Evaluation of Water-Moisture Damages Seen in the Adobe Buildings; Samples in the Village of Özdek in Mazgirt Township of Tunceli Province

ISSN: 2148-0273 Cilt 4, Sayı 2, 2016 Vol. 4, Issue 2, 2016 KERPĠÇ YAPILARDA GÖRÜLEN SU-NEM HASARLARININ DEĞERLENDĠRĠLMESĠ; TUNCELĠ ĠLĠ MAZGĠRT ĠLÇESĠ ÖZDEK KÖYÜ ÖRNEĞĠNDE Uğur HASBAY 1, Murat DAL 2 Özet Geleneksel bir malzeme olan kerpiç ilimizin sosyo-kültürel ve ekonomik yapısı ele alındığında sıklıkla karşılaşılan bir yapı türüdür. Kerpiç yapıların çeşitli sebeplerle uğramış olduğu hasarların başında su-nem kaynaklı hasarların olduğu görülmektedir. Yapılan çalışma sonucunda kerpiç yapılardaki hasarların yağış, zemin suyu, çatı saçaklarından akan suların, bakımsızlık, ilgisizlik, kötü kullanım nedeniyle ortaya çıktığı görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Kerpiç yapılar, su-nem, hasar Evaluation of Water-Moisture Damages Seen in the Adobe Buildings; Samples in the Village of Özdek in Mazgirt Township of Tunceli Province Abstract Considering our province's socio-cultural and economic structure, adobe which is a traditional material is a kind of structures often encountered. Main damages that adobe structures had been subjected for various reasons are the water-borne moisture damages. As a result of this study, the damages on adobe structure were observed to occur due to precipitation, ground water, water flowing from the roof eaves, neglect, lack of interest and misuses. Keywords: Adobe structures, water-moisture, damage 1 Lisans örgencisi, Tunceli Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli, e- mail: ins.muh.ugurhasbay@gmail.com 2 Yrd.Doç.Dr., Tunceli Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli, e- mail: teknikmurathoca@gmail.com, muratdal@tunceli.edu.tr

Uğur HASBAY, Murat DAL 49 1. GiriĢ Toprak, plastisitesi nedeniyle kullanılmaya başlanmış ilk yapı malzemelerinden biridir. Temin sorununun bulunmaması, kolay şekillendirilebilmesi, taş ve ahşap kullanımına göre daha zahmetsiz olması insanlık tarihi boyunca sıkça kullanılan bir ana yapı malzemesi olmasını sağlamıştır. Yapı bilimi açısından toprağı şöyle tanımlamak mümkündür: Toprak, dünya kabuğunun en üst ve gevşek katmanıdır. Çok uzun sürelerde, birbirini izleyen jeolojik dönemlerde kayaların doğal tektonik, fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkilerle parçalanması sonucunda oluşmuştur (Çiçek, 2014). ġekil 1. Kerpiç malzeme (URL 1, 2016). ġekil 2. Kerpiç ile inşa edilen bir yapı (URL 2, 2016). Kerpicin üretiminde kullanılan toprak bilindiği gibi çok eski dönemlerden beri insanların barınmak için yararlandıkları malzemelerin başında gelmektedir (Can, 2008). Kerpiç, killi ve uygun nitelikli toprağın içine saman veya diğer katkı maddeleri karıştırılarak su ile yoğrulup kalıplara dökülmesi ve şekillendirilmesi sonucu açık havada kurutularak elde edilen bir yapı malzemesidir. Bugün de yeryüzünde yaşayan insanların bir kısmı, topraktan yapılmış kerpiç yapılarda oturmaktadırlar. Kerpiç üretimi için harç bünyesine, Anadolu nun farklı yerlerinde yün, kıl, alçı, kireç, odun külü, tuz, bitki sapları, lifli bitki atıkları, saman vb. katılmaktadır (Koçu, 2012).

50 Kerpiç Yapılarda Görülen Su Nem Hasarlarının Değerlendirilmesi; Tunceli İli Mazgirt İlçesi Özdek Köyü Örneğinde Toprağın yapı malzemesi olarak hemen hemen her yerde kolay ve bol tedarik edilebilmesinin yanında topraktan oluşturulan yapının diğer malzemelerle yapılanlara nazaran birçok yönden daha yararlı olmasından kaynaklanır. Bugün toprak yapı, en az gelişmiş ülkelerden en gelişmiş ileri endüstri ülkelerine kadar, dünyanın her yerinde, üzerinde en çok çalışma ve araştırma yapılan konuların başında yer almaktadır (Binici vd, 2010; Çiçek, 2014). Geleneksel bir malzeme olan kerpiç, üretim aşamasından kullanım ve tüketim aşamasına kadar en az enerji ihtiyacı duyan çevreye duyarlı ekolojik çağdaş bir yapı malzemesidir. Bağlayıcısı doğadan elde edilen killi toprak olan gerek taşıyıcı malzeme, gerekse sıvama malzemesi olarak kullanılabilen ekonomik bir malzemedir. Sürdürülebilir kerpiç yapılar, kullanıcıların sağlığı ile konforunu korur ve geliştirir (Koçu, 2012; Özcan, 2005).

Uğur HASBAY, Murat DAL 51 Kerpiç elastiki ve yumuşak bir yapı malzemesidir. Yangına emniyetlidir. İçinde saman gibi yanıcı madde olmasına rağmen bu özelliğini muhafaza eder. Kerpiç malzemenin çok iyi bir ses ve ısı izolasyonu özelliği vardır. Sıcak bir malzemedir. Kerpiç malzemenin temini kolay ve maliyeti ucuzdur. Sağlık için, mekanda ve mekanı oluşturan yapı elemanlarında büyük sıcaklık farklarının olmaması gerekir. Sudan sonra en iyi enerji depolayan malzeme olan toprak, ısınma enerjisini bünyesinde depolar. Isıtma kesildikten sonra uzun bir süre depoladığı enerjiyi mekana vererek sıcaklığı dengeler. Yapı içerisinde oluşan buharın duvardan rahatlıkla geçmesi nedeniyle dış duvarlarda ve tavanlarda yoğuşma oluşmaz (Koçu, 2012). Briket, tuğla, beton, betonarme yapılar ise kışın soğuk, yazın da sıcaktır. Yani dışarıdaki ısıyı içeri alma özellikleri bulunmaktadır. Prof. Dr. Ruhi Kafesçioğlu, kerpiç yapıların diğer yapılara nazaran 7 kat fazla ısı tasarrufu sağladığını belirtmektedir. Doç. Dr. Bilge Işık ise normal genişlikteki bir kerpiç yapıyı küçük bir katalitik sobayla ısıtmanın çok kolay olacağının altını çizmektedir. Yapımı ve kullanımı sırasında doğayı ve çevreyi bozmaz, yıkımından sonra diğer yapılar için kaynak, ya da doğaya zarar vermeyecek şekilde atık oluşturur. Kullanımı en eski çağlardan günümüze kadar gelebilen özellikle kırsal bölgeler için vazgeçilmez, maliyeti en az, üretimi tesis kurulmasını gerektirmeyen bununla birlikte ısı yalıtım değeri yüksek bir malzemedir. Her mevsimde bina içindeki kullanıcıya en uygun yaşam koşullarını sağlar. Bu yönüyle ayrı bir ısı yalıtım malzemesine ihtiyaç duyulmayıp ekonomi sağlamaktadır. Deprem kuşağında olan ülkemizde son yıllarda baş gösteren ekonomik krizlerin de olması ile yapı üretimde kullanılacak malzemelerin seçiminde özen gösterilmesi gereklidir (Koçu, 2012; Kuşaslan, 2002). Kerpiç yapım sistemine başta Anadolu, Orta Asya, Afrika gibi bölgeler olmak üzere daha birçok ülkede rastlanmaktadır. Kerpiç malzeme ile dünyada tek ve çift katlı yapılardan başka, çok katlı özgün yerel mimari örneklere de rastlanmaktadır (Acun ve Gürdal, 2003). ġekil 3. Şibam da (Yemen) 30m yüksekliğinde kerpiç bir yapı (URL 3, 2016).

52 Kerpiç Yapılarda Görülen Su Nem Hasarlarının Değerlendirilmesi; Tunceli İli Mazgirt İlçesi Özdek Köyü Örneğinde ġekil 4. Mali de kerpiç yapılı cami (URL 4, 2016). ve insan sağlığına zararlı özellikler içerip içermediği önceden bilinmelidir. Kerpicin ana maddesi olan toprağın içindeki kum ve çakıllar iskelet, kil ise bağlayıcılık görevi yapmaktadır. Kilin türü ve bulunma oranı, kerpiç özelliklerinin büyük ölçüde değişimine neden olmaktadır (Koçu, 2012). Elbette ki toprak yapının da, diğer yapılar gibi sorunları ve bazı sakıncalı yönleri de vardır. Bunlar gerekli önlemler alınarak ve öngörülen koşullara uyularak, ya tamamen giderilir veya en aza indirilebilir (Kafesçioğlu ve Gürdal, 1985). ġekil 5. Yemen de kerpiç gökdelenler (URL 5, 2016). Günümüzde yapı fiziği şartlarını sağlamayan ve sağlık koşullarına uymayan yapıların artması neticesinde binaların maliyetleri yükselir. Sosyal ve ekonomik koşullar, toprağın yapı için yararlı yönlerini tekrar ön plana çıkarmıştır. Bugün toprak yapı üzerinde araştırmalara hala devam edilmektedir. Topraktan, kerpiç olarak yararlanmak ancak onun fiziksel, mekanik, kimyasal ve mineralojik iç yapısının bilinmesiyle mümkündür. Kerpicin bağlayıcılık görevini yapan kilin özelliklerinin ve tane büyüklüklerinin oranı önemlidir. Yapıda kullanılacak kerpiç malzemenin basınç mukavemeti, atmosfer etkilerine karşı dayanıklılık, suda çözülme Ülkemizde birçok yörede, iyi kalitede toprak bulmak mümkündür. Toprak malzemenin en belirgin iki sakıncalı yönü, basınç dayanımının düşük, rutubete karşı duyarlılığının fazla olmasıdır. Daha iyi, yani basınca daha dayanıklı, rutubete karşı duyarlılığı daha azaltılmış, suda dağılmayan, yüzeyleri düzgün ve toz üretmeyen kerpiç elde etmek amacıyla, toprağa çimento, kireç, alçı ve bazı katkı maddeleri katılır. Bu şekilde kerpicin zayıf yönleri iyileştirilerek hasarlara karşı daha dayanıklı olması sağlanabilmektedir (Kıvrak, 2013).

Uğur HASBAY, Murat DAL 53 ġekil 6. Basınç dayanımı az olan zamanla yıkılan kerpiç bir yapı Kerpiç yapılarda sıklıkla karşılaşılan sorunların başında basınca karşı kerpicin yeteri kadar dayanımının olmayışıdır. Kullanılan malzemelerin özellikleri, zeminin özelliği, kuşak kullanımının yetersizliği basınca karşı dayanımını ciddi anlamda olumsuz etkilemektedir. Normal kerpiç atmosfer etkilerinden büyük ölçüde zarar görmektedir. Geçmişten günümüze ulaşmış kerpiç yapıların azlığı bunu kanıtlamaktadır. Bu nedenle, az da olsa ayakta kalmış kerpiç yapıların atmosfer etkilerinden korunmasına özen gösterilmelidir. Depreme dayanıklı yapılmayan, hatılsız, köşe bağlantıları iyi olmayan, ağır toprak damlı yapıların ağır hasarlı olduğu veya yıkıldığı görülmüştür. Şekil 7. Kerpiç malzemeli, ağır toprak damlı kerpiç yapı (URL 6, 2016). Ağır toprak damların olması aynı zamanda zeminin iyi yapılmaması küçük sarsıntılarda büyük hasarlara sebep olmaktadır. Kerpiç malzemeli yapılarda hasarların oluşmaması için tüm tedbirlerin alınması hem bina ömrü hem de can kayıplarının olmaması için önemli bir husustur. Kerpiç malzeme ile üretilen yapıların depreme karşı mukavemetsiz oluşu sadece malzeme hatasından değil, gereken detayların uygulanamayışı, su nem ile ilgili sorunlar, en önemlisi yapının strüktürü ile ilgili sorunlardan kaynaklandığı tespit edilmiştir (Koçu ve Korkmaz, 2016). ġekil 8. Deprem sonrası strüktür sorunu olan kerpiç yapı (URL 7, 2016). İTÜ, proje kapsamında Şanlıurfa'da inşa ettiği kerpiç yapılar üzerinde çeşitli deneyler yapmayı ihmal etmemekle beraber testten tam not alan kerpicin

54 Kerpiç Yapılarda Görülen Su Nem Hasarlarının Değerlendirilmesi; Tunceli İli Mazgirt İlçesi Özdek Köyü Örneğinde betonarme yapılara göre depreme daha dayanıklı olduğu ortaya çıkmıştır. 8 şiddetindeki depremi kolayca sindirebilen kerpiç yapıların, iyi bir mimari ve mühendislik çalışması ile daha büyük depremleri de kaldırabileceği belirtilmektedir. Yıllardır kerpiç üzerinde çalışmalar yapan Prof. Dr. Ruhi Kafesçioğlu bu yapı malzemesinin dayanıklılığı konusunda kerpicin depreme karşı son derece dayanıklı bir malzeme olduğunu ifade etmektedir. ve işçiliğin zayıf olmasına dikkat çekmektedir. Yapının depreme mukavemeti iyi olmayan kerpiç yapılara su-nemin yapmış olduğu hasarlar da eklenince hem bina ömrü kısalmakta hem de can kayıplarına neden olmaktadır ( Zamankhani ve Arun, 2006). Kerpiç yapılarda meydana gelen hasarlarda duvarın düşey narinliğinin (yükseklik/kalınlık oranının fazla olması, duvarın yatay narinliğinin (uzunluk/kalınlık oranı) fazla olması, mesnetlenmemiş duvar uzunluğunun çok olması, duvardaki boşlukların birbirine ve köşelere yakın olması, kesişen duvarlar arasındaki bağlantının zayıf olması, döşeme ya da çatı kirişlerinin duvara iyi bağlanmaması, çatı ya da döşemeyi oluşturan yapı elemanlarının birbirine iyi bağlanmaması, çatının oldukça ağır olması ġekil 10. Yağmur suyu, bakımsızlık ve yatay yükler etkisiyle yıkılmış kerpiç bir yapı. ġekil 9. Bina bağlantıları iyi yapılmamış zamanla su-nem etkisiyle hasar görmüş kerpiç bir yapı.

Uğur HASBAY, Murat DAL 55 2.Tunceli İli Mazgirt İlçesi Özdek Köyü Kerpiç Yapılarındaki Su-Nem Hasarları ġekil 11-12. Özdek Köyü nden genel bir görünüm Atmosferden yağış yoluyla gelen sular, zeminden kapilarite yoluyla yükselen sular, çatı, saçak ve oluklarda su-nem ile ilgili gerekli detayların çözülemeyişi, ıslanmaya karşı yeterli önlemlerin alınmaması, donma-çözülme etkileri, bakımsızlık, ilgisizlik, kötü kullanım nedeniyle su-nem hasarları yapılarda sıklıkla görülmüştür (Koçu, 2014). Cephelere rüzgar etkisiyle düşen yağış suları yapı malzemeleri üzerindeki çatlaklardan veya boşluklardan içeri girmekte iç mekan cephelerinde nemlenmelere neden olmuştur. Su emilmesi, rüzgar basıncı, yağmur damlalarının kinetik enerjisi ve hava akımı sayesinde gerçekleşir. Duvar yüzeyine gelen su cephelerin ıslanmasına neden olmaktadır. Bu da zamanla yapının ömrünü kısaltmaktadır. Bütün bu faktörlerin üzerine yapıya yönelik periyodik koruma önlemlerinin alınmaması da yapı üzerinde olumsuz bir etki yaratmaktadır. ġekil 13. Yağış nedeni ile zamanla kerpiç malzeme sıvası aşınmış ve yapı sağlamlılığı bozunmaya başlamıştır. ġekil 14. Yağmur suyu etkisiyle kerpiç yapının dış

56 Kerpiç Yapılarda Görülen Su Nem Hasarlarının Değerlendirilmesi; Tunceli İli Mazgirt İlçesi Özdek Köyü Örneğinde sıva yüzeyi aşınmıştır. Dış cephede görsel çirkinlik oluşmuştur. kimyasal yapısının bozunmasına neden olmaktadır (Aydın, 2011). ġekil 17. Çatıdan akan ve sıçrayan su nedeniyle kerpiç yapıda hasarlar meydana gelmiştir. ġekil 15. Yapıya periyodik bakım yapılmadığı için kerpiç yapının sıva ve boyası dökülmüştür. Yapıların onarımı sırasında çatılarda, cephelerde saçak ve oluklarda su ile ilgili detaylar doğru olarak çözülmelidir. Zeminde nem problemlerinin başlıca kaynakları; zemin nemi ve sıçrama sularıdır (Dal ve Yıldız, 2016). ġekil 16. Kapiler suyun yükselmesi sonucu kerpiç yapının dış cephesinde duvar, sıva ve boya hasarları meydana gelmiştir. Su, kapilarite ile cephelerde kullanılan malzemelerde hasara neden olmaktadır. Zeminden yükselen su, içinde taşıdığı tuzların cephe yüzeyinde buharlaşması sonucunda dış yüzey sıvasının dökülmesine, duvarların fiziksel ve ġekil 18. Dış cephe kaplaması yenilenmeyen ve zamanla yağmur rüzgar etkisiyle kerpiç yapıda hasar görmüştür.

Uğur HASBAY, Murat DAL 57 Su, duvar malzemesi ile temas halinde olduğu zaman malzemenin iç kısmına taşınır. Emilen su, eğer buharlaşma gibi mekanizmalarla dengelenemiyorsa, yerçekimine rağmen gözenekli duvar içinde yükselmeye devam eder. Islanmayı engellemek için çatı sistemleri düzgün olmalı aynı zamanda ıslanmaya yönelik koruyucu ek malzemeler kullanılmalıdır. Enerji maliyetlerini gidermek için ise sunem yalıtım malzemeleri kullanılmalıdır (Aydın, 2011). ġekil 20. Yağmur suları yanal duvarların dış cephesinde kerpici aşındırmıştır. ġekil 19. Çatı detaylarının düzgün yapılmamasının sonucu yağmur suları yanal duvarlarda hasar meydana getirmiştir. Kerpiç yapının ömrü kısalmıştır. Bu sorunun ortadan kaldırmak için çatıların kerpiç yapılarda biraz daha uzun olması ve suyun yanal duvarlara akışının engellenmesi gerekir. Ya da duvarları koruyucu yalıtım oluşturabilecek malzemeler kullanılmalıdır. ġekil 21. Çatısız ve ağır toprak damlı yapıda kısa sürede ciddi hasarlar meydana gelmiştir. Yapılarda kullanılan malzemenin yanında yapının deprem mukavemeti de göz önüne alınarak planlanmalıdır.

58 Kerpiç Yapılarda Görülen Su Nem Hasarlarının Değerlendirilmesi; Tunceli İli Mazgirt İlçesi Özdek Köyü Örneğinde TS 2514 e göre iyi bir kerpiç toprağının yaklaşık % 40 ı 0.063mm lik elekten geçmeli ve toprağın içinde çapı 3cm den büyük taşlar bulunmamalıdır. ġekil 22. Rüzgar alan ve almayan cephelerde yağmur suyu hasarları Rüzgar alan cephede soyulmalar/aşınmalar olurken rüzgar almayan cephelerde ilk günkü gibi yapısını koruduğu görülmüştür. Kerpiç duvarlarda kullanılan agregaların çapı maksimum 45-50 mm kadardır. Kerpiç içerisine katılan agregalar yörenin ve kerpiç hammaddesinin alındığı bölge özelliğine göre farklılıklar göstermektedir (Koçu ve Korkmaz,?). İçinde şist ve ince kum tanecikleri bulunan killerin su ile yoğrulduklarında gösterdikleri plastiklik özelliği düşüktür. Yapıda kullanılacak kerpiç malzemede incelenmesi gereken en önemli özellikler, basınç mukavemeti, atmosfer etkilerine karşı dayanıklılık ve sudaki çözülmedir. TS 2514 de kerpicin ortalama basınç dayanımı 1 N/mm², TS 537 de çimento katkılı kerpicin ise 1-2,1 N/mm² olması gerektiği belirtilmiştir. Genelde kerpicin basınç mukavemetini; kerpiç toprağının cinsi, su miktarı, bitkisel katkı oranları, kalıplama yöntemleri (sıkıştırma), kurutma süresi, bağlayıcı olarak kullanılan madde miktarı değiştirmektedir. ġekil 23. Dış yüzeyde kullanılan iri agregalı kerpiç duvardan bir görünüm (URL 8, 2016). 3. Sonuç ve Değerlendirme Ülkemizde su-nem sorunlarından kaynaklanan pek çok yapısal hasarlar mevcuttur. Teknik şartnamelere uygun olarak yapılmış kerpiç yapılar oldukça dayanıklıdır. Duvar öğesi blok ve harcın toprak kökenli olması nedeniyle homojen bir kesit ve özellik gösteren kerpiç duvarlar, yağmur ve don etkilerinden yeterince korunabilmiş ise moloz taş yığma yapı duvarlara oranla

Uğur HASBAY, Murat DAL 59 daha dayanıklıdırlar. Kerpiç yapıların depremlerde moloz taşlı, çamur harçlı ve düz damlı yapılardan daha sağlamdırlar. Ancak; kerpiç yapılar oluşturulurken göz önüne alınması gereken hususlar vardır. Bu hususlara uyulduğu müddetçe hem yapının ömrü uzayacaktır hem de diğer yapılara oranla daha sağlıklı olması mümkündür. Öncelikle yapının temel kısmı beton harç kullanılarak taştan yapılmalıdır. Beton harç yerine çamur harç kullanılması durumunda nem ve su etkisi temele büyük hasar vermektedir ve binanın dayanımını azaltmaktadır. Temel çıkıldıktan sonra kullanılacak olan kerpiç malzeme kurallara uygun olmalıdır. Kullanılan toprağın bağlayıcılık özelliği yüksek olmalı ve çok büyük agrega içermemesi gerekmektedir. Derzlerin düzgün kesilmesi ve aralara kuşakların atılması gerekmektedir. Yapının dış yüzeyinin su ve nem etkisinden kaçınmak için su-nem yalıtımı yapılmalıdır. Yalıtım düzgün yapılırsa binanın dayanımında herhangi bir sorun yaşanmaz. Özellikle çatıdan akan suların sıçraması ya da rüzgar etkisiyle yağışın dış yüzeylere etki etmesi en büyük sorun olarak görülmektedir. Rüzgar alan cepheler ve rüzgar almayan cepheler ile karşılaştırıldığında rüzgar alan cephede yağmur ile birlikte toprak olan dış sıvanın döküldüğü görülmüştür. Rüzgar almayan cephede ise böyle bir durumun olmadığı sıvanın ilk günkü gibi sağlam olduğu görülmüştür. Bu nedenle su-nem yalıtımının yapılması birçok sorunu ortadan kaldıracaktır. Kaynakça Acun, S., Gürdal E., (2003). Yenilenebilir Bir Malzeme: Kerpiç ve Alçılı Kerpiç, Türkiye Mühendislik Haberleri, 48 (427): 71-77, Ankara. Akıncıtürk, N., (2003). Geçmişten-Günümüze Yapıda Toprak Malzeme Kullanımı, III. Uluslararası Pişmiş Toprak Sempozyumu, Haziran, ss. 204-210, Eskişehir. Arun G., Zamankhani, J.S. (2006). İran-Silakhor Depreminde Yığma Köy Yapılarının Sismik Davranışı, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi. Aydın E.S. (2011).Yapılarda Su Ve Nem Etkileri, Haliç Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Anabilim Dalı Uluslararası Hakemli Akademik Sosyal Bilimleri Dergisi, 1(1). Binici ve ark.(2010). Kerpiç Yapılar Depreme Dayanıksız Mıdır? Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir? KSU Journal Of Engineering Sciences, 13(2). Çamlıbel, N., (2000). Yapıların Taşıma Gücünün İyileştirilmesi, Birsen Yayınevi, ss. 258, İstanbul. Çelebi, R., (1979). Kerpiç Yapım Yöntemleri ve Kullanımı Üzerine Bir İnceleme, Doçentlik Tezi, İDMMA, Mimarlık Bölümü, ss. 176, İstanbul.

60 Kerpiç Yapılarda Görülen Su Nem Hasarlarının Değerlendirilmesi; Tunceli İli Mazgirt İlçesi Özdek Köyü Örneğinde Çınar, K., Koçu N., Korkmaz S. Z., (2002). Yapı Malzemesi Olarak Kerpicin Konya Evlerinde Kullanılması, İpek Yolu, 15 (171): 32-39, Konya. Çiçek B. (2014). Çağdaş Bir Yapı Malzemesi Olarak Toprak, Selçuk Üniversitesi Mimarlık Fakültesi-Konya Sürdürülebilir Mimari Tasarımda Kerpiç Malzeme Kullanımı Paneli 16-18 Mayıs 2014. Dal M., Yıldız Ö. (2016). İnşaat Mühendisliği Uygulamalarında Su-Nem Kaynaklı Hasarların Değerlendirilmesi, Bilim ve Gençlik Dergisi, 4(1). Dal M., Yılmaz D. (2015). Su-Nemin Yapı Elemanlarına ve Yapı Konforuna Olumsuz Etkileri, Int. J. Pure Appl.Sci. 1:89-99. Eriç, M., Anıl, Ü., Çorapçıoğlu, K., (1980). Kerpiç Malzemenin Türkiye Koşullarında Rasyonel Kullanımını Sağlamak Amacı ile Kalitesinin Yükseltilmesi Konusunda Bir Araştırma, İ.D.G.S.A. Mimarlık Fakültesi, No:1, Mayıs, İstanbul. Eriç, M., (1983). Eski Eserlerde Tahrip ve Koruma, Yapı, Sayı: 47, İstanbul. Ersoy, H.Y., (2001). Kompozit Malzeme, Literatür Yayınları, No: 66, İstanbul. Gürdal, E., Koçu N., (1999). Kerpiç ve Kerpiçte Eskime Yenileme Sorunları, Konya Alaeddin Köşkü Örneği, Yapı, Sayı:142, ss. 78-82, İstanbul. Işık, B., (2000). Türkiye de Kerpiç Yapı Kültürü ve Alçı İle Stabilize Edilen Kerpiç-Alker Yapılar, III. Ulusal Alçı Kongresi, Bildiriler, 1-2 Kasım, ss. 3-25, Ankara. Kafesçioğlu, R., Gürdal, E., (1985). Çağdaş Yapı Malzemesi, Alker, İTÜ, ss. 40, İstanbul. Kafesçioğlu, R., Toydemir, N., Gürdal., E., Özüer, B., (1980). Yapı Malzemesi Olarak Kerpicin Alçı İle Stabilizasyonu, TÜBİTAK, MAG-505., No:87, İstanbul. Koçu N. (2012). Sürdürülebilir Malzeme Bağlamında Kerpiç ve Çatı- Cephe Uygulamaları (Konya-Çavuş Kasabası Örneği), 6. Ulusal Çatı & Cephe Sempozyumu 12 13 Nisan 2012 Uludağ Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi - Görükle Kampüsü, Bursa. Koçu N.(2014). Konya Çevresindeki Selçuklu Dönemi Tarihi Yapılarının Çatı ve Cephelerinde Su - Nem Etkilerinin Araştırılması, 7. Ulusal Çatı & Cephe Sempozyumu 3 4 Nisan 2014 Yıldız Teknik Üniversitesi Beşiktaş, İstanbul. Koçu N. Korkmaz Z. (?). Kerpiç Malzeme İle Üretilen Yapılarda Deprem Etkilerinin Tespiti, file:///c:/users/aidata/downloads/ko%c3%87u,%20korkmaz.pdf, Erişim Tarihi: 10.05.2016 Kuşaslan D. (2002). Yapıda Durabilite ve Hasar Analizi, Alçılı Kerpiç Yapı Örneği Üzerinde İncelenmesi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.

Uğur HASBAY, Murat DAL 61 Özcan E. (2005). Konut Sektöründe Hafif Çelik ve Alker Yapım Teknolojilerinin Birlikte Kullanılabilirliği, https://polen.itu.edu.tr/handle/11527/8620 Reman, O., (2002). Toprağın Bağlayıcı ve Diğer Katkı Malzemeleri ile Kullanımı Üzerine Bir Araştırma, I.Ulusal Yapı Malzemesi Kongresi ve Sergisi, TMMOB. Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi, Kongre Bildirileri-I, ss. 208-223, 9-11 Ekim, İstanbul. Toydemir, N., Gürdal E., Tanaçan L., (2000). Yapı Elemanı Tasarımında Malzeme, Literatür Yayıncılık, Birinci Baskı, İstanbul. URL 1, 2016, http://docplayer.biz.tr/2544612-surdurulebilir-malzeme-baglaminda-kerpicve-cati-cephe-uygulamalari-konya-cavus-kasabasi-ornegi.html, Erişim tarihi: 09.05.2016. URL 2, 2016, http://docplayer.biz.tr/2544612-surdurulebilir-malzeme-baglaminda-kerpicve-cati-cephe-uygulamalari-konya-cavus-kasabasi-ornegi.html, Erişim tarihi: 11.05.2016. URL 3, 2016, http://saqrfai.blogspot.com.tr/, Erişim tarihi: 07.05.2016. URL 4, 016, http://www.bbc.com/turkce/ozeldosyalar/2015/02/150209_vert_tra_bilinmeyen_mimari URL 5, 2016, https://www.google.com.tr/search?q=yemende+kerpi%c3%a7+g%c3%b6kdelenler&esp v=2&biw=1920&bih=947&source=lnms&tbm=isch&sa=x&ved=0ahukewj0kk_s0dvm AhXoJJoKHTiZAksQ_AUIBigBi, Erişim tarihi: 10.05.2016. URL 6, 2016, http://www.yapkat.com/images/malzeme/dosya/41823977231979422222375869.pdf, Erişim tarihi: 12.05.2016. URL 7, 2016, http://www.yapkat.com/images/malzeme/dosya/41823977231979422222375869.pdf, Erişim tarihi: 10.05.2016. URL 8, 2016, http://www.yapkat.com/images/malzeme/dosya/41823977231979422222375869.pdf, Erişim tarihi: 15.05.2016.