AYLIK EMTİA BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ

Transkript

1 KASIM 2012 AYLIK EMTİA BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ HATİCE ERKİLETLİOĞLU Ekim ayında IMF, küresel ekonomiye ilişkin risklerin arttığını belirterek büyüme tahminlerini aşağı yönlü revize etmiştir. IMF küresel ölçekte uygulanan para politikalarının ekonomik aktiviteyi destekleyici nitelikte olduğunu ve önümüzdeki dönemde de bu sürecin devam edeceğini belirtmiştir. Nitekim son aylarda, Avrupa Merkez Bankası (ECB) sorunlu ülkelerin tahvillerini almaya başlayacağını, üçüncü tur varlık alımına başlayan Fed düşük faiz politikasının 2015 yılı ortalarına kadar sürdürüleceğini ve Japonya Merkez Bankası da varlık alım programını genişlettiğini açıklamıştır. Gelişmekte olan ülkelerin merkez bankaları da para politikalarında gevşetici yönde hareket etmektedir. Bu durumun küresel likidite koşulları açısından olumlu bir görünüm çizmesine rağmen Euro Alanı nda borç krizi sürerken ABD de kamu harcama kesintileri ile vergi indirimlerinin sona ermesinin neden olabileceği mali uçurum a ilişkin endişeler artmaktadır. Euro Alanı nda ekonomik durgunluğun daha fazla ülkeye yayıldığı izlenirken, Japonya dan gelen veriler genel olarak olumsuz bir görünüm sunmaktadır. ABD ekonomisi ise ılımlı bir şekilde ilerleme kaydetmektedir. Yakından takip edilen Çin ekonomisinde, son aylardaki yavaşlama sinyallerinin ardından yakın dönemde açıklanan verilerin daha olumlu bir tablo çizdiği izlenmektedir. Ekim ayında emtia fiyatları küresel büyümeye ilişkin endişelerin artmasının etkisiyle genel olarak önceki aya göre aşağı yönde seyretmiştir. Enerji grubunda fiyatların Ekim ayında Eylül ayına kıyasla %2,4 gerilediği görülmektedir. Enerji dışı emtia fiyatları ise, daha sınırlı bir düşüş kaydetmiştir. Tarım fiyatlarında daha çok yağ alt grubundaki gerilemenin etkisiyle ılımlı bir düşüş gözlenmiştir. Metal fiyatları ise, değerli metal fiyatlarındaki yukarı yönlü hareketin desteğiyle sınırlı artış kaydetmiştir. EMTİA FİYAT ENDEKSLERİ (5=) Enerji Enerji Dışı Tarım * Metal 4 Metal * Değerli Metal Kaynak: Dünya Bankası Emtia Fiyat Endeksleri, İktisadi Araştırmalar Bölümü Değerli Metal Endeksi * Enerji-dışı endeksin alt endeksleri arasında yer almaktadır. 1

2 EMTİA PİYASALARINDA SON GELİŞMELER Suriye de karışıklığın sürmesine ve Kuzey Denizi nde üretimin düşmesine rağmen Ekim ayında petrol fiyatları gerilemiştir. Kısa vadeli bir bakışla değerlendirildiğinde, jeopolitik sorunlar ile petrol ürünleri piyasasındaki sıkı koşulların petrol fiyatlarına destek verdiği görülmektedir. Öte yandan küresel büyümenin yavaşlayacağına yönelik bekleyişlerin ağırlık kazanmasının ve arz koşullarının orta vadede olumlu bir görünüm sunmasının etkisiyle ham petrol fiyatları üzerindeki yukarı yönlü baskı hafiflemektedir. Doğalgazda ise aşırı stok seviyelerinin ılımlı düzeylere gerilemesiyle fiyatlar artmıştır. Uluslararası Petrol Ajansı (IEA), yayımladığı 2012 Dünya Enerji Görünümü Raporu nda ABD nin petrol üretiminde 2017 yılı itibarıyla Suudi Arabistan ı geride bırakabileceğini belirtmiştir. Raporda ayrıca, ABD nin petrol ithalatının sürekli düşüş kaydedeceği ve 2030 yılı itibarıyla net petrol ihracatçısı bir ülke olabileceği ifade edilmiştir. Doğalgaz alanında da, ABD nin Rusya yı geride bırakarak 2015 yılına kadar en büyük üretici ülke olabileceği tahmin edilmektedir. Raporda özellikle ABD ye yönelik tahminlerin küresel enerji haritasında önemli değişiklikler yaratabileceği değerlendirilmektedir. Demir cevherinde Çin in talebi fiyatlar üzerinde belirleyici rol oynamaktadır. Ekim ayında demir cevheri fiyatında yaşanan artışta, demir-çelik üretimindeki artıştan ziyade stoka yönelik talebin etkili olduğu düşünülmektedir. Ilımlı talep koşullarının etkisiyle diğer endüstriyel metallerin fiyatları genelde aşağı yönlü seyretmektedir. Bu alanda faaliyet gösteren küçük ve orta ölçekli firmaların, metal fiyatlarındaki düşüş eğilimi nedeniyle önümüzdeki dönemde yatırımlarını azaltabilecekleri ileri sürülmektedir. Dünya Bankası nın Çin e dair büyüme tahminini düşürmesi ve Euro Alanı ndaki sorunların çözümünün kolay olmayacağına yönelik değerlendirmeler, endüstriyel metallerin fiyatlarında önemli ölçüde düşürücü etkide bulunmaktadır. Bu nedenle, Çin ekonomisinden gelecek olumlu işaretlerin fiyatların yönü üzerinde belirleyici olacağı düşünülmektedir. Alüminyumda fiyatların halen yüksek olması nedeniyle piyasanın dengelenmesi için gerekli olan kapasite azaltımları başlamamıştır. Arz fazlasının önümüzdeki yılda da devam edeceği tahmin edilmektedir. Çinkoda stokların yüksek düzeyinin fiyatlar üzerinde baskı yarattığı belirtilmektedir. Nikel fiyatlarının yeni arz projelerinin ertelenmesinin etkisiyle önümüzdeki dönem yükseliş kaydedeceği tahmin edilmektedir. Eylül ayında yükselen altın fiyatları Ekim ayında dalgalı seyretmiş ve aylık bazda yaklaşık aynı kalmıştır. Merkez bankalarının parasal gevşeme programlarının fiyatlanmış olması ve altın fiyatları üzerinde oluşan teknik satış baskısı, fiyatları aşağı yönlü etkilemektedir. Küresel ekonomide giderek artan ve yaygınlaşan durgunluk göstergeleri ile gevşek para politikası uygulamaları, altının enflasyondan korunma aracı olarak öneminin azalmasına neden olmaktadır. Öte yandan, küresel likiditenin bollaşması, merkez bankalarının altın talebinin güçlü olması ve reel faizlerin düşük düzeylerde seyretmesi de altın talebini destekleyici unsurlar olarak değerlendirilmektedir. Güney Afrika da maden işçileri ile maden şirketleri arasında yaşanan gerginlikler platin ve paladyum gibi metallerin üretimini olumsuz etkilemektedir. Eylül ayında yüksek düzeylerde seyreden tahıl fiyatları Ekim ayında gevşemeye başlamıştır. Ancak, düşük stok düzeyleri, bazı bölgelerde hakim olan olumsuz hava şartları ve dış ticarette artan korumacılık eğilimi dikkate alındığında tahıl fiyatlarında önemli bir düşüş yaşanmayacağı tahmin edilmektedir. Bununla birlikte, belirli tahıl ürünlerinde kısa ve orta vadede arz yönlü olumsuz gelişmeler nedeniyle hızlı yükselişler yaşanabileceğini de not etmek gerekmektedir. Mısır, pirinç ve buğday gibi tahıl ürünlerinde stok/kullanım oranı her ne kadar yükselerek 7-8 ortalamasının üzerine çıkmış olsa da halen uzun dönemli ( ) ortalamasının altında bulunmaktadır. ABD de etanol üreticileri ile yem üreticilerinin talebindeki artışın stoklar üzerinde baskı yaratarak mısır fiyatlarında önümüzdeki dönemde artışa yol açabileceği tahmin edilmektedir. Küresel stoklardaki artışın etkisiyle pamuk ve şeker fiyatlarında ise önemli bir artış yaşanmayacağı değerlendirilmektedir. Bu yaz yaşanan kuraklığın ve yem piyasasında mısırın yerine buğdaya yönelik talebin artmasının etkisiyle buğday fiyatlarında yukarı yönde bir hareket izlenebileceği ifade edilmektedir. ABD de ürün hasadının olumlu olması ve Brezilya da iyimser bekleyişlerin hakim olması, soya fasulyesi ve soya yağı fiyatları üzerinde baskı yaratmıştır. Nitekim soya yağında fiyatlar, aylık bazda %8,4 oranında gerilemiştir. 2

3 EMTİA PİYASALARINDA BEKLENTİLER Enerji fiyatlarında önümüzdeki dönemde yukarı ve aşağı yönlü riskler bulunmaktadır. İran başlığında gerilimin tırmanması ve Hürmüz Boğazı nın İran tarafından geçişe kapatılması benzeri jeopolitik risklerin gerçekleşmesi, petrol fiyatlarında bir sıçrama yaratabilecektir. Küresel ekonomide yaygınlaşan durgunluk emareleri ve özellikle Çin in petrol talebindeki gerileme ise, enerji fiyatları üzerinde aşağı yönlü baskı oluşturabilecektir. ABD nin ülke içinde akaryakıt fiyatlarını düşürmek üzere stratejik petrol rezervlerini kullanıma açması ihtimali de petrol fiyatlarını geriletebilecek bir diğer gelişme olacaktır. Çin in ekonomisini hızlandırmak için açıkladığı yatırım programının içeriğine ve gidişatına bağlı olarak endüstriyel metallerde hareketlenme yaşanabilecek olsa bile, küresel talepteki yavaşlama ve üretimdeki kapasite fazlası nedeniyle metal fiyatlarında yukarı yönlü bir eğilim oluşması beklenmemektedir. Likidite bolluğu dolayısıyla değerli metallerde ise genel olarak spekülatif yükselişlerin sürmesi beklenmektedir. Tarımsal fiyatlarda uzun dönemli beklentiler aşağı yönlü olsa da son çeyrekte ve 2013 ün ilk çeyreğinde güney yarımküredeki iklim koşullarının kısa vadede belirleyici olacağı, olumsuz hava koşullarının fiyatları yükseltebileceği düşünülüyor. Parasal genişleme ile başlayan yukarı yönlü fiyat hareketlerinin devamlılığı, önümüzdeki aylarda küresel ekonomideki seyirle ilişkili olacaktır. Durgunluğun derinleşmesi ve talepteki muhtemel düşüşler, emtia fiyatlarında muhtemel gerilemeler yaratabilecektir. Öte yandan yine parasal genişleme ile bağlantılı olarak riskli varlıklarda spekülasyonun artması, emtia piyasalarında da belirsizliği ve volatiliteyi yükseltebilecek bir faktördür. EMTİA FİYATLARI: Gerçekleşme ve Tahminler 0-4 Gerçekleşme* 5-9 Tahmin* Enerji Ham Petrol $/varil Kömür $/ton Doğalgaz $/milyon btu Tarım Kakao cent/kg Kahve cent/kg Çay cent/kg Soya Yağı $/ton Mısır $/ton Pirinç $/ton Buğday $/ton Kırmızı Et cent/kg Beyaz Et cent/kg Şeker cent/kg Tütün $/ton Tomruk $/metre küp Pamuk cent/kg Kauçuk cent/kg Metal Aluminyum $/ton Bakır $/ton Altın $/troy ons Demir Cevheri $/kuru ton Kurşun cent/kg Nikel $/ton Gümüş c/troy ons Kalay cent/kg Çinko cent/kg * Ortalama fiyatlardır. 3

4 Emtia Fiyatlarında Değişim Oranları (Ekim 2012) Doğalgaz Demir Cevheri Kauçuk Kalay Zeytinyağı Şeker Buğday Tütün Kırmızı Et Platin Tomruk Beyaz Et Mısır Altın Bakır Nikel Pirinç Gümüş Kurşun Çay Kağıt Hamuru Ham Petrol* Kahve Pamuk Aluminyum Çinko Kakao Ayçiçek Yağı Kömür Soya Yağı Yıllık % Değişim Aylık % Değişim * Brent, WTI ve Dubai petrolleri spot fiyatları ortalaması 4

5 Eki.06 Nis.07 Eki.07 Nis.08 Eki.08 Eki.09 Nis.10 Eki.10 Nis.11 Eki.11 Nis.12 AYLIK EMTİA BÜLTENİ KASIM 2012 Emtia Fiyatları - I Altın ($/troy ons) Aluminyum ($/ton) Ayçiçek Yağı ($/ton) Bakır ($/ton) Beyaz Et (cent/kg) 4 Buğday ($/ton) Çay (cent/kg) Çinko (cent/kg) Demir Cevheri ($/ kuru ton, %63,5 demir) Doğalgaz ($/milyon btu) Gümüş (cent/troy ons) Ham Petrol ($/varil) Kağıt Hamuru ($/ton) 900 Kahve (cent/kg) Kakao (cent/kg) 5

6 6 AYLIK EMTİA BÜLTENİ KASIM 2012 Emtia Fiyatları - II Kalay (cent/kg) Kauçuk (cent/kg) 4 Kırmızı Et (cent/kg) Kömür ($/ton) Kurşun (cent/kg) Mısır ($/ton) Nikel ($/ton) 0 Pamuk (cent/kg) 900 Pirinç ($/ton) Platin ($/troy ons) Soya Yağı ($/ton) Şeker (cent/kg) 4 5 Tomruk ($/metre küp) Tütün ($/ton) Zeytinyağı ($/ton)

7 UYARI NOTU: Bu rapor Bankamız uzmanları tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde Türkiye İş Bankası A.Ş. nin kurumsal yaklaşımını yansıtmamakta olup, raporu kaleme alan uzmanların kişisel görüş ve değerlendirmeleridir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgi, görüş ve değerlendirmelerin doğru, değişmez ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 7