İZMİR BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ NİN PAYDAŞLARI İLE STRATEJİK İLİŞKİLERİNİN BÖLGESEL KALKINMADAKİ ROLÜ

İZMİR BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ NİN PAYDAŞLARI İLE STRATEJİK İLİŞKİLERİNİN BÖLGESEL KALKINMADAKİ ROLÜ ÖZET Belediye, Türk Dil Kurumu tanımlamalarında: İl, ilçe, kasaba, belde vb. yerleşim merkezlerinde temizlik, aydınlatma, su, toplu taşıma ve esnafın denetimi gibi kamu hizmetlerine bakan, başkanı ve üyeleri halk tarafından seçilen, tüzel kişiliği olan örgüt, (şehremaneti) olarak tanımlanmaktadır. 1826 tarihli İhtisab Ağalığı Nizamnamesi ile şekillenen belediyelerin görev ve yetkileri 1930 tarihinde çıkarılan 1580 sayılı Belediye Kanunu ile daha belirgin hale getirtilmiştir. Klasik anlamdaki kentsel hizmetlerin yerine kent yaşamına dair her alandaki görevleri kapsayan bu kanun daha sonra çıkarılan kimi kanunlar (Sosyal Güvenlik, Sanayi, Ticaret ve benzeri alanlardaki kanunlar) ile ilgili görev ve yetkilerin bir kısmı merkezi idareye ve zamansal süreçte kurulan diğer Kamu Kurum ve Kuruluşlarına aktarmıştır. İlerleyen zamanlarda ülkelerin rekabet gücünün genel yönetimle belirlenemeyeceği anlaşılmış ve bölge, yöre ve kentlerin taşıdıkları farklı özellikler ve potansiyel bazında yerel yönetimler daha fazla ön plana çıkmıştır. Fiziki sınırların aşındığı günümüzde, küreselleşme ve yerelleşme gibi birbiriyle anlam ve içerik bakımından ters ancak süreçsel bazda bütünleyen olan yönelimler bir bölge veya kentteki kurum ve kuruluşların çeşitli örgütlenme ve ağlar içinde, hem aynı kent ve bölgedeki, hem de dünyanın herhangi bir yerindeki kuruluşlarla işbirliği, ortaklık, rekabet ilişkisine girebilmesine vesile olmaktadır. Bu durumda dünyayı makro bir köy haline getirmektedir. Yönetim felsefesiyle kenti kentlisiyle birlikte, yerelden yöneterek İzmir i global bazda bilinen ve tercih edilen bir şehir haline getirmeyi hedefleyen İzmir Büyükşehir Belediyesi, 2010-2017 dönemi Stratejik Planı nın hazırlanması sürecinde gerçekleştirilen Paydaş Analizleri, bu çalışmada farklı boyutlarda incelenerek Bölgesel Kalkınmadaki hizmet ve faaliyetlerin etkileşim ağları ortaya çıkarılmıştır. Belediyecilik hizmetlerinde önder bir konumda bulunan İzmir Büyükşehir Belediyesi, sosyo-ekonomik gelişme, kültürel canlılık, siyasal bütünlük ve eşitlik ilkelerini de katarak paydaşlarıyla bütünleşmekte ve bu sayede de bölgesel kalkınmada aktif bir rol üstlenmektedir. Anahtar sözcükler: İzmir Büyükşehir Belediyesi, Bölgesel Kalkınma, Paydaş İlişkisi 1

1. Belediyelerin Tarihsel Gelişim Süreci ve İzmir Büyükşehir Belediyesi Osmanlı İmparatorluğu nda yerel yönetimlerin doğuşu genel olarak 19. yüzyılın ikinci yarısından sonra gerçekleşmiştir. Tanzimat ve Meşrutiyet reformlarının sınırlarını belirlediği Osmanlı modernleşmesi ve bu modernleşme projesinin yereldeki en önemli adımlarından birisi olan belediye örgütlenmeleri, ticari akışı sağlamak ve alt yapı hizmetlerini üretmek amacıyla ticari ve sosyal hayatı canlı kentlerde ortaya çıkmıştır. Aynı dönemlerde İzmir in bir liman kenti olması, ticaretin yoğun olarak yaşanması ve fazla nüfustan kaynaklanan bazı sorunlar, ulaşım, altyapı, sağlık, imar ve iskân işlerine ilişkin ihtiyaçları da gündeme getirmiş ve bir belediye kurulması talebini ortaya çıkarmıştır. İzmir de belediyenin kurulması ile ilgili ilk girişim, 1866 yılında kentte yaşayan ecnebi tüccarlar tarafından yapılmıştır. 1867 yılında Osmanlı Hükümeti; kentin büyüklüğünü, ticari önemini değerlendirmiş ve kentin sokak ve çarşılarının bakımsızlığını göz önünde bulundurarak, bir belediye örgütünün ve meclisinin kurulmasını kararlaştırmıştır. Bir yıl sonra 1868 yılında İzmir de belediye kurulmuştur. 1877 de yürürlüğe giren Vilayetler Belediye Kanunu ile her kırk bin kişi için bir belediye kurulması maddesince, İzmir Belediyesi 1879 yılında iki farklı belediye dairesine ayrılmıştır. Birinci Daire-i Belediye; Müslüman ve Yahudi mahalleleri üzerinde faaliyet gösterirken İkinci Daire-i Belediye; Ecnebi, Levanten, Rum ve Ermeni yerleşim bölgelerini kapsamaktadır. Şehirde yapılan bu bölünme, sadece etnik ayrımı değil belediyenin bütçelerinde ve hizmet anlayışında da farklılıkların doğmasına yol açmıştır. İzmir Belediyesi nde görülen bu ikilik, devlet yöneticilerinin de dikkatini çekmiş olacak ki 1890 yılında Birinci Daire feshedilerek şehrin tüm belediye birimleri tek elde toplanmıştır. Belediye nin kurumsallaşması yolunda önemli sayılacak ilk düzenlemeler 1900 lü yılların başında Belediye Reisi Eşref Paşa döneminde yapılmıştır. Bu dönemde İzmir Belediyesi nin örgütsel olarak organize edilmesi, çeşitli gelir kalemlerinin sağlanması, ulaşıma yönelik yatırımların gerçekleştirilmesi, düzenli esnaf denetimi, kent sağlığı ve temizliği gibi konularda kayda değer gelişmeler sağlanmıştır. Kurtuluş Savaşı sonrasında İzmir Belediyesi, kentteki yangınla birlikte imar, ekonomik sorunlar, çevre, civar yörelerden göçler ve altyapı hizmetleri konularında önemli boyutlardaki sorunlarla mücadele etmek zorunda kalmıştır. Cumhuriyetin ilk yıllarında sınırlı imkanlarla mevcut sorunları belirli oranda çözen İzmir Belediyesi, 26 Şubat 1924 tarihli Belediye Vergi ve Resimleri Kanunu ile belediyenin mali olarak güçlenmesi; 16 Nisan 1924 tarihli Umur-ı Belediye ye Müteallik Ahkam-ı Cezaiye Kanunu ile belediyelerin yargı hakkına sahip olması ile daha dirayetli bir Kurum yapısına kavuşmuştur. 1925 yılında Ebniye Kanunu nda belediye lehine yapılan bir düzenleme ile yangın yerlerinin imarında da önemli derecede imkânlara sahip olunmuştur. 1931 yılında göreve gelen Belediye Başkanı Behçet Uz ile birlikte İzmir, yeni ve çağdaş bir kent kimliğine kavuşmuştur. Kentin su ve kanalizasyon işleri büyük oranda tamamlanmaya çalışılmış; Bostanlı, Mersinli ve Güzelyalı bataklıklarının kurutulması ile bu alanların ağaçlandırması yoluna gidilmiş, park ve çocuk oyun alanları açılarak kentin hizmetine sunulmuştur. Yangın alanının temizlenmesi ile ilgili iki önemli oluşum, 1932 de yapılan Gazi Heykeli ve 9 Eylül Panayırları olmuştur. Yangından sonra ekonomik olarak büyük bir kayıp yaşayan kente canlılık getirmesi bakımından 9 Eylül Panayırları nın kurulması önemlidir. Diğer bir önemli atılım ise Kültürpark ın yapılmasıdır. Yangın alanının temizlenmesinden sonra, kentin akciğeri olarak tanımlanan bu yer; sergi alanları, sosyal ve eğlence mekanlarını bünyesinde toplayarak İzmirlilere kazandırılmıştır. 2

II. Dünya Savaşı yıllarında yaşanan ekonomik sorunlar belediye hizmetlerini de önemli ölçüde etkilemiştir. Dönemin Belediye Başkanı Reşat Leblebicioğlu Kurumu maddi olarak ayakta tutmaya çalışmış ve Halkapınar bataklığının kurutulması, Elektrik Su Havagazı Otobüs Tramvay İdaresi nin kurulması gibi önemli girişimleri başarmıştır. Ayrıca II. Dünya Savaşı döneminden sonra da sosyal ve kültürel çalışmalara hız kazandırmış ve bu bağlamda; İzmir de ilk defa Belediye Bandosu, Senfoni Orkestrası ile Şehir Tiyatrosu nu kurmuştur. 1950 li yıllarda kent hayatını düzenleyerek çeşitli örgütlenmeleri aktifleyen İzmir Belediyesi, 1960 lı yıllarda, Asfalt Osman olarak bugün de anımsanan Osman Kibar döneminde, asfaltsız sokak bırakmamak vaadini büyük ölçüde gerçekleştirmiştir. 1973 1980 yılları arasında görev yapan İhsan Alyanak döneminde, özellikle çağdaş kent anlayışına uygun çalışmalar yapmıştır. Birçok cadde ve kavşak düzenlemesi, Konak Meydanı düzenlemesi, Konak Üst Geçidi ve Konak Katlı Otopark yapımı, Hasan Tahsin Anıtı nın açılması, sosyal konut projeleri, Eşrefpaşa Hastanesi nden halkın ucuz biçimde yararlandırılması, Halkapınar Santral Garajının açılması ve Düzenleme Satışları ile TANSAŞ ın temellerinin atılması gibi sosyal kent hayatına yönelik birçok proje hayata geçirilmiştir.. 1984 ten sonra çıkan yasa ile Kurumumuzun adı İzmir Büyükşehir Belediyesi olarak değiştirilmiş ve hizmet alanı 50 Km yarıçapındaki tüm yerleşkeleri kapsayacak şekilde genişletilmiştir. İzmir in ülke çapında nüfus ve ekonomik kent hayatı bazında üçüncü gelişmiş kent olmasına endeksli olarak 80 li ve 90 lı yıllarda da kent yaşamının kalitesini artırmaya yönelik önemli yatırımlar gerçekleştirilmiştir. 90 lı yılların sonlarına doğru tamamlanan ve 2000 yılında faaliyete başlayan metro ile kent ulaşımında önemli iyileşmeler elde edilmiştir. İlerleyen dönemlerde Belediye işleyişine yönelik mevzuattaki düzenlemelerin etkisiyle, İzmir in yaşam kalitesini yükseltmek ve orantısız bir şekilde artan kent nüfusuyla oluşan yeni yerleşim alanlarında da bu yaşam kalitesini oluşturmak için çalışmalarına kesintisiz bir şekilde devam etmiştir. Çağdaş Türkiye nin dünyanın evrensel değerleriyle bütünleşme konusunda simge kenti olan İzmir, bu misyonunu 2000 li yıllarda çeşitli yatırımlarla sürdürmüş, Akdeniz Olimpiyatları ve Universiade gibi dünyanın büyük spor organizasyonlarına ev sahipliği yaparak İzmir in bölgesel, ulusal ve uluslar arası alandaki yerini tescillemiştir. İzmir Büyükşehir Belediyesi, gelişen ve değişen dünya değerlerine paralel olarak son 5 yıl içerisinde kentin kültürel yaşamına yönelik Ahmed Adnan Saygun Kültür Merkezini tamamlamış ve Tarihi Hava Gazı Fabrikasını da restore ederek sanatseverlerin hizmetine açmıştır. Tarih ve turizmin vazgeçilmez merkezlerinden biri olan İzmir in merkezinde Agora Antik Kentinin kent hayatına kazandırılması için devasa kamulaştırmalar yapılmış ve kent vizyonuna yeni açılımlar kazandırılmıştır. Kentsel hayatı doğa ile bütünleştiren İzmir Büyükşehir Belediyesi, Homeros Vadisi ve Sasalı Doğal Yaşam Parkı ile İzmir i mavi ile yeşili bütünleştiren eşsiz büyülü kenti haline dönüştürmüştür. Demokrasiyi, barışı ve özgürlüğü içtenlikle duyumsayanların ve onu bir yaşama biçimi haline getirenlerin kenti olan İzmir, Kentler, onlara sahip çıkanlarındır diyen Aziz KOCAOĞLU başkanlığında 8500 yıllık zengin tarihsel ve kültürel birikimiyle taşıdığı bu devasa değerleri gelecek bin yıla da aktarmaya devam etmektedir (İzmir Büyükşehir Belediyesi 2010-2017 Stratejik Planı, 2009). 3

2. Büyükşehir Belediyelerinin Gelişim Süreci, Kent Yönetimindeki Rolü ve Önemi Dünya, bilim, teknoloji, siyaset, ekonomi, sosyal ve kültürel değerler ekseninde sürekli yeniliğe ve değişime yönelmektedir. 20. yüzyılda akşamdan sabaha bir şey değişmez felsefesi hakim iken günümüzde bu kabullenme hemen her sektörde yerini her şey her an değişebilir inancına bırakmıştır (Çukuçayır,2009). Bunun sonucunda da teknoloji endeksli insan hayatının gün geçtikçe daha konforlu hale getirilme çabası, kırsal yaşamdan kentsel yaşama yönelimi önemli oranda artırmıştır (Arslan, 2005). Nüfusun kentlerde yoğunlaşması hizmet talebi ve maliyetlerini artırmış, kentsel yaşam kalitesini düşürmüş, zaman ve kaynak kaybına neden olmuştur (TÜSİAD, 2003). Konut talebindeki artış, kaçak yapılaşmayı ve gecekondulaşmayı tetikleyerek kent estetiğini giderek bozmuştur. Ve nihayetinde kentlerin çevresi yoksulluk kuşağıyla çevrilmiş ve sorunlar kent düzeyinden giderek bölgesel bir boyuta taşınmıştır. Büyük kentlerde ortaya çıkan sorunlar gün geçtikçe artmakta ve çözülmesi de o oranda zorlaşmaktadır. Kent genelinde benzer faaliyetler üreten ancak koordinasyon içinde olmayan çok sayıda mahallî idarenin teşkilât yapısı, hizmet üretme kapasitesi ve yetersiz malî kaynaklarıyla çözümü neredeyse imkânsız hale getirmektedir (5216 sayılı Kanun Gerekçesi). Ayrıca giderek artan kentsel sorunlara çözüm üretmedeki sıkıntılar, bölgesel, ulusal ve uluslararası birliktelikleri zorunlu hale getirmiştir. Yaşam alanlarının bütünü kapsamındaki problemler, sınırların ötesine geçmekte bu durumda birden fazla idari ve mahalli yönetimi etkilemektedir. Sürdürülebilir eşgüdümü mecburi kılan bu gelişmeler başta Büyükşehir Belediyesi olmak üzere Bölgesel Belediye Birlikleri ve Kalkınma Ajansları nın kurulmasına vesile olmuştur (Güneşer-Demirci,2003:1). Büyükşehir Belediyesi, en az üç ilçe belediyesini kapsayan, bu belediyeler arasında koordinasyonu sağlayan; kanunlarla verilen görev, yetki ve sorumlulukları yerine getiren; idarî ve malî özerkliğe sahip ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, kamu tüzel kişisi olarak tanımlanmaktadır. Benzer şekilde kent, sadece konut, işyeri ve insanların yaşadığı bir alan değil, aynı zamanda politik, ekonomik, sosyal ve kültürel yaşamın merkezi olan ve bu faaliyetlerin yaşandığı alandır. Politik, ekonomik, sosyal ve kültürel yaşamın sınırlarını kent sınırları ile kısıtlamanın mümkün olmayacağı öngörülürse önceki mahalli idare yapılarına göre daha makro düzeydeki koordinasyon yönetimi olan Büyükşehir Belediyesi nin önemi ortaya çıkacaktır. Tarihsel gelişimde öncelikle 1580 sayılı Belediye Kanunu nun İstanbul'da Belediye ve İl Özel İdaresi için ortak yönetim getirmesi koordinasyona dayalı uygulama bakımından bir ilk kabul edilebilir. Anayasamızın 127nci maddesinde, kanunla büyük yerleşim bölgeleri için özel yönetim biçimleri getirilebileceği öngörülmektedir. 1984 yılında Kanun Hükmünde Kararname ile oluşan ve aynı yıl yasalaşan 3030 sayılı Kanun, büyükşehir belediyesi ve ilçe belediyesi olmak üzere iki düzeyli ve merkezî bir anakent yönetim yapısı oluşmasını ve belediye sınırları içinde birden çok ilçesi olan il merkez belediyelerinin, büyükşehir belediyesi olmasını öngörmüştür. Yönetim organlarının meclis, encümen ve başkandan oluştuğu büyükşehir belediyelerinde, meclis ve başkana koordinasyon amaçlı vesayet yetkileri vermiştir. Büyükşehir kapsamındaki bütün belediyelerin ayrı tüzel kişilikleri, organları ve teşkilâtları olmakla birlikte işleyiş büyükşehir belediyesi uyum ve koordinesinde yerine getirilmiştir. Büyükşehir belediyesi olma şartlarını taşıyan idarelere yapılan desteklerle kentsel gelişim birçok şehirde tetiklenmiş ve kısa sürede bu kentlerin çoğu büyükşehir statüsü kazanma pozisyonuna gelmiştir. Uygulamadaki plansızlıklar sonucu yaşanan sıkıntılar 3030 sayılı kanunda yeniden 4

düzenleme yapılmasını zorunlu hale getirmiş ve 2000 li yılların başında 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu üzerinde çalışmalara başlanmıştır. 5216 sayılı kanunda belediye tanımı benzer kalmakla birlikte büyükşehir genelinde sunulacak hizmetlerin, plânlı, programlı, etkin, verimli ve uyum içinde yürütülmesini sağlamak amacıyla belediye sınırlarına en fazla 10 Km uzaklıktaki tüm yerleşim birimlerinin toplam nüfusunun 750.000 den az olmaması şartı aranmıştır. 3030 sayılı kanunda ki görev ve sorumluluklara ek olarak; Büyükşehir için stratejik planı ve bu plana uygun olarak bütçeyi hazırlamak, Belediye faaliyetlerinin ve personelin performans ölçütlerini belirlemek, Nazım imar planlarının yürürlüğe girmesinden itibaren iki yıl içinde uygulama imar planı ve parselasyon planlarını yapmayan ilçe belediyelerinin yerine bu planları yapmak veya yaptırmak, Kanunlarla büyükşehir belediyesine verilen görev ve hizmetlerle ilgili her türlü imar uygulamasını yapmak ve ruhsatlandırmak, Ulaşım Ana Planını yapmak, ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini planlamak ve koordine etmek, ulaşım ve trafik hizmetleri bütünlüğünü sağlamak, Coğrafi ve kent bilgi sistemini kurmak, Sürdürülebilir Kalkınma ilkesine uygun olarak, çevrenin, tarım alanlarının ve su havzalarının korunmasını sağlamak, Kültür ve Tabiat varlıklarını ve tarihi dokuyu korumak, İl düzeyinde yapılan planlara uygun olarak, doğal afet planlarını yapmak, acil yardım hizmetlerini yürütmek, Özel hal ve mezbaha açılmasına izin vermek, Merkezi ısıtma sistemleri kurmak. Yukarıda yer alan görevler de 5216 sayılı kanunla büyükşehir belediyelerine vermiştir. Ayrıca Altyapı Koordinasyon Merkezi ile Ulaşım Koordinasyon Merkezi tanımlamaları yenilenerek görev ve yetkileri yeniden düzenlenmiştir. Yeni tanımlamalara göre büyükşehir genelindeki altyapı ve ulaşım hizmetlerine ilişkin tüm çalışmalar, büyükşehir belediyesi koordinasyonunda yürütülecektir. İlgili kurumların altyapı yatırımlarına ayıracakları ödenekler, Altyapı Yatırım Hesabına aktarılmakta ve yapılacak bir düzenleme, etkide bulunacağı diğer kurumların da onayı ile bu hesaptan kullanılmaktadır. İlgili bir kurumun bütçesinde yeterli ödenek bulunmadığı takdirde, büyükşehir belediyesi veya belediyenin bağlı kuruluşunun söz konusu yatırım için gereken ödeneği tahsis etmesi ve ilgili kamu kuruluşunun harcanan miktarda ödeneği, yeniden değerleme katsayısını da dikkate alarak takip eden yılda belediye hesabına aktarması imkânı getirilmiştir. Bu yenilik şüphesiz ki kent idaresinde görev ve yetkiye sahip tüm paydaşların sıkı koordinesini sağlayarak kentin gelişim trendine önemli kazanımlar sağlatacaktır. Yönetim düzeyleri arasında, hizmetlerde yerindenlik ilkesinin gerçekleşmesine olanak sağlayan bu gelişim süreci merkeziyetçi anlayışın yaratacağı dezavantajları minimize ederek, kent yönetiminde pay sahibi tüm paydaşları birlikteliğe yöneltmekte ve yerelde kalkınmayı sağlamaktadır (Ildırar, 2001). 5

3. İzmir Büyükşehir Belediyesi nin Paydaşları İle İletişim Süreci 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu nun 2004 yılında yürürlüğe girmesi ile İzmir Büyükşehir Belediyesi ne 19 ilçe ve 38 ilk kademe belediyesi dahil olmuştur. 2009 yerel seçimlerinin hemen öncesinde yapılan değişiklik ile ilk kademe belediyeleri kaldırılmış; Karşıyaka ve Bornova sınırları içinde Bayraklı ilçesi; Konak sınırları içinde Karabağlar ilçesi olmak üzere iki yeni ilçe kurulmuştur. Selçuk ilçesinin de İzmir Büyükşehir Belediye sınırları içine dahil edilmesinin ardından Belediyemizin hizmet alanına giren ilçe sayısı 21 e çıkmıştır (İzmir Büyükşehir Belediyesi 2010-2017 Stratejik Planı, 2009). Görev alanlarının genişlemesi ve görevlerin çok sayıda yasal düzenlemelerle ilişkili olması, yasal yetki ve sorumlulukların belirlenmesini ve bu geniş alanda faaliyette bulunan tüm kesimlerle etkili ve sürdürülebilir bir iletişim sürecini zorunlu kılmıştır. Değişen ve gelişen kamu yönetimi anlayışının en önemli unsurlarından biri olan katılımcılık, hizmet ve faaliyetlerin ilgili tüm taraflarla koordinasyonlu olarak geliştirilmesini ve sürdürülebilir kılınmasını öngörmektedir. İzmir Büyükşehir Belediyesi hizmet ve/veya faaliyet üretiminde ilgisi olan, kurumdan doğrudan veya dolaylı, olumlu ya da olumsuz yönde etkilenen veya kurumu etkileyen kişi, grup veya kurumları paydaş olarak tanımlanmaktadır. Paydaşlarıyla çeşitli iletişim kanalları sayesinde sürdürülebilir bir iletişim yapısı oluşturan İzmir Büyükşehir Belediyesi günün her saatinde kesintisiz bir şekilde paydaşlarıyla etkileşim içerisinde bulunmaktadır. Bu işleyişe ait akış süreci Şekil 1 de gösterilmektedir. Şekil 1: İzmir Büyükşehir Belediyesi Paydaş İletişim Süreci - 2009 6

Yönetim yapısıyla İzmir in neredeyse tüm coğrafyasına hizmet sunan İzmir Büyükşehir Belediyesi, 2010-2017 döneminde sunacağı hizmetler ile yapacağı faaliyet ve yatırımlarını 2. Stratejik Planı ile belirlemiştir. Planın gelişim aşamalarının tüm evrelerinde ilgili paydaşlarla kesintisiz iletişim ve etkili bir eşgüdüm yapısı oluşturulmuştur. Kent yönetiminde ve kentin gelişim sürecinde, tüzel ve özel tüm tarafların görüş ve önerileri, fizibilite raporlarına dökülmüş ve uygun olanlar yatırım olarak değerlendirilmiştir. Bu hususta halk ve çalışan anketleri yapılmış ve her sektörden paydaşlarımıza yönelik birimlerimiz tarafından paydaş analizleri uygulanmıştır. Katılımcılık felsefesinin örnek bir yansıması olan bu girişim, başta İzmir olmak üzere bağlantılı tüm bölgeyi koordineli bir şekilde kalkındırmada önemli bir adım olarak değerlendirilmektedir. Stratejik Plan sürecinde gerçekleştirilen Sektörel Paydaş Analizi ne ait akış, aşağıda yer alan Şekil 2 de gösterilmektedir. Şekil 2: İzmir Büyükşehir Belediyesi Paydaş Analizi Akış Süreci (İBŞB 2010-2017 Stratejik Planı, s.121) Birimlerimizce gerçekleştirilen Paydaş Analizleri kapsamında Kurumumuzun öncelikli paydaşları, iletişim sıklığı ve gerçekleştirilen etkileşimin memnuniyet derecesi bazında sektörel olarak belirlenmiştir. Bu analizler Yönetim, Çevre Yönetimi, Kentsel Koruma, Planlama ve Kent Estetiği, Kentsel Altyapı, Ulaşım, Sağlık ve Spor, Kültür, Eğitim ve Sosyal Hizmetler, Turizm, Fuarcılık ve Dış İlişkiler, Afet Yönetimi ve Güvenlik, Bilgi ve İletişim Teknolojileri ve Enerji başlıkları altında yapılmıştır. Yapılan analizlere ait ağ grafikleri bir sonraki sayfada yer almaktadır. Ağ grafiklerinde Memnuniyet Puanı, etkileşimde bulunan birimlerin memnuniyet derecelerinin aritmetik ortalaması olarak 0-10 aralığında hesaplanmaktadır. İletişim sıklığı ise sektörde yer alan birimlerden kaç tanesinin ilgili paydaşla etkileşimde olduğunu yansıtmaktadır. 7

Grafik 1: Yönetim Sektörü Paydaş Etki Analizi Grafik 2: Çevre Yönetimi Sektörü Paydaş Etki Analizi 8

Grafik 3: Kentsel Koruma, Planlama ve Kent Estetiği Sektörü Paydaş Etki Analizi Grafik 4: Kentsel Altyapı Sektörü Paydaş Etki Analizi 9

Grafik 5: Ulaşım Sektörü Paydaş Etki Analizi Grafik 6: Sağlık ve Spor Sektörü Paydaş Etki Analizi 10

Grafik 7: Kültür, Eğitim ve Sosyal Hizmetler Sektörü Paydaş Etki Analizi Grafik 8: Turizm, Fuarcılık ve Dış İlişkiler Sektörü Paydaş Etki Analizi 11

Grafik 9: İtfaiye ve Afet Yönetimi Sektörü Paydaş Etki Analizi Grafik 10: Bilgi ve İletişim Teknolojileri Sektörü Paydaş Etki Analizi 12

Grafik 11: Enerji Sektörü Paydaş Etki Analizi Paydaş Etki Analizine ait ağ grafikleri incelendiğinde tüm sektörlere yönelik Vatandaşların, İzmir Büyükşehir Belediyesi nin öncelikli paydaşı olduğu ortaya çıkmaktadır. İzmir Valiliği, İlçe Belediyeler, Belediyemiz İştiraki Şirketler ve İzmir İl Emniyet Müdürlüğü ise tüm sektörlerde etkisi hissedilen öncelikli paydaşlardır. Bölgesel bazda hizmet sorumlulukları bulunan çeşitli bakanlıklara bağlı Bölge-İl Müdürlükleri ise ilgili sektörlerde öncelikli paydaş olarak ön plana çıkmaktadır. İzmir Büyükşehir Belediyesi, 2010-2017 yıllarını kapsayan Stratejik Planı kapsamında çeşitli metotlarla paydaşlarının görüş ve önerilerini alarak, hazırlanan planın ilgili tüm paydaşlarca kabul görme ve desteklenme derecesini artırmıştır. Şekil 1 de gösterilen iletişim kanalları ile Kuruma aktarılan öneri, görüş ve şikayetler düzenli bir şekilde faaliyet alanı bazında ilgili birimlerce gerekli çalışmalara tabi tutulmaktadır. İzmir Büyükşehir Belediyesi Yönetimi nin şeffaflık ilkesi gereği yapılan başvurular ve sonuçları değerlemelere tabi tutulmuştur. Paydaşlardan 01.01.2009-31.05.2009 tarihleri arasında HİM (Hemşehri İletişim Merkezi) kanalı ile gelen 293.467 adet, Muhtarlar Masası kanalı ile gelen 2.742 adet başvuru, içeriğine ve sonucuna göre değerlemeye tabi tutulmuştur. Paydaşların istek, öneri ve şikâyetleri hazırlanan Stratejik Plan kapsamında tekrardan değerlemeye tabi tutulmuş ve hedefler de bu doğrultuda geliştirilmiştir. HİM ve Muhtarlar Masası na ait değerleme grafikleri bir sonraki sayfada yer almaktadır. 13

Grafik 12: HİM(Hemşehri İletişim Merkezi)-Muhtarlar Masasına Yapılan Başvuruların Kategorizasyonu Grafik 13: HİM(Hemşehri İletişim Merkezi)-Muhtarlar Masasına Yapılan Başvuruların Sonuçları 14

Birimlerce değerlemeye tabi tutulan ve yukarıda sektörel bazda analizi yapılan çalışmada öncelikli paydaş olan vatandaşlara yönelik İzmir Büyükşehir Belediyesi nin hizmet ve faaliyetlerini, kurumsal yönetimini değerlendiren ve katılımcıların yatırım projelerine yönelik önceliklerini tespit etmeyi amaçlayan bir Halk Anketi çalışması yapılmıştır. Bu ankete İzmir Büyükşehir Belediyesi nin hizmet alanlarında bulunan yerleşkelerin tamamı, nüfusları oranında dahil edilmiş ve toplamda 5.033 kişi katılmıştır. Benzer şekilde İç Paydaşlara (Çalışanlar) yönelik anket çalışması uygulanmış, ankette; kurumsal değerleme yapılması istenmiş ve çalışanların yatırım projelerinin önceliği konusunda fikirleri alınmıştır. Bu anket çalışmasına da İzmir Büyükşehir Belediyesi nin birimleri, bağlı Genel Müdürlükler ve Şirketlerden toplamda 5.629 çalışanımız katılmıştır. İzmir Büyükşehir Belediyesi birimlerince paydaş analizine tabi tutulan ve yukarıda sektörel olarak önceliklendirilen paydaşlardan 259 una Stratejik Plana yönelik katkı ve öneriler sunulması konusunda resmi yazı yazılmıştır. Gönderilen yazılar ve gelen cevaplar bazında paydaşların kategorize edilmiş tablosu aşağıda yer almaktadır. Tablo 1: İBŞB Stratejik Planına Yönelik Görüş-Öneri Talep Edilen Paydaşlar 15

4. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME Mayıs-Eylül 2009 sürecinde binlerce paydaşının aktif katılımıyla misyonunu Halkın verdiği gücü, eşitlik ve güvenle mayalayıp belediyecilik hizmeti olarak tüm kente taşımak. olarak belirleyen İzmir Büyükşehir Belediyesi, ideal yerel yönetim yapısına uygun olarak eşitlik ve katılımcılık ilkeleri bağlamında tüm paydaşları ile kesintisiz bir etkileşim içersindedir. Stratejik Yönetim sürecinin bir aşaması ve çok sık kullanılan bir aracı olan Stratejik Planlamanın vizyon belirlenmesinden itibaren, hiyerarşik olarak amaç-hedef-performans kriteri ve faaliyet geliştirme aşamalarında sürekli olarak paydaşlarla eşgüdüm sağlanmıştır. Bu doğrultuda somut verilere ulaşmak için İzmir Büyükşehir Belediyesi birimlerince paydaş önceliklendirme çalışmaları yapılmış, belirlenen paydaşlara görüş-öneri istek yazıları gönderilmiştir. 1 Ocak 2009 ile 31 Mayıs 2009 tarihleri arasında paydaşlar tarafından HİM (Hemşehri İletişim Merkezi) ve Muhtarlar Masası kanalıyla yapılan yüz binlerce başvuru değerlendirilmiştir. Ayrıca vatandaşlara yönelik Halk Anketi ve çalışanlara yönelik İç Paydaş Anketi uygulanmıştır. Bu sayede tüm paydaşların İzmir in 8 yıllık geleceğinin planı sayılan bu çalışmaya aktif bir şekilde katılmaları sağlanmış ve bu doğrultuda hedefler geliştirilerek, faaliyetler belirlenmiştir. Katılımcı bir anlayışla hazırlanan Stratejik Planın, sürdürülebilir başarıya ulaşması için İzmir Büyükşehir Belediyesi birimleri, bağlı kuruluşlar ve şirketlerinden en az ikişer çalışan görevlendirilerek ilerlemeler takip edilmekte ve geliştirilen otokontrol sistematiği ile sürekli iyileştirme çalışmaları yapılmaktadır. Paydaşların daha aktif bir şekilde kent yönetimine katılmaları için Kent yönetiminde katılımcılığın artırılması ve halkla ilişkilerin sürekliliğinin sağlanması hedefi geliştirilmiş ve bu hedefi gerçekleştirmeye yönelik Kent Konseyi projesi oluşturulmuştur. İçerisinde Gençlik Meclisi, Kadın Meclisi, Engelli Meclisi vb. grupsal meclislerin yer alacağı bu proje şüphesiz ki her kesimin kent yönetiminde etkili hale gelmesine vesile olacaktır. Küreselleşen günümüz dünyasında, rekabetçi ülkelerin nitelikli işgücü bakımından ekonomileri incelendiğinde ülkemizin orta sıralarda olduğu görülmektedir. Ülkemizde kalifiye insan kaynağına daha fazla ihtiyaç duyulması ve uluslararası pazarlarda rekabet üstünlüğü sağlanabilmesi için mesleki eğitim kalitesinin iyileştirilmesi, yaygınlaştırılması ve bu hususta destekleyici ara merkezlerin oluşturulması zorunlu hale gelmiştir. Bu durumun bilincinde olan İzmir Büyükşehir Belediyesi, mesleki eğitime yönelik daha önceki yıllarda Kurs Merkezlerinde sunduğu eğitim hizmetlerini 2010 yılından itibaren Kent Koleji ve Akademisi başlıklı projesi ile daha kapsamlı ve onlarca sektöre yönelik bir şekilde çeşitlendirerek nitelikli işgücü oluşumuna önemli katkılar sağlamaya başlayacaktır. Ülkemizin ileri teknolojileri transfer eden ve kullanan bir yapıda olduğu göz önünde bulundurulursa bu projenin İzmir merkezli bir potansiyelle bölgesel ve ulusal kalkınmada önemli bir rol sahibi olacağı aşikârdır. Tarihi boyunca sürekli önemli konumlarda bulunan İzmir, İzmir Büyükşehir Belediyesi nin etkili yönetim yapısıyla günümüzde de bu konumunu sürdürmektedir. Gerek katılımcı yönetim anlayışı gerekse kalkınma odaklı projeleriyle İzmir odaklı bölgesel gelişmede önemli bir rol üstlenmektedir. 16

KAYNAKÇA 1. İzmir Büyükşehir Belediyesi 2010-2017 Stratejik Planı, 2009, İzmir 2. Güneşer-Demirci, Aytül (2003), Bölge Kalkınma Ajansları, Kamu Yönetimi Dünyası, Say:15, Yıl:4, Temmuz-Eylül 3. Çukurçayır, M. Akif (2009), Küreselleşme ve Türkiye de Yerel Yönetimler, Türkiye Belediyeler Birliği, Ankara 4. 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu Gerekçesi (2004), http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/kanunlar_sd.durumu?kanun_no=5216 5. İzmir Büyükşehir Belediyesi Kurumsal Web Sitesi, www.izmir.bel.tr, Erişim Tarihi: 06.11.2009 6. Ildırar, Mustafa (2001), Bölgesel Kalkınma ve Gelişme Stratejileri, Nobel Yayıncılık, Ankara 7. Arslan, Kahraman (2005), Bölgesel Kalkınma Farklılıklarının Giderilmesinde Etkin Bir Araç: Bölgesel Planlama Ve Bölgesel Kalkınma Ajansları, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, İstanbul 8. Türkiye de Bölgesel Farklar ve Politikalar, TÜSİAD, 2003-İstanbul İletişim Kadir Efe ORUÇ Endüstri Mühendisi İBŞB-Strateji Geliştirme Müdürlüğü e-mail : strateji@izmir.bel.tr 17