yeri startı için dü ünceler

1 yeri startı için dü ünceler Tek ki ilik i letme dahi olsa, bir i letme kurmadan önce her eyin çok iyi dü ünülmü olması gerekir. Bu sebepten dolayı, Brandenburg Eyaleti nde sizlere yardımcı olacak olan, birçok danı ma merkezi mevcuttur. Bu danı ma merkezlerinde konunun uzmanı ki iler tarafından ücretsiz olarak bilgilendirilirsiniz. Bu danı ma merkezleri, Brandenburg Eyaleti ve Avrupa Yapı Fonu (ESF ve EFRE) tarafından finanse edilmektedir. planı ayet kendi i yerinizi kurmak istiyorsanız, bu a amada bir i planı veya ticari konsept (Businessplan) size yardımcı olur. bu plan veya konseptin hazırlanması esnasında, mesleki ve ticari bilgilerinizin kurmayı planladı ınız i yeri için yeterli olup, olmadı ını anlarsınız. Bu a amada, bilgisayar programları geli tirmeniz, bir restaurant/lokanta veya sanatçı olarak bir i yeri açmak istemeniz önemli bir rol oynamaz: Bir i yeri planı hertürlü kurulu hazırlı ında gereklidir. A a ıda takibeden konuya toplu bakı bölümü, mutlaka cevaplamanız gereken soruları kapsamaktadır. Burada, üphesiz ki sadece kısıtlı oranda konulara e ilebilece- iz. Çünkü, bran lara ve kurmayı planladı ınız i letmenin büyüklü üne göre açıklı a kavu turulması gereken birçok ba ka sorular da vardır. Brandenburg Eyaletine ba lı danı manlık hizmeti veren kurum çalı anları müracat etmeniz halinde kurulu unuzda hangi soruların gündeme gelece ini size söyleyeceklerdir. Giri imci - Kurmayı planladı ınız kendi i yeriniz için hangi mesleki bilgi ve belgelere sahipsiniz? - Ki isel yapı olarak, kendi i yerinizi açmaya uygun musunuz? (rizikoları bilen ve hesabını ona göre yapan, i i sonuna kadar götürebilen vb.) Ürün/Hizmet - Hangi ürünü/hangi hizmeti üretmek/ satmak istiyorsunuz? - Piyasaya yaptı ınız arzınızdaki özellik nedir? - Fiyatınızı/ücretinizi hangi esasa göre belirliyorsunuz? Mü teri - Müiteriniz kimdir ve nerede bulunmaktadır? - Mü terinizin hangi ihtiyaçları/problemleri bulunmaktadır? - Mü terileriniz size kısa (1-3 yıl) ve uzun vadede (4-7 yıl) hangi ciroları getirecektir? Ciro (Umsatz) = Satılan ürün miktarı/hizmet x Birim satı fiyatı Rekabet - Rakipleriniz kimlerdir - Ürün fiyatları rakipte ne kadar? - Rakiplerinizin en güçlüleri ve en zayıfları kimlerdir? - Bu zayıflara kar ı neler yapabilirsiniz? Bulunulan yer - Ürünlerinizi nerede ve nasıl mü teriye sunmaktasınız (do rudan satı, internet yoluyla, piyasaya süren bir ortak yoluyla)? Bulunulan yer (Standort) = letmenizin bulundu u yerdir. Hukuki ekil - Hangi hukuki i letme ekli için karar verdiniz? Hangi sebepten dolayı? Hukuki i letme ekli (Rechtsform) = Tek ki ilik irket, Limited irket (GmbH), Vatanda lık hakkından do an adi irket vs. Finans planı Finans planınızda kapital ihtiyacınızın ne kadar olaca ını ve bunu nasıl finanse edece inizi hesaplayınız. Bunun yanısıra, projenizin verimli olup, olmayaca ını da tespit ediniz. Gerekli olan belgeleri danı manınızla birlikte hazırlamalısınız: 36 yeri startı için dü ünceler

- htiyaç duyulan sermaye planı (Kapitalbedarfsplan) Ki isel sermaye ihtiyacı: Güncel ki isel ya am giderlerinizin miktarı nedir (geçim giderleri, sigortalar, kira vs.)? yeri kurmak için gerekli olan sermaye ihtiyacı: yeri kurmak için gerekli Sermaye miktarı (Gründungskosten) ne kadar (bilgisayar, bilgisayar programı, alet, kira depoziti, ilk mal varlı ı vs.) Açılan i yerinin yürümesi için gerekli olan sermaya ihtiyacı: yerinizin i letme giderleri ne kadardır (mallar, i letme gereçleri, i letme sigortası, kira, haberle me, personel vs.) Kendi sermayeniz (Eigenkapital) : Kendi sermayeniz ne kadar? Kendi sermayeniz = Kendi birikiminiz olan para veya ailenizin size açtı ı kredi Yabancı sermaye (Fremdkapital): Yabancı sermayeye ihtiyacınız var mı, ayet bu sorunun cevabı evet ise: Ne kadar yabancı sermayeye gereksinim var? Yabancı sermaye = Bankanızdan alaca ınız kredi Emniyet tedbirleri (Sicherheiten) : Krediniz için neleri garanti olarak gösterebilirsiniz? Emniyet tedbirleri = Örne in, kredinizi geri ödeyememeniz halinde, bankaya bırakaca ınız, hayat sigortası, tasarruf hesapları, arabalar, makinalar ve benzeri rehineler. Te vik programları (Förderprogramme): Hangi resmi te vik programları sizin için ilginç? Förderprogramme = Brandenburg Eyaleti - nin ve Federal Devletin irket kurucularına ve i letmelere uygun artlarda vermi oldu u kredidir. - Likidite/nakit planı (Liquiditätsplan) Tahmini gelir ve giderleriniz (kredi geri ödemeleri de dahil) ne kadar ve gelecek ay için size ne kadar para artmaktadır? : - Bro ürler Kim? Ne? Kimin çin? yeri Kurmak steyenler çin Yönlendirme Klavuzu, Giri imciler, Brandenburg Eyaletindeki Yatırımcılar - Sipari adresleri : Brandenburg Eyaleti Ekonomi Bakanlı ı (Ministerium für Wirtschaft des Landes Brandenburg) Heinrich-Mann-Allee 107 Öffentlichkeitsarbeit 14473 Potsdam yada a a ıdaki nternet adreslerinden indirebilirsiniz: - www.agil-brandenburg.de - Federal Ekonomi ve Bakanlı ı nın Giri imci/müte ebbis Sitesi www.existenzgruender.de Burada, i yeri kurma Existenzgründung konusu hakkında hertürlü geni bilgiye ula ırsınız. - Verimlilik planının gözden geçirilmesi (Rentabilitätsvorschau) Tahmini cironuz (Umsatz) i letme giderlerinizi kar ılayacak mı? yerinizden bekledi iniz tahmini kazanç, ki isel geçim harcamalarınıza yetecek mi? yeri startı için dü ünceler 37

2 Ki isel (ferdi) yada çletme sigortalar Ki isel sigortalar Bu guruba hastalık ve bakım sigortası (Kranken- und Pflegeversicherung), Kaza sigortası (Unfallversicherung) ve Ya lılı a kar ı alınacak önlemler (Altersvorsorge) dahildir. letme sigortaları Bu guruba sorumlulu u üstlenme sigortası (Haftpflichtversicherung), Soygun ve hırsızlık sigortası (Einbruch-Diebstahl-Versicherung) ve bran lara ve i letmenin büyüklü üne göre de i en ba ka sigortalar, örne in bina, cam, nakliye sigortaları gibi (Gebäude-, Glas-, Transportversicherung). : Ki isel sigortalar Stiftung Warentest www.finanztest.de Versicherung und Vorsorge letme sigortaları Industrie- und Handelskammer, Handwerkskammer ilgili duruma göre sizin için yetkili olan mesleki birlik (federasyon). 3 Gewerbe mi (beyan/izne tabi mesiek) yoksa serbest meslek mi? Kim ki Almanya da i yeri açmak isterse, ya Gewerbe (ruhsatlı mesleki faaliyet) icra etmek yada serbest meslek sahibi olmak durumundadır. Peki aradaki fark nedir? Gewerbe Para kazanılan ve kar elde edilmek istenen hertürlü faaliyet bir Gewerbe dir. Örne in kim gıda ürünleri satan bir dükkan, bir restaurant/ lokanta, bir nakliye firması, bir araba tamirhanesi veya bilgisayar programları üreten bir Softwarefirma açmak isterse, bir Gewerbe i letmek durumundadır. Bu durumda, i yeri kurmak isteyenlerin büyük bir ço unlu unun Gewerbe i letmecisi olması hiç te a ılacak bir ey olmasa gerek. Bu i letmelerin kurulu safhasındaki hazırlıklardan birisi de Ruhsat Dairesi ne (Gewerbeamt) müracat ederek, bildirimde bulunmaktır. Bu yolla ilgili maliye kurumu (Finanzamt), yetkili i kolu sendikası, yetkili meslek odası vs. de haberdar edilmi olur. Fakat, siz yine en iyisi bu bildirimlerin yapılıp, yapılmadı ını kontrol ediniz. Yetkili Gewerbeamt ın adresini ehir veya belediye yönetiminden elde edebilirsiniz. Serbesat meslekler Tabiki bir serbest meslek sahibi (Freiberufler) de yapmı oldu u mesleki faaliyetle para kazanır. Burada yapılan mesleki faaliyetle ki isel mesleki e itim arasındaki ba lantı daha sıkıdır.tipik serbest meslek sahipleri arasında, örne in doktorlar, psikolojik tedavi uzmanların, avukatlar, mali mü avirler, mühendisler, mimarlar, sanatçılar, gazeteciler, ve tercümanları saymak mümkündür. Serbest meslek sahipleri, mesleki faaliyetlerini Gewerbeamt a de il, bilakis sadece ilgili maliye kurumuna bildirmekle yükümlüdürler. lgili adresleri ehir veya belediye yönetiminden elde edebilirsiniz. Gewerbetreibenden veya Freiberufler olmanın her eyden önce kendine göre Vergi ve hukuki yönden sonuç ve sorumlulukları 38 Ki isel (ferdi) yada çletme sigortalar Gewerbe mi (beyan/izne tabi mesiek) yoksa serbest meslek mi?

vardır. Bu durum yapaca ınız sigortalarınız için de önemlidir. Bu durumda, ayet hangi gruba ait oldu unuzu bilmiyorsanız, bunu açıklı a kavu turunuz. Faaliyetinize göre ba ka resmi dairelerin iznine de ihtiyacınız olabilir. Bu konuyla ilgili bilgileri - Sanayi ve Ticaret Odası - Esnaf ve Zanaatkarlar Odası - Maliye Kurumu - Özel olarak serbest mesleklerle ilgili bilgileri Federal Serbest Meslekler - Federasyonu ndan edinebilirsiniz: www.freie-berufe.de Uygun olan irket eklinin bullumasi 4 Muhtemelen GmbH, AG veya GbR gibi kısaltmaları firma isimleriyle ba lantılı olarak imdiye kadar sıkça görmü ünüzdür. Burada durum firmaların hukuki ekilleriyle ilgilidir. Bunlar, Personengesellschaften ( ahıs irketleri) ve Kapitalgesellschaften (sermaye irketleri) olarak iki gruba ayrılırlar. Bunlar arasındaki önemli farklılık sorumluluk yönündendir. Haften (sorumlu olmak) veya Haftung (sorumluluk) kendinizin veya firmanızın herhangibir zarara yol açması durumunda sizin bu zararı ödemeniz demektir. Kapitalgesellschaften (sermaye irketleri) ticari faaliyetlerinde sadece i letmeye ait mal varlı ı oranında sorumludurlar. Personengesellschaften ( ahıs irketlerinde) ise firma sahibi ki i yaptı ı ticari faaliyetten ahsi mal varlı ı ile de sorumludur. Hukuki ekil, bunların haricinde ba ka önemli eyleri de düzenler: örne in giri imci olarak hangi vergileri ödemeye mecbur oldu unuzu veya firmada kimin söz sahibi oldu unu vs. Küçük letmeler ve hatta, hem Gewerbe i - letmecisi hem de serbest meslek sahipleri için üç farklı hukuki irket ekli gündeme gelir. Tek ki ilik i letme ekli Tek ki ilik i letme (Einzelunternehmen) ba - langıç için en ideal i letme eklidir. Tek ba ınıza bir i yeri kurmanız durumunda otomatikman bu hukuki irket ekli olu mu olur. Bu irket eklinde, yapaca ınız ticaretten bütün ahsi mal varlı ınızla sorumlu olursunuz. Vatanda lık hakkından do an adi irket ekli ayet bir i orta ıyla birlikte bir firma kurmak istiyorsanız, vatanda lık hakkından do an adi irket ekli (Gesellschaft des bürgerlichen Rechts (GbR)) bu nun için en basit ve karma ık olmayan hukuki irket eklidir. Bu hukuki irket ekli için masraflı formaliteler veya ekstra harcamalar gerekli de ildir. Gerçi Gesellschaftervertrag (Firma sözle - mesi) olarak sözlü anla ma geçerlidir, fakat yine de yazılı bir anla ma yapmakta fayda vardır. Bu adi irket (GbR) ekli, bir Personengesellschaft ( ahıs irketi) oldu undan bütün ortaklar tüm mal varlıklarıyla sorumlulu a ortaktırlar. Sınırlı sorumlu irket/limited irket (GmbH) ayet ticari ortaklarla birlikte bir firma kurmak istiyorsanız, i letmeniz için hukuki irket Uygun olan irket eklinin bullumasi 39

ekli olarak limited irket (GmbH) eklini de seçebilirsiniz. Bu irket ekliyle sahibi oldu unuz irketteki ahsi sorumlulu unuzu sınırlandırmı olusunuz, çünkü bu irket ekli bir Kapitalgesellschaft (sermaye irketi) eklidir. Bu durumda istisnalar olmak kaydıyla, ticari faaliyetleriniz için sadece kurulu unuz esnasında bankaya bloke ettirmek zorunda oldu unuz ana sermayeniz (Stammkapital) oranında sorumluluk ta ırsınız. Talep edilen toplam sermaya miktarı 25.000 Euro dur. Fakat kurmak istedi iniz i yeri için bankanızdan kredi çekmek isterseniz, bu da ço unlukla güvenlik açısından ahsi mal varlı ı olarak kabul edilir ve bu krediden ahsi mal varlı ınızla sorumlu olursunuz. Bir GmbH için bir sözle me hazırlamak ve bunu bir notere (Notar) tasdikletmek zorundasınız. Son olarak ta bir GmbH nın Yerel Sulh Hukuk Mahkemesine ticari kaydını (Handelsregister) yaptırmak zorundasınız. Bu i lem ço unlukla noter (Notar) tarafından yaptırılır. GmbH aynı zamanda tek ki ilik irketler için de gündeme gelebilir: tek ki ilik GmbH olarak (Ein-Personen-GmbH). Danı manlık hizmetlerinden yararlanınız Yukarda anlatılan üç hukuki irket eklinin yanısıra daha ba ka hukuki irket ekilleri (Rechtsformen) de vardır. Kendinize en uygun olan irket eklini belirlemede Brandenburg Eyaleti nin ilgili danı manlık hizmeti veren birimi size yardımcı olur. Kendiniz de en iyisi çevrenize bakınarak, bran ınızda en çok hangi hukuki irket eklinin yaygın oldu unu görebilirsiniz. Örne in bir tercüman tek ki ilik bir GmbH dan (limited irket) ziyade tek ki ilik bir müte ebbis/giri imci olarak ortaya çıkar. Birden fazla ortakla i letilen bir restaurant/lokanta kurulu unu genellikle GbR (adi irket) olarak yapar. Büyük bir Import-Export (ithalat-ihracat) ticaret firması ise kurulu unda ço unlukla GmbH yı (limited irket) tercih eder. - Esnaf ve zanaatkarlar odası (Adresler: bakınız Sayfa 16) - Sanayi ve ticaret odası (Adresler: bakınız Sayfa 16) - Avukat (www.anwaltsauskunft.de) - Mali mü avir (www.stbk-brandenburg.de) 5 letme kurulu unu finanse editmesi Finansman sa lama i planınızdaki en önemli bölümlerden birisidir. Bu nedenle bu konuda mutlaka bir danı mana müracat ediniz. Danı manınızla yapaca ınız görü meye öyle iyi hazırlıklı olarak gidiniz ki, görü me yapaca ınız ki i anlattıklarınızdan ve belgelerinizden, yapmak istedi iniz i i tam anlamıyla kafasında canlandırabilsin ve size yeterince yardımcı olabilsin. Bu konuyla ilgili olarak hangi belgeleri hazırlamanız gerekti ini i planına toplu bakı ın 1. bölümünde (Sayfa 36) bulabilirsiniz. Banka mı yoksa Sparkasse mi? Hausbank (ev bankanız), yani bankanız yada Sparkasse sizin en önemli ticari orta- ınızdır. Orada bir ticari hesap (Geschäftskonto) açtırınız ve size mal temin eden müteahhit firma ve mü terilerinizle olan ödeme trafi ini bu hesaptan yürütünüz. Hausbank tan ayrıca kredi (Darlehen olarak ta adlandırılır) de alabilirsiniz. Devletten te vik kredisi için müracat etmek istiyorsanız, yine ev bankanıza müracat etmek zorundasınız. Küçük ve orta ölçekli i letmelerin ev banka- 40 letme kurulu unu finanse editmesi

ları (Hausbanken) genellikle Volks- ve Raiffeisenbanken veya Sparkassen dır. E er bir kredi müracatı yapmak istiyorsanız, ikna edici bir i planına ihtiyacınız vardır ve kredi vericiyi, i letmeyi iyi bir ekilde yönetebilece inize inandırmanız gerekir. En önemli resmi te vik kredileri (öffentliche Förderdarlehe) - Mikro-Darlehen (max. 25.000 Euro) KfW Mittelstandsbank tan - StartGeld (max. 50.000 Euro) KfW Mittelstandsbank tan - Unternehmerkredit KfW Mittelstandsbank tan - Unternehmerkapital KfW Mittelstandsbank tan - Gründungs- und Wachstumsfinanzierung (GuW) Brandenburg Eyaletinden ve/ KfW Mittelstandsbank tan Yatırımınızı yapmaya ba lamadan önce resmi te vik kredisi için Hausbank a (ev bankanıza) müracat etmeyi lütfen unutmayınız. yeri kuranların büyük ço unlu u kurulu unu kendi özkaynaklarından, yani kredisiz olarak gerçekle tirmektedir Hangi te vik programlarının sizin için yararlı olup, olmadı ını bir danı manla birlikte açıklı a kavu turmanız gerekir. - Herbir te vik programıyla ilgili ayrıntıları : ILB (Adres bakınız Sayfa 17) LASA (Adres bakınız Sayfa 17) KfW Infocenter: 0180 1 241124 ve KfW- Berlin Danı ma Merkezi (Adres bakınız sayfa 17) - Lotsendienste (i yeri kurmak isteyenlere danı manlık hizmeti veren kurumlar) Sanayi ve ticaret odaları (Industrie- und Handelskammer), esnaf ve zanaatkarlar odaları (Handwerkskammer) ve Zukunfts- Agentur Brandenburg (Brandenburg Gelecek Acentası) (Adresler bakınız sayfa 16) gibi kurumların danı manlık hizmetlerinden faydalanınız. - Te vik programlarına toplu bakı : www.agil-brandenburg.de (bakınız i yeri kurulu u) Banka görü mesi için belgeler 6 E er ki, bankanıza kredi müracatında bulunmak istiyorsanız, orada ticari konseptinizi/ planınızı tanıtmak ve belgelerinizi sunmak zorundasınız. Belgelerinizi bir danı man yardımıyla hazırlamı olsanız dahi, kendiniz bunları tanıtabilmeli ve hakkında bilgi (verebilmelisiniz). Belgeler - Mesleki geçmi in bulundu u kısa öz geçmi - ve sınav karneleri/belgeleri - Sermaye ihtiyaç planı (Kapitalbedarfsplan), verimlilik planı (Rentabilitätsvorschau) ve nakit planınn (Liquiditätsplan) ekli oldu u yeri konsepti/ planı (Unternehmenskonzept/Businessplan) (bak sayfa 36-37). - Bir danı man tarafından kurulmak istenen i yeri hakkında danı manlık yapıldı ına dair belge/veya Nachweis über eine Existenzgründungsberatung durch einen Berater/gerekirse Ticari konseptinizin ilgili oda tarafından de erlendirim raporu. Banka görü mesi için belgeler 41

7 sizli i bitirmek ve kendi i yerini kurmak ayet i siz olup, i sizlik parası veya i sizlik parası II (ALG II) almaya hakkınız var ise ve kendi i yerinizi kurmak istiyorsanız, sizi destekleyecek de i ik te vik imkanları mevcuttur. 2005 yılından itibaren te vik alanında icabında de i ikliklerin olabilece ine lütfen dikkat ediniz. Bu sebepten dolayı, mutlaka güncel devlet destekleme te vikleri konusunda kendinizi bilgilendiriniz. Überbrückungsgeld ayet u an i sizlik parası alıyorsanız, i yerinizi açtıktan sonraki ilk altı ay geçim masraflarınızın kar ılanması için Überbrükkungsgeld müracatında bulunabilirsiniz. Bunun miktarı o ana kadar almı oldu unuz i sizlik parasına denktir. Existenzgründungszuschuss (Ich-AG) sizlik parası alanlar için di er bir alternatif de üç yıl boyunca ödenen Existenzgründungszuschuss (EXGZ bzw. Ich-AG) dir. Bu geçim masraflarınızın kar ılanması veya i letme yatırımlarınız için olmayıp, bilhassa hastalık, bakım ve emeklilik sigorta (Kranken-, Pflege-, Rentenversicherung) primlerinizin ödenmesi içindir. Einstiegsgeld 2005 ten itibaren Arbeitslosengeld II (ALG II) alacak olan i sizlerin Überbrückungsgeld veya Existenzgründungszuschuss (EXGZ bzw. Ich-AG). Almaya hakları yoktur. Fakat bunlar, kendi i yerlerini kurmak için, ALG II ye ilaveten bir Einstiegsgeld müracatında bulunabilirler. Örne in güncel bilgileri - Ba lı oldu unuz Agentur für Arbeit tan ve www.arbeitsagentur.de adresinden - BMWA-Infotelefon: 01805 615-002 numaralı telefondan - den Lotsendiensten (danı manlık hizmeti veren kurumlardan) edinebilirsiniz. 8 Gerçek müstakil i yeri mi, yoksa göstermelik müstakil i yeri mi? Sadece bir tane sipari vereni olan küçük i letmeler, ço u kez göstermelik müstakil i letme (scheinselbstständig) konumunda olmaktadırlar. Bunun tabi ki katlanmak zorunda oldu unuz neticeleri vardır. Bu durumda hem siz hem de sipar vereniniz yasal sosyal sigortalara (gesetzliche Sozialversicherung) yani emeklilik, hastalık ve bakım sigortalarına aidatlarınızı ödemek zorundasınız. Bu sebepten dolayı, sipari veren firmalar, birlikte çalı tıkları firmaların ka ıt üzerinde de il gerçek firmalar olmasını istemektedirler. Ba ımlı bir i ile ba ımsız kendi i iniz arasındaki ayırım için belirleyici olan ferdi somut bir durumdaki gerçek boyutlardır. En iyisi bu konuda Ulusal Sosyal Sigortalar Kurumundan (BfA) gerekli bilgiyi alınız. Bundesversicherungsanstalt für Angestellte (BfA) Servis telefonu 0800 3331919 Bütün Almanya da ücretsiz. Pazartesi - Per embe: saat 9.00-19.30 arası, Cuma: saat 9.00-13.00 arası www.bfa.de - Statü belirleme uygulaması (Statusfeststellungsverfahren) 42 sizli i bitirmek ve kendi i yerini kurmak Gerçek müstakil i yeri mi, yoksa göstermelik müstakil i yeri mi?

Resmi dairelerden çekinmeyiniz 9 Kendi i yerinizi kurmadan önce gerekli olan formaliteleri yerine getirmek ve örne in i letmenizi kaydettirmek zorundasınız. Bu oldukça önemlidir. ayet kayıtlı olmaksızın, sürekli para kar ılı ı i alıyorsanız, bu kaçak i olarak de erlendirilir ve ceza gerektiren suçlu duruma dü ersiniz. Bir Gewerbe için özel izin veya özel belgelere ihtiyacınız vardır. yeri ruhsat dairesi (Gewerbeamt) E er ki bir (Gewerbe) i letmek istiyorsanız, yani serbest meslek grubuna (Freie Berufe) dahil de ilseniz, bulundu unuz yerin ilgili Ruhsat Dairesi ne (Gewerbeamt) müracat etmek zorundasınız. Bunun için a a ıdaki belgelere ihtiyacınız vardır: - ayet Alman vatanda ı de ilseniz, geçerli bir oturma müsadesine - Geçerli bir kimlik kartına veya seyahat pasaportuna - Yaptı ınız faaliyete göre (örne in gastronomi) düzenlenmi bir izin yada onay belgesi - 10 ile 40 Euro arasında bir ba vuru ücreti Gewerbe müracatınızla (Gewerbeanmeldung) birlikte normal olarak, ilgili Maliye Müdürlü ü (Finanzamt), yetkili mesleki kaza sigortası kurumu (Berufsgenossenschaft), yetkili oda (Sanayi ve ticaret odası veya Esnaf ve Zanaatkarlar odası) ve benzeri ilgili kurumlara da hakkınızdaki gerekli bilgi bildirilir. Fakat siz yine de i i oluruna bırakmayıp, bu bildirimlerin yapılıp, yapılmadı ını kontrol ediniz. Maliye Müdürlü ü (Finanzamt) Maliye müdürlüklerinin görevi vergi almaktır. Siz de giri imci/müte ebbis olarak ilgili maliye müdürlü üne vergi ödersiniz. yerinin hukuki ekline göre bilhassa serbest meslek sahipleri için maliye müdürlü ü önemli bir rol oynar: Siz sadece faaliyetinizi ilgili maliye müdürlü üne bildirmek ve bir vergi numarası (Steuernummer) müracatında bulunmakla mükellefsiniz. Bu ekilde i letmeniz kaydedilmi olur. Ayrıca, vergi numaranızı bütün faturalarınzda bildirmaek zorundasınız. Mesleki kaza sigortası kurumu (Berufsgenossenschaft) Berufsgenossenschaft yasal mesleki kaza sigortasıdır. E er ki yanınızda birisini çalı tırırsanız, bu ki iyi mutlaka, meslek grubunuzda yetkili olan kaza sigortası kurumunda (Berufsgenossenschaft) sigorta ettirmek zorundasınız. Yanınızda çalı anınız olmasa da bran ınızda yetkili mesleki kaza sigortası kurumunda kendinizi sigorta ettirmek zorundasınız. Hangi mesleki kaza sigortası kurumunun sizin için yetkili oldu unu Sanayi ve Ticaret odalarından (Industrie- und Handelskammer (IHK)) veya Mesleki Kaza Sigortası Kurumları Birli i nden (Hauptverband der Berufsgenossenschaften (HVBG)} ö renebilirsiniz. : www.hvbg.de Ticaret Sicili (Handelsregister) Yerel Sulh Hukuk Mahkemesi (Amtsgericht) nezdinde bulunan Ticaret Sicili (Handelsregister) kamuoyunu, orada kayıtlı olan i letmeler hakkında bilgilendirir, örne in firmayı dı arıya kar ı kimin temsil edebilece ini. Sermaye irketlerinde (örne in GmbH) ticaret erbapları (Kaufleute) ve sorumlu irket müdürleri kendilerini ticari sicile kaydettirmek zorundadırlar. Ticari bir i letme (Gewerbe) çalı tıran herkese ticaret erbabı (tüccar/ Kaufleute) denir. stisna: Örne in tütün ürünleri satan bir dükkan veya imbis gibi çok basit ve görülebilen küçük ticari i letme sahipleri (Kleingewerbetreibende). Oda (Kammer) Bazı meslek grupları bir odaya üye olmak ve aidat ödemek zorundadırlar. Oda, üyelerini örne in iktisadi politik kararlarda temsil eden hem de danı ma, toplantı ve aktuel bilgilerle üyelerine destek olan bir mesleki organizasyondur, Odalara örne in, esnaf ve zanaatkarlar odası (Handwerkskammer), sanayi ve Resmi dairelerden çekinmeyiniz 43

ticaret odası (Industrie- und Handelskammer), mimarlar odası (Architektenkammer), mali mü avirler odası (Steuerberaterkammer) veya doktorlar odası (Ärztekammer) dahildir. Esnaf ve zanaatkarlar odasından bahsetmi ken: Almanya da bazı esnaf ve zanaatkar meslekleri için ustalık belgesi zorunlulu u (Meisterpflicht) vardır. Bu demektir ki, sadece ustalık sınavını ba armı olan ki i, mesle inde bir i yeri açabilir. Zorunluluk olan mesleklerin dı ında 53 tane ustalık belgesi zorunlulu u (Meisterpflicht) olmayan esnaf ve zanaatkar mesle i vardır. Vatanına göre, yurt dı ından gelen kurucuların usta belgesi olmaksızın bir esnaf mesle ini yapması için çe itli imkanlar vardır. Yabancı i yeri kurucuları için ülkelerine göre de i en, Almanya da ustalık belgesi mecburiyeti olmaksızın çe itli esnaf ve zanaatkar mesle inde i yeri açma imkanları mevcuttur. Burada esas olan mesele, mesleki e itim ve tecrübenin Almanya da kabul edilmesidir. lgili esnaf ve zanaatkarlar odası sizi bu konuda severek bilgilendirir. Sa lık Müdürlü ü, Motorlu Ta ıt Müdürlü ü, Polis (Gesundheitsamt, Kraftfahrzeugamt, Polizei) Gewerbenizle ilgili olarak herhangibir izin veya ruhsata (Erlaubnis, Zulassung) ihtiyacınız oldu unda bu ve di er resmi makamlar sizin için yetkilidir. Bir izin veya ruhsata Erlaubnis oder Zulassung ihtiyacınızın olup, olmadı ını sizin için yetkili olan oda veya Brandenburg danı ma merkezinden (Lotsendienst Brandenburg) ö renebilirsiniz. Örne in bir lokal, bir diskotek veya ba ka bir gastronomi i letmesi veya bir güvenlik firması açmak isterseniz, bu alandaki gerekli bilgileri ö renmek için sanayi ve ticaret odası tarafından düzenlenen bir bilgilendirme seminerine (Unterrichtung) katılmak zorundasınız. - www.agil-brandenburg.de - www.existenzgruender.de 10 Vergileri tanımak ve ödemek Müte ebbis/giri imci olarak vergi ödemekle mükellefsiniz/sorumlusunuz. Bu nedenle, tabiiki en önemli vergi çe itlerini tanımanız gereklidir. Katma de er vergisi (Umsatzsteuer) Kimler öder: Gewerbe i letmecileri ve serbest meslek sahipleri ayet bir ürün veya bir hizmet (örne in danı - manlık hizmeti) satıyorsanız, bir ciro (Umsatz) elde ediyorsunuzdur. Bu, mü terilerinizden para alıyorsunuz demektir. Bu durumda ürünün net fiyatına veya hizmet kar ılı ı olan ücretinize ilaveten mü terilerinizin size, ciro vergisi (Umsatzsteuer), (veya katma de er vergisi (Mehrwertsteuer) olarak da adlandırılır.) ödemesi zorunludur. Bu nedenle herbir ürünün ve hizmetin net fiyatına katma de er vergisini eklemek zorundasınız. Bu ekilde ürün veya hizmetin bürüt fiyatına ula mı olursunuz. Kural olarak katma de er vergisi net fiyatın %16 sını kapsar. Matbaa, sanat ve medya gibi bazı Gewerbe ve meslek grupları için indirimli tarife olan %7 geçerlidir. Ve: Küçük i letme sınıfına giren i letmeler/ Kleinunternehmerregelung (bakınız saysa 46) kesinlikle katma de er vergisi (Umsatzsteuer) ödemek zorunda de ildirler. 44 Vergileri tanımak ve ödemek

Bu durumla ilgili olarak ön vergi ödemesi/(vorsteuer) yapmak zorunlulukları da yoktur. Ön vergi (Vorsteuer) Kimler öder: Gewerbe i letmecileri ve serbest meslek sahipleri ayet, büro e yası veya danı manlık hizmeti alacak olursanız, bunlar için ödedidi iniz katma de er vergisi ön vergi/vorsteuer olarak adlandırılır. bu ön vergiyi/vorsteuer, katma de er vergisi düzenlemesi (Umsatzsteuervoranmeldung) uyarınca her ay veya az cirolarda her üç ayda bir ilgili maliye dairesine havale etmekle yükümlü oldu unuz katma de er vergisinden (Umsatzsteuer) dü ebilirsiniz. Gewerbesteuer Kim öder: Gewerbe i letmecileri Gewerbe vergisini (Gewerbesteuer), ticari, el sanatları, hizmet sektörü ve sanayi dallarındaki bütün Gewerbe i letenler (Gewerbetreibenden) öderler. Gewerbesteuer in yüksekli i i letmenin kazancına ve i letmenizin içersinde bulundu u belediye ye ba lıdır. Gewerbe vergisini, herbir çeyrek yıl için ilgili maliye dairesine (Finanzamt) önceden ödemek zorundasınız. Kurumlar vergisi (Körperschaftsteuer) Kim öder: Sermaye irketleri Kurumlar vergisini (Körperschaftsteuer) yalnız sermaye irketleri Kapitalgesellschaften (GmbH, AG) veya kooperatif irketler (Genossenschaften) ödemek zorundadırlar. Bütün kazançlar %26,5 la vergilendirilir. Gelir vergisi (Einkommensteuer) Kim öder: Bütün vergi mükellefleri/sorumluları Ticari yoldan bir kazanç elde eden veya bir geliri olan herbir vatanda ve i letme sahibi gelir vergisi (Einkommensteuer) ödemekle mükelleftir (çalı anlar için bu vergi ücret vergisi/lohnsteuer olarak adlandırılır). Gelir vergisi oranı, gelir düzeyine ba lıdır. Gelir düzeyiniz, üç aylık süreç için 200 Euro vergi ödemeyi gerektirecek düzeye ula tı ı andan itibaren, her üç ayda bir ilgili maliye müdürlü üne (Finanzamt) gelir vergisi ödemek zorundasınız. Brandenburg Eyaleti ne ba lı Maliye Müdürlükleri nin servis ve danı manlık hizmeti veren kurumlarında/service- und Informationsstellen (SIS) Vergi konusunda ücretsiz olarak danı manlık hizmetleri verilmektedir. Vergileri tanımak ve ödemek 45

11 Küçük i letmeler için kolayla tırmalar Katma de er vergisinden muaf olma ayet, bir önceki takvim yılında kazancınız 17.500 Euro yu geçmemi ve içersinde bulundu unuz takvim yılı için tahmini kazancınız 50.000 Euro yu geçmeyecek düzeyde ise, küçük i letme sınıfına girersiniz. Bu durumda: lgili Maliye Müdürlü üne müracat ederek, kendinizi katma de er vergisinden/ Umsatzsteuer muaf kılabilir, faturalarınızı katma de er vergisi eklemeksizin yazabilir ve ön vergi/ Vorsteuer olarak adlanlandırılan vergiyi ödemek durumunda kalmazsınız. Basit Muhasebe Bay veya bayan i letmeci olarak bir muhasebe defteri tutmakla mükellefsiniz. ayet - Yıllık cironoz 350.000 Euro dan fazla de ilse - Yıllık kazancınız 30.000 Euro nun üzerinde de ilse; - letti iniz toprak veya orman alanının de eri 25.000 Euro yu geçmiyorsa, basit bir muhasebe defteri tutabilirsiniz. E er ki bu sınırı a ıyorsanız, detaylı bir ticari muhasebe defteri tutmakla mükellefsiniz. - Sanayi ve Ticaret Odası nn temel muhasebe kursları - www.agil-brandenburg.de (Kleinunternehmerförderungsgesetz) 12 Size yardım erderiz Bu danı ma merkezlerinde konunun uzmanı ki iler tarafından ücretsiz olarak bilgilendirilirsiniz. Buralarda, kurulu unuzdan önce hertürlü yardım ve danı manlık hizmetleri verilir. Kurulu tan sonra da bay ve bayan i letme sahipleri bu kurumlardaki danı manlar vasıtasıyla sürekli i letmeyle ilgili konularda hazırlanma/yönlendirme (Coaching) hizmetinden yararlanırlar. Yabancı kökenli bay ve bayanlar için danı manlık hizmeti (Lotsendienst) Bu danı manlık hizmeti/lotsendienst özel olarak yabancı kökenli i letme kurucuları için organize edilmi olup, buralarda kurulu unuz için gerekli olan hazırlıklara dair toplu bakı içeren bütün önemli bilgileri edinebilirsiniz. Lütfen, bu danı manlık merkezlerine müracat ederek, bu hizmetlerden yararlanınız (Adres bakınız saysa 16). agil Aufbruch Gründen im Land Brandenburg Eyaleti nin, letme kurucuları ve i letme sahipleri için www.agil-brandenburg.de adresi altında internet üzerinden sundu u danı manlık hizmetinden de yararlanınız. Federal Ekonomi ve Bakanlı ı nın Giri imci/müte ebbis Sitesi www.existenzgruender.de Burada, i yeri kurma Existenzgründung konusu hakkında hertürlü geni bilgiye ula ırsınız. 46 Küçük i letmeler için kolayla tırmalar Size yardım erderiz

Geni çaplı destek Romana Litkova, Konstantin Shpunt 5 pro Software GbR Frankfurt (Oder) Geldikleri ülke: Ukranya Litkova Hanım! orta ınız Konstantin Shpunt ile birlikte müstakil / serbest i hayatına atıldınız. Niçin? Litkova: Yüksek okul e itimini bitirdikten sonra burada Frankfurt ta Viadrina Üniversitesi nde bir meslek üstü ö renimi yapmak için Almanya ya geldim. Ö renimin a ırlık merkezini ekonomi ve pazarlama te kil etmekteydi. Bununla IT (informasyon ve telekominikasyon) bran ı gibi geli meye açık bir dalda çalı mak istemekteydim. Ve ben bir kaç Ukranyalı müte ebbisle konu tuktan sonra, bu firmaların Avrupa çapında mü teri kazanmak için Almanya da bir temsilcilerinin olmasına büyük ilgi duydukları ortaya çıkmı oldu. Bu görü melerimizden faydalanarak yeni i fikrimizi geli tirmi olduk. Bugün olayın ekli, bizlerin Ukraynalı müte ebbislerden bilgisayar programlarını satın almamız ve bunları kendi adımız altında satmamız eklinde devam etmektedir. Fakat biz sadece bilgisayar programları ile ticaret yapmakla kalmayıp, geli me sürecine de katılmaktayız. orta ım Konstantin Shpunt diplomalı bili im uzmanı olup (Diplom-Informatiker), Ukrayna daki geli im sürecine katkıda bulunmaktadır. Sanayi ve Ticaret Odası bize büyük ölçüde yardım etti. Bize çok destek veren ikinci kurulu ise, burada Frankfurt (Oder) ehrindeki, içinde bizim de bir büroya sahip oldu_umuz BIC adındaki ve Geli tirme Merkezi olmu tur. BIC, uygun artlarda i odası temin etme yanında, müte ebbislere danı manlık ve sekreterlik hizmetleri de sunmaktadır. Ayrıca bunlara ilaveten resmi makamlardaki zorlukların a ılmasında da yardımcı olmaktadır. Siz Avrupa çapında faaliyet gösteren bir firma olarak mü terilerinizi nasıl bulmaktasınız? Litkova: Çok büyük ölçüde E-Mail ve internet üzerinden ileti im kurmaktayız. Mesela ben Open Business-Club adında Almanya daki ticaret müdürlerini bünyesinde bulunduran bir internet klübündeyim. Bu internet klübünde, günde 1.000den fazla ki i online ili ki kurmaktadır. Burada sohbet edilebilmekte ve ki iler kar ılıklı olarak fikirlerini birbirlerine ula tırabilmektedir. Burada Frankfurt ta çok faydalı di er bir kurulu ta, projeye ilgi duyan ve soru sormak isteyenleri sürekli bizlere yönlendiren,brandenburg Zukunfts-Agentur kurulu udur. Böylelikle u ana kadar her ey gerçekten olumlu bir geli me göstermi tir. Almanya, Avusturya, talya, Belçika ve Fransa da mü terilerimiz var. Hatta Amerika Bile ik Devletleri ne bile ürünlerimizden biri olan bir cep telefon oyununu satmaktayız. Serbest i hayatına atılmaya karar verdi inizde ön hazırlıklarda size kim yardım etti? Litkova: En ba ta ö renimimden dolayı, internette serbest i hayatına atılma ile ilgili bilgileri topladım. Bunun dı ında bütün hukuksal, pazarlamanın teknik konuları ve resmi makamlarla ilgili sorulara bir yanıt bulmak üzere Frankfurt (Oder) ehri Sanayi ve Ticaret Odası na ba vurduk. O zamanlar 47

Meslek Yüksek Okulu, e Ba lama Yardımında bulundu Piotr Borowiec Borodesign Potsdam Geldi i ülke: Polanya Ne zaman serbest çalı maya karar verdiniz? Borowiec: Endüstri Ürünlerine ekil Verme / Dizayn sahasında Berlin Yüksek Meslek Sanat Okulu nda bir büroda üç sene boyunca yarım gün çalı tım. Bu, benim konuya iyi bir giri yapmama sebep oldu. Fakat bir süre sonra içimde, kendimi mesle imde daha ileri noktalara götüremiyece ime dair bir his olu tu. Ve daha faydalı bir konuyu geli tirebilmek için mesle imde serbest çalı mayı bir ans olarak gördüm. Siz üç sene yarım gün çalı tınız ve bu zaman sürecinde kafanız devamlı hep i kurma fikriyle me guldu. Bu nasıl bir fikirdi? Borowiec: Ben, dizayn olayını CAD (bilgisayar yardımıyla dizayn) ile birle tirmekteyim. Yani mü terilerime Dizayn ı hemen kullanabilecekleri ekilde teslim etmek istiyorum. Mü terilere verdi im taslaklar, mü terilerin bana sundukları verilerle örtü mekte olup, derhal üretimin bundan sonraki safhalarında uygulanabilecek niteliktedir. Bu bir çama ır makinası, bir telefon, bir bisiklet, bir mobilya, bir di fırçası, bir gözlük olabilir. Firmayı kurmayla ilgili ön hazırlıklar sürecinde size en fazla kim yardım etti? Borowiec: En ba ta Potsdam Meslek Yüksek Okulu nun BEGIN (Brandenburger ExistenzGründer Im Netzwerk) adlı ve yeni firma kuranlara mü avirlik hizmeti veren kurulu. Burada mesela müracaatlar sırasında veya hukuksal sorunlarda bana yardım eden ve dileklerimi bildirebilece im bir ki i mevcuttu. Üç senelik ön hazırlık ve di er dizayncılarla yaptı ım konu malarım sonunda, konunun a a ı yukarı nasıl sonuçlanaca ını bilmekteydim. Ön hazırlık esnasında özel kurulu la ilgili engeller ortaya çıktı mı? Borowiec: Evet. Her ne kadar bu özel hayatımla ilgili olsa da cevap vereyim. Ben uzun zamandır Almanya da ya amaktayım ve burada 1994 te lise bitirme imtihanını ba ardım. Bu yolla süresiz oturma izni aldım. Kız arkada ım Polonyalı olup, Almanya da henüz uzun süredir bulunmamaktadır. Polonya, Avrupa Ekonomik Toplulu u na dahil olmasına ra men, yedi senelik geçi süresi nedeniyle kendisine çal ma izni verilmemektedir. Bunun neticesi olarak onun bakım masraflarını da üstlenmem gerekmektedir. Bu da, yeni serbest hayata atılmı bir ki i için bir yüktür. Mü teri bulma durumunuz ne gibi bir görünüm sergilemekte? Borowiec: Telefon ediyorum, mektuplar yazıyorum, el ilanları/ Flyer postalıyorum, yabancı ülkelerden mü teri kazanmaya çalı- ıyorum. Çalı mamın ürünü genellikle veriler olup, bunları E-Mail yoluyla da gönderebilmekte, dolayısıyla deniz a ırı ülkelerdeki mü terilerle de çalı abilmekteyim. Gelecek için ticari planlarınız nasıl görünmekte? Borowiec: Benim hedefim tabii ki artan bir mü teri sayısına sahip olmaktır. Bu alanda büyük bir ümit, Potsdam da yeni bir Dizayn Merkezi kuran Volkswagen firmasıdır. Fakat bunun gelecek için bir vizyon oldu unu zannediyorum. 48

Ba ka ülkeler, ba ka de erler Shi Wang Alman-Asya birli i Merkezi Ltd. ti. Deutsch-Asiatisches Kooperationszentrum GmbH - Berlin-Brandenburg Borkheide Geldi i ülke: Çin Nasıl oldu da, Almanya da meslek hayatınızda serbest çalı maya ba ladınız? Wang: Ben 1992 den beri Almanya da bulunmaktayım ve Peking te ö renimimi tamamladıktan sonra Berlin de leti im Bilimi dalında üniversite tahsili yaptım. Bana o zamanlar, Çin firmaları için çeviri veya ara tırmalar yapıp, yapamıyaca ım konusunda sorular yöneltildi. Bu ekilde, bu yönde çalı an yeni bir firma kurma fikri geli mi oldu. Böylece 1999 da ilk firmanızı kurmu oldunuz, de il mi? Wang: Evet. O sıralar henüz bir i orta ım yok iken Çin müte ebbisleri, yüksek okul mezunları veya yüksek makamlarda bulunan ahsiyetler için Avrupa gezileri organize ettik. Ayrıca Alman ürünlerini Çin e ihraç ettik. 2002 sonunda i orta ım Ernst-Friedrich Siebert ile birlikte Almanya-Asya birli i Merkezi (DAZ) ni kurduk. Burada Almanya da yüksek ö renimlerini tamamlamı ve burada bir firma kurmak isteyen Çin li ö renci ve müte ebbislere mü avirlik hizmetleri vermekte ve onları yönlendirmekteyiz. Kurulu unuz sırasında özellikle hangi konularda zorluklarla kar ıla tınız? Wang: Gerçek bir zorlukla kar ıla madı ımı söyleyebilirim. Burada Brandenburg Eyaleti resmi makamlarıyla çok iyi deneyimlerimiz olmu tur. Potsdam Sanayi ve Ticaret Odası bizleri çok iyi bilgilendirdi. Brück Sanayi Dairesi için de aynı olumlu eyleri söyleyebiliriz. Yabancılar Dairesi nde ba langıçta i ler pek kolay olmadı. ube müdüresi ve Teltow daki ilgili daire ba kanı ile yapılan bir görü me neticesinde bizi desteklemeye ba ladılar. kurmayla ilgili bilgilendirilmem neticesinde olu an deneyimlerimle, bir taraftan Yabancılar Yasası nın, di er taraftan da dil sorununun en büyük engelleri te kil etti ini sürekli olarak tesbit etmekteyim. Bu engellere, Sanayi Dairesi, Vergi Dairesi, Sendika, Sanayi ve Ticaret Odası gibi resmi dairelere ba vurmalardaki zorlukları da ekleyebiliriz. Bunlar, Almanlar için de o kadar basit i lemler de il. Buna, Çinli lerdeki - Almanlar a göre farklılık gösteren - de er yargıları ve davranı ekilleri de eklenmektedir. Biz burada arabuluculuk yapmaya çalı ıyoruz. Bu zor bir u ra ı olup, maalesef ço u kez yanlı anla ılmalara sebebiyet vermektedir. Çin de resmi makamlarla ili kiler tamamen farklı olup, büyük ölçüde görev ve itaat etme prensiplerine dayanmaktadır. Buradaki gibi güvenli ve hukuken emniyet altına alınmı de ildir. Hediye, geli mekte olan mü terek çalı manın bir sevinç belirtisi olarak - bir rü - vet olarak de il verilmektedir. Ki iler arasındaki ticari ili kiler ço u kez güven sa layan ki isel ili kilere dayanmaktadır. Almanya da ise ili kilerde daha çok ehliyet ön planda tutulmakta ve görev sınırları içinde sürdürülmektedir. Çin de amir memur ili kileri daha belirgindir. lerisi için firmayla ilgili planlarınız nedir? Wang: Ba ka bir yerde yeni bir ube açmamızın uygun olup, olmayaca ını dü ünmekteyiz. Ayrıca büyük firmaları mü teri olarak kazanmayı ve Brandenburg eyaletine yerle meyi dü ünmekteyiz. 49

Ne eli bir ortamda Kebap Mehmet Canlı, Ahmet Canlı Malta-Grill Nauen Geldikleri ülke: Türkiye Sohbet, Mehmet Canlı ile yapılmı tır. Türk yemekleri sunan bir Lokanta i letiyorsunuz. Kurulu unuzun i e ba laması nasıl oldu? Canlı: Bu lokantayı burada Nauen de altı ay önce devraldık ve burada Döner Kebap, lahmacun ve di er Türk yemeklerini satmaktayız. Dükkanın i durumu oldukca kötüye gitmi ve kötü bir isme sahip olmasına ve bize yapılan uyarılara ra men dükkanı devralmaya karar verdik. Dükkanı tamir eder, temiz tutar ve gayret gösterirsek, bu i i ba arıya ula tıraca ımızı dü ündük. Buna ra men oldukça yava bir ba langıç temposu ya adık, hemen hemen hiç mü terimiz yoktu. Fakat bize gelen az ki i i letmemizi be endi. Mü terilerimizle çok sohbet ettik ve devamlı ne eli bir görünümdeydik. Bu, insanların ho una gitmekteydi ve a ızdan a ıza reklamla birkaç hafta içinde çok sayıda yeni mü teriler kazandık. Kendinizi bu i e nasıl hazırladınız? Canlı: Serbest çalı maya ba lamadan önce bu alanda tecrübeli olmamızdan dolayı, bizleri nelerin bekledi ini, büyük sorunlar ya amıyaca ımızı bilmekteydik. Fakat buna ra men bu dalda çalı an di er müte ebislerden, hangi resmi makamların önemli oldu unu, nelere dikkat etmemiz gerekti ini v.s. sorduk. Ayrıca çok dikkatli olunması mutlaka gerekmektedir. Çünkü bazıları insanın aya ının altına sabun koyma u ra ısı içindedir. gere i oldu undan bize yardım ediyorlar. Bir vergi uzmanına görev verdik. Yengem de, bize bürokrasi i lemlerimizde yardım etmektedir. Yeni firma kurucularına ne gibi önerilerde bulunacaksınız? Canlı: yeri kuracak ki ilerin, bran larında mutlaka pratik deneyimlerinin olması gerekmektedir. Bu son derece önemlidir. Ayrıca ekonomik ba ımsızlık ta çok önemli bir unsurdur. Borç para alma, ancak bu borçun geri ödemesinin garanti olması halinde mantıklıdır. Ba langıcın bizler için biraz zor oldu undan bahsetmi tim. Çünkü ba ta fazla mü terimiz yoktu. Bunun için bilhassa i in ba ında reklam yapılmasını ve mesela ehir gazetelerinde bu reklamların yayınlanmasını ve yöresel gazetecilerle ili kiye girilmesini önermek isterim. Çünkü bu gazeteciler özellikle bölgesel haberleri memnuniyetle yayınlamaktadırlar. Görü ünüze göre Almanca burada nasıl bir rol oynamaktadır? Canlı: Bu oldukça önemli. Tabii mü terilerimizle Almanca konu maktayız ve Almancamızı iyile tirmeye çalı maktayız. Biraz zaman bulursak mutlaka Almanca dil kurslarına devam edece iz. lerisi için planlarınız nedir? Canlı:Yakında buradan ta ınaça ız ve daha bir büyük bir lokali devralaca ız. Yeni yerimizde yoldan geçen mü teri trafi imiz daha fazla olacak. Yani kurulu umuz büyüyecek. Döner kebabımız için kendisinden et aldı ımız firma bize güzel önerilerde bulundu ve bizi finansman yönünden biraz destekledi. lerimizin iyi gitmesi, onların da menfaatiı 50