Fed İçin Geri Sayım 26.07.2016 Küresel piyasalarda gündem hızla değişiyor. 2016 yılının ilk aylarında gündemin ilk sırasında olan Çin ekonomisi kaynaklı belirsizlikler ve Fed in faiz artırım sürecine ne zaman devam edeceği sorusunun yerini İngiltere nin Avrupa Birliği nden ayrılma kararı alması aldı. Son ekonomik gelişmeler doğrultusunda, Fed in faiz artırım sürecinde izleyeceği yol merak ediliyor. 26-27 Temmuz Fed/FOMC toplantısı sonuçları 27 Temmuz Çarşamba günü saat 21:00 de açıklanacak. Fed in faiz kararı sonrasında basın toplantısı yapılmayacak. Toplantı metni, ekonomik aktivite ve para politikasının görünümüne dair ipuçlarını alabileceğimiz tek kaynak olacak. Fed in Temmuz da ne yapacağını düşünmeden önce, Fed in aslında ne yapmakta olduğunu ifade etmekte fayda var. Fed in amacı istihdam ve fiyat istikrarını sağlamak. Fed, 2008 küresel finans krizinde finansal sistemin aldığı derin hasara müdahale etmek amacıyla oldukça kapsamlı bir parasal genişleme dönemi başlatmıştı. Çıkış Programı Enflasyon ve istihdamda istenen gelişmenin görülmesiyle birlikte, çıkış programı uygulamaya koyuldu. Fed eski Başkanı Ben Bernanke, Haziran 2011 de çıkış programını yayınladıktan sonra, Haziran 2013 te programı uygulama aşamasına geçeceklerini ilan etmişti. Çıkış programının ilk aşaması olan varlık alım programında miktarın azaltılmasına Aralık 2013 te başlandı. Varlık alım programı Ekim 2014 te sonlandırıldı. Aralık 2015 e gelindiğinde ise programın ikinci aşaması olan faiz artırımına başlandı. 2008 yılından bu yana %0-0,25 aralığında tutulan Federal Fonlama Faizi (FFR) %0,25-0,50 aralığına yükseltildi.
Birinci Bölüm: İstihdam Raporu ve Hayal Kırıklığı Mayıs ayında ABD de bilişim sektöründe faaliyet gösteren Verizon da 35.000 den fazla çalışan greve gitmişti. Grev neticesinde, tarım dışı istihdam verisi Mayıs ayında sadece 38.000 kişi artabilmişti. Hayal kırıklığı yaratan istihdam raporu sonrasında, Fed üyeleri faiz politikasında daha temkinli olmak durumunda kaldı. Verizon etkisini ölçmek güç. Ancak, Bloomberg de yer alan bir analiz bizlere ipucu verebilir. Aşağıdaki grafikte, 2000 yılından bu yana Verizon çalışanlarının greve gittiği aylarda bilgi teknolojisi istihdamının ortalama 40.000 ila 80.000 kişi aralığında düştüğü görülüyor. 2016 yılı Mayıs ayında 35.000 den fazla çalışanın greve gittiği durumda tarım dışı istihdam değişiminin 3 aylık ortalamadan 40.000 kişi daha düşük gelmesi makul görülebilir. Ocak, Şubat ve Mart ayı ortalamasının 187 bin kişi olduğu göz önüne alındığında, 150 bin civarında istihdam rakamı makul karşılanabilirdi.
Haziran da Yeniden Dengelenme Mayıs ayında greve giden Verizon çalışanları, Haziran da göreve yeniden başladı. ABD ekonomisi 2016 yılı Haziran ayında 287 bin yeni istihdam kazandı. İstihdam değişimini Verizon etkisinden arındırdığımızda yaklaşık olarak 250 bin kişi sonucuna ulaşılabilir. Böylelikle, tarım dışı istihdam rakamı, son 12 aylık dönemde ortalama 206 bin kişi arttı. ABD de işsizlik Haziran ayında %4,9 oranında gerçekleşti. Atlanta Fed tarafından geliştirilen modele göre, işsizliğin Fed in 2016 yılı sonu tahmini olan %4,8 oranına gerilemesi için 2016 yılı ikinci yarısında tarım dışı istihdamın ortalama 143.000 kişi artması yeterli. Kaynak: BLS İstihdam Piyasası Koşulları Endeksi Haziran ayı istihdam raporu, istihdam piyasasının yeniden dengelenme sürecinde olduğunu gösteriyor. İstihdam piyasasına daha kapsamlı bir bakış için, Kansas Fed in istihdam piyasası koşulları endeksini takip etmek faydalı olabilir. Grafikte görülen istihdam piyasası koşulları endeksi, istihdam piyasasında gelişmenin sürdüğüne ancak son dönemde ivme kaybettiğine işaret ediyor. Endekste sıfır seviyesi 1992 yılından bu yana ortalamayı gösteriyor.
İkinci Bölüm: Enflasyon Dallas Fed tarafından geliştirilen oynaklığı en düşük ürünlerden oluşan sepetin fiyat değişimleri grafikte gösteriliyor. Bu enflasyon sepeti, çekirdek enflasyonun (gıda ve enerji hariç enflasyon) da çekirdeği diyebileceğimiz bir tanımlama getiriyor. Ekim 2010 tarihinde yıllık bazda %0,82 oranında enflasyona işaret eden bu sepet, Mayıs 2016 da %1,78 oranını gösteriyor. Fed in enflasyon hedefi %2 seviyesinde. Çekirdek enflasyon %1,60 seviyesinde, çekirdeğin çekirdeği diyebileceğimiz enflasyon ise %1,78 oranında. Her ne kadar küresel piyasalarda yaşanan oynaklıkla birlikte piyasa bazlı (5y5y) enflasyon beklentileri gerilemeye devam etse de, detaya bakıldığında Fed in enflasyon hedefine doğru ilerlemeye devam ettiği görülüyor.
Üçüncü Bölüm: Küresel Ekonomik Gelişmeler Fed üyeleri, 26-27 Nisan tarihinde gerçekleştirdiği FOMC toplantısında, küresel ekonomik gelişmelerin ekonomik aktiviteyi sınırladığı ifadesini toplantı metninden çıkarmıştı. 23 Haziran tarihine gelindiğinde, Birleşik Krallık, Avrupa Birliği nden ayrılma (Brexit) kararı aldı. Fed üyelerinin çoğu, Brexit kararının ABD ekonomisi üzerindeki etkilerini sınırlı olarak görmekle beraber, bu etkilerin kısa dönemde ortadan kalkabileceğini düşünüyor. Fed, Aralık 2015 tarihinde ilk faiz artırımını gerçekleştirdikten sonra, Çin de yaşanan oynaklık dolayısıyla faiz artırım sürecine ara vermişti. Küresel ekonomik gelişmelerin sınırlayıcı etkisinin ortadan kalkmasıyla birlikte, faiz artırımına devam edilebilir.
14-15 Haziran Toplantısında Fed Üyelerinin Faiz Tahminleri Fed üyeleri, Haziran ayı toplantı metninde, Mart toplantısında olduğu gibi 2016 yılı sonunda federal fonlama faizinin %0,875 seviyesinde olacağını tahmin etmişti. Böylelikle, 2016 yılında iki faiz artışı beklendiği görülüyor. Haziran ayında, Mart ayında beklendiği gibi iki faiz artışı beklenmeye devam ediliyor. Ancak, Mart ayında 17 Fed üyesinden 1 i tek faiz artışı beklerken, Haziran ayında 17 Fed üyesinden 6 sı tek faiz artışı bekliyor. Aşağıdaki grafikte, Fed üyelerinin 2016 yılına ait faiz tahminlerinin tarihsel gelişimi gösteriliyor. Kaynak: Bloomberg
Temmuz Toplantısında Fed den Ne Beklenmeli? 1) Temmuz ayında faiz artırım ihtimali, Mayıs ayı istihdam raporunun hayal kırıklığı yaratması nedeniyle oldukça düşmüştü. Toplantı metni, ekonomik görünüme dair daha güçlü ifadelere yer verebilir. Eylül de faiz artırımına işaret edebilir. 2) Haziran ayı toplantı metninde yer alan, istihdam piyasasının gelişmesi hız kesti ifadesi, Temmuz ayı toplantı metninden çıkarılabilir. 3) Fed üyelerinin enflasyon beklentileri açısından yakından izlediği, piyasa bazlı enflasyon beklentisinin yakın dönemde yükselmesi, toplantı metninde yer bulabilir. ABD ekonomisinde istihdam ve enflasyon verileri ivme kaybetse de faiz artırımını desteklemeye devam ediyor. Fed üyeleri küresel ekonomik gelişmeler dolayısıyla faizleri sadece kademeli olarak artırabiliyor. Faiz artırım sürecinin hızı ekonomik gelişmelere bağlı, küresel ekonomik gelişmeler Fed in faiz artırımına devam etmesine imkân sağlayabilir. Temmuz ayına ait toplantı metni, Haziran toplantısına göre ekonomik görünüm açısından daha iyimser ifadeler içerebilir. Bu durumda, 2016 yılı içinde iki faiz artırımına gitme ihtimali belirgin şekilde yükselebilir. Deniz Kahraman deniz.kahraman@ekspresyatirim.com (2016, 2. Çeyrek) Kâr Eden Yatırımcı Oranı : %46,77 Zarar Eden Yatırımcı Oranı : %53,23