.
8 Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KURULLARI HAKKINDA YÖNETMELĠK Bu Yönetmeliğin amacı, iģ sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalıģmalarda bulunmak üzere iģ sağlığı ve güvenliği kurullarının hangi iģyerlerinde kurulacağı ve bu kurulların oluģumu, görev ve yetkileri, çalıģma usul ve esaslarıile birden çok kurul bulunması halinde kurullar arasında koordinasyon ve iģbirliği yöntemlerini belirlemektir. Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ RĠSK DEĞERLENDĠRMESĠ YÖNETMELĠĞĠ Bu Yönetmeliğin amacı, iģyerlerinde iģ sağlığı ve güvenliği yönünden yapılacak risk değerlendirmesinin usul ve esaslarını düzenlemektir. ĠġYERĠ BĠNA VE EKLENTĠLERĠNDE ALINACAK SAĞLIK VE GÜVENLĠK ÖNLEMLERĠNE ĠLĠġKĠN YÖNETMELĠK Bu Yönetmeliğin amacı, iģyeri bina ve eklentilerinde bulunması gereken asgari sağlık ve güvenlik Ģartlarını belirlemektir. ĠġYERLERĠNDE ACĠL DURUMLAR HAKKINDA YÖNETMELĠK Bu Yönetmeliğin amacı, iģyerlerinde acil durum planlarının hazırlanması, önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda yapılması gereken çalıģmalar ile bu durumların güvenli olarak yönetilmesi ve bu konularda görevlendirilecek çalıģanların belirlenmesi ile ilgili usul ve esasları düzenlemektir. ĠġYERĠ HEKĠMĠ VE DĠĞER SAĞLIK PERSONELĠNĠN GÖREV, YETKĠ, SORUMLULUK VE EĞĠTĠMLERĠ HAKKINDA YÖNETMELĠK Bu Yönetmeliğin amacı; iģ sağlığı ve güvenliği hizmetlerinde görevli iģyeri hekimlerinin ve diğer sağlık personelinin nitelikleri, belgelendirilmeleri, eğitimleri, görev, yetki ve sorumlulukları ile çalıģma usul ve esaslarınıdüzenlemektir. ĠġYERLERĠNDE ĠġĠN DURDURULMASINA DAĠR YÖNETMELĠK Bu Yönetmeliğin amacı; iģyerindeki bina ve eklentilerde, çalıģma yöntem ve Ģekillerinde veya iģ ekipmanlarında çalıģanlar için hayati tehlike oluģturan bir husus tespit edildiğinde veya çok tehlikeli sınıfta yer alan maden, metal ve yapı iģleri ile tehlikeli kimyasallarla çalıģılan iģlerin yapıldığı veya büyük endüstriyel kazaların olabileceği iģyerlerinde risk değerlendirmesi yapılmamıģ olması durumlarında iģyerinin bir bölümünde ya da tamamında bu tehlike giderilinceye kadar iģin durdurulması ile bu Yönetmeliğe göre durdurma kararı uygulanmıģ iģyerinde çalıģmaya tekrar baģlanmasına izin verilmesinin usul ve esaslarını belirlemektir
9 Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠNE ĠLĠġKĠN ĠġYERĠ TEHLĠKE SINIFLARI TEBLĠĞĠ 6331 sayılı yasanın 6, 7, 8. maddelerinin yürürlüğü, iģ sağlığı ve güvenliği yönünden hekimin ne kadar süre ile istihdam edileceği, iģ güvenliği uzmanının ne kadar süre ile istihdam edileceği gibi konular iģyerinin tehlike sınıfının belirlenmesini gerekli kılıyor.yasa nın 9. maddesi tehlike sınıfları ile ilgili olarak tebliğ çıkartılacağını belirtir.ġnģaat sektörü tehlike sınıflarına gore ağır ve tehlikeli iģler olarak belirtilmiģtir. 1.2.2. TEġKĠLATLANMA TeĢkilatlanma Ulusal ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Konseyi ( MADDE 21) Ülke genelinde iģ sağlığı ve güvenliği ile ilgili politika ve stratejilerin belirlenmesi için tavsiyelerde bulunmak üzere Konsey kurulmuģtur. Üyeleri; Bakanlık ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürü, ÇalıĢma Genel Müdürü, ĠĢ TeftiĢ Kurulu BaĢkanı ve Sosyal Güvenlik Kurumu BaĢkanlığından bir genel müdür. Bilim, Sanayi ve Teknoloji, Çevre ve ġehircilik, Enerji ve Tabii Kaynaklar, Gıda, Tarım ve Hayvancılık, Kalkınma, Millî Eğitim ile Sağlık bakanlıklarından ilgili birer genel müdür. Yükseköğretim Kurulu BaĢkanlığından bir yürütme kurulu üyesi, Devlet Personel BaĢkanlığından bir baģkan yardımcısı. ĠĢveren, iģçi ve kamu görevlileri sendikaları üst kuruluģlarının en fazla üyeye sahip ilk üçünden, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinden, Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonundan, Türk Tabipleri Birliğinden, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğinden ve Türkiye Ziraat Odaları Birliğinden konuyla ilgili veya görevli birer yönetim kurulu üyesi. Ġhtiyaç duyulması hâlinde ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürünün teklifi ve Konseyin kararı ile belirlenen, iģ sağlığı ve güvenliği konusunda faaliyet gösteren kurum veya kuruluģlardan en fazla iki temsilci. ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği konusunda mevzuatın oluģturulması, uygulamalarının izlenmesi ve denetlenmesinde çok sayıda Bakanlık ile çeģitli Kamu Kurum ve KuruluĢlarının görevi bulunmaktadır. Ancak, ĠSG konusunda, mevzuat oluģturma ve denetim baģta olmak üzere, ağırlıklı görev ÇALIġMA VE SOSYAL GÜVENLĠK BAKANLIĞI tarafından yürütülmektedir.
10 1.2.3. REHBERLĠK VE DANIġMANLIK Rehberlik ve DanıĢmanlık ĠĢ sağlığı ve güvenliği alanında, gerçek ve tüzel kiģilerin talepleri doğrultusunda ĠSGGM (ĠSGÜM) ve ÇASGEM danıģmanlık ve rehberlik hizmetlerini sunmaktadır. 1.2.4. MEVZUATIN UYGULANMASINI DENETĠM ÇalıĢma hayatı ile ilgili mevzuat çerçevesinde programlı veya program dıģı teftiģ, inceleme, soruģturma yapmak, gerekli önlemleri almak veya aldırmak, Uluslararası sözleģmeler çerçevesinde iģ yerlerinde uygulamaları incelemek ve izlemek, ÇalıĢma hayatı ile ilgili mevzuatın uygulanmasını izlemek amacıyla ĠĢ TeftiĢ Kurulu BaĢkanlığı hizmet sunmaktadır. 6331 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanması izlenmesi ve teftiģi, iģ sağlığı ve güvenliği yönünden teftiģ yapmaya yetkili Bakanlık iģ müfettiģlerince yapılır.bu Kanun kapsamında yapılacak teftiģ ve incelemelerde, 4857 sayılı Kanunun 92, 93, 96, 97 ve 107 nci maddeleri uygulanır.4857 sayılı Kanunun 92. maddesi uyarınca, Devlet, çalıģma hayatı ile ilgili mevzuatın uygulanmasını izler, denetler ve teftiģ eder. Denetim eksikliği nedeniyle zarar meydana gelirse tazminat söz konusu olabilecektir. ĠĢyerlerinde yapılan iģ sağlığı ve güvenliği teftiģleri sonucunda iģverenin iģçi sağlığı ve iģ güvenliğiyle ilgili tedbirleri almadığının tespiti halinde iģ kanununun ceza hükümleri uyarınca iģverene idari para cezası uygulanılır. Ġdari para cezalarının miktarları yerine getirilmeyen tedbirin niteliğine, alınmayan tedbirin alınmama süresine ve her sene belirlenen artıģ oranlarına göre değiģiklik göstermektedir. Uygulanması istenilen idari para cezasına iģveren 7 gün içinde yetkili idare mahkemesine itiraz edebilir. ÇağdaĢ devletin bir diğer asli görevi de Ģüphesiz denetimdir. Denetimsiz olarak bir kuralın uygulanabilirliğini savunmak söz konusu olamayacağına göre, iģyerlerinin iģçi sağlığı ve iģ güvenliği açısından sürekli olarak denetlenmesi gerekmektedir. Yukarıda da belirtildiği gibi bu görev, ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ĠĢ MüfettiĢleri tarafından yerine getirilmektedir. ĠĢ yaģamının teknik yönden denetimi, ĠĢ Yasasının 89. Maddesi ve 81 Sayılı Uluslararası sözleģmeye göre yürürlüğe konulmuģ bulunan ĠĢ TeftiĢ Kuruluna bağlı Devlet adına denetime yetkili Teknik ĠĢ MüfettiĢlerince yerine getirilmektedir. Devlet denetleme görevini iki aģamada yerine getirmektedir:
11 ĠĢyerindeki ÇalıĢmanın BaĢlamasından önceki Denetim Yasa koyucu bazı önemli durumlarda iģyerlerinin faaliyete geçmeye baģlamasından önce denetlenmeye baģlanmasını gerekli görerek bunların Kurma Ġzni almasını hüküm altına almıģtır. Bu gibi iģyerleri faaliyete geçmeden önce, iģyerleri ile ilgili bilgileri devletin denetimine sunarak, iģyeri projelerinin mevzuata uygunluğunun onayını isterler. Bu aģamada yapılan denetimlerde getirilen öneriler doğrultusunda yapılacak değiģikliklerle tehlikelerin önüne geçildiği gibi, daha sonradan yapılmak zorunluluğunda kalınacak olan değiģikliklerin getireceği maliyetler ortadan kaldırılmıģ olur. Bu izni alıp iģyerini kurmaya baģlayan iģveren, iģyerinin kurulmasını tamamladıktan sonra, iģletmeye baģlamadan önce tekrar iģyerinin kontrol edilmesini ve kendisine ĠĢletme Belgesi verilmesini istemek zorundadır. ĠĢyerinin Faaliyete Geçmesinden Sonra Yapılan Programlı Denetimler Devlet adına denetim yapan müfettiģler bu denetim tipinde; üretime geçilmiģ olan iģyerlerinde alınmıģ olan önlemlerin devam edip etmediği hususları ile kuruluģ öncesi denetimden geçme zorunluluğu bulunmayan iģyerlerindeki durumları kontrol etmektedirler. MüfettiĢler, bu denetimler sırasında iģçiler için yaģamsal bir yakın tehlike bulunmayan noksanlıklar tespit ettikleri takdirde bir defaya mahsus olmak üzere giderilmesi için uygun bir süre verebildikleri gibi ceza da uygulayabilirler. Ancak tespit edilen noksanlıkların bir sonraki kontrol teftiģte yapılmamıģ olması halinde kesin olarak ceza uygularlar. Bu noksanlıkların yapılmamasının devam etmesi halinde ceza takip eden her bir ay için katlı olarak uygulanır. Cezalar Ġdari Para Cezası niteliğinde olup, itiraz hakkı mevcuttur. Süresi 1 haftadır. Dava Sulh Ceza Mahkemesine açılır mahkemenin verdiği karar kesin olup itiraz hakkı yoktur. MüfettiĢlerin çalıģanlar için yaģamsal yakın tehlike arz eden noksanlıklar ve durumlar görmesi halinde ise; bu iģyerlerinde iģi durdurma veya iģyerini kapatma yetkileri de bulunmaktadır. Ġdari Yaptırımlar ĠĢyerlerinde yapılan iģ sağlığı ve güvenliği teftiģleri sonucunda iģverenin iģçi sağlığı ve iģ güvenliğiyle ilgili tedbirleri almadığının tespiti halinde iģ kanununun ceza hükümleri uyarınca iģverene idari para cezası uygulanılır. Ġdari para cezalarının miktarları yerine getirilmeyen tedbirin niteliğine, alınmayan tedbirin alınmama süresine ve her sene belirlenen artıģ oranlarına göre değiģiklik göstermektedir (Tablo 1, 2). Uygulanması istenilen idari para cezasına iģveren 7 gün içinde yetkili idare mahkemesine itiraz edebilir.
12 Maliye Bakanlığı Tarafından Belirlenen Yeniden Değerleme Oranına Göre HesaplanmıĢ 6331 Sayılı ĠSG Kanunu ndaki Ġdari Para Cezaları Tablo 1: 6331 Sayılı ĠSG Kanunu ndaki Ġdari Para Cezaları 2014 YILINDA UYGU- LANACAK CE- ZA MĠKTARI (TL) MADDE 4 - ĠĢverenin genel yükümlülüğü MADDE 6 - ĠĢ sağlığı ve güvenliği hizmetleri Ceza Maddesi 26/1-a 26/1-a 26/1-b 26/1-b 2013 Mikta r Kanun Maddesinde Sözü Edilen Fiil 4/1-a ĠĢ sağlığı ve güvenliğiyle ilgili tedbir almamak, organizasyonu yapmamak, gerekli araç ve gereçleri sağlamamak, sağlık ve güvenlik tedbirlerini değiģen Ģartlara uygun hale getirmemek ve mevcut durumun iyileģtirilmesi için çalıģmalar yapmamak. 2.156 2.240 4/1-b ĠĢyerinde alınan iģ sağlığı ve güvenliği tedbirlerini izlememek, denetlememek ve uygunsuzlukları gidermemek. 2.156 2.240 6/1-a ĠĢ güvenliği uzmanı çalıģtırmamak. 5.390 5.601 6/1-a ĠĢyeri hekimi çalıģtırmamak. 5.390 5.601 6/1-a Diğer sağlık personeli çalıģtırmamak. 2.695 2.800 (Yeniden Değerleme Oranı % 3,93) Açıklamalar Türk Lirası / her yükümlülük için Türk Lirası / her yükümlülük için Türk Lirası / her ay (Aykırılığın devamı halinde) Türk Lirası / her ay (Aykırılığın devamı halinde) Türk Lirası / her ay (Aykırılığın devamı halinde) 6/1-b ĠSG hizmetleri için görevlendirdikleri kiģi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluģların 1.617 1.680 Türk Lirası
13 MADDE 8 - ĠĢyeri hekimleri ve iģ güvenliği uzmanları MADDE 10 - Risk değerlendirmesi, kontrol, ölçüm ve araģtırma MADDE 11 - Acil durum planları, yangınla mücadele ve ilk yardım 26/1-b 26/1-b 26/1-b 26/1-c 26/1-c 26/1-ç 26/1-ç 26/1-d görevlerini yerine getirmeleri amacıyla araçgereç-mekân sağlamamak. 6/1-c ĠSG hizmetlerini yürütenler arasında koordinasyonu sağlamamak. 1.617 1.680 Türk Lirası 6/1-ç Görevlendirdikleri kiģi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluģlar tarafından iģ sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuata uygun olan ve yazılı olarak bildirilen tedbirleri yerine getirmemek. 1.078 1.120 6/1-d Görevlendirilen kiģileri, hizmet alınan kuruluģları, baģka iģyerlerinden gelen çalıģanları ve bunların iģverenlerini ĠSG riskleri konusunda Türk Lirası / her tedbir için bilgilendirmemek. 1.617 1.680 Türk Lirası 8/1 ĠĢ güvenliği uzmanlarının ve iģyeri hekimlerinin Türk Lirası / hak ve uzman ve yetkilerini hekim için kısıtlamak. 1.617 1.680 ayrı ayrı 8/6.ĠĢyeri sağlık ve güvenlik birimini kurmamak. 10/1 Risk değerlendirmesi yapmamak veya yaptırmamak. 10/4 Risklerin belirlenmesine yönelik gerekli kontrol, ölçüm, inceleme ve araģtırmaları yapmamak. 1.617 1.680 Acil durumları belirlememek, acil durumlar için tedbir almamak, 1.078 1.120 acil durum planlarını hazırlamamak, destek elemanı görevlendirmemek, araç gereç 1.078 1.120 1.617 1.680 Türk Lirası 3.234 3.361 Türk Lirası 4.851 5.041 Türk Lirası / her ay (Aykırılığın devamı halinde) Türk Lirası Türk Lirası / her yükümlülük için Türk Lirası / her ay (Aykırılığın devamı halinde)
14 MADDE 12 - Tahliye MADDE 14 - ĠĢ kazası ve meslek hastalıklarının kayıt ve bildirimi MADDE 15 - Sağlık gözetimi 26/1-d 26/1-e 26/1-e 26/1-e 26/1-f 26/1-f sağlamamak, acil durumlarda iģyeri dıģındaki kuruluģla irtibatı sağlayacak düzenlemeyi yapmamak. Ciddi ve yakın tehlike durumunda; çalıģanların iģi bırakarak 1.078 1.120 güvenli yere gitmelerini sağlamamak. Zorunluluk olmadıkça, gerekli donanıma sahip ve özel olarak görevlendirilenler dı- Ģındaki çalıģanlardan iģlerine devam etmelerini istemek. Müdahalede bulunan çalıģanları yaptıkları müdahaleden dolayı sorumlu tutmak. 1.078 1.120 14/1 ĠĢ kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydını tutmamak, ramak kala olaylar ve iģ kazaları ile ilgili incelemeler yaparak ilgili raporları düzenlememek. 1.617 1.680 14/2.ĠĢ kazalarını ve meslek hastalıklarını 3 iģ günü içinde SGK'ya bild- Türk Lirası / her yükümlülük için Türk Lirası / her ay (Aykırılığın devamı halinde) Türk Lirası / her yükümlülük için irmemek. 2.156 2.240 Türk Lirası 14/4.Sağlık hizmeti sunucularının iģ kazalarını, yetkili sağlık hizmet sunucularının meslek hastalıklarını en geç 10 gün içinde SGK'ya bildirmemesi. 2.156 2.240 Türk Lirası 15/1 ÇalıĢanlara sağlık gözetimi yaptırmamak. 1.078 1.120 15/2 ve çok tehlikeli sınıfta yer alan iģyerlerinde çalıģacaklar için sağlık raporu almamak. 1.078 1.120 Türk Lirası / her çalıģan için Türk Lirası / her çalıģan için