BÖLÜM 11 ÇEVRESEL VE SOSYAL YÖNETİM
İÇİNDEKİLER Sayfa No ĠÇĠNDEKĠLER... i TABLOLAR... iii ġekġller... iv KISALTMALAR... v 11. ÇEVRESEL VE SOSYAL YÖNETĠM... 11-1 11.1. Çevresel ve Sosyal Yönetim Sistemi... 11-1 11.2. Çevresel ve Sosyal Yönetim Eylem Planları... 11-15 11.2.1. ĠnĢaat Etkileri Yönetim Planı... 11-16 11.2.2. Yöre Halkının Emniyet Yönetim Planı... 11-16 11.2.3. Halkla ĠliĢkiler Planı... 11-16 11.2.4. Ġstihdam ve Eğitim Planları... 11-16 11.2.5. Tedarik ve Temin Yöntemi Planı... 11-17 11.2.6. Arazi Edinimi Planı... 11-17 11.2.6.1 Tazminat Eylem Planı... 11-17 11.2.6.2 Yeniden YerleĢim Eylem Planı... 11-17 11.2.7. Agrega Yönetim Planı... 11-18 11.2.8. Trafik (UlaĢım) Yönetim Planı... 11-19 11.2.9. Kültürel Miras Yönetim Planı... 11-19 11.2.10. TaĢıma Yönetim Planı... 11-19 11.2.11. Erozyon, Eski Haline Getirme ve Peyzaj Planı... 11-19 11.2.12. Kirlilik Önleme Planı... 11-19 11.2.13. Atık Yönetimi Planı... 11-19 11.2.14. Acil Müdahale Planı... 11-20 11.3. ĠnĢaat, ĠĢletme ve ĠĢletmeye Kapatma Dönemi Ġzleme Planı... 11-20 11.3.1. Ġzleme Planının Kapsamı... 11-20 11.3.2. Ġzleme ÇalıĢmaları Felsefesi... 11-20 i
11.3.3. ĠnĢaat Ġzleme Planının Öğeleri... 11-20 11.3.4. Ġzleme Yöntemi... 11-21 11.3.5. Ġzleme Planının Uygulanması... 11-26 11.3.6. Denetleme ve Gözden Geçirme... 11-26 11.3.7. ÇED Olumlu Belgesinin Verilmesi Durumunda, Yeterlik Tebliği nde Yeterlik Belgesi Alan Kurum/KuruluĢların Yükümlülükleri BaĢlığının 9. Maddesinin 4. Bendinde Yer Alan Hususların GerçekleĢtirilmesi ile Ġlgili Program... 11-26 11.3.8. ÇED Olumlu Belgesinin Verilmesi Durumunda, Çevre Kanunu nca Alınması Gereken Ġzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik de Yer Alan Hususların GerçekleĢtirilmesi ile Ġlgili Program... 11-27 ii
TABLOLAR Sayfa No Tablo 11.1-1. Projenin Çevresel ve Sosyal Yönetim Sistemi ile ilgili AĢamaları... 11-1 Tablo 11.1-2. TANAP Projesi ÇSSG Organizayonu... 11-8 Tablo 11.3-1. Ulusal Mevzuat, IFC ve AB Direktifleri Evsel Atık Su DeĢarj Standartları...... 11-22 Tablo 11.3-2. Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği- KarıĢık Endüstriyel Atık Suların Alıcı Ortama DeĢarj Standartları... 11-23 Tablo 11.3-3. IFC Hidrotest Suyu DeĢarj Standartları... 11-24 iii
ŞEKİLLER Sayfa No ġekil 11.1-1. TANAP Projesi Organizasyon Yapısı... 11-10 iv
KISALTMALAR AEP AGYP AMP AYP Ç&S ÇSSG ÇSYS ÇġB EA EEPP EMS EPCM HGA HĠP IFI IGA ISO ĠEP ĠEYP KMYP KÖP KSS OHSAS PK PKP STK ġkf TANAP Arazi Edinimi Planı Agrega Yönetim Planı Acil Müdahale Planı Atık Yönetimi Planı Çevresel ve Sosyal Çevresel ve Sosyal Sağlık Güvenlik Çevresel ve Sosyal Yönetim Sistemleri Çevre ve ġehircilik Bakanlığı Etki Alanı Erozyon, Eski Haline Getirme ve Peyzaj Planı En Muhtemel Sayı Mühendislik Satınalma ve ĠnĢaat Yönetimi Ev Sahibi Hükümet AnlaĢması Halkla ĠliĢkiler Planı Uluslararası Finans KuruluĢları Hükümetler Arası AnlaĢma Uluslararası Standardizasyon TeĢkilatı Ġstihdam ve Eğitim Planları ĠnĢaat Etkileri Yönetim Planı Kültürel Miras Yönetim Planı Kirlilik Önleme Planı Kurumsal Sosyal Sorumluluk ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri PaydaĢ Katılımı PaydaĢ Katılım Planı Sivil Toplum KuruluĢları ġikâyet Kayıt Formu Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı v
TMT TTYP TUYP TYP YHEYP YÜT YYEP Temel Mühendislik ve Tasarım Tedarik ve Temin Yöntemi Planı Trafik (UlaĢım) Yönetim Planı TaĢıma Yönetim Planı Yöre Halkının Emniyet Yönetim Planı Yer Üstü Tesisleri Yeniden YerleĢim Eylem Planı vi
11. ÇEVRESEL VE SOSYAL YÖNETİM 11.1. Çevresel ve Sosyal Yönetim Sistemi TANAP ve yüklenicileri kendi içlerinde Çevresel ve Sosyal Yönetim Sistemlerinin (ÇSYS) geliģtirilmesinden sorumludur. Sistemlerin amacı, aģağıdaki unsurların gerçekleģtirilmesidir: Projenin yasal gerekliliklere ve diğer Proje gerekliliklerine uyması, Projenin Çevresel ve Sosyal (Ç&S) yönlerinin tanımlanması ve potansiyel etkilerin mümkün olan ölçüde ve Proje taahhütlerine uygun olarak kontrol edilmesi (veya pozitif etkiler açısından geliģtirilmesi), Projenin Ç&S yönetim açısından sürekli bir geliģim göstermesi. Projenin geliģtirilmesinin ve uygulanmasının etkinliğini tehlikeye atabilecek olan Ç&S risklerin gereken Ģekilde yönetilmesini sağlamak için, TANAP ulusal ve uluslararası standartlara ve en iyi uygulamalara uygun bir ÇSYS kuracaktır. Planlanan ÇSYS Tablo 11.1-1 de belirtilen değiģik proje aģamaları süresince uygulanacaktır. Bu kapsamda ÇSYS nin ISO 14001:2004 standardının en son yayınına uygun Ģekilde tasarlanması sağlanacaktır. Tablo 11.1-1. Projenin Çevresel ve Sosyal Yönetim Sistemi ile ilgili Aşamaları Proje Aşamaları Değerlendirme AĢaması Tanımlama ve Seçim AĢaması (TMT) Mühendislik ve Satın Alma AĢaması (EPCM) ĠnĢaat, ĠĢletmeye Alma ve ĠĢletme AĢamaları ĠĢletmeye Kapatma AĢaması ÇSYS nin geliştirilmesi ve uygulanması Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirme (ÇED) sürecinin baģlatılması, Projenin ÇED kapsamının belirlenmesi (Proje Tanımına paralel olarak). ÇED sürecinin desteklenmesi için etki alanı içerisinde Ç&S Mevcut Durum ÇalıĢmaları yapılması, Ç&S Konuların değerlendirilmesi ve Etki Azaltıcı Önlemlerin Belirlenmesi, Nihai ÇED Raporu Taslağının GeliĢtirilmesi, Çevresel ve Sosyal Yönetim Eylem Planlarının (ÇSYP) GeliĢtirilmesi. Nihai ÇED Raporu Taslağının ve Planlarının sunulması, Nihai ÇED Raporu ve destekleyici ÇSYP, Çevre ve ġehircilik Bakanlığı (ÇġB) ve Kreditörlerden/Finans kuruluģlarından gerekli onayların alınması, Yüklenicinin Planlarının ve Prosedürlerinin ÇED ve diğer proje gereklilikleri ile uyumlu olarak hazırlanması ÇED taahhütlerinin ve yönetim Planlarının uygulanması ve izlenmesi, Projeden etkilenen topluluklarda pozitif etkilerin oluģmasını sağlamak amacıyla sosyal ve çevresel yatırım. ÇED ve yönetim Planlarına ait taahhütlerin uygulanması ve izlenmesi TANAP Projesinin Ç&S performansı ÇED Raporu Bölüm 4 te tanımlanmıģ olan Ģartlara göre yönetilecektir. Bu Ģartlar aģağıda özetlenmiģtir; Hükümetler Arası AnlaĢma (IGA) ve Ev Sahibi Hükümet AnlaĢması (HGA) Ģartları, uluslararası standartlara ve doğal gaz boru hattı endüstrisindeki en iyi uygulamalara uygunluk, 11-1
Ulusal mevzuat ve uluslararası sözleģmeler, Geçerli Uluslararası Ç&S Politikalar ve Kılavuz Ġlkeleri, TANAP Kurumsal Politikaları. AĢağıdaki bölümlerde TANAP ÇSYS nin unsurları açıklanmakta olup, bu unsurlar TANAP Yüklenicileri ve Altyüklenicileri için temel oluģturmaktadır. TANAP Kurumsal, Çevresel ve Sosyal Politikası TANAP, BütünleĢik Yönetim Sistemi Politikası oluģturarak bu politikaya uyacağını taahhüt etmektedir. Bu politika, tüm Kalite, Sağlık, Güvenlik, Ç&S yönetim sistemlerine ait kuralları ve amaçları kapsayacaktır. TANAP Kurumsal, Çevresel ve Sosyal Politikası aģağıdaki verilmiģtir: TANAP, kalite, iģ sağlığı ve güvenliği, çevresel ve sosyal konuların TANAP ın tüm iģlevleri, projeleri ve gerçekleģtirilen faaliyetlerin baģarısı açısından büyük önem taģıdığının farkındadır. TANAP, yükümlülüklerini daima en üst seviyede kalite ile ve sağlık, emniyet, çevre ve toplum üzerindeki etkileri, tüm ilgili risklerin ve konuların tanımlanmasını, değerlendirilmesini ve uygun Ģekilde azaltılmasını sağlayarak, en aza indirecek Ģekilde yerine getirecektir. TANAP çalıģanlarının ve üçüncü tarafların sağlığını ve emniyetini daima kârın önünde tutacaktır. Bu sebeple entegre yönetim sistemlerine gerekli öncelik verilecektir. AĢağıdaki prensipler TANAP politikasının entegre bir bölümünü oluģturmaktadır: TANAP, tüm faaliyetleri için geçerli olan etkin ve dinamik bir Entegre Yönetim Sistemi uygulamayı amaçlamaktadır. Bu Entegre Yönetim Sistemi süreci temelli bir sistem olacak ve ISO 9001, ISO 14001 ve OHSAS 18001 e tamamen uyum sağlayacak ve bu standartların tüm yönlerini kapsayacaktır. TANAP, kazalar nedeniyle çalıģanlarının ve faaliyetlerinden etkilenen tarafların sağlığının zarar görmesini engellemek, mesleki hastalıkların ve çevresel ve sosyal etkilerin önlenmesi için her türlü emniyet tedbirini almaktadır. TANAP, sağlık ve emniyet konularının ve sosyal konuların TANAP ın tüm seviyelerinde ortak sorumluluk olarak benimsenmesini teģvik etmektedir. Yükleniciler ve tedarikçiler TANAP standartlarına uygun olarak hareket etmek yükümlülüğündedir. TANAP, emniyetsiz koģullar altında iģ yapmaya itiraz eden ve hatta bu tür koģularda çalıģmayı reddeden herhangi bir çalıģana bu konuda baskı yapılmasına izin vermez. TANAP, tüm TANAP faaliyetleri için kazalara ve acil durumlara müdahale edebilmek için Acil Müdahale Planları oluģturmaktadır. TANAP, benzer kazaların tekrarlanmasının engellenmesi için tüm kazaların araģtırılmasını sağlamak amacıyla Kaza Ġnceleme Prosedürleri geliģtirmektedir. TANAP, faaliyetlerin olumsuz etkilerinin önlenmesi, azaltılması, eski haline getirilmesi ve uygun Ģekilde telafisini amaçlayan azaltıcı bir hiyerarģi uygulayarak kirliliği engelleyecek ve çevreyi ve toplumu koruyacaktır. 11-2
TANAP, sürdürülebilir geliģmeye katkıda bulunmayı ve biyoçeģitliliğin korunması konusunda kesin faydalar sağlamayı amaçlamaktadır. TANAP, düzenli, bağımsız, öncelikli ve bilinçli müzakereler aracılığı ile sosyal, çevre, emniyet, güvenlik ve diğer ilgili konular için Ģeffaflık, güvenilirlik ve paydaģ iletiģimi sağlayacaktır. TANAP, dezavantajlı ve hassas gruplara özel önem verecek, kaygıları ve Ģikâyetleri ele almak amacıyla zamanında çalıģan, tarafsız ve Ģeffaf bir bağımsız mekanizma kuracaktır. TANAP, zorunlu yeniden yerleģim durumlarından kaçınacak ve dikkatli Planlama ve uygun tedbirlerin uygulanması ile yer değiģtiren kiģiler üzerindeki olumsuz etkileri en aza indirerek, yeniden yerleģimin etkilerini azaltacaktır. TANAP, toplulukların ekonomik ve sosyal geliģimini destekleyecek ve TANAP boru hattı güzergâhı yakın çevresinde bulunan topluluklar için sürdürülebilir sosyal yatırım programları aracılığı ile pozitif faydaları artıracaktır. TANAP, proje, çalıģma, giriģim ve kurulum ihtiyaçlarını, risk değerlendirmeleri temel alınarak yüksek kaliteye sahip sistemler, bileģenler, hizmetler ve çözümlerle, devamlı olarak karģılar ve böylece TANAP, Ev Sahibi Hükümet, paydaģlar ve iģ ortaklarının çıkarların gözetilmesini sağlayacaktır. TANAP, tüm faaliyetlerinde geçerli mevzuata, uluslararası kabul gören standartlara, uluslararası doğal gaz boru hattı endüstrisinin en iyi iģ uygulamalarına uymayı taahhüt etmektedir. TANAP, iģ faaliyetlerinde her açıdan, entegre yönetim sistemlerinin verimini ve ayrıca etkinliğini sürekli olarak geliģtirmeye çalıģmaktadır. TANAP, çalıģanlarının ve iģ ortaklarının motivasyonunu ve tatminini sağlamak için çalıģır. TANAP, eğitim ve öğretimin daha ileri seviyede teģvik edilmesi ve sağlık, güvenlik, çevre ve sosyal politikaların gereklerinin öğrenilmesinin sağlanmasının ve çalıģanlarının, yüklenicilerinin ve çalıģma yerindeki diğer kiģilerin sağlık, güvenlik ve çevresel becerilerinin ve yetkinlik Ģartlarının geliģtirilmesi yoluyla bireysel ilerlemenin ve organizasyonel geliģmenin önemini vurgulamaktadır. TANAP, mükemmellik, bağımsızlık ve sorumluluk konusunda uluslararası bir saygınlık kazanmaya çalıģmakta olup, bu saygınlığın paydaģlar, müģteriler, iģ ortakları ve çalıģanların yararına kullanılmasından mutluluk duyacaktır. TANAP ayrıca TANAP Mesleki Ahlak Kurallarına kesinlikle uyacaktır. Bu açıdan, bu politikanın gerekleri Proje için çalıģan tüm Tedarikçiler ve Satıcılar tarafından uygulanacak olan minimum Ģartlar olarak kabul edilecektir. TANAP, politikasını periyodik olarak gözden geçirecek ve sistem geliģtikçe, projenin yeni Kalite, Sağlık, Güvenlik, Çevre ve Sosyal hedeflerine göre gereken değiģiklikleri yapacaktır. 11-3
TANAP ve Yükleniciler için Proje Gereklilikleri a. Yasal Şartlara Uygunluk Türkiye Hükümeti ve TANAP Doğalgaz Ġletim A.ġ. arasında yapılan Ev Sahibi Hükümet AnlaĢması nın 3.7. Maddesi ne göre; Çevresel ve Sosyal Standartlar Ulusal Mevzuata uygun olacak ve aynı zamanda Uluslararası Finansman Kurumlarının ilgili Performans Standartları da dâhil olmak üzere doğal gaz boru hattı endüstrisinde geçerli olan uluslararası standartlar ve uygulamalar dikkate alınacaktır. TANAP ve Yüklenicileri faaliyetlerinin ÇED Raporu Bölüm 4 de listesi verilmiģ olan ilgili tüm ulusal ve uluslararası gerekliliklere uygun olmasını sağlayacaktır. Yükleniciler aynı zamanda ÇED Raporu nda belirtilen, diğer proje standartlarına ve doğalgaz boru hattı endüstrisindeki en iyi uygulamalara uyulmasını sağlayacaktır. b. TANAP Politikasına, ÇED ve ÇSYS Şartlarına uygunluk TANAP ın Çevresel ve Sosyal Sağlık Güvenlik (ÇSSG) politikalarına göre, Yüklenicilerin TANAP politika ve standartlarına uygun Ģekilde hareket etmesi gerekmektedir. Yükleniciler ÇSSG performanslarına ve TANAP ÇSSG politikasına uyum kapasitelerine göre değerlendirilecek ve seçilecektir. Yükleniciler (tüm yükleniciler ve altyükleniciler) TANAP ın ÇED ve Çevresel ve Sosyal Yönetim Eylem Planlarında (ÇSYP ler) genel hatları ile verilmiģ olan tüm ilgili etki azaltıcı önlemlerin ve Ģartların uygulanmasından ve bunlara uyulmasından sorumlu olacaktır. Yüklenicinin çalıģmaların gerçekleģtirilmesi sırasında ÇED ve ÇSYP lerde tanımlanmıģ olan etki azaltıcı önlemlerin TANAP tarafından istenen seviyede ele alındığını, uygulandığını ve izlendiğini göstermesi gerekecektir. ÇSYS, gözden geçirme ve onay için TANAP a sunulacak olan Ç&S Yönetim Planlarını ve Prosedürlerini, Geçerli ÇED Gereklilikleri ve Taahhütlerinin Genel Hatlarını içerecektir. ÇSYS aģağıdaki konuların gerçekleģtirilmesini sağlayacaktır: Geçerli ÇED Ģartlarının, taahhütlerinin ve sözleģme Ģartlarının nasıl karģılanacağı açıklanacaktır. Proje değiģikliklerinin çevresel ve sosyal açılardan (örn. tasarım değiģiklikleri, ilave alanlar) nasıl yönetileceğine iliģkin prosedürler açıklanacaktır. Yüklenicinin taahhütleri ve sözleģme Ģartları/yasal Ģartları (izleme, denetim ve inceleme programı) nasıl karģılayacağı açıklanacaktır. Proje ile ilgili kaygı ve Ģikâyetlerin TANAP PaydaĢ Katılım Planı ile nasıl yönetileceğine iliģkin prosedürler açıklanacaktır. Geçerli taahhütler ve sözleģme Ģartlarının genel hatlarına bağlı olarak en az aģağıdaki alanları içerecek (ama bunlarla sınırlanmayacak) Ģekilde bir dizi Önemli Ç&S Performans Göstergeleri karģılanacaktır: 1. ÇSYS ye uygunluk 2. Ç&S kazalar 3. Çevresel emisyonlar 4. Atık yönetimi 5. Su ve Atıksu Yönetimi 11-4
6. Yerel istihdam 7. Yerel tedarik 8. Proje ile ilgili Ģikâyetler 9. Arazinin eski haline getirilmesi Yüklenicinin uygunluğu nasıl kaydedeceği ve bildireceği açıklanacaktır. Uygun deneyime ve niteliklere sahip personelin, yüklenicinin Ç&S temsilcileri olarak ve TANAP ın onayına tabi olmak üzere saha denetçilerinin ne Ģekilde istihdam edileceği açıklanacaktır. Atanan Ç&S yönetim ekibinin sorumlulukları açık bir biçimde açıklanacaktır. Tüm personelin Yüklenicinin Ç&S Yönetim Planları kapsamında Ç&S sorumluluklarının bilincinde olmasının sağlanması için eğitilmesi prosedürü açıklanacaktır. Yüklenicilerin ve alt-yüklenicilerin performansının Ç&S gerekliliklerine göre ne Ģekilde karģılanacağı açıklanacaktır. Geçerli taahhütler ve sözleģme Ģartları çerçevesinde Ç&S kayıtları tutulacaktır. c. ISO 14001:2004 Şartlarına Uygunluk Yükleniciler yayımlanmıģ en güncel ISO 14001 Çevresel Yönetim Sistemi standardının Ģartlarına uygun olarak kendi ÇSYS sine sahip olacak veya ÇSYS sini oluģturacak ve ÇED ve ÇSYP Ģartlarının karģılanmasını sağlayacaktır. d. Organizasyon ve Kapasite Şartları TANAP ve yüklenicilerinin birincil sorumluluğu, tüm proje Ģartlarının uygun bir organizasyon yapısı altında çalıģan yeterli sayıda nitelikli personelle yerine getirilmesi ve sonrasında kendi alt-yüklenicilerinin proje Ģartlarına uymasının sağlanmasıdır. TANAP ve yüklenicileri, çalıģmaları kapsamında çevre, halkla iliģkiler ve doğal kaynakların yönetimini uygun bir Ģekilde gerçekleģtirilmesini sağlayacak, yeterli ve nitelikli personel istihdam edecektir (Bkz. ġekil 11.1-1). Yükleniciler iģlerin kapsamı ile ilgili olarak ekiplerinde aģağıdaki vasıflarda çalıģanların yer almasını sağlayacaktır: 1. Kültürel miras konusunda uzmanlar 2. Ekoloji/biyoloji konusunda uzmanlar 3. Toprak/peyzaj konusunda uzmanlar 4. Sosyal/ Halkla iliģkiler konusunda uzmanlar 5. Çevresel Denetçiler 6. Çevresel ve Sosyal Eğitmenler Ç&S gerekliliklerin sahada sorunsuz uygulanabilmesi için Yüklenici, tüm personelinin (yüklenici ve alt-yüklenici personeli) Ç&S sorumluluklarının farkında olmasını sağlamaktan sorumlu olacaktır. 11-5
ÇSYS nin Genel Yapısına İlişkin Olarak TANAP Yönetim Sistemi Unsurları Yetkin ve deneyimli insan kaynaklarının görevlendirilmesi ve iģlevsel bir ÇSYS nin sağlanması yolu ile ÇSYS uygulamasını desteklemek için politikaların geliģtirilmesinde yönetimin en üst seviyesinden en altına kadar liderlik, istenen olumlu sonuçların elde edilmesi için kullanılacak araç olarak kabul edilmektedir. ÇSYS ye iliģkin olarak, proje katılımcılarına kılavuzluk edecek ve Ç&S amaçlara ulaģılmasını sağlayacak önemli kurallar aģağıda belirtilmiģtir: Proje sahibinin çalıģtığı yerlerde, ulusal kültüre ve kültürler arası hassasiyetlere ve evrensel insan haklarına ve doğal kaynaklara saygı gösterilmesi ve çevresel koruma önlemlerine ve yaģam kalitesinin artırılmasına katkıda bulunulması, TANAP politikasında belirtilen Ģekilde kurumsal sosyal sorumluluk kavramının benimsenmesi, BM Ġnsan Hakları Beyannamesine Uyulması, Sürekli geliģimin sağlanması amacıyla Ç&S performansın ulusal standartlara, IFI standartlarına ve endüstrideki en iyi uygulamalara göre ölçülmesi, kilometre taģlarının belirlenmesi ve denetlenmesi, TANAP organizasyonu ve Projeden Etkilenen Topluluklar arasında güven oluģturmak ve böylece Proje sahibinin imajını geliģtirmek amacıyla paydaģlarla aktif ve açık iletiģime önem verilmesi, ġikâyetlere zamanında yanıt verilmesi ve telafilerin sağlanması ve ÇED le ilgili tüm taahhütlerin yerine getirilmesi yoluyla proje alanında etik iģ uygulamalarının ve iyi bir Proje sahibi imajının teģvik edilmesi. TANAP ÇSYS nin baģlıca unsurları aģağıdaki aģamaları ve ilgili görevleri içermektedir. TANAP ÇSYS değerlendirme ve Planlama aģamasını, ÇED Raporu nun ve ÇSYP lerin yetkili kurumlara sunulması ile birlikte tamamlamıģtır. Diğer görevler aģağıda anlatıldığı Ģekilde PlanlanmıĢ ve uygulanmıģtır: Değerlendirme ve Planlama o Görev 1: Önemli çevresel ve sosyal konuların ve etkilerin tanımlanması ve değerlendirilmesi. TANAP bu görevi, projenin ÇED Raporu nun hazırlanması ile yerine getirmiģtir. Ayrıca projenin ileriki aģamalarında ortaya çıkabilecek yeni çevresel ve sosyal konulara iliģikin Çevresel ve Sosyal DeğiĢiklik Yönetim prosedürü uygulanacaktır. o Görev 2: Yasal Ģartlar ve diğer gereklilikler Yasal Ģartların ve diğer gerekliliklerin tanımlanması ve yönetimi. Bu görev Proje ÇED Raporu nun hazırlanması ile yerine getirilmiģtir. TANAP ayrıca yasal Ģartların takip edilmesini, bu Ģartların proje yönetim sistemine entegre edilmesini ve uygulanmasını sağlamak için Resmi ĠliĢkiler ve Ġzinler Departmanı oluģturmuģtur. o Görev 3: Amaçlar ve hedefler Çevresel ve Sosyal Amaçların ve Hedeflerin tanımlanması ve yönetim programlarının oluģturulması. Bu görev projeye ait ÇSYP lerin geliģtirilmesi sırasında yerine getirilmiģtir. ĠnĢaat ve iģletme aģamalarına iliģkin amaçlar ve yönetim programı Çevresel ve Sosyal Yönetim Eylem Planlarında verilmiģtir (Bkz. Bölüm 11.2). Uygulama ve ĠĢletme 11-6
o o o o o o Görev 4: Yapı ve sorumluluk Kaynak yönetimi. TANAP, proje gerekliliklerinin ve taahhütlerinin etkin yönetilmesi ve inģaat ve iģletme aģamalarında izlenmesini sağlamak için Sosyal ve Çevresel Sağlık ve Güvenlik (ÇSSG) Yönetimi Organizasyonu oluģturacaktır. Görev 5: Eğitim, farkındalık ve yetkinlik oluģturma. TANAP çevresel ve sosyal eğitim programı geliģtirecek ve inģaat ve iģletme sırasında uygulayacaktır. Görev 6: ĠletiĢim Çevresel ve Sosyal ĠletiĢimin Yönetimi. TANAP, paydaģlarla etkin bir iletiģim sağlanması için bir PaydaĢ Katılım Planı oluģturmuģtur ve proje boyunca uygulayacaktır (Bkz. ÇED Raporu Bölüm 6). Görev 7: Doküman Kontrolü ÇSYS Dokümantasyonu ve Bilgilerin Yönetimi. TANAP, proje dokümanlarının uluslararası standartlara uygun olarak oluģturulması, geliģtirilmesi ve gözden geçirilmesini sağlamak için doküman kontrol sistemi geliģtirmiģtir. Çevresel ve Sosyal Yönetim Sistemi dokümantasyonu da bu sistem ile yönetilecektir. Görev 8: ĠĢletme Kontrolü Faaliyetlerin çevresel ve sosyal açıdan kontrolü. TANAP, proje faaliyetlerinin proje gerekliliklerine uygun olarak yönetilmesini ve kontrolünü sağlamak için Çevresel ve Sosyal Yönetim Eylem Planları (Bkz. Bölüm 11.2) oluģturmuģtur. Görev 9: Acil Duruma Hazırlık ve Müdahale Acil Durumların Yönetimi. TANAP, projenin iģletilmesi sırasında ortaya çıkabilecek olası acil durumların tanımlanması için farklı çalıģmalar yürütmüģtür. OluĢturulan Acil Müdahale Planı Bölüm 11.2.14 de verilmekte olup, proje tasarımı tamamlandığında geliģtirilecektir. Kontrol ve Düzeltici Faaliyetler o o o o o Görev 10: Ġzleme ve Ölçüm Çevresel ve sosyal yönetim sisteminin performansının izlenmesi ve ölçümü. TANAP, çevresel ve sosyal yönetim sistemleri bileģenlerinin nasıl ölçüleceği ve izleneceğinin tarif edildiği Çevresel ve Sosyal Yönetim Eylem Planları oluģturmuģtur (Bkz. 11.2). TANAP, faaliyetlerin izlenmesi için, Üçüncü Taraf Ġzleme KuruluĢunun görevlendirilmesi de dâhil olmak üzere yeterli kaynak sağlayacaktır. Görev 11: Uygunsuzluk Uygunluk değerlendirilmesi. TANAP, uygunsuzlukların belirlenmesini, düzeltilmesini ve Ģartlara uygunluğun düzenli olarak kontrol edilmesini ve projenin entegre yönetim sistemi içinde değerlendirilmesini sağlamak için araçlar ve prosedürler geliģtirecektir. Görev 12: Düzeltici ve önleyici faaliyetler Uygunsuzlukların, düzeltici ve önleyici faaliyetlerin yönetilmesi. Uygunsuzlukların belirlenmesi ve düzeltici ve önleyici faaliyetlerin geliģtirilmesi için, TANAP Projesi entegre yönetim sistemi içindeki ilgili prosedürler kullanılacaktır. Görev 13: Kayıtlar Çevresel ve sosyal kayıtların yönetilmesi Görev 14: ÇSYS Denetimleri Ġç Denetimler. Proje, Sağlık Güvenlik ve Çevresel Gözden Geçirme faaliyetlerini de içeren entegre yönetim sistemi prosedürleri ile yönetilecektir. Gözden Geçirme o Görev 15: Yönetimin Gözden Geçirilmesi. TANAP, eksikliklerin tamamlanması, yeni hedeflerin belirlenmesi ve performansın sürekli olarak iyileģtirilmesinin sağlanması için projenin çevresel ve sosyal yönetim sistemi performansının yönetim tarafından düzenli olarak 11-7
ölçülmesi, izlenmesi, kaydedilmesi ve gözden geçirilmesini sağlayacaktır. Sürekli ĠyileĢtirme o Görev 16: Sürekli ĠyileĢtirme. TANAP bu görevi, önceden belirlenmiģ aralıklarla iyileģtirme analizi gerçekleģtirilmesi ve bu analiz sonuçlarına göre amaç ve hedeflerin geliģtirilmesi ile yerine getirecektir. TANAP Projesi ÇSYS Organizasyon Yapısı TANAP proje taahhütlerinin etkin bir Ģekilde uygulanması, yönetilmesi ve izlenmesi için kapsamlı bir Çevresel ve Sosyal Yönetim Organizasyonu geliģtirmiģtir. TANAP Projesi nin Çevresel ve Sosyal Sağlık Güvenlik (ÇSSG) genel organizasyon yapısı ġekil 11.1-1 de verilmektedir. ÇSSG organizasyonunda yer alan baģlıca tarafların inģaat süresinceki tüm sorumlulukları Tablo 11.1-2 de özetlenmektedir. Özel sorumluluklar, hazırlanan yönetim Planlarında detaylandırılmaktadır. Tablo 11.1-2. TANAP Projesi ÇSSG Organizayonu TANAP ÇSSG Güvence Ekibi EPCM- ÇSSG Yönetim ve İzleme Ekibi Projenin ÇSSG sistemi performansının ve proje gerekliliklerinin izlenmesinden ve güvencesinin sağlanmasından sorumludur. TANAP ÇSSG politikalarının yönetim tarafından periyodik olarak gözden geçirilmesini ve bu politikaların tüm proje alanlarına iletilmesini sağlar. Mühendislik, Tedarik ve ĠnĢaat Yönetimi (EPCM) tarafından sağlanan bilgilerin (özel performans göstergeleri, raporlar, vb.), denetimlerin ve toplantıların gözden geçirilmesi sonucunda, ÇSSG performansını izler. ÇSSG performansını üst yönetime, paydaģlara, kreditörlere, yetkili kurumlara ve diğer ilgili taraflara raporlar. Çevresel ve Sosyal Yatırım Programlarının geliģtirilmesini, uygulanmasını ve izlenmesini sağlar. Arkeolojik Kurtarma Kazılarının Resmi Kurumlar tarafından istendiği Ģekilde Planlanmasını, uygulanmasını ve izlenmesini sağlar. Projenin ÇSSG Yüklenicisi için Yönetim Planları ve prosedürlerini geliģtirir. Mühendislik, Tedarik ve ĠnĢaat (EPC) yüklenicilerinin kendi alanlarına özel Planlar ve prosedürler geliģtirmelerini ve uygulamalarını sağlar. Saha uygulaması da dâhil olmak üzere ilgili tüm yönetim Planlarının ve prosedürlerin uygulanmasını izler. Yönetim ve Ġzleme Planları nda belirtildiği gibi, Proje Amaçları ve Önemli Performans Göstergeleri üzerinden projenin etkilerini takip eder ve etki azaltıcı önlemlerinde değiģiklik yapılması gereken durumlarda EPC yüklenicileri ile birlikte çalıģır. Yönetim Planları üzerindeki ihlalleri belirler, düzeltici faaliyetler önerir. TANAP ÇSSG Güvence Ekibi ne Performans hakkında düzenli olarak bilgi sağlar. Sağlık ve güvenlik, çevre ve toplum ya da projenin itibarı üzerinde ciddi etkilere sebep olabilecek kural ihlalleri olması durumunda çalıģmaları durdurur. DeğiĢiklik Süreci Çevresel/Sosyal Yönetimi nin etkin olarak uygulanmasını sağlar. Projeye iliģkin teknik gözden geçirmelerin gerçekleģtirilmesini sağlar. PaydaĢ katılımının proje Planlarında belirtildiği Ģekilde yönetilmesi ve izlenmesini sağlar. ÇSSG performansı sonuçlarını, tanımlanmıģ önemli performans göstergeleri (ÖPG) ile birlikte müģteriye raporlar. 11-8
EPC ÇSSG Uygulama Ekibi Projenin tüm yönetim Planlarının ve prosedürlerinin inģaat ekiplerince uygulanmasını sağlar. EPCM denetiminde, proje için gereken sahaya özel yönetim Planlarını ve prosedürlerini geliģtirir. Projenin performans göstergelerine göre çalıģmaların performansını denetler. Uygunsuzlukları ve potansiyel uygunsuzlukları belirler, düzeltici ve önleyici faaliyetler geliģtirir. Projenin ÇSSG gereklilikleri üzerine, çalıģanlara ve halka eğitimler verilmesini sağlar. EPCM denetimi altında gerekli inģaat öncesi faaliyetleri koordine eder ve uygular. ÇalıĢmaların performansını saha müdürlerine, EPCM Çevre, Sağlık, Güvenlik ve Halkla ĠliĢkiler uzmanlarına raporlar. ÇalıĢmaların proje gerekliliklerine uygun olarak yürütülmesi için uygun ve yeterli sayıda uzmanın (örn. Toprak/Peyzaj Uzmanı, Sağlık Birimi, SG Komitesi ve Acil Durum Ekibi (ADE) görevlendirilmesini sağlar. Etkilenen yerleģim alanlarından, paydaģlardan (Sivil Toplum KuruluĢları (STK), üniversiteler, medya, vb.) ve resmi kurumlardan alınan Ģikâyetlerle ilgili gerçekleģtirilen iģlemleri ve çözümleri takip eder. 11-9
Şekil 11.1-1. TANAP Projesi Organizasyon Yapısı 11-10
Çevresel ve Sosyal İletişim Yönetimi a. Paydaş Katılımı TANAP yapıcı iliģkiler oluģturmak ve sürdürmek için, paydaģ iliģkilerine yönelik stratejik ve yapısal bir yaklaģım geliģtirmiģtir. PaydaĢ Katılım Faaliyetleri, TANAP ın Uluslararası Finans KuruluĢları gerekliliklerine tam uyumu sağlamak ve sektörde En Ġyi Uygulamaları benimsemek adına oluģturduğu kapsamlı BütünleĢik Yönetim Sistemi Politikasının bir parçasıdır. Projenin ömrü boyunca paydaģ katılımının nasıl sağlanacağı, TANAP ve danıģmanları tarafından ortak geliģtirilmiģ olan PaydaĢ Katılım Planı nda (PKP) detaylı olarak açıklanmıģtır. PKP nin amacı; Kilit paydaģların belirlenmesi ve paydaģ bilgilendirme ve bilgi paylaģımı için yeterli mekanizmaların sağlanması, Proje Planlama aģamasından baģlayarak ve boru hattının inģaat, iģletme ve iģletmeye kapatma aģamalarında devam ederek yerel, ulusal ve uluslararası seviyelerde istiģareler için ortam hazırlamak, PaydaĢlar tarafından ortaya konan konuların, ÇED, proje karar verme ve tasarım aģamalarında değerlendirilmesini sağlamak, Tüm paydaģlar için bir Ģikâyet mekanizması oluģturmaktır. PKP değiģikliğe açık bir dokümandır, bu nedenle PK stratejileri ve faaliyetlerine değiģiklikleri ve ilaveleri yansıtmak için projenin geliģim sürecinde revize edilecektir. TANAP Projesi çerçevesinde gerçekleģtirilmiģ paydaģ faaliyetleri ÇED Raporu Bölüm 6 da özetlenmiģtir. b. Şikâyet Mekanizması ġikâyet Mekanizması, TANAP faaliyetlerinden etkilenen toplulukların, bireylerin ve diğer paydaģların belirli bir zaman çerçevesinde, kaygılarını ve Ģikâyetlerini resmi olarak iletebilecekleri ve taraflar tarafından kabul edilen çözümlerin üretilebileceği bir yönetim prosedürüdür. ġikâyet Mekanizması, paydaģların endiģelerinin dikkate alınmasına ve güvenilir ve yapıcı iliģkiler kurulmasına yardımcı bir yönetim aracıdır. Halkın kaygılarını paydaģlarla aktif ve Ģeffaf katılım yoluyla yönetebilmek için, TANAP tarafından ücretsiz bir telefon hattı (+90 800 314 11 22) ve Çevrimiçi PaydaĢ EtkileĢim veri tabanı oluģturulmuģ ve Ģikâyetlerin kaydedilmesi amacıyla ġikâyet Kayıt Formu (ġkf) hazırlanmıģtır. Aynı zamanda, TANAP tarafından, Ģikâyetlerin yönetimi ve raporlanması için bir ġikâyet Yönetimi Prosedürü geliģtirilmiģtir. Prosedür aģağıdaki iģlemleri açıklamaktadır: ġikâyetin kabulü ve kaydı ġikâyet değerlendirmesi ve incelemesi ġikâyetin çözümü ġikâyetçiye cevap verilmesi ġikâyetin kapatılması ġikâyetler, TANAP Sosyal ĠliĢkiler Ekibi tarafından yazılı ya da sözel olarak kabul edilerek, yönetim amaçları için yazılı hale getirilmektedir. 11-11
Eğitim, İzleme ve Denetim Süreci a. Eğitim ve Kapasite Artırma Programı TANAP, TANAP personeli ve yüklenicilerinin aģağıda belirtilen ÇSYS bileģenleri ile ilgili farkındalığının oluģması için prosedürler geliģtirecek ve kullanacaktır: Çevresel ve sosyal politika, ÇSYS gereklilikleri, Önemli çevresel konular, Çevresel ve sosyal yönetim eylem planları ve prosedürleri, Personel performansının geliģtirilmesinin faydaları, Görevler ve sorumluluklar, Çevresel ve sosyal yönetim sistemi üzerinde önemli etkilere sebep olabilecek görevlerde çalıģan personel için yeterlilik değerlendirmesi. Yüklenici tüm saha personelinin projenin Ç&S gerekliliklerini, özellikle faaliyetlerin potansiyel etkilerini, etki azaltıcı önlemleri, çalıģma alanındaki hassasiyetleri, Planları/prosedürleri ve takip edilecek diğer dokümanları, öngörülemeyen kazalar durumunda alınacak faaliyetleri ve Yüklenici personelinin ve TANAP temsilcilerinin Ç&S konularına iliģkin görev ve sorumluluklarını tam olarak anlamasını sağlamak üzere bir Ç&S eğitim programı geliģtirecek ve uygulayacaktır. Ç&S eğitim programı, gözden geçirilmesi ve onaylanması için ilgili ihale dokümanlarında tanımlanmıģ olan süreler dâhilinde TANAP a sunulacaktır. Eğitimlerin kayıtları Yüklenici tarafından tutulacak ve gerektiğinde denetim amacıyla TANAP a sunulacaktır. Yüklenici sözleģme süresi boyunca, tüm personelinin Ç&S konuları ile ilgili bütün eğitim programlarına, düzenli saha eğitimleri de dâhil olmak üzere katılımını sağlayacaktır. b. Çevresel ve Sosyal İzleme ve Uygunluk Değerlendirmesi Programı TANAP, ulusal ve uluslararası standartlara uygun olarak, projenin inģaat öncesinden iģletmeye kapatma aģamasına kadar tüm aģamalarında gerçekleģtirilecek bütün çalıģmalar için izleme yapılmasını ve aynı zamanda gerekli etki azaltıcı önlemlere uyulmasını sağlayacaktır. TANAP, inģaat yönetimi ve izleme görevini EPCM verecek ve aynı zamanda, tüm saha faaliyetlerinin etkin bir Ģekilde izlenmesini, uygunsuzlukların tespit edilip eksikliklerin tamamlanması için yönetim kararları geliģtirilmesini sağlamak için bağımsız bir üçüncü taraf izleme kuruluģu görevlendirecektir. Yükleniciler, kendilerinin ve alt yüklenicilerinin Ç&S performansını takip etmek için kendi metodolojilerini oluģturacak ve TANAP performans gereklilikleri ile paralel olarak kendi ölçülebilir önemli performans göstergelerini oluģturacaklardır. ĠnĢaat ve iģletme sırasında izlenmesi gereken çevresel ve sosyal alanlar (ve ilgili yönetim Planları) aģağıda verilmektedir: Hava emisyonları (Kirlilik Önleme Planı), Ortam hava kalitesi (Kirlilik Önleme Planı), Gürültü ve titreģim (Kirlilik Önleme Planı), Atıksu deģarjı (Kirlilik Önleme Planı), Nehir geçiģleri dâhil olmak üzere yüzeysel su kaynakları (Kirlilik Önleme Planı), Su temini-ġnģaat kamplarında kullanılacak su ve hidro test suyu (Kirlilik Önleme Planı), Kamuya ait kuyularda ve kompresör istasyonlarındaki izleme kuyularında yeraltı suyu kalitesi ve seviyesi (ĠnĢaat Etkileri Yönetim Planı), 11-12
Atık üretimi ve bertarafı (Atık Yönetimi Planı), Toprak kirliliği-yağ dökülmeleri, vb. (Kirlilik Önleme Planı) (Bitkilendirme saha çalıģması ve eski haline getirme (Erozyon, Eski Haline Getirme ve Peyzaj Planı) Çevresel açıdan Ekolojik Hassas Alanlar ve Kritik Habitatlar dikkate alınarak etki alanının eski haline getirilmesi (Erozyon, Eski Haline Getirme ve Peyzaj Planı), Kültürel ve arkeolojik kaynaklar (Kültürel Miras Yönetim Planı), Sosyal göstergeler-paydaģlardan gelen sorular ve Ģikâyetler ve toplantılar (Halkla ĠliĢkiler Planı ve PaydaĢ Katılım Planı) Sosyal etki yönetimi (Halkla ĠliĢkiler Planı, ĠnĢaat Etkileri Yönetim Planı, Ġstihdam ve Eğitim Planları, Yöre Halkının Emniyet Yönetim Planı), Yeniden YerleĢim Eylem Planı (YYEP), Kurumsal Sosyal Sorumluluk Projeleri, TANAP, performansın takibine dair kanıt talep etme ve yüklenicilerini değerlendirme hakkına sahip olacaktır. Yüklenici, sistemin program kapsamında incelenmesini ve denetlenmesini ve bulguların iyileģtirme amacıyla ilgili bölümlerle paylaģılmasını sağlamak zorundadır. TANAP, yüklenicinin yönetim sisteminin taahhüt edilen yönetim sistemi ile uygunluğunu değerlendirme hakkına sahip olacaktır. Değerlendirme denetimler, kontrol listeleri, anketler vb. kullanılarak yapılacaktır. Ayrıca, denetim için TANAP adına sertifikalı bir kuruluģ kullanılması da söz konusu olacaktır. Yüklenicinin Proje ÇSYS gerekliliklerine uygunluğun sağlanması için nasıl bir izleme programı uygulanacağını göstermesi gerekecektir. TANAP ve Yüklenicileri tarafından gerçekleģtirilecek olan izleme çalıģmaları kurum içi izleme faaliyetleri olarak gerçekleģtirilecektir. Bununla birlikte inģaat aģamasında yetki alanlarına bağlı olarak, resmi kurum temsilcileri ve üçüncü taraflarca proje taahhütlerine uygunluk için dıģ izlemelerin gerçekleģmesi de beklenmektedir. Yüklenici, TANAP veya diğer onaylı kuruluģlar tarafından yapılacak izlemelerde, tüm gerekli bilgilere eriģim ve kolaylık sağlamaktan sorumlu olacaktır. Performans izleme, Projenin uygulama aģamasında gerçekleģtirilecek çalıģmaların neden olabileceği olumsuz çevresel ve sosyal etkilerin ortadan kaldırılması, azaltılması veya telafi edilmesini amaçlar. Bu süreçte, yüklenici tarafından yapılacak çalıģmalar yüklenicinin ÇSYS sine göre izlenecek ve TANAP a rapor edilecektir. TANAP, performansı, Projenin çevresel ve sosyal politikaları ve yönetim Planları kapsamında tedarik ve teminin yanı sıra çevre, halkla iliģkiler, kamu sağlığı ve güvenliği, istihdam ve eğitim ile ilgili önemli performans göstergeleri aracılığı ile ölçecektir. Etkilerin ortadan kaldırılması, azaltılması veya telafisi için kullanılan veya geliģtirilen çözüm yollarının etkinliği izlenecek, izleme hem Yüklenicinin hem de TANAP ın sorumluluğu altında olacaktır. c. Çevresel ve Sosyal Denetimler ve İnceleme Programı Ġzleme Planının günlük performansı Yüklenicinin sorumluluğunda olacaksa da, TANAP ın izleme programını her açıdan gözetleme ve denetleme görevi olacaktır. Bu görev, Yüklenicinin izleme Planlarının sonuçlarının doğrulanması için seçilmiģ sahalarda bağımsız izleme yapılmasını içerecektir. Ayrıca, denetleme ve inceleme bağımsız denetçiler (TANAP adına), resmi kurumlar ve Uluslararası Finans KuruluĢları (IFI) 11-13