e-devlet UYGULAMALARI ve VERİ PAYLAŞIMI MART 2015

e-devlet UYGULAMALARI ve VERİ PAYLAŞIMI MART 2015

e-devlet Nedir? e-devlet, çok kısa tanımla devletçe verilen hizmetlerin ÇAĞDAŞ anlayışla ve elektronik ortamda sunulmasıdır. e-devlet sayesinde devlet hizmetlerinin, kolay etkin kaliteli hızlı kesintisiz güvenli bir şekilde ulaştırılması amaçlanmaktadır. 2

Niçin e-devlet? Bürokratik işlemler, kırtasiyecilik, işlem ve düşünce bazında kurumsal hantallık, kurumsal tabular ve yoğun mevzuat KLASİK DEVLET ANLAYIŞI; teknolojik gelişim, globalleşme bilinçlenme, bilgi edinme hakkı ve hak arama hesap verebilirlik ve şeffaflık yeni düşünce yapısı YENİ DEVLET ANLAYIŞI Temel argüman; teknoloji kullanan sistemlerle hizmete kolay ERİŞİM dir. 3

Niçin e-devlet ve Veri Paylaşımı? -Küreselleşmenin hızlı ilerlemesi, -Dünyada ekonomik sınırların ortadan kalkması, -Bilgi ve iletişim teknolojilerindeki hızlı gelişmeler, Türkiye - gelişmiş ülkeler arasında açığa neden oldu. Bu açığı kapatabilmek için devlet, gelişmiş teknolojiyi kullanan ve BİLGİ TOPLUMU nu oluşturan yapılanmaya gitti. Bu yapılanma sayesinde devlet kurumları teşkilat şemalarında veri yönetimi, veri paylaşımı, bilgi işlem, bilgi sistemleri, bilgi güvenliği, uyum yönetimi gibi kavramları görmeye başladık. 4

e-devlet ve veri paylaşımı Amaçlananlar ve Kazanımlar Devletin Şeffaflaşması, Bilgiye hızlı şekilde erişimin sağlanması, Kurumlar arası bilgi alışverişinin sağlanarak iş ve veri yinelemesinin önlenmesi, Kamunun hizmet verdiği vatandaşların yaşamının kolaylaştırılması, Karar vericiler için bilgiye dayalı karar verme süreçlerinin geliştirilmesi ve hızlandırılması, Bireysel katılımın artması, Yönetim ve Denetim Birimlerinin objektif kriter ve veriye dayalı işlem yapabilmesi, Zaman ve emek tasarrufu, 5

e-devlet ve veri paylaşımı Amaçlananlar ve Kazanımlar Kağıt ve kırtasiye tasarrufu, Güvenilir veri, Karşılıklı bilgi kontrolü, Sahte belgenin önlenmesi, Bazı kurumlarla ortak veri tabanı kurulumu, Kayıt dışı ekonomi ile mücadele, Maliyetlerin düşürülerek verimliliğin artırılması Ekonomik gelişimin desteklenmesi, Kurumlar arası ortak dil oluşturulması imkanı olarak özetlenebilir. 6

e-devlete geçerken atılan adımlar Hukuksal Altyapı Teknolojik Altyapı Finansman Eğitim ve İnsanların Benimsemesi Bilgiyi Saklama ve Paylaşma Mekanizması Güvenlik ve Gizlilik Performans Değerlendirmesi Koordinasyon Merkezi Oluşturulması 7

e-devlet ve Veri Paylaşımı Çalışmaları Başkanlığımız Türkiye de e-devlet anlayışını uygulamak ve geliştirmeye katkıda bulunmak isteyen önemli kurumlardandır. Bu kapsamda son 20-25 yılda bilgi işlem altyapısı, felaket kurtarma merkezleri, otomasyon sistemi ve web servis yazılımları ile önemli projelere imza atmıştır. Özellikle henüz merkezi otomasyon yokken 1995 yılında başlattığı Tek Vergi Kimlik Numarası uygulaması ile günün teknolojik sınırları içinde fax server aracılığıyla tek elden vergi kimlik numarası alımına yönelik bir uygulama başlatmıştır. 8

e-devlet ve Veri Paylaşımı Çalışmaları Bu ilk otomasyon benzeri uygulamadan sonra VEDOP otomasyonu ile birlikte Türkiye çapında 1033 vergi dairesinin tamamı otomasyona geçmiş durumdadır. Bu vergi dairelerindeki Şubat 2015 itibariyle -yaklaşık 31,5 milyonu bulan potansiyel mükellef ve -yaklaşık 17 milyonu bulan faal ve terk olmak üzere toplamda 50 milyona yaklaşan sayıdaki mükellefin bilgileri de merkezi otomasyon sisteminden sorgulanabilir haldedir. 9

Veri Paylaşımı - Hukuki Dayanak Mükelleflerin mükellefiyetine ilişkin sicil kayıtları ve diğer bazı bilgileri VUK 5 inci maddesi çerçevesinde paylaşılmaktadır. Bu maddede VERGİ MAHREMİYETİ tanımlanmış olup hangi bilgilerin ve kimlerin vergi mahremiyeti kapsamında olduğu belirtilmiş ve mahremiyetinin ihlal edilmiş sayılmayacağı durumlar sıralanmıştır. (Borçluların ve rekortmenlerin açıklanması, adli ve idari soruşturma kapsamında istenilen bilgiler, ilgili üst kuruluşlara sahte ve muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleyenlere ait bilgilerin verilmesi vb.) Ayrıca bu konuda usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığının yetkili olduğu hükme bağlanmıştır. 10

Veri Paylaşımı - Hukuki Dayanak Bu kanun maddesine istinaden 408 Sıra No lu VUK Genel Tebliği ve 2004/1 Sıra Nolu İç Genelge yayımlanmıştır. -İç Genelgede, kamu hizmeti gören gerçek ve tüzel kişilerin istedikleri bilgilerin ayrı veya özel bir çalışma, araştırma, inceleme ya da analiz gerektirmeden mükellefin tarh dosyasından temin edilebilmesi ve vergi mahremiyet hükümlerini ihlal edecek nitelikte olmaması gerektiği, bu kapsamda vergi levhasında bulunan bilgiler ve halen mükellef olup olmadığı gibi hususların bildirilmesinin vergi mahremiyetini ihlal anlamına gelmeyeceği, bu bilgilerin verilmesinde bir sakınca bulunmadığı ifade edilmiştir. 11

408 Sıra No lu VUK Genel Tebliğinde ise Maliye Bakanlığınca uygun görülen resmi - özel kurum veya kuruluşlara; VKN Doğrulama hizmeti ile fatura düzenlerken veya işlemlerinde muhataplarının VKN sine ihtiyaç duyan kurum ve kuruluşlarca TCKN/VKN anahtar alan olmak kaydıyla sorgulanan mükellefin vergi kimlik numarasının doğruluğunu, faal olup olmadığını ve unvanını sorgulayabilecekleri, Vergi Levhası Doğrulama Hizmeti ile de, kendilerine sunulan vergi levhasının doğruluğunu sorgulayabilecekleri belirlenmiştir. Gelir İdaresi Başkanlığı Veri Paylaşımı - Hukuki Dayanak 12

Veri Paylaşımı Çalışmaları Başkanlığımız Merkezi Vergi Kimlik Numarası Veri Tabanında yer alan mükellef kayıtları ile ilgili olarak 2 türlü veri paylaşımı yapılabilmektedir. Kurumsal Veri Paylaşımı Bireysel Veri Paylaşımı 13

Kurumsal Veri Paylaşımı İlgili mevzuatın izin verdiği çerçevede kamu kurum kuruluşları öncelikli olmak üzere imzalanan protokollere istinaden TCKN/VKN anahtar alan olmak şartıyla sorgulanana ait adsoyad/unvan, faaliyet kodu, faal-terk durumu, iş adresi, işe başlama veya işi bırakma tarihi gibi vergi levhasında yer alan bilgilere erişilebilmektedir. Şu aşamada, server imkanları da gözönüne alınarak kamu kurumlarının web servis taleplerine öncelik verilmekle birlikte özel kurum kuruluşlarla da kanunun kendilerine verdiği yetkiye istinaden veri paylaşımı yapılabilmektedir. 14

Kurumsal Veri Paylaşımı Ayrıca ilgili -vergi daireleri, -defterdarlık ve vergi dairesi başkanlıkları, -Vergi Denetim Kurulu, -MASAK, -Gelir Politikaları Genel Müdürlüğü gibi Bakanlığımız birimlerinde görevli yaklaşık 40.000 kullanıcı personel tarafından çevrimiçi intra sistem (YBS, GİBİNTRA) aracılığıyla da bu bilgilere yetkileri oranında anlık olarak erişilebilmektedir. 15

Bireysel Veri Paylaşımı Gerçek / Tüzel kişilerin kağıt ortamı yerine (BİMER, VİMER, dilekçe, telefon, bilgi edinme vb. araçlarla) kendisine veya vergisel sonuç doğuran işlemlerinde muhatap olduğu mükelleflere ilişkin sistemimizde bulunan kayıtlardan bir takım bilgilere Başkanlığımıza ait internet sitesinden giriş yaparak erişebilmesidir. Ayrıca kurumsal web servis yapılamayan durumlarda da (örneğin belediyeler, esnaf odaları vs. ) bireysel olarak vergi levhası bilgisine erişilebilmektedir. 16

Bireysel Veri Paylaşımı Bu erişim; www.gib.gov.tr adresindeki web sayfamızdan www.turkiye.gov.tr adresindeki e-devlet kapısından yapılabilmektedir. 17

www.gib.gov.tr de internet vergi dairesi sayfasındaki 18

www.gib.gov.tr de internet vergi dairesi sayfasındaki 19

www.turkiye.gov.tr Kapsamında «e-hizmetler» başlığı altında Gelir İdaresi Başkanlığı bölümünde yer alan adımları kullanılarak veri sağlanabilmektedir. 20

vergi borcu sorgulama Gelir İdaresi Başkanlığı www.turkiye.gov.tr Kapsamında 21

vergi borcu sorgulama Gelir İdaresi Başkanlığı www.turkiye.gov.tr Kapsamında 22

Veri Paylaşımda Karşılaşılan Zorluklar Anlık veri ihtiyacının olması nedeniyle tek veri tabanına hem 1033 vergi dairesince mükelleflerle ilgili her türlü bilgi ve belge işlenmekte hem de verilen beyanname / bildirimler yazılmakta ve tahakkuk- tahsilatlar işlenmekte olup aynı zamanda bu veritabanından sorgulama da yaptırılmaktadır. Bu nedenle her ne kadar 408 Nolu Genel Tebliğde özel kurum ve kuruluşlarla da elektronik ortamda web servis yoluyla veri paylaşımı yapılabileceği ifade edilse de, aşırı yoğunluk oluşturmamak adına tüm özel kurum kuruluşlarla web servis yapılamamaktadır. 23

Veri Paylaşımda Karşılaşılan Zorluklar Bu nedenle belediyeler ve odalar gibi kurum kuruluşlar için veri paylaşımında varsa kurumların üst birlikleri ile bilgi paylaşılarak bu kurumların kendi üst birlikleri üzerinden bilgiye ulaşmaları istenilmektedir. Bunun yanında bu yoğunluğu kaldıracak şekilde sistemin güçlendirilmesi ihtiyacı bulunmaktadır. Bu nedenle veri paylaşımı talep eden özel kurum/kuruluşlar için sistem alt yapısı güçlendirilene kadar web servis yoluyla veri paylaşımı protokolü yapılmasından kaçınılmaktadır. Bu durumda da, internet sayfamız üzerinden bilgi sorgulama yapılması önerilmektedir. 24

e-devlet Gib Elektronik Uygulamaları Başkanlığımızda mükellef kayıtlarının kâğıttan bilgisayara aktarılarak elektronik ortamda tutulmaya başlandığı 1990 lı yılların başından itibaren elektronik uygulamalar konusunda birçok çalışma yapılmış olup gelişen teknolojik altyapı ve yazılım kapasitesi ile eşzamanlı olarak veri tabanı, donanım, yazılım ve elektronik uygulamalar yönünden ciddi anlamda büyüme ve gelişme sağlanmıştır. Bu kapsamda başlangıçta müdürlük düzeyinde örgütlenmiş olan bilgi işlem birimimiz zamanla gelişmiş ve bugün birden fazla Daire Başkanlığı ve yüzlerce elektronik uygulama ile mükelleflerimize hizmet vermeye devam etmektedir. 25

e-devlet - Gib Elektronik Uygulamaları Söz konusu elektronik uygulamalar hazırlanarak yürürlüğe konulmakla birlikte, -önceden kâğıt ortamında veya şahsen vergi dairesine giderek gerçekleştirilebilen birçok iş ve işlemin -artık evden, ofisten, yurtdışından çeşitli elektronik araçların kullanılması suretiyle çok kısa sürede ve daha az maliyetle gerçekleştirilebilmesi imkânı sağlamaktadır. 26

Bazı Gib Elektronik Ugulamaları Özelge başvurularının online yapıldığı e-özelge sistemi, Tüm vergi dairesi işlemlerinin bilgisayarla yapılarak iş yükünün azaltıldığı ve mükelleflere kısa sürede doğru hizmet sunulduğu e-vdo sistemi, Vergi dairesine bizzat giderek ve sıra bekleyerek kağıt ortamında beyanname verme yerine elektronik ortamda verilebilmesine imkan sağlayan e-beyanname, Motorlu taşıt devir-tescil işlemlerinin elektronik ortamda yerine getirilebildiği Online Tescil-İlişik kesme sistemi, Kredi Kartı ile Elektronik Ortamda Tahsilat, 27

Bazı Gib Elektronik Uygulamaları Takdir komisyonu iş ve işlemlerinin hem standart ve hem de elektronik ortamda yürütüldüğü TAKKOM Uygulaması, Türkiye genelinde uygulanabilir elektronik fatura altyapısını oluşturan E-fatura Uygulaması, Üretilen belgelerin 2. nüshalarının kağıt ortamında saklanması yerine düzenlenen belgelere ait örnek nüshaların elektronik ortamda arşivlenmesini sağlayan E-arşiv Uygulaması, Düzenlenen faturaların ikinci nüshasının dijital ortamda arşivlenmişini sağlayan Elektronik Fatura Kayıt Sistemi (EFKS), 28

Bazı Gib Elektronik Uygulamaları Tutulması zorunlu olan defterlerin dijital ortamda dosya biçiminde arşivlenmesini sağlayan E-defter Uygulaması, Mükellef bilgilerinin diğer kurumlarla paylaşılması ile diğer kurumlarca aynı nitelikteki bilgilerin bir kez daha istenilmesini engellemeyiş amaçlayan Web Servis Uygulaması, Kamu alacaklarının hızlı tahsilini ve vezne kuyruklarının azaltılmasını amaçlayan E-tahsilat, Mükelleflerin görüş/öneri iletebilmesi ve önerisiyle ilgili cevap alabilmesine imkan sağlayan Mükellef Geri Bildirim Sistemi, 29

Bazı Gib Elektronik Uygulamaları Önceden Hazırlanmış Kira Beyanname Sistemi, 6183 sayılı Kanuna istinaden vergi dairelerince düzenlenen haciz bildirilerinin merkezden oluşturularak bankalara elektronik ortamda tebliğ edilmesi ve bu kapsamda haczedilen malların paraya çevrilerek vergi dairesi hesaplarına aktarılmasını sağlayan E-haciz Uygulaması, Vergi ihtilaflarından kaynaklanan davalarla ilgili kullanılan Dava Takip Uygulaması (DATAP), Elektronik ortamda bilet ve yolcu listesi düzenlenmesine imkan sağlayan Elektronik Bilet Projesi (E-bilet), 30

Bazı Gib Elektronik Uygulamaları İnternet üzerinden yapılan ticaretle ilgili işlemlerin takip edilebildiği Elektronik Ticaret (E-ticaret) Projesi, Yoklama, denetim ve tebliğ faaliyetlerinin mobil teknoloji ve tabletler yardımıyla yapılabildiği e-yoklama Projesi, İade talep dilekçelerinin elektronik ortamda alındığı ve talebin aşamasını gösteren KDV İade Takip Sistemi, Mükelleflerin vergi kanunlarına karşı uyumlarını değerlendirebilen Vergisel Uyum Analiz Modeli Vadesi geçmiş vergi borçları için internet sayfamız ve e-devlet portalinde oluşturulan Borç Bilgilendirme Servisi, 31

Mükelleflerin vergi levhasına internet sayfamız ve e-devlet portalinde oluşturulan sistem aracılığıyla erişilebilmesine imkân sağlayan e-vergi Levhası Sorgulama, Tebligat için posta masrafı ve hatalı tebliğin olumsuz sonuçları ile arşiv maliyetinin azaltmayı amaçlayan E-tebliğat, Vergi dairesi başkanlığı olarak örgütlenmiş illerdeki vergi dairelerinin tek vergi dairesi başkanlığı olarak birleştirilmesine imkân sağlayan ve Eskişehir İlinde 09.02.2015 tarihinde pilot olarak uygulamaya başlayan Tek Vergi Dairesi Modeli sayılabilir. Gelir İdaresi Başkanlığı Bazı Gib Elektronik Uygulamaları 32

Bilgi Havuzu Oluşturulması Çalışması Bilgi Havuzu Oluşturulması kapsamında; Başkanlığımızca uygulamaya konulmuş olan elektronik uygulamalardan halihazırda sadece «vergi levhası sorgulama» ve «borç bilgilendirme servisi» e-devlet kapsamında paylaşıma açılmıştır. Bunun haricindeki tüm elektronik uygulamalar Başkanlığımızın internet sayfasında ve internet vergi dairesi bölümünde sunulmaktadır. 33

Bilgi Havuzu Oluşturulması Çalışması Kamu kurum kuruluşlarınca üretilen hizmetlerin sadece kurumların web sayfalarında sunulması; Maliyet Emek israfı, Veriye ulaşımda zorluklar, Kurumların hizmet sunduğu kitleyi doğru tanımlayamaması, Veri saklama amaçlı sistemlerin yönetiminin zorluğu, Mükelleflerin her kuruma farklı farklı beyanname bildirim vs. düzenleme yükümlülüğü, Mükellefler ve kurumlarda aşırı iş yoğunluğu, gibi nedenlerle 34

Bilgi Havuzu Oluşturulması Çalışması Başkanlığımız elektronik uygulamalarından sadece Başkanlığımızca yönetilen www.gib.gov.tr yerine -tüm kurum ve kuruluşlarca veri yüklenebilen -tüm kurum ve kuruluşlarca veri temin edilebilen, -tüm kurum ve kuruluşlarca üretilen hizmetlerin yer aldığı, -sadece TC Vatandaşları yerine tüm kurum ve kuruluşların muhatap kitlesini kapsayacak, bir bilgi havuzu oluşturulması ve -kamu gücünü elinde bulunduran kurum kuruluşların her seferinde mükellefe gitmek yerine bu bilgi havuzuna gitmesi ve sadece zaruri hallerde mükelleflere yönelmesi çalışmasını Başkanlığımız da desteklemektedir. 35

Bilgi Havuzu Oluşturulması Çalışması KAYIT DIŞI EKONOMİNİN AZALTILMASI PROGRAMI EYLEM PLANI (2014-2018) Onuncu Kalkınma Planı Çerçevesinde yayımlanan Başkanlığımızın da «İlgili Kuruluş» olarak belirlendiği Eylem Planı Bileşen 5: Kurumlar Arası Veri Paylaşımının Geliştirilmesi ve Uygulamada Ortaya Çıkan Sorunların Giderilmesi Politika: Kayıt dışılıkla mücadeleye katkı sağlayacak verilerin ilgili kurumlar arasında paylaşımının sağlanmasına ilişkin sistem ve alt yapının oluşturulması 36

Bilgi Havuzu Oluşturulması Çalışması Kurumlararası veri paylaşımı kapasitesi ile ilgili çalışma, Kurumlararası veri paylaşımının önündeki engellerin tespit edilmesiyle ilgili çalışma, Enerji ve madencilik sektöründe lisans veya imtiyaz hakkı ile ilgili çalışma, Türkiye'nin gayrimenkul haritasının çıkarılması ile ilgili çalışma, Kimlik doğrulama bildirimleri ile günlük müşteri listelerinin birleştirilmesi ile ilgili çalışma, Tarım Sayım İstatistikinin oluşturulması ile ilgili çalışma, TNB tutulan verilerin elektronik ortamda kurumlarla paylaşımına yönelik çalışmalar yapılması 37

Teşekkürler 38