AYLIK EMTİA BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ MART 212 Şubat ayında, global ekonomide Euro Alanı ndaki sorunlar gündemdeki ağırlığını korudu. Yunanistan a yönelik ikinci yardım paketine ilişkin gelişmeler ilgi odağı olurken, bölgedeki likidite sıkışıklığını aşmak amacıyla ECB kaynak sağlamaya devam etti. ABD cephesinden ekonomiye ilişkin olumlu haberler gelirken, Çin de ekonomik aktivitenin yavaşladığına dair işaretler güçlendi. Finansal piyasalardaki sorunların reel ekonomiye yansıdığı Euro Alanı nda da ekonomik aktivite ivme kaybetmeye devam etti. Öte yandan, ECB ve BoJ gibi dünyanın önde gelen merkez bankalarının büyümeyi destekleyen genişletici para politikalarını ön plana çıkarmalarının etkisiyle gelişmekte olan ülkelere yönelik sermaye akımları canlandı. Emtia endeksleri, Ocak ayında olduğu gibi Şubat ta da artış eğilimi sergiledi. Enerji fiyatlarındaki yükselişte, temelde arzdaki düşüş ve İran odaklı jeopolitik riskler etkili oldu. Euro Alanı nda İran a yönelik alınan ambargo kararının yanı sıra Yemen, Sudan ve Suriye de süregiden sorunlar, ham petrol fiyatları üzerinde baskı yarattı. Tarım ürünleri endeksi, olumsuz hava koşulları başta olmak üzere arza ilişkin faktörlerin etkisiyle Şubat ta bir önceki aya göre %2,3 yükseldi. Metal endeksi, bazı metal ürünlerinde stokların azalmasının ve arzdaki kesintilerin etkisiyle Şubat ta aylık bazda % 3,6 arttı. Ayrıca, değerli metallere yönelik yatırım amaçlı talebin sürmesiyle söz konusu metal endeksi de yükseldi. EMTİA FİYAT ENDEKSLERİ (5=) 5 Enerji 5 Enerji Dışı Tarım * 45 Metal 5 35 5 Metal * Değerli Metal Kaynak: Dünya Bankası Emtia Fiyat Endeksleri, İktisadi Araştırmalar Bölümü Değerli Metal Endeksi * Enerji-dışı endeksin alt endeksleri arasında yer almaktadır. 1
AYLIK EMTİA BÜLTENİ MART 212 Kalay Gümüş Kauçuk Altın Ham Petrol* Bakır Çinko Soya Yağı Aluminyum Nikel Mısır Şeker Kakao Kırmızı Et Zeytinyağı Kurşun Tomruk Beyaz Et Kağıt Hamuru Demir Cevheri Buğday Pamuk Kömür Pirinç Çelik Endeksi Çay Tütün Kahve Doğalgaz Ayçiçek Yağı Emtia Fiyatlarında Değişim Oranları (Şubat 212) -6-5 -4-3 -2-1 1 2 3 Yıllık % Değişim Aylık % Değişim * Brent, WTI ve Dubai petrolleri spot fiyatları ortalaması Yıllık değişim oranları incelendiğinde; Şubat ayında seçilmiş emtia ürünlerinin fiyatlarının genelde (altın, gümüş, ham petrol ve bazı tarım ürünleri hariç olmak üzere) gerilediği izleniyor. Yıllık bazda fiyatları en fazla gerileyen emtialar %53 ile pamuk, %38 ile doğalgaz ve %33 ile kauçuk oldu. Pamuk fiyatlarındaki düşüş, rekolte artışından kaynaklandı. Diğer taraftan, yıllık bazda en fazla fiyat artışı yaşanan ilk üç emtia ise altın (%27), ham petrol (% 15) ve gümüş (%11) oldu. Altın ile gümüşteki yükselişte, fiziksel talebin zayıf olmasına karşılık yatırım amaçlı talepteki artış etkili oldu. Ham petrol fiyatlarındaki yükselişte ise, bazı üretici ülkelerdeki arz sorunları ile özellikle uygulanan ambargo nedeniyle İran kaynaklı ihracata dönük endişeler rol oynadı. Aylık bazda değerlendirildiğinde, Şubat ta en yüksek artış kaydeden emtiaların kalay (% 13), gümüş (%11), kauçuk (%9), altın (%5), ham petrol (%5) ve bakır (%5) olduğu görülüyor. Geçtiğimiz ay stoklarda yaşanan düşüş ile bazı metallerin arzındaki sıkıntılar; metal fiyatlarının genel olarak yukarı yönde gelişmesine neden oldu. Kalay fiyatlarındaki artış, stoklardaki gerilemeye ek olarak dünyanın en büyük ikinci kalay üreticisi olan Endonezya da yaşanan olumsuz hava koşulları nedeniyle üretimdeki düşüşten kaynaklandı. Kauçukta Çin in lastik üretiminde duyduğu ihtiyaç paralelinde talebinin güçlü olması ve stok ikmali yapmasının etkisiyle fiyatlar yukarı yönlü hareket etti. Bakır fiyatlarında ise Çin in yavaşlayan talebine ve artan stoklarına rağmen, Londra Metal Borsası nın (LME) stoklarındaki düşüş ve arza yönelik süren endişeler paralelinde yükseliş yaşandı. Şubat ta aylık bazda en kayda değer fiyat düşüşü; ayçiçek yağı, doğal gaz ve kahvede kaydedildi. Dünyanın en büyük ayçiçeği yağı ihracatçısı ülkesi konumundaki Ukrayna da bu yıl üretimin artacağına dönük beklentiler bu emtianın fiyatında düşüşe neden oldu. Doğalgaz fiyatları, ABD deki yumuşak kış şartları ve yüksek stoklara ek olarak özellikle kayaç gazı üretimindeki artışa bağlı olarak geriledi. Önemli kahve cinslerinden Arabica nın fiyatı Kolombiya daki zayıf mahsule karşılık Brezilya dan üretime dair gelen olumlu haberlerin fiyatlara destek olmasına rağmen düştü. 2
AYLIK EMTİA BÜLTENİ MART 212 EMTİA PİYASALARINDA BEKLENTİLER Son yıllarda emtia piyasalarında görülen spekülatif hareketler özellikle petrol fiyatları üzerinde etkili olurken, artan sanayi üretimine bağlı olarak Çin başta olmak üzere birçok ülkenin talebinde yaşanan yükseliş ve Orta Doğu merkezli siyasi belirsizlik ortamı da petrol fiyatlarındaki yukarı yönlü bu seyri destekledi. Ancak, petrole dönük talebin, artan çevre bilinci ve alternatif enerji kaynakları paralelinde azalabileceği, bu durumun da fiyatlarda düşüşe neden olabileceği öngörülüyor. Ayrıca, OPEC (Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü) üyesi olmayan ülkelerin petrol arzının giderek artmasının da petrol fiyatlarını baskılayabileceği, bu gelişmeler paralelinde fiyatlarda hakim yönün aşağı doğru olacağı tahmin ediliyor. Dünya Bankası ham petrolün varil fiyatının 212 sonunda $/varil 98, 213 sonunda ise $/varil 97 olacağını öngörürken, IMF de 212 ve 213 sonu için petrol fiyatlarının sırasıyla %4,9 ve %3,6 gerileyerek Dünya Bankası tahminleri paralelinde gerçekleşeceğini düşünüyor. Ancak, ABD ve İsrail in İran la yaşadığı gerilim ve çatışma ihtimali, petrol fiyatları üzerinde yukarı yönlü önemli bir risk unsuru oluşturuyor. Metalde, önümüzdeki süreçte talep artışının düzenli olacağı düşünülürken, arzın da talepteki bu artışı karşılayacak ölçüde olacağı öngörülüyor. Ancak, aynı durum yüksek maliyetleri dolayısıyla alüminyum için öngörülmediğinden önümüzdeki süreçte alüminyum fiyatlarının yükseleceği tahmin ediliyor. EMTİA FİYATLARI: Gerçekleşme ve Tahminler - 4 Gerçekleşme* 5-9 Tahmin* 21 211 212 213 214 215 22 Enerji Ham Petrol $/varil 29 7 79 14 98 97 96 95 85 Kömür $/ton 33 72 99 121 12 115 9 95 Doğalgaz $/milyon btu 5 7 4 4 4 5 5 6 7 Tarım Kakao cent/kg 141 211 313 298 27 24 23 22 216 Kahve cent/kg 157 281 432 598 45 37 355 Çay cent/kg 164 214 289 292 281 276 272 268 Soya Yağı $/ton 463 826 1.5 1.299 1. 1. 95 9 885 Mısır $/ton 99 155 186 292 26 23 22 21 27 Pirinç $/ton 425 489 543 49 48 47 45 Buğday $/ton 168 294 224 316 29 27 265 26 257 Kırmızı Et cent/kg 213 271 335 44 39 37 36 35 325 Beyaz Et cent/kg 145 173 189 193 194 196 21 21 23 Şeker cent/kg 17 29 47 57 48 45 4 38 37 Tütün $/ton 2.822 3.381 4.35 4.472 4. 4. 4. 4. 3. Tomruk $/metre küp 278 397 429 487 485 485 48 48 53 Pamuk cent/kg 123 137 228 333 23 228 225 22 21 Kauçuk cent/kg 14 229 365 482 35 325 29 Metal Aluminyum $/ton 1.498 2.269 2.173 2.41 2. 2. 2. 2. 2.775 Bakır $/ton 1.919 5.925 7.535 8.828 8. 9. 8. 7. 6. Altın $/troy ons 327 718 1.225 1.568 1.75 1. 1. 1. 1.75 Demir Cevheri $/kuru ton 17 146 168 135 12 11 13 Kurşun cent/kg 56 173 215 24 225 245 255 245 225 Nikel $/ton 8.961 22.399 21.89 22.91 2. 19. 18. 18. 21. Gümüş c/troy ons 512 1.24 2.2 3.526 3. 3. 2.8 2. 1.875 Kalay cent/kg 548 1.256 2.41 2.65 2. 2. 2.8 2. 2.475 Çinko cent/kg 93 229 216 219 21 235 24 22 * Ortalama fiyatlardır. 3
Şub.6 Ağu.6 Şub.7 Ağu.7 Şub.8 Şub.9 Ağu.9 Şub.1 Ağu.1 Şub.11 Ağu.11 AYLIK EMTİA BÜLTENİ MART 212 Emtia Fiyatları - I Altın ($/troy ons) Aluminyum ($/ton) Ayçiçek Yağı ($/ton) 18 1 1 1 8 3 2 1 2 1 Bakır ($/ton) Beyaz Et (cent/kg) Buğday ($/ton) 9 8 7 21 19 18 17 16 14 8 7 Çay (cent/kg) Çelik Endeksi (5=) Çinko (cent/kg) 35 18 16 14 12 8 5 Demir Cevheri ($/ kuru ton, %63,5 demir) 16 14 12 1 8 6 4 2 Doğalgaz ($/milyon btu) 4 3 2 1 Gümüş (cent/troy ons) Ham Petrol ($/varil) Kağıt Hamuru ($/ton) Kahve (cent/kg) 14 7 12 9 8 8 7 6 4 2 4
5 35 Kakao (cent/kg) 1 2 3 Kalay (cent/kg) 7 Kauçuk (cent/kg) 35 45 Kırmızı Et (cent/kg) 2 4 6 8 12 14 16 18 Kömür ($/ton) 5 35 Kurşun (cent/kg) 5 35 Mısır ($/ton) Pamuk (cent/kg) Nikel ($/ton) 7 8 9 Pirinç ($/ton) 8 1 1 1 18 Soya Yağı ($/ton) 1 2 3 4 5 6 7 Şeker (cent/kg) 35 45 55 Tomruk ($/metre küp) 2 3 4 Tütün ($/ton) 2 3 4 5 Zeytinyağı ($/ton) AYLIK EMTİA BÜLTENİ MART 212 Emtia Fiyatları - II
AYLIK EMTİA BÜLTENİ MART 212 İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Müdür izlem.erdem@isbank.com.tr Figen Yılmaz - Müd. Yrd. figen.yilmaz@isbank.com.tr Özgür Demirtaş - Uzman ozgur.demirtas@isbank.com.tr Hatice Erkiletlioğlu - Uzman hatice.erkiletlioglu@isbank.com.tr İlker Şahin - Uzm. Yrd. ilker.sahin@isbank.com.tr Ahmet Aşarkaya - Uzm. Yrd. ahmet.asarkaya@isbank.com.tr UYARI NOTU: Bu rapor Bankamız uzmanları tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde Türkiye İş Bankası A.Ş. nin kurumsal yaklaşımını yansıtmamakta olup, raporu kaleme alan uzmanların kişisel görüş ve değerlendirmeleridir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgi, görüş ve değerlendirmelerin doğru, değişmez ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 6