DERBENT İLÇE RAPORU 2014
ÖNSÖZ Mevlana Kalkınma Ajansı, TR52 (Konya, Karaman) Düzey 2 Bölgesi için bölgesel gelişmeyi hızlandırmak, bölgesel gelişmenin sürdürülebilirliğini sağlamak ve bölgeler arası ve bölge içi gelişmişlik farklarını azaltmak amacına yönelik olarak faaliyet göstermektedir. Bu amaçlara ulaşmak için kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini geliştirmek, kaynakların yerinde ve etkin kullanımını sağlamak ve yerel potansiyeli harekete geçirmek istemektedir. Bölgesel gelişmeye yönelik olarak icra edilecek bütün faaliyetlerin temeli ise bölgenin bütün detayları ile iyi tanınmasından geçmektedir. Bu nedenle, bölgenin kaynak ve olanaklarının doğru şekilde tespit edilmesi, mevcut sahip olunan değerlerin rekabet edebilirlik açısından yeniden yorumlanması ve bölgesel kalkınmayı sürdürülebilir şekilde sağlanmasına yönelik olarak faaliyetlerin birbiri ile ilişkili olarak icra edilmesi gerekmektedir. Bu amaca yönelik ilk olarak MEVKA, Bölgenin Mevcut Durum çalışması ve 2010-2013 bölge planını hazırlamıştır. Bu işlem yapılırken bölgeyi oluşturan ilçelere yönelik olarak GZFT Analizi çalışması gerçekleştirilmiş ve her ilçe için bir İlçe Raporu hazırlanmıştır. Diğer yandan MEVKA, Konya-Karaman (TR52) Bölgesi 2023 Vizyonu Temel Çerçevesinin Belirlenmesi İçin Teknik Destek Alınması İşi için ihaleye çıkmış ve bu kapsamda gerçekleştirilecek faaliyetler ile MEVKA tarafından yürütülen Bölge ye ilişkin stratejik plan ve vizyon çalışmalarının kapsamlı ve derinlikli olmasının sağlanması amaçlanmıştır. İhale kapsamı faaliyetlerin icrasına yönelik olarak Yüklenici tarafından ilçelerde İlçe Odak Grup Toplantıları düzenlenmiş, GZFT Analizleri yapılmış ve ilçelere yönelik olarak gerçekleştirilen çalışmalar ve planlar incelenmiştir. Bütün çalışmaların, bilgilerin özgün bir yöntemle Rekabetçilik ekseninde yeniden yorumlanması temelinde birleştirilerek 2023 Vizyon Stratejisinin Belirlenmesi amacına hizmet etmesi sağlanmıştır. Elinizde yer alan doküman, 2023 Vizyon Stratejilerinin belirlenmesine esas oluşturan 2011 yılında hazırlanan İlçe Raporu dur. İlçenin mevcut durumunu göstermekte ve ilçe potansiyellerin kullanımına yönelik olarak altyapı oluşturmaktadır. En son 2011 yılında Konya-Karaman (TR52) Bölgesi 2023 Vizyonu Temel Çerçevesinin Belirlenmesi İçin Teknik Destek Alınması İşi kapsamında hazırlanan ilçe raporlarına ilişkin veriler 2014 yılında ağırlıklı olarak 2013 yılı sonu itibariyle, TÜİK verileri kullanılarak güncellenmiştir. Derbent İlçe Raporu, 2014 Sayfa 1
1. DOĞAL YAPI 1.1.COĞRAFİ ÖZELLİKLER Konya ili Derbent ilçesi, 37 55 Kuzey enlemi ile 32 14 Doğu boylamı arasında yer almaktadır. İl merkezine uzaklığı 76 km dir. İlçenin deniz seviyesinden ortalama yüksekliği 1.480 metredir. İlçenin, kuzeyinde Kadınhanı, güneyinde Meram, batısında Ilgın, Beyşehir ve doğusunda Selçuklu ilçesi bulunmaktadır. İlçenin yüzölçümü 302,2 km² dir. Derbent İç Anadolu Bölgesinin güneybatısında kurulmuş bir ilçedir. İlçe engebeli bir arazi yapısına sahip olup, Uzundere, Bellikli ve Pınarcık yaylaları bulunmaktadır. Önemli bir akarsuyu yoktur. Pınarlı, Derecik, Çiğdemli, Ardınçlı önemli küçük derelerdir. Derbent Göleti ilçe için önemli olup, sulu tarım bu gölet ile yapılmaktadır. İlçe Alan Kullanım Dağılımı Tablosu Alan Adı Derbent Alan Kullanım Türü Konya Alan Kullanım Türü Türkiye Alan Kullanım Türü (Ha) (%) (Ha) (%) (Ha) (%) Konya (%) Derbent Alan Kullanım/ 30. Göller TR52 Havzası (%) (İle düşen) Arazi (%) Türkiye (%) Tarım 15.487,90 51,25 2.247.856,60 55,08 24.294.680,8 31,00 0,69 0,62 3,77 0,06 Arazisi Çayır-Mera 511,00 1,69 761.460,70 18,66 14.616.687,3 18,65 0,07 0,05 0,41 0,00 Orman 11.636,00 38,51 540.189,00 13,24 21.389.783,0 27,30 2,15 1,66 2,38 0,05 Diğer 2.582,66 8,55 531.845,65 13,03 18.056.548,9 23,04 0,49 0,37 0,72 0,01 Toplam 30.217,56 100 4.081.351,95 100 78.357.700,0 100 0,74 0,61 2,18 0,04 * Konya Tarım İl Müdürlüğü (2010), TÜİK (2009), DSİ Derbent İlçe Raporu, 2014 Sayfa 2
Derbent ilçesi toplam 30.217,56 ha alana sahip olup, bu alan Konya toplam alanının %0,74 ünü ve Göller havzası alanının ise %2,18 ini oluşturmaktadır. İlçede toplam alanın %51,25 gibi büyük bir oranında tarla arazisi ve %38,51 ormanlık alan bulunmaktadır. İlçe orman alanı, Konya orman alanının %2,15 ini oluşturmaktadır. İlçe toplam arazisinin %1,69 u çayır-mera ve kalan %8,55 ini ise diğer alanlar oluşturmaktadır. 1.2.DOĞAL KAYNAKLAR İlçede Bulunan Doğal Kaynaklar 1. Enerji Kaynakları Potansiyel Mevcut Çalışma 1.1. Güneş Var-Orta Yok 1.2. Su Gücü Yok Yok 1.3. Kömür Yok Yok 1.4. Doğalgaz Yok Yok 1.5. Rüzgar Yok Yok 1.6. Biyokütle Var-Orta Yok 1.7. Petrol Yok Yok 1.8. Jeotermal Enerji Yok Yok 2. Biyolojik çeşitlilik 2.1. Ormanlar 11.636 hektar orman alanına Orman ürünleri, hayvan otlatma ve sahiptir.(meşe, Ardıç Ağaçları ) dinlenme 2.2. Çayır ve Mera 511 hektar çayır-mera alanı bulunmaktadır. Hayvan otlatma Derbent Göleti, Dereağzı Göleti, 2.3. Sulak Alanlar Alişar Göleti, Çiftliközü Göleti, Belbaşı Deresi, Süleyman Yaylası Gölet Sulama Yapımı (Yatırım) 2.4. Flora - - 2.5. Fauna - - 2.6. Milli Park, Tabiat Parkı ve Diğer Hassas Alanlar Yok Yok 3. Toprak 3.1. Toprak - - 4. Su Kaynakları 4.1. Barajlar Yok Yok 4.2. Yeraltı Su Kaynakları Yok Yok 4.3. Akarsular Belbaşı Deresi Sulama Derbent Göleti, Alişar Göleti, 4.4. Göller ve Göletler Çiftliközü Göleti Dereağzı Göleti Sulama Süleyman Göleti (yatırım) 5. Mineral Kaynaklar 5.1. Sanayi Madenleri Yok Yok 5.2. Metalik Madenler Yok Yok 5.3. Enerji Madenleri Yok Yok 5.4. Kıymetli Taşlar (Madenler) Yok Yok 5.5. Diğer Mineraller Yok Yok 5.6. Maden Kanununa Tabi Olan Doğal Malzemeler Taş Taş Ocağı, Maden Arama *MTA 2009, Konya Tarım İl Müdürlüğü 2010, Elektrik İşleri Etüt İdaresi veri tabanı Derbent İlçe Raporu, 2014 Sayfa 3
2. DEMOGRAFİK YAPI 2.1. NÜFUS Derbent ilçesi nüfusu 2013 yılı itibariyle, Konya nüfusunun %0,23 sını ve TR52 bölgesi nüfusunun %0,20 ünü oluşturmakta olup, ilçe nüfusunun 4.783 olduğu görülmektedir. İlçe Nüfus Durumu Derbent İlçe Nüfusu İlçe İlçe YILLAR İlçe Merkez Köy Nüfusu Nüfus Nüfus Konya Toplam Nüfus İlçe Nüfusu/ Konya Nüfusu (%) Nüfus Oranları TR52 Bölge Nüfusu İlçe Nüfusu/ TR52 Nüfusu (%) 2011 2.633 2.387 5.020 2038555 0,24 2272560 0,22 2012 2.572 2.287 4.859 2052281 0,23 2.287.705 0,21 2013 4.783 4.783 2079225 0,23 2317164 0,20 *TÜİK ( 2013 ADNKS) İlçede Bulunan Nüfusun Yaş Aralıklarına Göre Dağılımı YILLAR Derbent İlçe Nüfusu Yaşa Göre (%) Konya İl Nüfusu Yaşa Göre (%) TR52 Bölge Nüfusu Yaşa Göre (%) 0-14 15-64 65 Üstü 0-14 15-64 65 Üstü 0-14 15-64 65 Üstü 2011 22 62 15 26 66 8 26 66 8 2012 21 62 15 26 66 8 26 66 8 2013 20 62 16 26 66 8 25 67 8 *TÜİK ( 2013 ADNKS) Yaşlar itibariyle ilçe nüfusuna bakıldığında 2013 yılı itibariyle nüfusun %62,43 ünün 15-64 yaş grubu içerisinde olduğu görülmektedir. Bu oran, Konya (%66) ve Türkiye (%67) oranlarının altındadır. Nüfusun %20 si 0-14 yaş grubunda iken, %16 gibi önemli bir oran 65 yaş üstündedir. Derbent ilçesinde de diğer ilçelerdekine benzer bir göç olgusu bulunmaktadır. İnsanlar daha çok eğitim ve iş bulmak amacı ile ilçe dışına çıkmaktadır. Kamu görevlileri günlük olarak gidiş-geliş yapmaktadırlar. Derbent İlçe Raporu, 2014 Sayfa 4
3. EKONOMİK YAPI 3.1. TARIM Derbent ilçe ekonomisi içinde tarım vazgeçilmez konumdadır. Derbent İşlenen Arazi Kullanım Durum Tablosu İşlenen Arazi Türü Derbent İşlenen Arazi Konya İşlenen Arazi (da) (%) (da) (%) Derbent İşlenen Arazi/ Konya İşlenen Arazi (%) TR52 İşlenen Arazi (%) Tarla arazisi 1.298.170 58,70 12.588.987 66,19 0,42 0,35 Nadas 881.952 39,88 5.865.622 30,84 0,45 0,45 Sebze 1.300 0,06 176.516 0,93 1,45 0,81 Meyve, içecek ve 30.177 1,36 385.753 2,03 baharat 0,26 0,14 Süs bitkileri 0 0 1.506,80 0,01 0,00 0,00 Toplam 2.211.599 100,00 19.018.384,80 100 0,44 0,37 Derbent ilçesinde toplam 22.115,9 ha işlenen arazi bulunmakta ve bu alan Konya işlenen toplam alanın %0,44 unu oluşturmaktadır. İlçe toplam işlenen alanın %58,70 ini tarla arazileri, %39,88 unu nadas, %0,06 sını sebze, %1,36 sini meyve oluşturmaktadır. İlçe tarla arazisi Konya ve Türkiye ortalamasının oldukça altındadır. Nadasa ayrılan alan oranı Türkiye oranının 3 katıdır. Meyve yetiştirilen alanın toplam işlenen alan içerisindeki payına bakıldığında Konya ve Türkiye oranlarının altında paya sahip olduğu görülmektedir. Derbent Arazi Sulama Durum Tablosu Sulama Durumu Derbent Sulama Durumu Konya Sulama Durumu Türkiye Sulama Durumu Konya Arazi (%) Derbent Arazi/ TR52 30. Göller Arazi Havzası (İle (%) düşen) Arazi (%) Türkiye Arazi (%) (Ha) (%) (Ha) (%) (Ha) (%) Sulu Arazi 5.038,0 32,53 517.684,0 23,03 5.420.000,0 22,31 0,97 0,75 7,81 0,09 Kuru Arazi 10.449,9 67,47 1.730.172,5 76,97 18.874.680,8 77,69 0,60 0,57 3,01 0,06 Toplam 15.487,9 100 2.247.856,5 100 24.294.680,8 100 0,69 0,62 3,77 0,06 * Konya Tarım il Müdürlüğü (2010), DSİ, TÜİK (2009) *İlçe 30 Nolu Göller Havzasında bulunmaktadır. İlçe 30 Nolu Göller Havzasında bulunmaktadır. İlçedeki toplam işlenen alanın %67,47 sini kuru araziler oluşturmaktadır. İlçedeki toplam işlenen alanın %32,53 ünü sulu araziler oluşturmaktadır. İlçenin kuru arazileri Göller Havzası kuru arazilerinin %3,01 ini, sulu arazileri ise Havza sulu arazilerinin %7,81 ini kapsamaktadır. İlçede yapılan baraj gölleri ile sulama imkânları arttırılmış ve yeni yatırımların bu yönde devam etmesi ilçe için bir avantaj olmaktadır. Ancak tarım alanlarında kapalı sisteme ve damlama sulama sistemine geçilmediği için gölet suları verimli kullanılamamaktadır. İlave gölet, kapalı sistem sulama ve damlama sulama sistemi yatırımları ile Derbent teki tarım alanların tamamının sulamaya açılması mümkün görünmektedir. Bu durum ilçenin tarımsal üretim potansiyelini artıracak yöndedir. Derbent İlçe Raporu, 2014 Sayfa 5
3.1.1.Bitkisel Üretim Derbent İşlenen Tarla Arazisi Durum Tablosu Derbent Tarla Arazisi Ekim Türü Ekim Alanı Dekar Verim Kg/Da Toplam Ürün Miktarı (Ton) Ekim Alanı Da % Da % Durum Buğdayı 2504 4,64 210 525 Buğday (Diğer) 27.001 50,01 196 5304 Arpa 3000 5,56 219 628 Şeker Pancarı 2.122 3,93 35 7616 Nohut 13.565 Diğer 5690 25,1 10,5 KONYA Dekar Verim Kg/Da Toplam Ürün Miktarı (Ton) 1.860.804 14,78 323 601.691 5.255.781 41,75 324 1.690.239 2.523.609 20,05 332 838.491 721.997 5,74 6612 4.773.791 92 1247 237.816 9,54 153 36.442 - - 1.544.176,00 12,27 - - Toplam 53.882 100-15320 12.144.183,00 100-7.940.654 TÜİK 2013 İlçede başlıca buğday, arpa ve şeker pancarı yetiştirilmektedir. Toplam 53.882 da ekilen alanın %55,37 gibi büyük bir oranında buğday ekilmektedir. Ortalama buğday verimi 210 kg/da olup, Konya (323,10 kg/da) durum buğdayı veriminin altındadır. Diğer buğday çeşitleri ve arpa için de durum aynıdır. Şeker pancarı ekim alanı toplam ekilen alanın %3,93 unu kaplamaktadır. Şeker pancarı verimi 3.500 kg/da olup, Konya ortalama veriminin altındadır. Bu ürünlerin dışında yem bitkileri üretimi de yapılmaktadır. Derbent İşlenen Sebze Arazisi Durum Tablosu Derbent Sebze Arazisi Ekim Türü Ekim Alanı Dekar Verim Ton/Da Toplam Ürün Miktarı (Ton) Ekim Alanı Da % Da % Hıyar 15 0,52 0,8 12 Biber(sivri) 350 12,20 0,08 31 Domates 502 17,5 2,5 1259 38.370 Konya Dekar Verim Kg/Da 21,74 4485,95 Toplam Ürün Miktarı (Ton) 172.126 Fasulye 2000 69,7 1,4 2996 9.180 Marul 1 0,03 4 4 5,20 982,03 9015 Toplam 2642 100-8262 176530 100-727376 TÜİK 2013 İlçede 2.642 da alanda sebze yetiştiriciliği yapılmakta olup, bu alanın %69,7 sinde fasulye, %17,5 inde domates üretimi yapılmaktadır. İlçede yetiştirilen fasulyenin verimi (1.400 kg/da) Konya fasulye veriminden oldukça yüksektir. Kuru fasulye üretimi ilçe için bir marka niteliği taşımakta olup özellikle bu yönde pazarlama problemlerinin çözülmesine yönelik çalışmaların olması istihdam açısından önem taşımaktadır. Derbent İlçe Raporu, 2014 Sayfa 6
Derbent İşlenen Meyve-Bağ Arazisi Durum Tablosu Derbent Meyve-Bağ Arazisi Ekim Türü Ekim Alanı Ağaç başı Kg/ağaç KONYA Ağaç başı Toplam Ürün Ekim Alanı verim Miktarı (Ton) Da % Da % Kg/ağaç Elma 187 17,1 297 160 87.666 23 654,04 70.441 Toplam Ürün Miktarı (Ton) Kiraz 504 46,3 150 109 65.339 17 731,61 49.893 Ceviz 102 9,3 18 14 9.644 2,5 37 5264 Meyve (çilek) 50 4,59 98 517 6872 17,90 14920 14.950 Meyve (Diğer) 95 8,73-231 Üzüm 150 13,7 65 433 93148 3044 33.658 Toplam 1088 100,00 1464 385.753 100 140.548 TÜİK 2013 İlçedeki meyve üretim alanlarının %46,3 inde kiraz yetiştiriciliği ve %17,1 inde elma yetiştiriciliği yapılmaktadır. Kiraz verimi 150 kg/da ve elma verimi 297 kg/da olduğu görülmektedir. Kiraz verimi, Konya veriminin altındadır. Elma verimi Konya veriminden düşüktür. İlçe toplam meyve alanının %10,10 unu ise bağ alanları oluşturmaktadır. Bölgede don riski yaşanması meyve üretimini özellikle kiraz üretimini olumsuz etkilemektedir. Erken uyarı sistemi meyvecilikte don riskini azaltmaktadır. Yüksek rakımdan dolayı Akşehir de Haziran da, Ağustos ta Hadim de hasat edilen kiraz burada Temmuz da hasat edilmekte ve pazar olanağı bulmaktadır. Diğer yandan bölge bağcılık açısından uygundur ve yeter yağış almaktadır. Ağustos-Eylül hasatlı üzüme uygun olan bölgede yüksek sistem bağcılık yapılması uygun görünmektedir. Burada elde edilecek üzümü, yaş üzüm, pekmez, kuru üzüm ve sirke olarak değerlendirmek mümkün görünmektedir. 3.1.2.Hayvansal Üretim Konya ili Derbent ilçesi TR52 bölgesi içerisinde Göller Havzası nda yer alan bir diğer yerleşim yeridir. İlçe 511 ha çayır-mera alanı ve 11.636 ha orman alanına sahiptir. İlçenin çayır-mera alanı Konya ilinin %0,07 si, TR52 bölgesinin %0,05 i ve Göller Havzası nın ise %0,41 ini oluşturmaktadır. İlçenin ormanlık alanı ise Konya ilinin %2,15 ine, TR52 bölgesinin %1,66 sına ve Göller Havzası nın ise %2,38 ine denk gelmektedir. Derbent Çayır-Mera ve Orman Durum Tablosu Derbent Konya Türkiye Derbent/ Konya TR52 30. Göller Havzası Türkiye (Ha) (%) (Ha) (%) (Ha) (%) (%) (%) (İle düşen) (%) Arazi (%) Çayır-Mera 511 4,21 761.460,7 58,5 14.616.687,3 40,59 0,07 0,05 0,41 0,003 Orman 11.636 95,79 540.189,0 41,5 21.389.783,0 59,41 2,15 1,66 2,38 0,05 * Konya Tarım İl Müdürlüğü (2010), TÜİK (2009) Derbent İlçe Raporu, 2014 Sayfa 7
İlçede toplam 2237 da yem bitkileri ekilişi bulunurken bu alanın %42,91 inde silajlık mısır, %25,9 sında fiğ, %20,7 sinde yonca ekilmektedir. Derbent Yem Bitkileri Durum Tablosu Derbent KONYA Yem Bitkisi Arazisi Ekim Türü Ekim Alanı Ekim Alanı Da % Da % Yonca 483 20,7 195.525 35 Silajlık Mısır 1000 42,9 211.636 38 Fiğ 604 25,9 128.114 23 korunga 240 10,3 17.267 3,1 Diğer 0 0 4310 0,7 Toplam Yem Bitkisi Alanı 2327 100,00 556.852 100 İlçenin yem bitkileri ekim alanının Konya il genelinde, TR52 bölgesi içerisindeki oransal payları incelendiğinde ise; toplam yem bitkileri ekim alanının il genelindeki payı %0,24 iken bu oran TR52 bölgesinde %0,15 olarak bulunmuştur. Derbent Yem Bitkileri Genel Durum Karşılaştırması Yem Bitkisi Arazisi Ekim Derbent / Türü Konya (%) TR52 (%) Yonca 0,24 0,15 Silajlık Mısır 0,47 0,30 Fiğ 0,47 0,32 Diğer 0,4 0,10 Toplam Yem Bitkisi Alanı 0,41 0,34 Derbent İlçe Raporu, 2014 Sayfa 8
Derbent ilçesinin hayvan varlığı incelendiğinde; büyük baş hayvan potansiyelinin 4853 baş olduğu ve bunun hepsinin sığır varlığından oluştuğu görülebilir. İlçede son yıllarda kültür ırkı sığır sayısında azımsanmayacak bir artış görülmektedir. Sığır varlığı içinde en fazla payı kültür ırkı sığır varlığı alırken bunu kültür melezi ve yerli ırk izlemektedir. Toplam büyükbaş hayvan varlığında 2012 yılına göre rakamsal olarak 2013 yılında çok fazla değişmediği belirlenmiştir. Derbent Büyükbaş Hayvancılık Genel Durum Karşılaştırması Derbent Hayvan Sayısı Konya Hayvan Sayısı TR52 Hayvan Sayısı Hayvan Cinsi 2011 2012 2013 2011 2012 2013 2011 2012 2013 Sığır (Saf Kültür) 1430 3350 3740 317.247 398.899 448.047 343.179 430.631 483.673 Sığır (Kültür Melezi) 932 848 828 157.583 193.440 214.100 176.448 212.525 234.956 Sığır (Yerli) 705 275 285 43.461 54.244 54.025 44.660 55.485 55.410 Manda 0 0 0 98 233 311 132 302 365 TOPLAM 3067 4473 4853 518.389 646.816 716.483 564.419 698.943 774.404 İlçenin büyükbaş hayvan varlığının il ve bölge genelindeki oransal dağılımı incelendiğinde ise; büyükbaş hayvan varlığının toplam Konya ili büyükbaş hayvan varlığı içerisindeki payı %1,73 gibi düşük bir oran iken, TR52 bölgesi için %1,63 olarak hesaplanmıştır. Büyükbaş Hayvancılık Genel Durum Karşılaştırması Hayvan Cinsi Cihanbeyli Büyükbaş Hayvan Sayısı / Konya (%) TR52 (%) 2011 2012 2013 2011 2012 2013 Sığır (Saf Kültür) 0,45 0,83 0,83 0,41 0,77 0,77 Sığır (Kültür Melezi) 0,59 0,43 0,38 0,52 0,39 0,35 Sığır (Yerli) 1,62 0,5 0,52 1,57 0,49 0,51 Manda 0 0 0 0 0 0 TOPLAM 2,66 1,76 1,73 2,5 1,65 1,63 İlçenin küçükbaş hayvan varlığı incelendiğinde; küçükbaş hayvan potansiyelinin 7.505 baş koyun ve 1484 baş keçiden oluştuğu görülebilir. Mevcut koyun varlığının %90 nı yerli koyun ırklarından oluşurken, keçi varlığı ise sadece kıl keçisinden oluşmaktadır. İlçede Kıl Keçisi yetiştiriciliği son yıllarda bir azalma içerisindedir. İlçede toplam keçi varlığında 2011 yılına göre 2013 yılında azalma meydana gelirken koyun varlığında da aynı şekilde artış göze çarpmaktadır. Derbent Küçükbaş Hayvan Sayıları Durum Tablosu Hayvan Cinsi Derbent Hayvan Sayısı Konya Hayvan Sayısı TR52 Hayvan Sayısı 2011 2012 2013 2011 2012 2013 2011 2012 2013 Koyun (Yerli) 3740 6429 7505 1.398.429 1.634.416 1.802.048 1.629.246 1.898.610 2.043.2 06 Koyun (Merinos) 950 900 906 146.037 181.437 211.316 237.846 281.856 336.188 Toplam Koyun 4690 7329 8411 1544466 1815853 2013364 1867092 2180466 237939 4 Kıl Keçisi 2125 1300 1484 146.037 181.437 211.316 237.846 281.856 336.188 Tiftik Keçisi 5 - - 3.361 3.570 2.416 12.299 15.298 15.527 Toplam Keçi 2130 1300 1484 149398 185007 213732 250145 297154 351715 Derbent İlçe Raporu, 2014 Sayfa 9
İlçe küçükbaş hayvan varlığının il ve bölge içindeki payları incelendiğinde; toplam koyun varlığının Konya ilinin %0,41 ine, TR52 bölgesinin %0,36 sına karşılık geldiği görülebilir. İlçe keçi varlığı bakımından ise Konya ilinin %0,70 ünü, TR52 bölgesinin %0,44 ünü barındırmaktadır. Derbent Küçükbaş Hayvancılık Genel Durum Karşılaştırması Derbent Küçükbaş Hayvan Sayısı / Hayvan Cinsi Konya (%) TR52 (%) 2011 2012 2013 2011 2012 2013 Koyun (Yerli) 0,26 0,39 0,41 0,22 0,33 0,36 Koyun (Merinos) 0,65 0,49 0,42 0,39 0,31 0,26 Toplam Koyun 0,91 0,88 0,83 0,61 0,64 0,62 Kıl Keçisi 1,45 0,71 0,70 0,89 0,46 0,44 Tiftik Keçisi 0,14 - - 0,04 - - Toplam Keçi 1,59 0,71 0,70 0,93 0,46 0,44 İlçe kanatlı hayvan potansiyeli bakımından il, bölge ve havza içinde önemli bir konuma sahip değildir. İlçenin toplam tavuk varlığı 1.400 adet olup tamamı yumurtacı ırk tavuklardır. İlçe genelinde yumurtacı tavuk sayısında 2011 yılına göre 2013 yılında artış göze çarpmaktadır Derbent Kanatlı Hayvan Sayıları Durum Tablosu Hayvan Cinsi Tavuk (Yumurtacı) Toplam Tavuk Derbent Hayvan Sayısı Konya Hayvan Sayısı TR52 Hayvan Sayısı 2011 2012 2013 2011 2012 2013 2011 2012 2013 1400 1400 1450 10.697.284 10.053.182 11.325.549 11.936.739 11.327.773 12.653.991 1400 1400 1450 10.697.284 10.053.182 11.325.549 11.936.739 11.327.773 12.653.991 İlçenin kanatlı hayvan potansiyelinin il, bölge ve havza bazında oransal dağılımı incelendiğinde ise; yumurtacı tavuk sayısı Konya ilinin %0,012 sini, TR52 bölgesinin %0,011 si kadardır. Derbent Kanatlı Hayvancılık Genel Durum Karşılaştırması Derbent Kanatlı Hayvan Sayısı / Hayvan Cinsi Konya (%) TR52 (%) 2011 2012 2013 2011 2012 2013 Tavuk (Yumurtacı) 0,013 0,013 0,012 0,011 0,012 0,011 Toplam Yumurta 0,013 0,013 0,012 0,011 0,012 0,011 Derbent İlçe Raporu, 2014 Sayfa 10
İlçe hayvansal üretimde arıcılık faaliyeti konusunda 2012 yılı itibari ile toplam 6 köy arıcılık faaliyeti ile uğraşmaktadır. İlçede arıcılık yeni usul kovanlarla yapılmakta olup, toplam 520 adet yeni usul kovan bulunmaktadır. İlçenin yıllık bal üretimi yaklaşık 6.500 kg dır. Derbent Arıcılık Durum Tablosu Hayvan Cinsi Derbent Hayvan Sayısı Konya Hayvan Sayısı TR52 Hayvan Sayısı 2011 2012 2013 2011 2012 2013 2011 2012 2013 Yeni Usul Kovan 500 500 520 77.649 75.295 73.978 123.154 119.096 119.710 Bal Üretimi (ton) 6 6 6,05 1.116,84 911,06 928,582 1.937,23 1.567,58 1.487,24 Arıcılık Yapan Köy Sayısı 3 3-341 311-425 403 - İlçenin arıcılık faaliyetinin il, bölge ve havza bazında oransal dağılımı incelendiğinde ise; ilçedeki mevcut yeni usul kovan varlığının Konya ili içerisindeki oranı %0,7 iken bu oran TR52 bölgesi için %0,65 dır. Bal üretiminin il bazındaki oranı ise %0,43 olup, bu oran TR52 bölgesi bazında %0,4 e denk gelmektedir. Derbent Arıcılık Genel Durum Karşılaştırması Hayvan Cinsi Yeni Usul Kovan Hüyük Kovan Sayısı / Konya (%) TR52 (%) 2011 2012 2013 2011 2012 2013 0,64 0,66 0,7 0,53 0,65 0,65 Bal Üretimi (kg) Arıcılık Yapan Köy Sayısı 0,4 0,41 0,43 0,3 0,38 0,4 0,87 0,96-0,70 0,74 - Derbent İlçe Raporu, 2014 Sayfa 11
İlçe 2010 yılı itibariyle 9718 ton süt üretimine sahiptir. Süt üretiminin 9339 u tonu büyükbaş hayvanlardan elde edilmektedir. Derbent Hayvancılık - Et ve Süt Üretim Miktarları Durum Tablosu Konya Süt Üretim Derbent Süt Üretim Miktarı Hayvan Cinsi Miktarı (Ton) TR52 Süt Üretim Miktarı 2011 2012 2013 2011 2012 2013 2011 2012 2013 Süt (Büyükbaş)/Ton 2818,574 8226,418 9339,524 652151 772970 871771 707029,25 834133,55 939484,36 Süt (Koyun)/Ton 125,472 267,054 319,439 67084 77611 82193 78348,67 90877,29 96648,6 Süt (Keçi)/Ton 72,618 55,154 59,517 6311 7873 8842 11282,44 12715,33 15061,11 Toplam Süt (Ton) 3016,664 8548,626 9718,48 725546 858454 962806 796660,36 937726,17 1051194,1 İlçe süt üretimi incelendiğinde ise süt üretimi Konya ilinin %1 ine, TR52 bölgesinin %0,92 sına karşılık geldiği görülebilir. Derbent - Et ve Süt Üretim Miktarları Durumu Karşılaştırması Derbent Süt Üretim Miktarı/ Hayvan Cinsi Konya (%) TR52 (%) 2011 2012 2013 2011 2012 2013 Süt (Büyükbaş) 0,43 1,06 1,07 0,39 0,98 0,99 Süt (Koyun) 0,18 0,34 0,38 0,16 0,29 0,33 Süt (Keçi) 1,15 0,7 0,67 0,64 0,43 0,39 Toplam Süt 0,41 0,99 1 0,37 0,91 0,92 Derbent İlçe Raporu, 2014 Sayfa 12
3.2. SANAYİ 3.2.1. MADENCİLİK Derbent ilçesinde ekonomik değeri olan bilinen bir maden rezervi olmadığı gibi herhangi bir maden işletmesi de bulunmamaktadır. 3.2.2. İMALAT SANAYİ 3.2.2.1.Tarıma Dayalı İmalat Sanayi Derbent te girdisini direk olarak ilçeden alan çalışır bir tesis bulunmamaktadır. 3.2.2.2.Tarıma Bağlı İmalat Sanayi Derbent ilçesinde tarıma girdi sağlayan tarıma bağlı sanayii kollarından herhangi birine yönelik üretim faaliyeti bulunmamaktadır. 3.2.2.3.Diğer İmalat Sanayi Derbent ilçesinde tarıma dayalı sanayi ve tarıma bağlı sanayi olmadığı gibi diğer sanayi kollarına ilişkin olarak ta herhangi bir imalat bulunmamaktadır. Derbent İlçe Raporu, 2014 Sayfa 13
3.3.HİZMETLER 3.3.1.EĞİTİM Derbent İlçesi %92,17 lik bir okuma yazma oranına sahiptir. Nüfusun büyük çoğunluğu ilkokul ve ilköğretim mezunudur. Derbent ilçesinde okuma yazma bilen fakat hiçbir okula gitmeyen kesimin nüfusa oranı % 28,52 dir. İlçede okuma yazma bilmeyenlerin oranı %7,93 ile gerek ülke gerekse bölge ortalamasının üstündedir. İlçe Okur Yazar Durumu Derbent Konya TR52 Kişi Sayıları Kişi % Kişi % Kişi % Okuma Yazma Bilmeyen 352 7,93 53.128 2,9 59.275 2,85 Okuma Yazma Bilen Fakat Bir Okul Bitirmeyen 1265 28,52 376.278 20,2 416.169 20,03 İlkokul Mezunu 1398 31,52 522.355 28,0 582.471 28,03 İlköğretim Mezunu 886 19,98 379.299 20,4 428.644 20,63 Ortaokul veya Dengi Okul Mezunu 125 2,81 63.994 3,4 70.681 3,40 Lise veya Dengi Okul Mezunu 292 6,58 270.550 14,5 301.879 14,53 Yüksek Okul veya Fakülte Mezunu 108 2,43 154.547 8,3 172.256 8,29 Yüksek Lisans Mezunu 7 0,15 12.037 0,6 12.969 0,62 Doktora Mezunu 1 0,02 4.340 0,2 4.565 0,22 *TÜİK 2013 Yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları Derbent ilçesinde nüfusun %6,58 inin ortaöğretim, %2,6 inin yükseköğretim mezunu olduğu görülmektedir. Derbent ilçesinde eğitime yeteri kadar önem verilmemektedir. İlçede yaşayan gençlerin hayata erken yaşta atılma eğilimi, eğitimin önündeki en önemli engellerden biridir. Derbent İlçesi Eğitim Genel Durumu Kurumlar Kurum Sayısı Öğrenci Derslik Öğretmen Öğretmen Başına Sayısı Sayısı Sayısı Düşen Öğrenci Sayısı İlköğretim 8 771 40 53 14.5 Ortaöğretim 1 101 7 9 11.2 * Konya MEM 2013 Yılı Eğitim Verileri Derbent ilçesinde; 8 ilköğretim okulu ve 1 ortaöğretim okulu ile eğitim-öğretim faaliyetlerine devam edilmektedir. İlköğretimde 53, ortaöğretimde ise 9 öğretmen bulunmaktadır. Derbent ilçesinde öğretmen başına düşen öğrenci sayısı, ilköğretimde 14,5 ve orta öğretimde 11,2 dir. Eğitim kalitesini belirleyen eğitimci mobilizasyonu, ilçenin sosyal ve ekonomik imkânlarının yetersiz olması nedeni ile yüksek bir seyir izlemektedir. Bu durum da eğitim kalitesine negatif etki yapmaktır. Bu nedenle Derbent ilçesinde eğitim kalitesini artırmak için fiziki şartların iyileştirilmesi ve öğretmen başına düşen öğrenci sayısının optimal seviyede olması kadar eğitimci mobilizasyonunun da azaltılması gerekmektedir. Derbent ilçesi Öğrenci Sayısı Karşılaştırma Tablosu İlköğretim Ortaöğretim Kurumlar Öğretmen Başına Düşen Öğretmen Başına Düşen Öğrenci Sayısı Öğrenci Sayısı Öğrenci Sayısı Öğrenci Sayısı İlçe 771 14.5 101 11.2 Konya 345.082 18.8 133.176 18.9 TR52 382.904 18.5 150.037 18.8 Türkiye 12.238.829 19.8 4.995.623 19.5 * Konya MEM 2013 Yılı Eğitim Verileri Derbent İlçe Raporu, 2014 Sayfa 14
Derbent ilçesinde mesleki orta öğretim ve yaygın eğitim faaliyetleri, 1 adet Erkek Teknik ve Meslek Lisesi ve 1 adet Çıraklık ve Yaygın Eğitim Merkezi bünyesinde yürütülmektedir. Derbent ilçesinde öne çıkan ekonomik sektörlerden tarım ve hayvancılık alanında yetişmiş insan kaynağı oluşturmaya yönelik yaygın eğitim programlarının oluşturulması yerinde bir uygulama olacaktır. Milli Eğitime Bağlı Bulunan Kurumlar ve Sayıları Kurum Sayısı Çıraklık ve Yaygın Eğitim Merkezi 1 Erkek Teknik ve Meslek Lisesi 1 * Konya MEM 2010 Yılı Eğitim Verileri İlçede bulunan Erkek Teknik ve Meslek Lisesi bünyesinde elektrik-elektronik teknolojisi alanında mesleki eğitim verilmektedir. 3.3.2.TURİZM Derbent Konya il merkezine yakın bir noktada eko turizm potansiyeli taşıyan bir konumdadır. Yaylaları ve uzun süre kar kalan Aladağı ile gelecek vaat etmektedir. Konya, Beyşehir ve Ilgın turizmi ile entegre edilmesi yanında Doğanhisar ve Hüyük ile beraber eko turizm bölgesi olarak değerlendirilme potansiyeli taşımaktadır. Derbent Turizm Envanteri Tablosu Varlık Adı Varlık Türü Varlık Yeri Sit Alanları Höyüktepesi Höyüğü (I. ve III. Derece Arkeolojik Sit Alanı) Arkeolojik Sit Derbent Obruk Ve Güvercinlik Mağaraları (I. Derece Doğal Sit Alanı) Doğal Sit Derbent Tarihi Yapılar Çiftliközü Beldesi Camii Cami Derbent Tabiat Alanları Uzundere Yaylası Yayla Derbent Bellikli Yaylası Yayla Derbent Pınarcık Yaylası Yayla Derbent Esentepe Yaylası Yayla Derbent Körveli Yaylası Yayla Derbent Hasaniçi Yaylası Yayla Derbent Aylıdere Yaylası Yayla Derbent Yeniköy Yaylası Yayla Derbent Kızılören Kent Ormanı Orman Derbent Tarihi Şahsiyetler - - - Yöresel Değerler - - - * Türkiye Bilimler Akademisi Veri Tabanı, Vakıflar Genel Müdürlüğü Veri Tabanı, Türk Tarih Kurumu Veri Tabanı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Veri Tabanı, Derbent İlçe Raporu, 2014 Sayfa 15
3.3.3.TİCARET Derbent ilçesinde; Konya Ticaret Odası na kayıtlı olarak faaliyet gösteren 19 üye bulunmaktadır. Bu üyelerin Nace Kodlarına göre dağılımına bakıldığı zaman Bitkisel ve Hayvansal Üretim İle Avcılık ve İlgili Hizmet Faaliyetleri (7), Toptan Ticaret (4) faaliyetlerinde yoğunlaşma görülmektedir. Derbent Ticaret Durum Tablosu NACE KODU NACE FAALİYETİ DERBENT A TARIM, ORMANCILIK VE BALIKÇILIK 7 01 Bitkisel ve hayvansal üretim ile avcılık ve ilgili hizmet faaliyetleri 7 C İMALAT 1 10 Gıda ürünlerinin imalatı 1 F İNŞAAT 1 41 Bina inşaatı 1 G TOPTAN VE PERAKENDE TİCARET; MOTORLU KARA TAŞITLARININ VE MOTOSİKLETLERİN ONARIMI 6 46 Toptan ticaret (Motorlu kara taşıtları ve motosikletler hariç) 4 47 Perakende ticaret (Motorlu kara taşıtları ve motosikletler hariç) 2 H ULAŞTIRMA VE DEPOLAMA 2 49 Kara taşımacılığı ve boru hattı taşımacılığı 2 K FİNANS VE SİGORTA FAALİYETLERİ 2 64 Finansal hizmet faaliyetleri (Sigorta ve emeklilik fonları hariç) 1 66 Finansal hizmetler ile sigorta faaliyetleri için yardımcı faaliyetler 1 TOPLAM 19 Kaynak: Konya Ticaret odası 2011 Ayrıca, Derbent ilçesinde 1 adet esnaf ve sanatkârlar odası bulunmakta, bu odaya kayıtlı toplam 130 adet esnaf ilçede faaliyet göstermektedir. ODA İSMİ KAYITLI AKTİF ÜYE SAYISI Derbent Esnaf ve Sanatkârlar Odası 130 TOPLAM 130 Kaynak: Konya Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği 2011 3.4 DİĞER İlçenin ulaştırma altyapısı tamamen karayoluna dayanmaktadır. İlçe 20 km lik asfalt yol ile Isparta ve Konya ya bağlanan karayoluna kavuşmaktadır. İlçenin Konya şehir merkezine uzaklığı 76 km olup, en yakın havalimanına uzaklığı ise 91,8 km dir. İlçeye bağlı (1) adet belde ve (6) adet köy bulunmaktadır. İlçenin bütün köy ve beldelerinde içme suyu şebekesi bulunmaktadır. Kanalizasyon çalışmaları büyük ölçüde tamamlanmış olup, sadece iki köyde kanalizasyon bulunmamaktadır. İlçe Merkezinde bir adet Toplum Sağlığı Merkezi bulunmakta olup; (2) doktor, (2) Aile Hekimi, (10) yardımcı sağlık personeli, (2) şoför, (1) işçi ve (2) hizmetli görev yapmaktadır. Ayrıca Çiftliközü kasabasında bir adet Sağlık Ocağı ve Mülayim Köyünde bir adet Sağlık Evi bulunmaktadır. Derbent İlçe Raporu, 2014 Sayfa 16
GÜÇLÜ YANLAR ZAYIF YANLAR FIRSATLAR TEHDİTLER 1.DOĞAL YAPI Doğal güzelliklerin, tesisleşme ve Yaylaları, ormanları ve Aladağı ile doğal Aladağın 6 ay kar saklayabilmesi ve pazarlama eksikliği nedeni ile yeterince güzelliklere sahip olması Konya ya yakınlık değerlendirilememesi Temiz bir havasının ve soğuk su kaynaklarının olması Havasının astım hastalığına iyi gelmesi 2.DEMOGRAFİK YAPI Konferans salonunun olması 3.EKONOMİK YAPI 3.1.TARIM Dışarıya göç sorunu Yöre halkının boş zamanlarını değerlendirebileceği sosyal tesislerin olmaması Yöre insanın birlik içinde olmayışı ve güven eksikliği Genç neslin azalması, istihdam edilmemesi Tarıma elverişli ve bakir topraklara sahip olunması. Arazilerin parçalı ve küçük olması Sulama imkanlarının çokluğu ve organik tarım imkanları Tarımda ürün çeşitliliğinin olması. Çilek, fasulye ve kira üretiminin olması Hayvancılık potansiyelinin ve kültürünün olması Meraların küçükbaş hayvancılığa elverişli olması Ürünlerin değer fiyattan satılamayışı Ürünlerin Konya pazarında satılabilmesi ve ihracat potansiyeli Çiftçilerin ürettiği ürünleri muhafaza Mülayim köyündeki mağaranın soğuk edebileceği bir soğuk hava deposunun hava deposu olarak kullanılabilme olmaması özelliğinin olması Hayvansal ürünlerden elde edilen katma değerinin düşük olması Mandıranın çalıştırılması İlçe çevresinde orman alanlarının çoğalması sebebi ile küçükbaş hayvancılığın azalması Arıcılık potansiyelinin olması Derbent İlçe Raporu, 2014 Sayfa 17
GÜÇLÜ YANLAR ZAYIF YANLAR FIRSATLAR TEHDİTLER 3.2.SANAYİ Tarımsal üretimlerin sanayi tesislerinin Tarımsal ürünlerin üretilmesi kurulmasına imkan sağlayacak seviyede olmaması Bölgenin yatırım cazibesinin olmaması ve sanayinin gelişememesi Tıbbi aromatik bitkilerin ekimi 3.3.HİZMETLER Konya ya yakın olması Anayol üzerinde olmaması Kış ve yaz aylarında turizm için iklim Dağ, yayla ve kış turizmi potansyeli Konaklama tesislerinin eksikliği şartlarının uygun olması Av ve yaban hayatına yönelik alanların bulunması Av turizmi potansiyeli İlçede hastanenin olmaması Ortaöğretimde yeterli kurumun bulunmaması ve üniversite kazanan genç sayısının az olması Kurumlar arası işbirliğinin az olması El dokuma halıcılığında azalma olması Derbent İlçe Raporu, 2014 Sayfa 18
TR52 Bölgesi 2023 Vizyon Stratejileri Derbent İlçe Faaliyetleri Sonuç Notları 1. İlçenin gelir kaynağı tarımdır. Bu nedenle ilçede tarım alanlarının en üst düzeyde kullanılmasına yönelik, arazi toplulaştırması, toprak analizi, sulanabilir alanların arttırılması, nisbi karlılığı yüksek ürünlerin yetiştirilmesinin sağlanması, iyi tarım uygulamaları ile basınçlı sulama sistemlerinin yaygınlaştırılması ve tarımda örgütlü hareket edilmesi yönelik faaliyetler desteklenmelidir. 2. Tahıl ekimi yanında nisbi karlılıkları yüksek nohut ve mercimek ekimi desteklenmelidir. Ayrıca fasulye üretiminin ekonomik hale getirilmesine yönelik projeler geliştirilmelidir. 3. Meyve üretiminin geliştirilmesi yanında bağcılık faaliyetlerinin de yaygınlaştırılması uygun olacaktır. 4. İlçe tarihi ve doğal güzelliklere sahiptir. İlçe doğal güzellikleri itibari ile bir eko turizm bölgesi potansiyeli taşımaktadır. Konya, Beyşehir ve Ilgın turizmi ile entegre edilmesi yanında Doğanhisar ve Hüyük ile beraber eko turizm bölgesi olarak değerlendirilmesine yönelik projeler geliştirilmelidir. Derbent İlçe Raporu, 2014 Sayfa 19