Girdi Tedariki Açısından Demir-Çelik ve Madencilik Sektörü 23 Eylül 2010 Tarihinde gerçekleşen İhracata Dönük Üretim Stratejisi Değerlendirme Kurulu 2 nci Toplantısında sunulmuştur. Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü
Sunum Planı 1. GİRİŞ 2. KAPSAM VE METODOLOJİ 3. DEMİR-ÇELİK A. Dünyada ve Türkiye de Demir-Çelik Sektörü B. Sektörün Kullandığı Önemli Girdiler Demir-çelik Hurda ve Döküntüleri Demir Cevheri Kokluk Kömür ve antrasit Ferro Alyajlar Sarf Malzemeleri (Elektrod, Refrakter) C. Sektör Üretimi Önemli Girdiler Demir-Çelik Yassı Hadde Mamulleri Paslanmaz Çelik Diğerleri 4. DEMİR DIŞI METALLER Bakır» Dünyada ve Türkiye de Bakır Sektörü» Sektör Sorunları ve Olası Çözümler Alüminyum» Dünyada ve Türkiye de Alüminyum Sektörü» Sektör Sorunları ve Olası Çözümler 5. SORUNLAR ve TEDBİRLER Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 2
Giriş Ekonomiye doğrudan katkısı ve ekonominin diğer alanlarına, özellikle de imalat sanayi sektörüne sağladığı girdiler nedeniyle demir-çelik ve madencilik sektörü büyük öneme sahiptir. Üretim ve istihdama önemli katkısının yanısıra, dış ticaretin en büyükleri arasında yer alan demir-çelik sektörü, küresel ekonomik kriz döneminde pazar çeşitlendirmesi yoluyla ihracatta 100 ler kulübünde kalmamızda baş aktörlerden biridir. 2009 yılı itibariyle, demir-çelik ve madencilik sektörünün ara malı ithalatının toplam içindeki payı %27,6 düzeyinde olup, ara malı ithalatında ilk on maddenin 6 sını bu sektör girdileri ve sektör üretimi ürünler oluşturmaktadır. Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 3
Kapsam ve Metodoloji Demir-Çelik ve Madencilik Ürünleri Ara Malı İthalatı Demir-Çelik Maden Cevherleri ve Döküntüleri Mineral Yakıtlar ve Mineral Yağlar Demir Dışı Metaller Demir, Çelik Yassı Hadde Mamulleri (%14,42) Demir-Çelik Döküntü ve Hurdaları (%24,08) Antrasit, Taşkömürü (%11,26) Bakır Alaşımları, İlk Mamulleri (%9,74) Külçe, İlk Şekillerde Alaşımsız Demir-Çelik, Yarı Mamulleri (%7,9) Demir Cevherleri (%2,96) Alüminyum, Alaşımları, İlk Mamulleri (%7,12) Paslanmaz, Alaşımlı Çelik Yassı Mamuller (%5,17) Dökme Demir, Aynalı Demir, Ferro-Alyajlar (3,78) Demir-Çelik Filmaşin, Çubuk, Profil, Palplansanlar (3,22) Demir, Alaşımsız Çelik Yassı Mamulleri-Kaplamalı (2,95) 11 GİRDİ/GİRDİ GRUBU; SEKTÖR İTHALATININ %93 Ü Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 4
Kapsam ve Metodoloji Görüşmelere ara malı ithalatında en yüksek paya sahip olan demir-çelik sektörü ile başlanmıştır. Ön çalışmada belirlenen önemli girdilerde 2008-2010 döneminde en büyük kullanıcı ve üretici firmaların alım ve/veya satış pazarlamadan sorumlu yetkilileri ile görüşme yapılması planlandı. Bu kapsamda, tespit edilen firmalardan en büyük 11 tanesi ile firma tesislerinde yüzyüze, diğer önemli kullanıcı ve üretici firmalarla ise telekonferans yöntemi ile detaylı görüşmeler yapıldı. Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 5
DEMİR-ÇELİK Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü
Dünya Çelik Sektörü Ham Çelik Üretimi (Milyon Ton) SIRA ÜLKE 2000 PAY (%) 2008 PAY (%) 2009 PAY (%) 00-09 (%) 1 Çin 127,2 15,0 500,3 37,6 567,8 46,3 346,4 2 Japonya 106,4 12,6 118,7 8,9 87,5 7,1-17,8 3 Hindistan 26,9 3,2 57,8 4,3 62,8 5,1 133,5 4 Rusya 59,1 7,0 68,5 5,2 60,0 4,9 1,5 5 ABD 101,8 12,0 91,4 6,9 58,2 4,7-42,8 6 Güney Kore 43,1 5,1 53,6 4,0 48,6 4,0 12,8 7 Almanya 46,4 5,5 45,8 3,4 32,7 2,7-29,5 8 Ukrayna 31,4 3,7 37,3 2,8 29,9 2,4-4,8 9 Brezilya 27,9 3,3 33,7 2,5 26,5 2,2-5,0 10 Türkiye 14,3 1,7 26,8 2,0 25,3 2,1 76,9 11 İtalya 26,7 3,2 30,6 2,3 19,8 1,6-25,8 12 Tayvan 16,9 2,0 19,9 1,5 15,9 1,3-5,9 13 İspanya 15,8 1,9 18,6 1,4 14,4 1,2-8,9 14 Meksika 15,6 1,8 17,2 1,3 14,0 1,1-10,3 15 Fransa 21,0 2,5 17,9 1,3 12,8 1,0-39,0 DÜNYA 847,1 100,0 1.329,0 100,0 1.226,5 100,0 44,8 Kaynak: Worldsteel, WSIF 2010, Sıralama 2009 yılına göre yapılmıştır. Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 7
Dünya Çelik Sektörü Nippon Usinor_Sacilor British Steel USX Posco 1988 1997 2009 28 Nippon 28 ArcelorMittal 18 Posco 26 Bao Steel 31 15 Arbed 19 Posco 31 14 ThyssenKrupp 17 Nippon Steel 27 13 British Steel 17 JFE 26 78 NKK 12 Usinor 16 Jiangsu Sahagang 21 Thyssen 12 Riva 15 Tata Steel 21 Ilva 12 USX 12 An Steel 20 Bethlehem 12 NKK 12 Severstal 17 Sumitomo 11 Sail 11 Evraz 15 Kawasaki 11 LNM 11 US Steel 15 LTV 10 Kawasaki 11 Shougang 14 Sail 8 Sumitomo 11 Gerdau 14 Kobe Steel 7 Bethlehem 10 Nucor 14 Iscor 6 Cherepovets 9 Wuhan 14 İlk 15 Üretici = 189 m. ton Dünya Üretimi = 780 m. ton İlk 15 in dünya üretimindeki Payı %24 Kaynak: Sektör Bilgileri. İlk 15 Üretici = 225 m. ton Dünya Üretimi = 799 m. ton İlk 15 in dünya üretimindeki Payı %28 Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü İlk 15 Üretici = 358 m. ton Dünya Üretimi = 1.227 m. ton İlk 15 in dünya üretimindeki Payı %29 8
Türkiye Çelik Sektörü Uzun Yassı Çelik Üretimi 19% 25,3 Mt 81% Uzun Ürünler 20,6 Mt Yassı Ürünler 4,7Mt Üretim İthalat 0,5 20,6 Üretim İthalat 4,7 4,6 İhracat 11,6 İhracat 1,6 Tüketim 9,5 Tüketim 7,8 17,3 Mt Kaynak: Sektör Bilgileri. Çelik Tüketimi Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 9
Türkiye Çelik Sektörü Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 10
DEMİR-ÇELİK HURDA ve DÖKÜNTÜLERİ Türkiye nin Bir Numaralı Ara Malı İthal Kalemi Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü
Demir-Çelik Hurda ve Döküntüleri 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Hurda İthalatı (Milyon Ton) 9,9 13,0 12,9 13,3 15,1 17,1 17,4 15,7 59,0 02/09 (%) Hurda İthalatı (Milyar $) 1,0 1,9 3,0 3,1 3,9 5,6 9,0 4,2 316,0 Kaynak: DTM Bilgi Sistemi HURDA İTHALATI Türkiye'nin İthalatı (2009,%) Dünya İhracatı (2009, %) Diğer; 36,2 ABD; 24,4 Diğer; 43,5 ABD; 23,6 Romanya; 12,6 Japonya; 10,9 Belçika; 8,3 Rusya; 8,7 Hollanda; 9,9 İngiltere; 6,1 Hollanda; 7,3 Almanya; 8,8 Kaynak: TRADEMAP Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 12
Demir-Çelik Hurda ve Döküntüleri Sektör Açısından Önemi Türkiye demir-çelik üretiminin yaklaşık %70 i hurdayı ana girdi olarak kullanan elektrik ark ocaklı (EAO) tesisler tarafından üretilmektedir. EAO lar 1 ton sıvı çelik üretmek için yaklaşık 1,15 ton hurdaya ihtiyaç duymaktadır. Bu hesapla, mevcut KKO lar üzerinden 2008 yılındaki yaklaşık 23 milyon ton hurda kullanımının, 2015 yılında 34 milyon tona ulaşacağı tahmin edilmektedir. Bu rakamlara üretimlerinde cevher kullanan tesislerde soğutma amaçlı %20 oranında kullanılan hurda miktarı dahil değildir. Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 13
Demir-Çelik Hurda ve Döküntüleri Elektrik Ark Ocak Payı % 90 80 78,0 70 60 61,7 69,0 70,1 70,7 50 40 34,7 40,2 43,0 48,6 30 20 21,9 23,9 10 8,5 0 Çin Japonya Brezilya Almanya Fransa Güney Kore Tayvan ABD Meksika Türkiye İtalya İspanya Kaynak: Worldsteel In Figures, WSIF 2009. Türkiye nin 2009 yılında 25,3 milyon ton olan ham çelik üretiminin%70 i hurdaya dayalı ark ocaklı (EAO) tesislerde gerçekleştirilmiştir. Dünya üretiminde ise EAO ların toplam üretimdeki payı yaklaşık %28 dir. Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 14
Demir-Çelik Hurda ve Döküntüleri Yeterlilik Oranı (%) 200,0 150,0 100,0 50,0 180,8 153,7 151,7 122,0 Türkiye demir-çelik hurda ve döküntülerinde yeterlilik oranı en düşük olan ülkedir. 104,8 101,0 95,2 78,8 76,9 62,0 53,1 25,4 0,0 Fransa ABD Almanya Japonya Meksika Brezilya Çin İtalya Güney Kore İspanya Tayvan Türkiye 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 İthalata Bağımlılık Oranı (%) Türkiye ithalata bağımlılık oranı en yüksek ülkedir. 49,6 41,1 34,3 24,6 26,0 28,5 20,2 9,5 5,5 1,0 1,8 Brezilya Japonya Çin Meksika ABD İtalya Güney Kore Almanya Fransa İspanya Tayvan Türkiye 75,0 Kaynak: World Steel In Figures (WSIF) 2009 Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 15
Demir-Çelik Hurda ve Döküntüleri Dünya İthalatı İçerisindeki Payı-2009 (Milyon Ton) 18,0 16,0 14,0 12,0 15,7 13,7 Türkiye dünyanın 1 numaralı hurda ithalatçısıdır. Ne fiyat belirlemede, ne de arzı şekillendirmede söz hakkı vardır. 10,0 8,0 7,8 6,0 4,0 2,0 0,0 4,7 3,9 3,9 3,3 3,0 2,4 0,8 0,2 0,0 Türkiye Çin Güney Kore İspanya Tayvan Almanya İtalya ABD Fransa Meksika Japonya Brezilya Kaynak: TRADEMAP Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 16
Demir-Çelik Hurda ve Döküntüleri Makroekonomi Açısından Önemi Demir-çelik hurda ve döküntüleri ithalatı, 2008 yılında yaklaşık 9, 2009 yılında 4,2 milyar dolar ile Türkiye nin en büyük ara malı ithalatı kalemini oluşturmaktadır*. Bu değerler, 2008 ve 2009 yılları için Türkiye nin dış ticaret açığının sırasıyla %13 ve %11, cari işlemler açığının ise %21 ve %30 una denk gelmektedir. *Enerji ithalatı hariç tutulduğunda Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 17
Demir-Çelik Hurda ve Döküntüleri ÇÖZÜM Kısa ve Orta Vadede: Alımda güç birliği, yaratılan sinerjinin değerlendirilmesi Orta ve Uzun Vadede: İç kaynağın geliştirilmesi Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 18
DEMİR CEVHERİ Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü
Demir Cevheri DEMİR CEVHERİ İTHALATI 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Demir Cevheri İthalatı (Milyon Ton) 5,4 5,2 4,6 4,6 7,2 6,9 5,0 7,8 44,2 02/09 (%) Demir Cevheri İthalatı (Milyon $) 163,8 160,7 204,7 313,6 537,7 636,8 737,4 898,7 448,6 Kaynak: DTM Bilgi Sistemi Türkiye'nin İthalatı (2009, %) Dünya İhracatı (2009, %) Ukrayna; 10,7 Rusya; 9,4 Kanada; 4,9 Brezilya; 42,9 Kanada; 5,1 Güney Afrika; 5,4 Diğer; 17,4 Avustralya; 40,2 İsveç; 32,1 Hindistan; 9,1 Brezilya; 22,7 Kaynak: TRADEMAP Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 20
Demir Cevheri Kaynak: Sektör Bilgileri Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 21
Firma Ülke Çelik Üretimi (milyon ton) Dünya Çelik Üretiminden Aldığı Pay (%) Cevher Yeterliliği (%) Kömür Yeterliliği (%) Arcelor Mittal LÜKSEMBURG 77,5 6,3 54,1 14,7 POSCO G.KORE 31,0 2,5 29,1 0 TATA HİNDİSTAN 20,5 1,7 43 37 Severstal RUSYA 16,7 1,4 61,1 1,5 Evraz Grup RUSYA 15,3 1,2 79,3 96,2 US Steel ABD 15,2 1,2 45 50,9 Shougang Beijing ÇİN 15,1 1,2 129 0 Wuhan Iron & Steel ÇİN 13,7 1,1 99,8 0 SAIL HİNDİSTAN 13,5 1,1 127,5 32,3 NLMK RUSYA 10,9 0,9 93,8 59 MMK RUSYA 9,6 0,8 12,5 50,4 Metinvest UKRAYNA 7,4 0,6 290,1 185,3 Metalloinvest RUSYA 6,5 0,5 539,9 0 JSW HİNDİSTAN 5,5 0,4 40,1 57,4 İllyich Metallurgical Plant Kaynak: Sektör Bilgileri Demir Cevheri Dünyanın Önde Gelen Firmalarının Çelik Üretimi, 2009 UKRAYNA 4,3 0,3 12,1 0 Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 22
275 İthal Cevher Maliyeti ABD Maden Değeri Rusya-Ukrayna Tahmini Maden Değeri 250 225 200 175 Demir Cevheri 1 Ton Yassı Çelik Üretiminde Cevher Maliyeti 150 125 162,4 $/ton 108,8 $/ton 100 75 50 25 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010** Kaynak: Sektör Bilgileri, TÜİK ** Ocak-Temmuz Dikey entegrasyonda önemli rekabet avantajı. Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 23
Türkiye nin bilinen madenlerindeki demir cevheri rezerv miktarı 113,3 milyon tondur (MTA). Türkiye de 900 alanda demir cevheri tespit edilirken, ekonomik olduğu düşünülen 500 ünde detaylı inceleme yapılmıştır. Ancak, Yurtiçi Madencilik Faaliyeti Demir Cevheri Sektörün ihtiyacına yönelik kaliteli cevher potansiyeli oldukça sınırlıdır. Zenginleştirme tesislerine ihtiyaç bulunmaktadır. Mevcut durumda bu özellikleri nedeniyle üretimde ancak, ithal cevher ile karıştırılarak kısıtlı miktarlarda kullanılmaları mümkün olmaktadır. Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 24
Madencilik sektörünün önemli zayıf yönleri; Rezervlerin büyüklüğü ve nitelikleri hakkında yetersiz bilgi, Lojistik sıkıntılar Zenginleştirme tesislerindeki eksiklik Üniversite-Sanayi işbirliğinde eksiklik Demir Cevheri Demir Cevheri Madenciliğinde Sıkıntılar Madencilik şirketlerinin ekonomisi, finansmanı, deneyim yetersizliği Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 25
Demir Cevheri Hammaddenin sürdürülebilir tedariki açısından iki seçenek Yurt içi maden yatırımları: Alt yapının geliştirilmesi (demir yolu ve kara yolu) Maden rezervi tespit çalışmaları, teknik inceleme ve analizleri Yüksek maliyetli zenginleştirme tesislerinin kurulması Yurt dışı maden yatırımları: Kamu öncülüğünde çeşitli sigorta mekanizmaları geliştirebilir mi? Bu tür riskli yatırımların özendirilmesinde veya gerçekleştirilmesinde nasıl bir yol izlenebilir? Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 26
KOKLAŞABİLİR KÖMÜR ve ANTRASİT Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü
Koklaşabilir Kömür Koklaşabilir Kömür İthalatı 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 02/09 (%) Kömür İthalatı (Milyon Ton) 6,2 3,6 3,0 3,9 4,4 4,9 4,5 4,7-24,2 Kömür İthalatı (Milyon $) 321 207 228 467 559 645 1.103 1.083 237,7 Kaynak: DTM Bilgi Sistemi (27011210 GTP) Türkiye'nin İthalatı (%) Dünya İhracatı (%) Diğer; 13,6 Diğer; 20,1 Güney Afrika; 11,1 ABD; 9,4 Rusya; 38,0 Kolombiya; 7,2 ABD; 8,0 Avustralya; 42,3 Kolombiya; 11,8 Kaynak: TRADEMAP (270112 GTP ) Avustralya; 16,2 Rusya; 9,3 Endonezya; 13,1 Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 28
Koklaşabilir Kömür Koklaşabilir Kömür Ticareti Kaynak: Sektör Bilgileri Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 29
ABD Doları 160 Koklaşabilir Kömür 1 Ton Yassı Çelik Üretiminde Kok Kömürü Maliyeti İthal Kömür Cevheri Maliyeti Rusya-Ukrayna Tahmini Maden Değeri 140 120 100 97 $/ton 80 60 40 20 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010** Kaynak: Sektör Bilgileri, TÜİK ** Ocak-Temmuz Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 30
Antrasit Antrasit İthalatı 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 02/09 (%) Antrasit İthalatı (Bin Ton) 213,7 341,7 397,1 417,2 584,5 612,1 707,4 457,6 114,1 Antrasit İthalatı (Milyon $) 12,4 21,1 32,4 38,0 49,2 81,8 150,7 44,0 255,1 Kaynak: DTM Bilgi Sistemi Türkiye'nin İthalatı (%) Dünya İhracatı (%) Rusya; 6,0 İngiltere; 0,2 Ukrayna; 6,1 Diğer; 12,2 Güney Kore; 7,2 Vietnam; 48,0 Çin; 11,2 Ukrayna; 93,8 Rusya; 15,3 Kaynak: TRADEMAP Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 31
Koklaşabilir Kömür ve Antrasit Ülkemizde Kömür Üretimi ve Sorunları Özel firmaların bir kısmında yıkama tesislerinin (lavvar) bulunmaması Lojistik Demiryolu Sektörün tedarikte ortak kaygısı; Kömürün kontrole tabi yakıt statüsünde ithali Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 32
FERRO-ALYAJLAR Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü
Ferro-alyajlar 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Ferro-alyajlar İthalatı (Bin Ton) 274,4 292,2 331,2 281,5 391,6 440 388,8 314,9 14,7 02/09 (%) Ferro-alyajlar İthalatı (Milyon $) 139,8 167,2 334,7 327 357,4 597,1 920,8 435,9 221,8 Kaynak: DTM Bilgi Sistemi Türkiye'nin İthalatı (2009, %) Dünya İhracatı (2009, %) Güney Afrika Cum. 5% Diğerleri 22% Ukrayna 24% Diğer 40% Güney Afrika Cum. 15% Hollanda 10% ÇHC 5% Gürcistan 21% Rusya Fed. 23% Ukrayna 6% ÇHC 7% Kazakistan 7% Brezilya 8% Rusya Fed. 7% Kaynak: TRADEMAP Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 34
Ferro-alyajlar Türk Demir-Çelik Sektörünün kullandığı ana ferro-alyajlardan hiçbirinin ülkemizde üretimi yoktur. Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 35
ELEKTROD ve REFRAKTER Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü
ELEKTROD İTHALATI Elektrod 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 02/09 (%) Elektrod İthalatı (Milyon $) 54,1 64,4 77,0 78,7 108,8 155,4 173,2 134,6 148,7 Kaynak: DTM Bilgi Sistemi Türkiye'nin İthalatı (2009, %) Dünya İhracatı (2009, %) Diğer; 24,1 Fransa; 22,9 Diğer; 31,2 Japonya; 25,3 Çin; 7,9 İspanya; 19,5 İspanya; 13,8 Japonya; 8,0 Almanya; 17,6 Hindistan; 6,0 Çin; 12,8 Almanya; 10,9 Kaynak: TRADEMAP Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 37
Elektrod ve Refrakter Ülkemizde elektrod üretimi yoktur. Elektrod üretimi ileri teknoloji ve yüksek yatırım maliyetlerinin yanında üretim sürecinde yüksek enerji tüketimini gerektirir. Ülkemizde refrakter üretimi bulunmakla birlikte, ana girdisi fused-manyezitteki yüksek enerji kullanımı bu alanda mevcut kapasitenin kullanımına ve ilave yatırıma el vermemektedir. Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 38
YASSI HADDE MAMULLERİ Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü
Yassı Hadde Mamulleri YASSI HADDE ÜRÜNLERİ İTHALATI Yassı Hadde Ürünleri İthalatı (Milyon Ton) Yassı Hadde Ürünleri İthalatı (Milyar $) Kaynak: DTM Bilgi Sistemi 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 02/09 (%) 4,1 4,6 5,7 6,8 8,0 8,6 8,0 5,6 36,9 1,3 1,9 3,4 4,3 5,1 6,6 8,2 4,2 226,9 Türkiye nin İthalatı (2009,%) Dünya İhracatı (2009, %) Rusya; 17,1 Japonya; 13,7 Diğer; 52,6 Fransa; 8,9 Ukrayna; 10,7 Diğer; 46,4 Almanya; 9,3 Güney Kore; 8,8 Romanya; 8,7 Almanya; 7,2 Çin; 6,3 Belçika; 8,4 Kaynak: TRADEMAP Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 40
Yassı Hadde Mamulleri Yassı Çelik ve Türevlerinin Kullanıldığı Sektörler ve Toplam Tüketimdeki Tahmini Payları Boru ve profil Makine ve Ekipman İmalatı 10% İnşaat ve Yapı 10% Dayanıklı Ev ve Büro Gereçleri 12% Ambalaj 4% Beyaz eşya Otomotiv 7% Makina Tarım araçları Yakıt araç ve gereçleri Ev ve büro eşyaları Ambalaj Diğer Elektrik endüstrisi Gemi yapımı Otomotiv 15% Boru ve Profil 42% Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 41
Yassı Hadde Mamulleri Türkiye Yassı Hadde Mamulleri üretimine yönelik yeni yatırımlarla, bu alanda kendi ihtiyacını karşılar duruma gelme yolunda hızla ilerliyor. Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 42
Paslanmaz Çelik Paslanmaz çelik ithalatımızın bütününe yakın bir kısmını oluşturan yassı paslanmaz çeliğin yurtiçinde üretimi yapılmamaktadır. Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 43
LEVHA RULO (Ambalaj Çeliği) ÇELİK KORD Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü
DEMİR DIŞI METALLER BAKIR - ALÜMİNYUM Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü
Bakır Maden Konsantrasyon İzabe Rafinasyon Bakır Sülfit ve Oksit Cevherleri (%1,5) Konsantre Bakır (%15-20) Blister Bakır (%99) Anot (%99) Katot %99,9 Ürünler Sektörü Nihai Ürünler (bakır tel, boru, profil, yassı ürünler ve alaşım ürünleri) Bakır sektörü, bakır cevherlerinin maden yataklarından çıkartıldıktan sonra metalik bakır veya alaşımları halinde nihai ürüne dönüştürülmesine kadar tüm endüstriyel faaliyetleri kapsamaktadır. Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 46
Dünya Bakır Sektörü Dünya Rafine Bakır Üretimi (Bin Ton) 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Dünya Bakır Üretimi 14.594 14.924 14.991 15.474 15.526 15.754 Dünya Bakır Kapasitesi 16.072 16.826 17.141 18.098 18.739 19.513 Maden Kapasite Kullanımı (%) 90,8 88,7 87,5 85,5 82,9 80,7 Birincil Rafine Bakır Üretimi 13.848 14.411 14.678 15.191 15.398 15.466 İkincil Rafine Bakır Üretimi 2.069 2.161 2.613 2.743 2.823 2.911 Dünya Rafine Bakır Üretimi (Birincil+İkincil) Dünya Rafine Bakır Üretimi Kapasitesi 15.918 16.572 17.291 17.934 18.221 18.377 19.179 20.250 20.604 21.569 22.472 23.258 LME Bakır Fiyat Ortalaması $ 2.868 3.684 6.727 7.126 6.952 5.164 Kaynak: International Copper Study Group Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 47
Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Dünya Bakır Sektörü Bakır Fiyatları (LME $) 10.000 9.000 8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0 TAHMİNİ MADEN MALİYETİ 2008 2009 2010 Bakır Fiyatları $ (LME) Kaynak: London Metal Exchange (LME) 2008 yılı Aralık ayında 3.000 $/ton düzeyine kadar düşen bakır fiyatı, 2009 yılında küresel ekonomik faaliyetteki toparlanma ve Çin kaynaklı talebin artmasıyla birlikte tekrar artış trendine girmiş, 2010 yılı başında 7.400 dolar düzeyine çıkmıştır. Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 48
Türk Bakır Sektörü Yaklaşık 100 bin ton bakır içerikli maden üretme potansiyeline karşı izabe kapasitesi yalnız 42 bin ton Yılda yaklaşık 50 bin ton ihraç ediliyor. Türkiye nin ihtiyacı yaklaşık 350 bin ton düzeyinde, bu yüzden yılda yaklaşık 300 bin ton ithal ediliyor. Bu da cari fiyatlarla yılda yaklaşık 2 milyar dolarlık ithalata tekabül ediyor. Kaynak: Sektör Bilgileri. Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 49
Türk Bakır Sektörü 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Katot Bakır İthalatı (Bin Ton) 207 233 223 236,2 220 291,7 290,6 294 42 Katot Bakır İthalatı (Milyon $) 329 417 645 883 1.465 2.139 2.109 1.491 353 Kaynak: DTM Bilgi Sistemi 02/09 (%) Türkiye'nin İthalatı (2008, %) Dünyanın İhracatı (2008,%) İspanya 6% Diğer 13% Şili 13% Kazakistan 41% Diğer 43% Şili 37% İran 13% Kaynak: TRADEMAP Özbekistan 14% Avustralya 4% Kazakistan 5% Peru 5% Japonya 6% Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 50
Bakır (Sektör Talepleri ve Değerlendirme) Bakır cevheri arama faaliyetlerine hız verilmesi, madenciliğe ilave destekler sağlanması Yerli Bakır hurdası toplama faaliyetlerinin desteklenmesi, özendirilmesi Tedarikte Kazakistan ve Özbekistan ın konumu İzabe kapasitesi açığının giderilmesi imkanları Artan girdi maliyetleri karşısında KKDF uygulaması Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 51
Alüminyum BOKSİT MADENİ ÇIKARIMI BOKSİT-ALÜMİNA DÖNÜŞÜMÜ İZABE: ALÜMİNADAN ELEKTROLİZ YÖNTEMİYLE ALÜMİNYUM İNGOT (KÜLÇE) ÜRETİMİ Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 52
Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Dünya Alüminyum Sektörü 2006 2007 2008 2009 06/09 (%) Dünya Birincil Alüminyum Üretimi (Bin Ton) 23.869 24.812 25.654 23.398-8,79 Kaynak: International Aluminium Institute (IAI) 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 Alüminyum Fiyatları $ (LME) Kaynak: London Metal Exchange (LME) 2008 2009 2010 Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 53
(1.000 Ton) Türk Alüminyum Sektörü 1,7 Milyar Dolar 700 600 572 598 500 400 426 491 300 200 100 0 60 60 60 60 2005 2006 2007 2008 Üretim Tüketim Doğrusal (Tüketim) Kaynak: TALSAD Alüminyum tüketimi artarak devam edecek, yeni kapasite oluşturulmadığı sürece bu artış tamamen ithalat ile karşılanacaktır. Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 54
Türk Alüminyum Sektörü Birincil Alüminyum İthalatı (Bin Ton) Birincil Alüminyum İthalatı (Milyon $) Kaynak: DTM Bilgi Sistemi Türkiye'nin İthalatı (2008,%) 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 02/09 (%) 194,7 275,8 326,9 387,6 463,5 572,1 598,3 570,5 193 292,1 433,4 599,1 785,4 1.240 1.620 1.716 1.074 267,6 Dünyanın İhracatı (2008,%) Bahreyn 5% Ukrayna 7% BAE 5% Tacikistan 8% Diğer 12% Rusya Fedarasyonu 63% Diğer 51% Rusya 14% Kanada 13% Norveç 9% Kaynak: TRADEMAP Avustralya 9% Hollanda 4% Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 55
Alüminyum (Sektör Talepleri ve Değerlendirme) Ülkemiz birincil Alüminyum kapasitesinin artırılması ancak düşük fiyatlı enerji temini ile mümkün görülmektedir. Sıcak Hadde Teknolojisine dayalı üretim Madeni Yağlarda ÖTV Uygulaması Artan girdi maliyetleri karşısında KKDF uygulaması Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 56