TRİGLİSERİD Trigliseridler bir gliserid molekülüne bağlı 3 yağ asidinden oluşmuş yağlardır. Gıdayla dışarıdan da alınır vücuttada sentezlenir. Enerji maddesi olarak yağ dokusunda depolanır. Trigliserid için normal Değerler: Erkek: 40-160 mg/dl Kadın: 35-135 mg/dl Trigliserid Değerini Arttıran Sebepler Gıdayla fazla yağ alımı, Genetik meyil, Böbrek hastalıkları, Pankreas iltihapları, Doğum kontrol hapı kullanımı, Şeker hastalığı. Trigliserid Değerini Düşüren Sebepler Kalıtsal metabolizma hastalıkları TRANSFERRİN Transferin kanda demiri taşıyan bir proteindir. Her bir trasferrin molekülü iki tane demir taşır. Transferrin testi tek başına bir hastalığı göstermez. Beraberinde serum demiri, ferritin, demir bağlama kapasitesi ve hemosiderin de bakılmalıdır.
Transferrinin normal değerleri: Erkek: 275-430 mg/dl Kadın: 275-430 mg/dl. Transferin seviyesini düşüren sebepler Enfeksiyon hastalıkları, Tümörler Beslenme bozuklukları, Genetik hastalıklar, Karaciğer hastalıkları, Alkolizm, Gebelik Fazla kan nakli transferrin seviyesini yükselten sebeplerdir. SERÜLOPLAZMİN Ceruloplasmin; Serüloplazmin kanda bakırın bağlanıp taşındığı proteindir. Serüloplazmin laboratuvar testinde kandaki miktarına bakılır. Bakır metabolizması ve bakır depo hastalıklarında Serüloplazmin laboratuvar testi önemli bilgiler verir. Serüloplazmin miktarının düşmesine neden olan hastalıklar: Kronik karaciğer hastalıkları, Malabsorbsyon ( besin emiliminin bozulması), Malnutrisyon ( kötü beslenme),
Menkes sendromu, Nefrotik sendrom, Wilson hastalığı ( bakır depo hastalığı), Serüloplazmin seviyesini arttıran sebepler: Akut ve kronik enfeksiyon hastalıkları, Lenfoma, Gebelik, Romatizmal artritis Serüloplazmin seviyesini arttırır. Referanslar: 1. Kowdley KV. Inherited and metabolic hepatic disorders. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2007:chap 154. 2. Cox DW, Roberts EA. Wilson disease. In: Feldman M, Friedman LS, Brandt LJ, eds. Sleisenger and Fordtran s Gastrointestinal and Liver Disease. 9th ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier;2010:chap 75. SODYUM ( Na+) Na+; Sodyum klor ile birlikte serumun en önemli mineralidir. Hücrelerin içinde yaşayabilecekleri ortamı sağlarlar. Hücre içinde az bulunur. Gıdayla alınır, idrar, ter ve dışkıyla atılır. Böbrekten büyük oranda süzülür ve geri emilir, az bir kısmı atılır.
Sodyum İçin Normal Değerler: Sodyum normalde 137-145 mmol/l arasında olmalıdır. Sodyum Testi ne için yapılır? Sodyum dengesi bizi hayatta tutar. Böbrek hastalıkları, diyabet, karaciğer hastalıkları ve tansiyon için diüretik gibi ilaçların kullanımında sodyum ve elektrolit dengesi kolayca bozulur, bu nedenle bu hastaların izlenmesinde sodyum miktarına sıklıkla bakılır. Sodyum Miktarını Arttıran Sebepler Aşırı tuz almak, Böbrek hastalıkları, Aşırı su kaybetmek, Böbrek üsü bezi hastalıkları, Şekersiz diyabet, Şeker hastalığı, İdrar söktürücüler. Sodyum Miktarını Azaltan Sebepler Böbrek hastalıkları, Böbrek üstü bezi hastalıkları, İdrar söktürücüler, İlaçlar, Aşırı terleme, İshal gibi hastalıkların izlenmesinde Sodyum değeri önemlidir.
PERİFERİK YAYMA Formül Lökosit; Blood differential; Kan içindeki hücrelerin mikroskop altında detaylı incelenmesidir. Hücrelerin normal, anormal, immatür olanları ve yüzde oranları sayılır. Kanı oluşturan eritrositler ve 5 ana hücrenin incelemesi yapılır: Nötrofil lökositler, Lenfositler, Monositler, Eozinofiller, Bazofiller sayılarak incelenir. Periferik yayma ne için yapılır? Kansızlık, enfeksiyonlar, lösemi araştırması amacıyla yapılır. Kan Sayımı İçin normal değerler: Nötrofiller: % 40 ila 60, Lenfositler: % 20 ila 40, Monositler: %2 ila 8, Eozinofiller: %1 ila 4, Bazofiller: % 0,5 ila 1 oranında bulunur. Kanda beyaz küre artışı: Enfeksiyonlara, Akut streslere, İnflamatuar hastalıklara, Lösemiye, İlaçlara bağlı olabilir. Kan hücrelerinden birinin aşırı yükselmesi diğerlerinin rölatif olarak düşmesine yol açar.
Nötrofil lökosit artışı: Akut enfeksiyonlara, Akut streslere, Eklampsiye, Gut hastalığına, Myelositik lösemiye, Romatizmal ateşe, Romatoid artrite, Tidoidit e, Travmalara bağlı olabilir. Nötrofil sayısında düşme: Aplastik anemiye, Kemoterapiye, İnfluenza ve diğer viral enfeksiyonlara, Ağır bakteriyel enfeksiyonlara, Radyoterapi ve radyasyona maruz kalmaya bağlı olabilir. Lenfosit artışı: Kronik bakteriyel enfeksiyonlara, Hepatitlere, İnfeksiyöz mononükleozis e, Lenfositik lösemiye, Multipl myelomaya, Kabakulak, kızamık gibi bazı viral enfeksiyonlara bağlı olabilir. Lenfositlerde düşüklük: Kemoterapiye, HIV enfeksiyonuna, Lösemiye, Radyasyon tedavisi yada radyasyona maruz kalmaya, Sepsise bağlı olabilir.
Monosit artışı: Kronik inflamatuar hastalıklara, Paraziter enfeksiyonlara, Tüberküloza, İnfeksiyöz mononükleozise, Kızamık, kabakulak gibi bazı viral enfeksiyonlara bağlı olabilir. Eozinofil sayısında artış: Alerjik reaksiyonlara, Kanserlere, Kollajen vasküler hastalıklara, Paraziter enfeksiyonlara bağlı olabilir. Bazofil miktarında düşme alerjik reaksiyonlarda görülür. Referanslar: Bagby GC. Leukopenia and leukocytosis. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2007:chap 173. Dinauer MC, Coates TD. Disorders of phagocyte function and number. In: Hoffman R, Benz EJ Jr, Shattil SJ, et al, eds. Hoffman Hematology: Basic Principles and Practice. 5th ed. Philadelphia, Pa: Churchill Livingstone Elsevier; 2008:chap PARİYETAL HÜCRE ANTİKORU Antiparietal cells antibodies test; APCA Pariyetal hücreler midede bulunur ve İntrensek faktöre denen bir madde salgılayarak B12 vitamininin emilmesini sağlar. Bu
hücreye karşı yapılan antikor hücreleri bozarak vitamin B12 emilmesini engeller ve pernisiyöz anemi denen kansızlığa yol açar. Otoimmün bir hastalıktır. Test ile kanda bu hücrelere karşı antikor olup olmadığına bakılır. Pariyetal Hücre için normal değerler: Pariyetal hücre antikoru negatif olmalıdır. Pariyetal hücre antikoru pozitifliği ne anlama gelir? Diyabet, Atrofik gastrit, Gastrik ülser, Pernisiyöz anemi, Tiroid hastalıkları. İnsanların % 2 sinde anti pariyetal hücre antikoru pozitiftir. Pozitiflik yaş ile artar. Tiroid hastalıkları ve tip 1 diyabet gibi otoimmün hastalıkların varlığında test pozitifliği artar. Referanslar: 1. Antony AC. Megaloblastic anemias. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier PROGESTERON Progesteron hormonu beyinden gelen uyarıcı hormon olan LH sayesinde overler den salgılanır. Etkisini kadın cinsel organları üzerinde gösterir. Östrojenin etkisini azaltır, eğer döllenme olduysa bunun uterusa tutunmasını kolaylaştırıcı ortamı hazırlar, gebeliğin başlamasını ve sürmesini sağlar,
meme dokusunu geliştirir süt salınımına hazırlar. Progesteron için normal Değerler: Erkek: 0.1-1 ng/ml Kadın: Faliküler Faz: 0.2-1.4 ng/ml Luteal Faz: 4-25 ng/ml Menopoz: 0.1-1 ng/ml. Progesteronu arttıran sebepler Gebelik, Böbreküstü bezi tümörleri ve hastalıkları, Bazı over tümörleri. Progesteronu azaltan sebepler Kalıtsal, genetik hastalıklar, Over metabolizmasının bozulduğu düzensiz adetler, Beyin hipofiz hipotalamus hstalıkları, Tiroid hastalıkları progesteron miktarını düşürür. POTASYUM K+; Potasyum yaşam için gerekli önemli bir mineraldir. Hücre içinde bol miktarda bulunur. Hücre içindeki kimyasal ortamın ana elementidrir. Hergün besinlerle alınır ve idrarla atılır. Potasyum için normal Değerler: Normalde kan potasyum seviyesi 3,6-5,0 mmol/l arasındadır.
Potasyumu Arttıran Sebepler Gıdayla fazla potasyum alımı, Serumla fazla potasyum verilmesi, Hücrelerin parçalanması sonucu hücre içindeki potasyumun dışarı çıkması: Yanıklar, Kas ezilmeleri ve kas iltihapları, Ağır sistemik enfeksiyonlar, sepsis, Agır travmalar ezilme çarpmalar, Lenfoma lösemi tedavisi Potasyumun atılımının azalması: Böbrek yetmezliği, Ağır ani su kayıpları, Şeker koması, Potasyumu Azaltan Sebepler Beslenme bozukluğu açlık, Alkolizm, Şeker koması tedavisi sırasında, Anabolik hormon tedavisi, İdrarda fazla potasyum atılması, Böbreküstü bezi hastalıkları, Hormonal tedaviler, İlaçlar, İshal, kusma, Aşırı terleme OTOİMMÜN KARACİĞER
HASTALIKLARI PANELİ Autoimmune liver disease panel; Liver disease test panel autoimmune; Otoimmün karaciğer hastalıklarının teşhisinde kullanılan test paneli dir. Kanda bakılır. Otoimmün karaciğer hastalıkları vücudun kendi karaciğer dokusuna saldırması sonucu ortaya çıkan hastalıklardır. Otoimmün karaciğer hastalıkları paneli hangi testleri içerir? Anti Liver / kidney mikrozomal antikor, Anti mitokondrial antikor ( AMA), Anti nükleer antikor ( ANA), Anti düz kas antikor ( ASMA ), Bazen bu panele diğer testlerde eklenir. Otoimmün Karaciğer Hastalıkları Paneli için normal değerler: Normal şartlarda bu testlerin negatif olması beklenir. Anormal sonuçlar ne anlama gelir? Anormal sonuçlar antikor varlığına vücutta karaciğere karşı bir saldırının ve hastalığın olabileceği anlamına gelir. Anti mitokondrial antikorun pozitif olması primer bilyer siroz anlamına gelir. İmmün globülinlerin yüksek, albümin in düşük olması karaciğer sirozu veya kronik aktif hepatit anlamına gelir. Referanslar: 1. Angulo P, Lindor KD. Primary biliary cirrhosis. In: Feldman M, Friedman LS, Brandt LJ, eds. Sleisenger and Fordtran s Gastrointestinal and Liver Disease. 9th ed. Philadelphia, Pa:
Saunders Elsevier; 2010:chap 89. 2. Czaia AJ. Autoimmune hepatitis. In: In: Feldman M, Friedman LS, Brandt LJ, eds. Sleisenger and Fordtran s Gastrointestinal and Liver Disease. 9th ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2010:chap 88. 3. Hoofnagle JH. Chronic hepatitis. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier METABOLİK PANEL Basic metabolic panel; SMAC7; Sequential multichannel analysis with computer-7; SMA7; Metabolic panel 7; CHEM-7 Metabolik Panel: Amerika ve Avrupa ülkelerinde sık kullanılan ana metabolik parametrelerin bakıldığı test panelidir. Ülkemizde bu isimde çok kullanılmaz. Metabolizma hakkında kısa ve öz bilgi verir. Kandan bakılır. Metabolik panel hangi bilgileri verir? Üre ( yada BUN), kreatinin, CO2, kan şekeri, ve elektrolitler bakılır. Panel böbrek fonksiyonları, kan asit / baz dengesi, kan şekeri, elektrolitler hakkında bilgi verir. Metabolik panel için normal değerler: BUN: 7 to 20 mg/dl CO2 (carbon dioxide): 20 to 29 mmol/l Kreatinin: 0.8 to 1.4 mg/dl Glukoz : 64 to 128 mg/dl Serum klor: 101 to 111 mmol/l
Serum potasyum: 3.7 to 5.2 meq/l Serum sodyum: 136 to 144 meq/