GÜNEY VE DOĞU AKDENİZ ÜLKELERİ KUMAŞ PAZARI Hazırlayan Oğuz KUYUMCU 2009 T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi
ÖNSÖZ Kumaş, hazır giyim, ev tekstili ve teknik tekstil sektörlerinin olmazsa olmaz en önemli girdisi ve geleneksel bir ihraç ürünümüzdür. Türk tekstil ve konfeksiyon sanayi entegre üretim sistemine sahiptir ve hammaddeden nihai ürüne kadar tüm aşamaları yerli girdiler kullanarak üretebilen en önemli sektörlerden biridir. Kumaş, yerli hazır giyim ve ev tekstili üretiminde kullanılabildiği gibi yurt dışına pazarlanarak ihracata doğrudan ve dolaylı olarak çok önemli katkıda bulunmaktadır. Türkiye 2008 yılında 4,1 milyar dolarlık kumaş ihracatı yaparak dünya genelinde yapılan ihracattan yaklaşık yüzde 2,4 pay almış ve en çok ihracat yapan 11. ülke olmuştur. En önemli ihraç pazarlarımız Rusya (%15), İtalya (%9), Romanya (%6), Almanya (%5), Polonya (%5), Bulgaristan (%5) ve İngiltere (%3) olmuştur. Kumaş sektörünün önemli potansiyel ülkeler olarak tespit edilen Güney ve Doğu Akdeniz ülkelerine ihracatının geliştirilmesine katkıda bulunmak için yaptığımız bu çalışmanın birinci bölümde ürün tanımları ve uluslararası ticarette kullanılan ürün sınıflandırmalarına yer verilmiştir. İkinci bölümde Türkiye deki kumaş sanayinin mevcut durumu, ihracatı ve ithalatı incelenmiştir. Üçüncü bölümde dünya kumaş ürünleri ticareti incelenmiş, önde gelen ihracatçı ve ithalatçı ülkeler işlenmiştir. Dördüncü bölümde, ekonomilerinde tekstil ve konfeksiyon üretimi ve ihracatının önemli yer tuttuğu Güney ve Doğu Akdeniz Havzası ülkeleri (Mısır, Ürdün, Suriye, İsrail, Fas ve Tunus) kumaş pazarı açısından ayrıntılı olarak incelenmiştir. Bu pazarlardaki tekstil ve konfeksiyon sektörlerinin ekonomide ve ihracattaki yeri incelenerek kumaş ürünlerine olan talepleri, bu talepleri hangi ülkelere hangi koşullar nedeniyle yönlendirdikleri tespit edilmeye çalışılmış ve Türkiye nin bu pazarlara olan ihracatı incelenmiştir. Yine bu bölümde tüm hedef pazarlar için pazara girişle ilgili pek çok bilginin yanı sıra her biri potansiyel müşteri olarak değerlendirilebilecek hazır giyim ve konfeksiyon üreticilerinin iletişim bilgilerine ulaşılabilecek yararlı adreslere yer verilmiştir. Son bölümde ise pazarlarla ilgili genel bir değerlendirme yapılmış ve bunun ışığında, firmalarımızın ihracatlarının artırılmasına yönelik önerilerde bulunulmuştur. Çalışmanın üretici ve ihracatçılarımıza yaralı olmasını dileriz. İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi
İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...ii 1. ÜRÜN TANIMI VE SINIFLANDIRMASI...1 1.1. Ürün Tanımı...1 1.2. Ürün Sınıflandırması...1 2. TÜRKİYE DE KUMAŞ SANAYİ...2 2.1. Üretim...2 2.2. İhracat...4 2.3. İthalat...8 3. DÜNYA KUMAŞ TİCARETİ...11 4. GÜNEY VE DOĞU AKDENİZ ÜLKELERİ KUMAŞ PAZARI...15 4.1. MISIR...15 4.1.1. Genel Ekonomik Durum...15 4.1.2. Mısır Türkiye Dış Ticareti...16 4.1.3. Tekstil ve Hazır Giyim Sanayi...16 4.1.4. Hazır Giyim ve Ev Tekstili İhracatı...19 4.1.5. Kumaş İthalatı...19 4.1.6. Ticari Anlaşmalar...20 4.1.7. İthalat Mevzuatı ve Mısır'a İhracatta Dikkat Edilecek Hususlar...23 4.1.8. Gümrük Tarifeleri...24 4.1.9. Sektörel Fuarlar...25 4.1.10. Yararlı Adresler...25 4.2. ÜRDÜN...27 4.2.1. Genel Ekonomik Durum...27 4.2.2. Ürdün Türkiye Dış Ticareti...27 4.2.3. Tekstil ve Hazır Giyim Sanayi...27 4.2.4. Kumaş İthalatı...29 4.2.5. Ticari Anlaşmalar...31 4.2.6. Gümrük Tarifeleri...34 4.2.7. Yararlı Adresler...35
4.3. SURİYE...36 4.3.1. Genel Ekonomik Durum...36 4.3.2. Suriye Türkiye Dış Ticareti...37 4.3.3. Tekstil ve Hazır Giyim Sanayi...37 4.3.4. Kumaş İthalatı...37 4.3.5. Ticari Anlaşmalar...39 4.3.6. Sektörel Fuarlar...40 4.3.7. Yararlı Adresler...40 4.4. İSRAİL...41 4.4.1. Genel Ekonomik Durum...41 4.4.2. İsrail Türkiye Dış Ticareti...42 4.4.3. Tekstil ve Hazır Giyim Sanayi...42 4.4.4. Hazır Giyim ve Ev Tekstili İhracatı...42 4.4.5. Kumaş İthalatı...43 4.4.6. Ticari Anlaşmalar...45 4.4.7. Gümrük Tarifeleri...45 4.4.8. Yararlı Adresler...47 4.5. FAS...49 4.5.1. Genel Ekonomik Durum...49 4.5.2. Fas Türkiye Dış Ticareti...49 4.5.3. Tekstil ve Hazır Giyim Sanayi...50 4.5.4. Hazır Giyim ve Ev Tekstili İhracatı...51 4.5.5. Kumaş İthalatı...51 4.5.6. Ticari Anlaşmalar...54 4.5.7. Gümrük Tarifeleri...57 4.5.8. Sektörel Fuarlar...58 4.5.9. Yararlı Adresler...58 4.6. TUNUS...60 4.6.1. Genel Ekonomik Durum...60 4.6.2. Tunus Türkiye Dış Ticareti...60 4.6.3. Tekstil ve Hazır Giyim Sanayi...61 4.6.4. Hazır Giyim ve Ev Tekstili İhracatı...61 4.6.5. Kumaş İthalatı...62
4.6.6. Ticari Anlaşmalar...64 4.6.7. Gümrük Tarifeleri...66 4.6.8. Sektörel Fuarlar...67 4.6.9. Yararlı Adresler...67 5. GENEL DEĞERLENDİRME...69 KAYNAKLAR...71
1. ÜRÜN TANIMI VE SINIFLANDIRMASI 1.1. Ürün Tanımı Kumaş, pamuk, yün, ipek, suni ve sentetik lifler, vb. hammaddelerden üretilen ve hazır giyim veya konfeksiyon üretiminde kullanılan en temel hammaddedir. Kumaş olmadan nihai bir üründen bahsetmek mümkün değildir. 1.2. Ürün Sınıflandırması Kumaş ürünleri Armonize Sistem Nomanklatöründe 50., 51., 52., 53., 54., 55., 56., 58. ve 60. Fasıllarda sınıflandırılmıştır. Bu çalışmada, Armonize Sistem Nomanklatörü esas alınarak oluşturulan Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (GTİP) numaraları kullanılmıştır. Bu sisteme göre ürün numaraları ve ürün tanımları aşağıda verilmiştir. GTİP No: Ürün Tanımı 5007 İpekten, ipek döküntüsünden 5111 Karde edilmiş yün ve ince kıldan 5112 Taranmış yünden, ince hayvan kılından 5113 Kaba hayvan kılı/at kılından mensucat 5208 Pamuklu (ağırlıkça %85 ve fazla pamuk, m 2 200 gr) 5209 Pamuk mens. (dokuma %85 < pamuklu 200g/m 2 den fazla) 5210 Pamuk mens. (, ağırlıkça %85 ten az pamuk, 200g/m 2 den az) 5211 Pamuk mens. (dokuma, %85 > pamuklu, suni sentetik karışık, 200g/m 2 den ağır) 5212 Diğer pamuklu dokuma (m 2 <= 200gr.) 5309 Keten 5310 Jüt ve bitki iç kabuğundan 5311 Dokumaya elverişli diğer bitkisel liften 5407 Sentetik iplik, monofil, şeritlerle 5408 Suni filament ipliklerinden dokunmuş mensucat 5512 Sentetik devamsız liften ağırlıkça %85 ve fazla 5513 Ağırlık: %85 > devamsız sentetik pamuk dokuma < 170 gr/m 2 5514 Ağırlık: %85 > devamsız sentetik pamuk dokuma 170g/m 2 geçen 5515 Diğer devamsız sentetik liften 5516 Devamsız suni liften ağırlıkça %85 < suni 5603 Dokunmamış mensucat 5801 Kadife, pelüş ve halkalı (tırtıl mensucat) 5802 Havlu nevi bukleli mensucat (tufte edilmiş mensucat) 5803 Gaz mensucat 5809 Metal/metalize ipliklerden mensucat; giyim ve döşemecilikte kullanılan 6001 Örme tüylü mensucat 6002 Diğer örme mensucat (en<=30cm, elastomerik/kauçuk iplik=>%5) 6003 Diğer örme mensucat (en<=30cm) 6004 Diğer örme mensucat (en>30cm, elastomerik/kauçuk iplik=>%5) 6005 Çözgü tipi örgülü diğer mensucat 6006 Diğer örme mensucat Standart Uluslararası Ticari Sınıflandırması (SITC Standard International Trade Classification) esasına dayalı ürün numaraları ve ürün tanımları da aşağıda yer almaktadır.
SITC No: Ürün Tanımı 652 Pamuklu Dokuma Kumaş 653 Suni ve Sentetik Dokuma Kumaş 654 İpekli, Yünlü ve Bitkisel Lifli (pamuk hariç) Dokuma Kumaş 655 Örme Kumaş 2. TÜRKİYE DE KUMAŞ SANAYİ 2.1. Üretim Cumhuriyetten sonraki dönemde pamuk üretip ihraç eden, buna karşın iplik, kumaş ve giysi ithal eden Türkiye, 1950 den sonra iplik ve kumaş, 1970 lerin başından itibaren ise hazırgiyim ürünleri ihraç eden ve bugün, dünyada önemli tekstil ve konfeksiyon üreticileri arasında yer alan bir ülke konumuna gelmiştir. Türkiye de hazır giyim sanayinin gelişimi tekstil sanayinin gelişimini de beraberinde getirmiştir. Bugün, tekstil sanayi, iç piyasanın ihtiyacını önemli oranda karşılamanın yanısıra, ihracatta da büyük gelişmeler kaydetmiştir. 2007 yılı TUİK verilerine göre, imalat sanayi içerisinde tekstil sektörünün payı %10,9, hazır giyimin payı ise %5,4 civarında gerçekleşmiştir. TUİK in 2002 yılı Genel Sanayi ve İşyeri Sayımı verilerine göre, Türkiye de kumaş üretimi yapan 7.744 firma bulunmaktadır. Türkiye'de üretilen kumaşların çok büyük bir kısmını pamuklu ve suni sentetik dokuma kumaşlar oluşturmaktadır. DPT nin 2004 yılı verilerine göre pamuklu dokuma kumaş üretimi yaklaşık 1,7 milyar metre, suni sentetik dokuma kumaş üretimi 658 milyon metre, yünlü dokuma kumaş üretimi 57 milyon metre olarak gerçekleşmiştir. 2005 yılında üretimin pamuklu da 1,65 milyar metre, suni sentetik da 688 milyon metre ve yünlü da 63 milyon metre dolayında gerçekleştiği tahmin edilmektedir. Türkiye dünya pamuklu dokuma sektöründe, mekikli mekiksiz tezgah kapasitesinden yaklaşık %2,5 pay almaktadır. Atkı atma sistemine göre, bu tezgahların %84'ü rapier ve projektilli, %16'sı da hava jetlidir. Türkiye'nin pamuklu dokuma endüstrisine bakıldığında, çoğunluğu entegre olan büyük firmalardan ve entegre olmayan küçük orta ölçekli aile şirketlerinden oluştuğu görülür. Türk pamuklu sektörüne yön veren 41 büyük şirket, 8.220 tezgah ile Türkiye kapasitesinin %55'ine sahiptir. Bu tezgahların %21'i 5 yaşında veya altındadır. 20 yaş ve daha eski tezgahların payı ise %61'dir. Bu tabloya göre pamuklu dokuma sektörünün, genel olarak eski bir teknolojiye sahip olduğu söylenebilir. Pamuklu sektörü, hammadde ihtiyacının yarıdan fazlasını yurtiçinden karşılamaktadır. Türkiye dünyanın 7. büyük pamuk üreticisi konumundadır. 2006/2007 sezonu pamuk üretiminin 820 bin ton, tüketiminin ise 1.600 bin ton civarında gerçekleştiği tahmin edilmektedir. Türkiye de üretilen tekstillerin büyük çoğunluğunu pamuklu ürünlerin oluşturması, pamuk üretiminin iç talebi karşılayamamasına yol açmaktadır. Dolayısıyla, 2007 yılı itibarıyla üretiminin iki katı kadar pamuk ihtiyacı olan sektör 800 bin ton civarında pamuk ithal etmiştir. Net bir pamuk ithalatçısı konumunda olan Türkiye, dünya pamuk ithalatında Çin den sonra ikinci sırada yer almaktadır. Pamuklu dokuma sektöründen sonra en önemli üretim, suni sentetik dokuma sektöründe yapılmaktadır. Dokuma kumaşlar ağırlıklı olarak giyim sanayinde ve döşemelikte, çözgülü örme kumaşlar ise mefruşatta (masa örtüsü ve perde) kullanılmaktadır. Suni sentetik sektöründe, ürünler polyester filament ağırlıklı olup, bunu naylon ve viskon filament esaslı
ürünler takip etmektedir. Suni sentetik dokuma sektöründe, organize fabrikalar genellikle terbiye ile entegredir (%60). Bu entegrasyonun derecesi çözgülü örmede daha az olup, %25 civarındadır. Türkiye'de suni sentetik dokuma kumaş üreten yaklaşık 7.000 tezgah olduğu tahmin edilmektedir. Bu rakam çözgülü örmede yaklaşık 800 900 arasındadır. Her iki sanayide de makinaların çoğunluğu 10 yaşın altında olup, makina parkı Avrupa'dakinden daha gençtir. Bununla beraber, önemli rakiplerden biri olan Çin, daha genç bir makine parkına sahiptir. Sektörün, rakiplerine göre özellikle Avrupa pazarına yakınlık, çabuk teslimat, moda takibi, artan tasarım yeteneği, güven, üretilen kaliteye göre fiyatların Uzakdoğu'dan düşük olması, makina parkının yeniliği ve ürün yelpazesinin genişliği gibi açılardan önemli bir avantaja sahip olduğu söylenebilir. Diğer taraftan, sektör hammadde ihtiyacını %75 oranında yurtiçinden sağlayabilmektedir. Hammadde ve işçilik yoğun bir yapıya sahip olan yünlü dokuma sektöründe 2,270 tezgah bulunmaktadır. Bu tezgahların %88'i mekiksiz, %12'si ise mekiklidir. Tezgahların %58'i organize, %42'si de organize olmayan sektörde kullanılmaktadır. Organize sektörde kullanılan tezgahların yaş ortalaması 11 yıldır. Önümüzdeki yıllarda, sektörde, sahip olunan eski teknolojinin modernizasyonuna yönelik yatırımlar hedeflenmektedir. Kaliteli yünlü ürünlerde İtalya; moda, desen ve teknoloji avantajları ile Türkiye'nin en büyük rakibi durumundadır. Bunun yanında, Uzakdoğu ülkeleri de önemli rakiplerimiz arasındadır. Sektör, kaliteli yün elyafı temininde büyük oranda ithalata bağımlıdır. Türkiye'de keten, kendir ve jütten dokuma kumaş üretimi, hammadde yetersizliği ve talebin çok kısıtlı olması nedeniyle oldukça düşüktür. Yıllık üretim 16 milyon metre civarındadır. Bu sektörde hammadde (keten ve jüt) ihtiyacı tamamen ithalata bağımlıdır. Kendirin büyük bir kısmı ise Batı Karadeniz Bölgesi'nde yetiştirilmektedir. Dış giyimde kullanılan ince keten ipliğinin üretimi, faaliyetteki tek firmanın 1997'de üretimine son vermesiyle tamamen son bulmuştur. Dolayısıyla, keten dış giyimi için gerekli keten ve keten karışımlı kumaşların imalinde kullanılan aramalı ihtiyacı, tamamıyla yurtdışından sağlanmaktadır. Türkiye de 1998 ve 1999 yıllarında tekstil makine ve ekipmanlarına yapılan yatırımlar, önceki yıllarda oluşan aşırı kapasite nedeniyle, çok büyük bir düşüş göstermiştir. Buna bağlı olarak, tekstil makine ve ekipmanlarının ithalatı da büyük oranda gerileme göstermiştir. Örneğin, mekiksiz tezgah ithalatı 1998 de %45, 1999 da ise %60 dolayında düşüş göstermiştir. Ancak, 2000 yılında bu tezgahların ithalatı tekrar büyük bir artış göstermiştir. 1999 yılında 587 mekiksiz dokuma tezgahı ithalatı ile dünyada 14. sırada yer alan Türkiye, 2000 yılında %304 gibi çok büyük bir artışla 2,372 tezgah ithal etmiş ve dünyada 5. sıraya yükselmiştir. 2001 yılında 1,275 adet mekiksiz dokuma tezgahı ithal eden Türkiye, dokuma tezgah ticaretinin tüm dünyada azalması nedeniyle 4. sıraya yükselmiştir. 2002 yılında 2.821 adet, 2003 yılında 4.505 adet ve 2004 yılında da 2.535 adet mekiksiz dokuma tezgahı ithal eden Türkiye, dünyada Çin den sonra ikinci sırada yer almıştır. 2005 yılında ise 2.380 adet mekiksiz dokuma ithal ederek dünya sıralamasında dördüncü olmuştur. Türkiye nin mekikli dokuma tezgah ithalatı ise yok denecek kadar azdır. 2000, 2002 ve 2004 yıllarında bu tezgahlardan hiç ithal edilmemiş, 2001 yılında 2 adet, 2003 yılında 51 adet ve 2005 yılında ise 100 adet mekikli dokuma tezgahı ithal edilmiştir. İthalatta, mekiksiz tezgahların büyük oranda tercih edilmesi, verimliliklerinin mekikli tezgahlara göre daha yüksek olmasından kaynaklanmaktadır.
Türkiye de Kumaş Üretimi Güney ve Doğu Akdeniz Ülkeleri Kumaş Pazarı 2001 2002 2003 2004 2005* Pamuklu Dokuma (milyon m) 1.700 1904,6 1.864,6 1.696,8 1.696 Suni, sentetik, ipek dokuma (milyon m) 60 571,2 617,4 657,6 688 Yünlü dokuma (milyon m) 450 54,1 55,7 56,8 63 Kord Bezi (bin ton) 25 37,8 46 51 55 Keten, kenevir, jüt dokuma (milyon m) 17 15 16.2 16.2 13 (*) Tahmini Kaynak: DPT 2.2. İhracat 2006 yılında 3 milyar dolar olan toplam kumaş ihracatı, 2008 yılında yaklaşık 4,1 milyar dolara yükselmiştir. Özellikle 2007 yılında %25 lik önemli bir ihracat artışı sağlanmıştır. 2008 yılındaki kumaş ihracatı artış oranı %7 dir. 2008 yılında en çok kumaş ihraç edilen pazarlar; Rusya (%15), İtalya (%9), Romanya (%6), Almanya (%5), Polonya (%5), Bulgaristan (%5), İngiltere (%3), Yunanistan(3), Ukrayna (%3), İran(3), Fas (%3) ve ABD (%3) olmuştur. 2006 2008 dönemi yünlü dokuma kumaş ihracatı 113 milyon dolardan 145 milyon dolara yükselmiştir. Yünlü dokuma kumaşların en çok ihraç edildiği pazarlar; İst. AHL. S. B. (%18), Almanya (%7), İspanya (%4), Bulgaristan (%5), Fransa (%5), İran (%5) ve Romanya (%4) olmuştur. 2006 2008 dönemi pamuklu dokuma kumaş ihracatı 845 milyon dolardan 1,1 milyar dolara yükselmiştir. Pamuklu dokuma kumaşların 2008 yılında en çok ihraç edildiği pazarlar; İtalya (%11), Romanya (%8), Almanya (%6), Polonya (%6), Tunus (%6) Fas(%5) ve ABD (%4) olmuştur. 2006 2008 dönemi suni sentetik dokuma kumaş ihracatı 1 milyar dolardan 1,2 milyar dolara yükselmiştir. 2008 yılı ihracat artışı %8 civarında gerçekleşmiştir. Suni sentetik dokuma kumaşların 2008 yılında en çok ihraç edildiği pazarlar; Rusya (%18), Romanya (%6), Almanya (%6), İran (%6), İngiltere (%4), Polonya (%4), Yunanistan (%4) ve İtalya (%4) olmuştur. 2006 yılında 71 milyon dolar olan dokunmamış mensucat ihracatı 2007 yılında %34 lük artışla 96 milyon dolar civarına yükselmiş ve 2008 yılında yaklaşık 97 milyon dolar düzeyinde kalmıştır. Dokunmamış mensucatın 2008 yılında en çok ihraç edildiği ülkeler; Polonya (%21), ABD (%12), İngiltere (%11), Almanya (%7) ve Fransa (%5) olmuştur. 2006 2008 dönemi örme kumaş ihracatı 753 milyon dolardan 1,1 milyar dolara yükselmiştir. 2007 ve 2008 yılları ihracat artışı sırasıyla %34 ve %12 civarında gerçekleşmiştir. Örme kumaşların 2008 yılında en çok ihraç edildiği pazarlar; Rusya (%25), İtalya (%16), Bulgaristan (%8), Romanya (%6), Yunanistan (%5) ve Sırbistan (%4) olmuştur.
Türkiye nin Kumaş İhracatı (1000 dolar) GTİP Ürün Tanımı 2006 2007 2008 No 5007 5111 5112 5113 5208 5209 5210 5211 5212 İpekten, ipek döküntüsünden Karde edilmiş yün ve ince kıldan Taranmış yünden, ince hayvan kılından Kaba hayvan kılı/at kılından mensucat Pamuklu (ağırlıkça %85 ve fazla pamuk m2 200gr) Pamuk men (dokuma %85 < pamuklu 200g/m2 den fazla) Pamuk men (, ağırlıkça %85 ten az pamuk içeren, 200g/m2 den az) Pamuk men (dokuma, %85 > pamuklu, sunisentetik karışık, 200g/m2 den ağır) Diğer pamuklu dokuma (m2<= 200gr.) 2.376 2.492 2.527 8.157 7.107 17.283 105.445 131.198 128.121 208 582 689 280.309 384.016 348.652 424.239 530.562 536.626 99.630 125.296 145.572 33.255 71.573 75.106 7.565 13.355 11.548 2008 başlıca pazarlar (%) Romanya(21), İtalya(15), Tunus(14), Rusya Fed.(6), Fas(4), İran(4) İran(26), Rusya(10), Vietnam(8), Romanya(8), İspanya(6), Ukrayna(5), Yunanistan(4) İst. Ahl. S. B.(21), Almanya(7), Bulgaristan(6), Fransa(6), İspanya(6), Filipinler(4), Hong Kong(4) Suudi Arab.(98), İsrail(1) Romanya(15), Almanya(9), İtalya(6), İst. Ahl.S.B.(6), Ege S.B.(5), Fransa(5) İtalya(15), Tunus(10), Polonya(8), Fas(7), A.B.D.(5), Almanya(5), Mısır(5) Rusya(10), Polonya(10), Romanya(8), Almanya(7), Bulgaristan(7), Mersin S.B.(5), Fransa(5) A.B.D.(14), Tunus(13), Polonya(8), İtalya(8), Hong Kong(6), Almanya(6) Romanya(16), İtalya(9), İngiltere(6), Hindistan(6),
5309 Keten 18.354 24.301 22.391 5310 5311 5407 5408 5512 5513 5514 Jüt ve bitki iç kabuğundan Dokumaya elverişli diğer bitkisel liften Sentetik iplik, monofil, şeritlerle Suni filament ipliklerinden dokunmuş mensucat Sentetik devamsız liften ağırlıkça %85 ve fazla Ağırlık: %85 > devamsız sentetikpamuk dokuma < 170 gr/m2 Ağırlık: %85 > devamsız sentetikpamuk dokuma 170g/m2 geçen 50 156 248 398 474 615 627.584 765.664 857.282 56.246 53.518 56.752 7.516 10.073 12.686 17.418 21.986 23.409 4.805 6.157 6.492 Bulgaristan(6), Mersin S.B.(5), Fransa(5) Mersin S.B.(7), İngiltere(7), Almanya(6), Polonya(6), Hollanda(5), İtalya(5), Fransa(5) Almanya(76), Kocaeli S.B.(6), Bir. Arap Emir.(4) Hollanda(30), İngiltere(17), Fas(11), Romanya(10), Yunanistan(10), Türkmenistan(4), Hindistan(4), Almanya(4) Rusya(23), Romanya(7), İran(7), Almanya(6), Yunanistan(4), Polonya(4), A.B.D.(4), İngiltere(4) İngiltere(13), Rusya(13), Romanya(8), Almanya(6), Hollanda(6), İspanya(5), Polonya(4) Polonya(20), Rusya(11), İran(7), Avusturya(6), ABD(6), Antalya S.B.(5), İsveç(4) Karadağ(12), Bulgaristan(11), Romanya(9), Fas(9), İran(6), Almanya(6), Mersin S.B.(5) Bulgaristan(22), Romanya(11), Belçika(7), Cezayir(6), İran(5)
5515 5516 5603 5801 5802 Diğer devamsız sentetik liften Devamsız suni liften ağırlıkça %85 < suni Dokunmamış mensucat Kadife, pelüş ve halkalı (tırtıl mensucat) Havlu nevi bukleli mensucat (tufte edilmiş mensucat) 234.639 220.347 204.249 62.189 73.011 83.979 71.532 95.823 96.617 251.538 297.254 345.578 13.486 15.774 19.286 5803 Gaz mensucat 172 60 348 5809 Metal/metalize iplikten mens.; giyim ve döşem. kullanılan 64 81 133 60 Örme mensucat 753.162 1.011.908 1.132.726 Kaynak: DTM TOPLAM 3.080.336 3.862.768 4.128.915 Almanya(8), İspanya(7), Rusya(7), Avr. S.B.(5), İst. AHL. S.B.(5), İngiltere(4) İran(7), Rusya(7), İngiltere(6), Almanya(6), Romanya(6), Fas(5), Mersin S.B.(5), Ukrayna(4) Polonya(21), A.B.D.(12), İngiltere(11), Almanya(7), Fransa(5), İtalya(4) Rusya(19), Polonya(12), Ukrayna(12), İngiltere(7), İran(7) Rusya(42), Sırbistan(7), Fransa(6), Beyaz Rusya(4), Ukrayna(4) Özbekistan(52), Çin(16), Yunanistan(8), Kazakistan(6) Özbekistan(46), Mısır(21), S. Arabistan(13) Azerbaycan Nahç.(6) Rusya(25), İtalya(16), Bulgaristan(8), Romanya(6), Yunanistan(5), Sırbistan(4), Ukrayna(4) Rusya(15), İtalya(9), Romanya(6), Almanya(5), Polonya(5), Bulgaristan(5), İngiltere(3), Yunanistan(3)
2.3. İthalat Türkiye nin 2006 2008 dönemi toplam kumaş ithalatı 2,3 milyar dolardan 2,5 milyar dolara yükselmiştir. 2007 yılında %14 civarında artan ithalat, 2008 yılında %3 gerilemiştir. 2008 yılında en çok kumaş ithal edilen ülkeler; Çin (%20), İtalya (%16), Pakistan (%11), Endonezya (%7), G. Kore (%6) ve Almanya (%5) olmuştur. 2006 2008 dönemi yünlü dokuma kumaş ithalatı 193 milyon dolardan 215 milyon dolara yükselmiştir. 2007 yılında %11 artış gösteren yünlü kumaş ithalatı 2008 yılında aynı düzeyde kalmıştır. Yünlü dokuma kumaşlar 2008 yılında en çok İtalya (%41), Çin (%29), İst. AHL. S. B. (%12) ve Almanya dan (%7) ithal edilmiştir. 2007 yılında 824 milyon dolardan %20 lik artışla 991 milyon dolara çıkan pamuklu dokuma kumaş ithalatı, 2008 yılında yaklaşık %8 lik bir düşüşle 911 milyon dolara gerilemiştir. Pamuklu dokuma kumaşların 2008 yılında en çok ithal edildiği ülkeler; Pakistan (%26), Çin (%21), İtalya (%12), Hindistan (%6), İst. AHL. S. B. (%4), Türkmenistan (%4) ve Endonezya (%4) olmuştur. 2006 2008 dönemi suni sentetik dokuma kumaş ithalatı 635 milyon dolardan %16 lık bir artışla 734 milyon dolara yükselmiş; 2008 yılında ise %3 lük bir gerileme ile 709 milyon dolara gerilemiştir. Suni sentetik dokuma kumaşların 2008 yılında en çok ithal edildiği ülkeler; Çin (%19), Endonezya (%19), G. Kore (%10), Malezya (%9), İtalya (%7), ve Pakistan (%6) olmuştur. 2006 yılında 183 milyon dolar olan dokunmamış mensucat ithalatı 2007 yılında %34 artışla 244 milyon dolara ve 2008 yılında %22 artışla 298 milyon dolara yükselmiştir. Dokunmamış mensucatın 2008 yılında en çok ithal edildiği ülkeler; İtalya (%28), Almanya (%17), İsrail (%10), Suudi Arabistan (%9), Çin (%7) ve Fransa (%4) olmuştur. 2006 yılında 178 milyon dolar olan örme kumaş ithalatı 2007 yılında %25 artış göstererek yaklaşık 224 milyon dolara yükselmiştir. 2008 yılında %7 artışla 239 milyon dolara yükselen örme kumaş ithalatının en çok yapıldığı ülkeler; Çin (%27), G. Kore (%25), İtalya (%20), Almanya (%5) ve Fransa (%3) olmuştur. Türkiye nin Kumaş İthalatı (1000 dolar) GTİP No Ürün Tanımı 2006 2007 2008 İpekten, ipek 5007 döküntüsünden 25.174 30.041 34.603 5111 Karde edilmiş yün ve ince kıldan 52.272 53.085 52.510 5112 5113 Taranmış yünden, ince hayvan kılından Kaba hayvan kılı/at kılından mensucat 141.294 161.460 162.995 432 421 368 2008 başlıca tedarikçiler (%) Çin(51), İtalya(28), Hindistan(14) İtalya(59), Çin(32) İtalya(35), Çin(28), İst. AHL. S.B.(15), Almanya(9), Fransa(3) İtalya(78), İspanya(8), Almanya(5), Avusturya(4),
5208 5209 5210 5211 5212 Pamuklu (ağırlıkça %85 ve fazla pamuk m.kare 200gr) Pamuk men (dokuma %85 < pamuklu 200g/m2 den fazla) Pamuk men (, ağırlıkça %85 ten az pamuk içeren, 200g/m2 den az) Pamuk men (dokuma, %85 > pamuklu, sunisentetik karışık, 200g/m2 den ağır) Diğer pamuklu dokuma (m2<= 200gr.) 418.317 505.628 478.538 332.781 348.335 286.121 36.660 59.573 57.997 25.272 62.693 77.094 10.521 15.124 10.879 5309 Keten 66.428 58.006 44.229 5310 5311 5407 5408 5512 Jüt ve bitki iç kabuğundan Dokumaya elverişli diğer bitkisel liften Sentetik iplik, monofil, şeritlerle Suni filament ipliklerinden dokunmuş mensucat Sentetik devamsız liften ağırlıkça %85 ve fazla 3.255 3.204 3.252 6.356 2.302 1.321 308.631 353.280 356.894 55.205 63.536 53.454 10.200 21.761 20.073 İngiltere(3) Çin(32), Pakistan(23), İtalya(10), Endonezya(6), Türkmenistan(5), İst. AHL. S. B.(5), Tayland(4) Pakistan(27), İtalya(15), Hindistan(14), Çin(5) Çin(18), İtalya(15), İspanya(13), Tayland(11), G. Kore(8), Endonezya(5) Pakistan(60), Çin(14), İtalya(7), Hindistan(4) İtalya(33), Çin(31), Almanya(10), Fransa(4) Beyaz Rusya(21), İtalya(20), Çin(19), Rusya(17), Almanya(4), İspanya(4) Hindistan(69), Bangladeş(29) Çin(67), İtalya(20), İst. AHL. S. B.(8) Çin(22), Malezya(17), Endonezya(16), G. Kore(12), Vietnam(8), İtalya (6) G. Kore(44), İtalya (23), Çin(12), Almanya(10) Çin(39), İspanya(13), Almanya(13), Fransa(8), Avusturya(7) İtalya(5)
5513 5514 5515 5516 5603 5801 5802 Ağırlık: %85 > devamsız sentetikpamuk dokuma < 170 gr/m2 Ağırlık: %85 > devamsız sentetikpamuk dokuma 170g/m2 geçen Diğer devamsız sentetik liften Devamsız suni liften ağırlıkça %85 < suni Dokunmamış mensucat Kadife, pelüş ve halkalı (tırtıl mensucat) Havlu nevi bukleli mensucat (tufte edilmiş mensucat) 91.247 89.570 88.103 7.335 7.635 7.125 88.637 102.322 99.851 73.261 95.608 83.388 182.622 244.004 298.339 143.430 81.345 37.289 1.467 1.178 769 5803 Gaz mensucat 64 122 431 5809 Metal/metalize ipliklerden mensucat; giyim ve döşemecilikte kullanılan 138 83 99 60 Örme mensucat 178.090 223.453 239.282 Kaynak: DTM TOPLAM 2.259.090 2.583.769 2.495.004 Pakistan(45), Endonezya(30), Tayland(15), Çin(3) İtalya(31), Endonezya(26), Pakistan(22), Almanya(6), Fransa(4) Çin (39), İst. AHL. S.B.(10), İtalya (10), Tayland(8), Endonezya(6) Endonezya(53), İspanya(20), G. Kore(6), İtalya(5) İtalya(28), Almanya(17), İsrail(10), S. Arabistan(9), Çin(7) Çin(26), Almanya(20), İtalya(14), Fransa(11), Belçika(4) Türkmenistan(65), Belçika(28), Fransa(5) İtalya(83), Çin(9), Hollanda(7) İsviçre(58), Hindistan(21), İtalya(11), İsrail(8) Çin(27), G. Kore(25), İtalya(20), Almanya(5), Fransa(3) Çin(20), İtalya(16), Pakistan(11), Endonezya(7), G. Kore(6), Almanya(5), İst. AHL. S.B.(3), Malezya(3)
3. DÜNYA KUMAŞ TİCARETİ Güney ve Doğu Akdeniz Ülkeleri Kumaş Pazarı 2007 yılı itibarıyla dünya toplam kumaş ticareti yaklaşık 106 milyar dolar civarında gerçekleşmiş olup, bunun; 32 milyar doları suni sentetik dan, 27 milyar doları pamuklu dan, 5 milyar doları yünlü dan, 24 milyar doları örme kumaşlardan ve 10 milyar doları da dokunmamış mensucattan kaynaklanmıştır. Dünya kumaş ticaretinde, ihracatın belirli ülkelerde toplandığı, buna karşın ithalatın çok daha fazla sayıda ülke tarafından gerçekleştirildiği görülmektedir. Örneğin, kumaş ihracatının %74 ü ilk on ülke tarafından gerçekleştirilmesine karşın, ithalatta ilk on ülkenin payı %46 larda kalmaktadır. Dünyanın en büyük tekstil ve hazır giyim sanayisine sahip olan Çin, 2007 yılı itibarıyla, hem ithalatta (%10) hem de ihracatta (%25) ilk sırada yer almıştır. Hong Kong, İtalya, ABD, Almanya ve Fransa hem ithalatta hem de ihracatta ilk on arasında yer alan ülkeler olmuştur. Dünya Kumaş İthalatı (1000 dolar) GTİP 2007 başlıca Ürün Tanımı 2005 2006 2007 No ithalatçılar (%) A.B.D.(14), Hong Kong(11), İtalya(10), 50 İpek 1.914.964 1.996.055 2.104.367 Hindistan(9), İspanya(5), Fransa(5), Çin(4), G. Kore(4) 51 Yün 4.555.780 4.349.998 4.658.876 Çin(12), Almanya(8), Romanya(6), Hong Kong(5), İtalya(5), Japonya(5), Türkiye(4), A.B.D.(4) 52 Pamuklu 24.430.344 24.495.094 25.251.016 Hong Kong(11), Çin(9), İtalya(5), A.B.D.(4), Bangladeş(4), Tunus(4), Almanya(4), Türkiye(3), Romanya(3) 53 Keten 1.546.602 1.548.527 1.461.259 Hong Kong(12), A.B.D.(12), Çin(7), İtalya(6), Almanya(6), Fransa(5), İngiltere(5), Romanya(4) 53 Jüt ve dokumaya 368.849 339.852 321.169 A.B.D.(11),
54 55 56 58 elverişli diğer bitkisel liften Suni sentetik iplik, filament ve şeritten Suni sentetik devamsız liften Dokunmamış mensucat Özel dokunmuş mensucat 15.716.769 15.428.467 17.069.576 11.769.258 12.090.784 12.003.591 7.700.275 8.405.935 9.431.872 3.038.774 2.910.069 2.759.962 60 Örme mensucat 16.567.184 17.489.752 20.275.736 G. Kore(7), Almanya(6), Hollanda(6), Çin(6), Hindistan(6), İngiltere(4) Çin(13), B.A.E.(7), Hong Kong(6), A.B.D.(5), Almanya(4), Vietnam(3), Meksika(3), İngiltere(3), İtalya(3), Polonya(3), Romanya(3), Fransa(3) Çin(7), B.A.E.(5), Almanya(4), Hong Kong(4), A.B.D.(4), Meksika(4), Vietnam(4), Romanya(3), İngiltere(3), Fransa(3), İtalya(3) Almanya(9), A.B.D.(9), Çin(7), İngiltere(6), Fransa(5), İtalya(4), Meksika(4), Belçika(4), İspanya(3), Polonya(3), Kanada(3) A.B.D.(11), İngiltere(7), Almanya(5), B.A.E.(5), Polonya(5), Çin(5), Bangladeş(4), Hong Kong(3) Hong Kong(14), Çin(12), Vietnam(7), Meksika(5), A.B.D.(5), Kamboçya(4), İtalya(3)
TOPLAM 87.608.799 89.054.533 95.337.424 Kaynak: TradeMAP Dünya Kumaş İhracatı (1000 dolar) GTİP Ürün Tanımı 2005 2006 2007 No 50 İpek 2.265.719 2.334.653 2.315.933 51 Yün 4.817.447 4.714.530 5.014.686 52 Pamuklu 26.910.912 27.124.807 27.151.420 53 Keten 1.649.391 1.642.898 1.499.873 53 54 Jüt ve dokumaya elverişli diğer bitkisel liften Suni sentetik iplik, filament ve şeritten 410.243 359.473 371.286 19.677.105 19.731.443 19.828.448 Çin(10), Hong Kong(8), A.B.D.(5), Almanya(4), İtalya(4), Vietnam(4), Meksika(3), Fransa(3), BAE(3) 2007 başlıca ihracatçılar (%) Çin(33), İtalya(18), Hindistan(15), Hong Kong(6), Güney Kore(5), Japonya(4), Fransa(4) İtalya(39), Çin(12), Almanya(8), Japonya(6), İngiltere(5), Hong Kong(3), Fransa(3) Çin(27), Hong Kong(11), İtalya(10), Pakistan(7), Almanya(5), Hindistan(4), Japonya(3), A.B.D.(3), İspanya(3), Fransa(3), Türkiye(3) Çin(22), İtalya(22), Hong Kong(12), İngiltere(6), Almanya(6), Belçika(6), Fransa(5) Çin(33), Hindistan(21), Bangladeş(11), İtalya(8), Hong Kong(4) Çin(26), Tayvan(9), G. Kore(9), Japonya(7),
55 56 58 Suni sentetik devamsız liften Dokunmamış mensucat Özel dokunmuş mensucat 11.087.666 11.665.233 12.109.537 8.032.875 8.884.820 9.960.342 3.658.929 3.554.043 4.338.771 60 Örme mensucat 19.852.440 21.679.384 23.840.468 TOPLAM 98.362.727 101.691.284 106.430.764 Kaynak: TradeMAP İtalya(6), Almanya(6), Hong Kong(5), Hindistan(3), Endonezya(3), A.B.D.(3) Çin(32), İtalya(7), Almanya(5), Fransa(5), Hindistan(4), A.B.D.(4), Japonya(4), Hong Kong(3), İspanya(3), Tayvan(3) Almanya(17), A.B.D.(13), İtalya(10), Çin(9), Fransa(6), G. Kore(4), Belçika(4) Çin(52), Belçika(7), Türkiye(5), Almanya(5), İtalya(5) Çin(24), G. Kore(13), Hong Kong(13), Tayvan(9), A.B.D.(7), İtalya(6), Almanya(5), Türkiye(3), Japonya(3), Fransa(3) Çin(25), İtalya(10), Hong Kong(8), Almanya(6), G. Kore(6), A.B.D.(5), Tayvan(5), Japonya(4), Fransa(3), Hindistan(3), Türkiye(2)
4. GÜNEY VE DOĞU AKDENİZ ÜLKELERİ KUMAŞ PAZARI 4.1. MISIR 4.1.1. Genel Ekonomik Durum Yılda yaklaşık % 2 oranında büyüyen 74 milyon nüfusa karşılık özel sektörün yeterli düzeyde işgücü üretememesi nedeniyle Mısır büyük bir işsizlik sorunuyla karşı karşıyadır. Her yıl yaklaşık 500 bin kişi işgücüne katılmaktadır. Bu işgücünün büyük bir bölümü devlet tarafından istihdam edilmeye çalışılmaktadır. Kamu kesiminde çalışanların sayısı 6 milyona ulaşmış bulunmaktadır. Söz konusu işsizlik problemine karşılık, ekonomik büyümenin % 3 5 arasında kalması halkın giderek fakirleşmesine neden olmaktadır. Bu nedenle kişi başına düşen milli gelir 1999 yılında 1.400 $ düzeyinden 2003 yılında 1.016 $ düzeyine gerilemiştir. 2006, 2007 ve 2008 yıllarında GSYİH deki yıllık yaklaşık % 7 lik büyüme kişi başı gelire de pozitif olarak yansımış, bu değer 2.142 $ seviyesine yükselmiştir. Yoksul halkın sorunlarının hafifletilmesi amacıyla devlet benzin, ilaç, ekmek, yemeklik yağ gibi temel ürünlerde bütçeden ciddi sübvansiyon yapmaktadır. Bu nedenle bütçe açığı ve iç borçlar giderek büyümektedir. İç ve dış borçlar toplamı GSYİH yı aşmaktadır. Mısır ekonomi yönetimi son yıllarda yeni iş imkanları yaratmaya ve gelir artırıcı tedbirler almaya başlamıştır. Böylece Mısır ekonomisi tekrar yükselmekte olan ekonomiler arasına girerek önceki yıllara göre daha fazla yatırım çekmeye başlamıştır. 2007 yılı Şubat ayında dışa açıklık politikasının bir sonucu olarak birçok ürünün gümrük vergisinde indirime gidilmiştir. Nüfusun % 95 i ülke yüzölçümünün % 5 inde yaşamaktadır. Büyük Kahire idari biriminde toplam nüfusun % 25 i yaşamaktadır. Bu yığılma, dağıtımı ve perakendecilere ulaşımı kolaylaştırmaktadır. Temel Makro Ekonomik Göstergeler 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Enflasyon (%) 4,5 11,3 4,9 7,6 9,3 18,3 Reel GSYİH Büyüme (%) 3,2 4,1 4,5 6,8 7,1 7,2 GSYİH (milyon $) 70.223,2 78.381,7 93.312,6 107.757,3 132.375,7 162.908,1 GSYİH Kişi Başı Başına ($) 1.016 1.112 1.298 1.471 1.773 2.142 Nüfus (bin) 69.116,9 70.498,0 71.884,7 73.274,7 74.667,7 76.063,1 http://www.portal.euromonitor.com
4.1.2. Mısır Türkiye Dış Ticareti (1000 Dolar) 2004 2005 2006 2007 2008 07/08 Değişim Türkiye'nin İhracatı 473.145 687.299 709.353 902.703 1.426.134 58% Mısır'ın İhracatı 255.242 267.246 392.524 679.932 942.817 39% Ticaret Hacmi 728.387 954.545 1.101.877 1.582.635 2.368.951 50% Ticaret Dengesi 217.904 420.054 316.829 222.770 483.318 117% Kaynak: DTM 2008 yılında Mısır a ihraç ettiğimiz başlıca ürünler arasında demir çelik, otomotiv ve yan sanayi ürünleri, çeşitli makine ve cihazlar, petrol ve ürünleri, sentetik ve suni devamsız lifler, plastik ve plastikten mamul eşyalar, demir çelikten eşya, pamuk, örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarları, meyve, sebze ve kimyasallar yer almıştır. Mısır dan ithal ettiğimiz başlıca ürünler ise petrol ve ürünleri, demir çelik, kimyasallar, fosfat, pirinç, karbonlar, pamuk, klinker, dokumaya elverişli lifler, cam kumu, dokumacılık ürünleri ve elektriksiz makinelerdir. Yukarıdaki tablodan da görüleceği üzere 2006 ve 2007 yıllarındaki ticari gelişmeler Mısır lehine gerçekleşmiştir. Türkiye nin 2006 yılındaki % 3 lük ihracat artışına karşın Mısır ın ihracatı % 47 artmıştır. 2007 yılında ise Türkiye nin Mısır a ihracatı % 27 artmış buna karşılık Mısır ın Türkiye ye ihracatı % 73 artmıştır. 2008 yılında ise Türkiye nin Mısır a ihracatı % 58 artarken Mısır ın Türkiye ye ihracatı % 39 artmıştır. 2008 yılındaki ticaret dengemiz 2005 yılının üzerinde gerçekleşmiştir. 2004 yılında 728 milyon dolar olan ticaret hacmi 2008 yılına kadar 3 katın üzerinde artışla 2,3 milyar doların üzerine çıkmıştır. Özellikle 2007 ve 2008 yıllarında gerçekleşen % 44 lük ve % 50 lik artış 1 Mart 2007 tarihinde yürürlüğe giren Serbest Ticaret Anlaşmasından kaynaklanmaktadır. İki ülke arasındaki ticaret hacmi artışının önümüzdeki yıllarda da devam edeceği düşünülmektedir. 2007 yılı başlarında Cumhurbaşkanı Sn. Abdullah GÜL önderliğinde 170 dolayında işadamı ile Mısır a gerçekleştirilen ziyaret Türkiye Mısır ticari ilişkilerinde olumlu gelişmelere neden olmuştur. TİSK in verilerine göre bugün değişik sektörlerde faaliyet gösteren 100 ün üzerinde Türk firmasının 1,5 milyar doların üzerinde yatırımı bulunmaktadır. % 51 Türk sermayesi olan ve hammaddesini Türkiye den ithal eden Nile Kordsa ve % 100 Türk sermayesi ile kurulan Aksa Akrilik tekstil sektöründe faaliyet gösteren Türk firmalarının önde gelenlerindendir. 4.1.3. Tekstil ve Hazır Giyim Sanayi Tekstil sanayi Mısır Arap Cumhuriyeti nin ilk sanayisi olarak kabul edilmektedir. Eski bir tarihe sahip olan ve bugün de Mısır ekonomisinde önemli bir yeri bulunan tekstil ve konfeksiyon sektörünün önemi yatırım, işgücü, kredi ve ihracat gelirlerindeki önemli payından kaynaklanmaktadır. Dünya Bankası Uluslararası Kalkınma Kurumu (IDA) verilerine göre, yaklaşık yarım milyon kişinin çalıştığı tespit edilen bu sektörde; aynı sayıda kayıtsız işçinin de istihdam edildiği tahmin edilmektedir. Bu rakam ise toplam endüstriyel işgücünün %25'ine ve toplam istihdamın %7 sine denk gelmektedir. Bu itibarla, Mısır'ın sanayi üretiminin %27'sini ve Gayri Safi Yurtiçi Hasılasının %11'ini oluşturan tekstil ve konfeksiyon sektörü, petrol harici ihracatın ise %25'ini teşkil etmektedir. Sektör ihracat gelirlerinin ülkenin toplam döviz gelirleri içindeki payı ise %6 düzeyindedir. ITC Trademap verilerine göre Mısır ın tekstil ve
hazır giyim ihracatı 2004 yılındaki 1,76 milyar dolarlık seviyesinden 2005 yılında 1,89 milyar dolara yükselmiştir. 2006 yılında tekstil ve hazır giyim ihracat rakamı 2,2 milyar doların üzerindedir. Mısır Tekstil İmalatçıları Federasyonu (MTİF) kayıtlarına göre, halihazırda devlete ait 39 şirket ile 6000 civarında özel tekstil ve konfeksiyon şirketi bulunmaktadır. Buna ek olarak, kayıtlı olmayan işletmelerin dışında, MTİF ye üye olmayan 400.000 civarında küçük ölçekli özel atölye olduğu tahmin edilmektedir. Tekstil ve hazır giyim sektörüne ilişkin alt sektörlerde faaliyet gösteren büyük firmaların sayısı ise, yaklaşık 350 olarak verilmektedir. Kamu firmaları üretimin erken aşamalarında ağırlığını göstermektedir. Mısır kamu firmaları iplik üretiminin % 90 ını, dokumanın % 60 ını ve hazır giyimin % 30 unu elinde tutmaktadır. Kamu firmalarının en az 15 yıllık makinelerle üretim yapmaları tekstil ve hazır giyim üretimindeki zayıflıklardandır. Bu nedenle kaliteli pamuk üretimi yapan sahip Mısır hazır giyim üretiminde aynı kaliteyi koruyamamaktadır. Mısırlı hazır giyim imalatçısı şirketlerin çoğu zaman yabancı menşeli pamuklu kumaş ithalini tercih etmeleri, 1997 2004 yılları arasında iplik üretiminin yaklaşık %25 oranında düşmesine neden olmuştur. Bununla beraber, son dönemde Alkan, Setcore gibi özel sektör pamuklu iplik üreticilerinin devreye girmesi ile bu durum değişmeye başlamıştır. Mısır uzun ve ekstra uzun elyaflı pamuk üretimi ile meşhurdur. Bugün pamuk hala Mısır da beyaz altın olarak adlandırılmaktadır. 1960 ve 1970 li yıllarda Mısır dünya pamuk pazarının %80 nine sahip olmakla beraber daha sonraları bu pazar payının önemli bir kısmını ABD de üretilen Pima pamuğuna kaptırmıştır. Bugün uzun ve ekstra uzun lifli pamuğun %55 i Mısır, %40 ı ise ABD tarafından sağlanmaktadır. Mısır Tekstil ve Konfeksiyon Sektör Profili Faaliyet Gösterdiği Bölüm Kuruluş Sayısı Üretim Değeri (Milyon $) Yatırım Maliyeti (Milyon $) Çalışan Sayısı Boya, Dokuma ve İplik 1.444 1.970 2.111 203.653 Mobilya ve Ev Tekstili 453 155 146 12.375 Örme 958 589 377 58.286 Halı ve Kilim 31 219 160 8.684 Kuşak, Ağ ve Halat 13 14 15 2.132 Pamuk Çırçırlama 50 216 65 3.022 Sınıflandırılmış İplik ve Dokuma 23 35 18 628 Hazır Giyim 1.738 1.290 618 97.360 Terzicilik (Ismarlama) 78 2 1 903 Deri Tabaklama ve Son İşlem 122 54 32 3.423 Kürk İşleme 1 0 0 3 Deri Sanayi (Ayakkabı Hariç) 259 22 15 2.651 Deri Ayakkabı 875 126 93 13.014 TOPLAM 6.045 4.692 3.651 406.134 Kaynak: IDA/ Mart 2006
4.1.4. Hazır Giyim ve Ev Tekstili İhracatı Mısır ABD ve AB pazarlarına gümrüksüz olarak gerçekleştirdiği ihracat sayesinde hazır giyim ve ev tekstili ihracatını son yıllarda artırmaktadır. Mısır bu sektörlerdeki toplam ihracatının %49 u ABD ve %47 si AB olmak üzere %96 sini bu iki pazara gerçekleştirmektedir. Mısır ın 2005 yılında 1,2 milyar dolar olan bu sektörlerdeki ihracatı 2007 yılında 1,5 milyar dolara yükselmiştir. Mısır ın ihracatında örme ürünler en önemli payı almaktadır. Dokuma ürünlerin payı da oldukça önemlidir. Mısır ın Hazır Giyim ve Ev Tekstili İhracatı (1000 dolar) H.S. No Ürünler 2005 2006 2007 61 Örme giyim 498.737 669.131 696.507 62 Dokuma giyim 456.047 577.951 619.129 63 Ev tekstili 190.919 219.719 211.944 TOPLAM 1.145.703 1.466.801 1.527.580 Kaynak: ITC TradeMap 2007 başlıca ithalatçılar (%) ABD(43), İngiltere(22), Almanya(13), Hollanda(5), Fransa(5) ABD(65), İngiltere(13), İtalya(9), Almanya(5) ABD(22), İngiltere(19), İtalya(17), Almanya(8), Fransa(8) ABD(49), İngiltere(18), Almanya(9), İtalya(7), Fransa(4), Hollanda(3) 4.1.5. Kumaş İthalatı Mısır ın Ülke Bazında Kumaş İthalatı (Bin Dolar) Ülkeler 2004 2005 2006 2007 2007 Payı (%) Çin 117.157 168.922 227.930 259.692 43,5 Hindistan 27.286 39.993 37.667 44.805 7,5 İtalya 33.237 34.814 42.122 43.089 7,2 Pakistan 21.547 25.443 34.786 36.824 6,2 Hong Kong 47.319 41.829 42.465 36.153 6,1 Türkiye 14.427 16.040 29.320 34.964 5,9 İsrail 43 15.029 31.165 34.353 5,8 Tayvan 18.231 18.085 21.420 21.763 3,6 Güney Kore 17.819 16.339 13.984 11.996 2,0 Toplam 403.990 495.725 590.651 597.339 100,0 Kaynak: ITC TradeMap 2004 yılında 404 milyon dolar olan Mısır ın kumaş ithalatı % 48 artışla 2007 yılında 597 milyon dolara ulaşmıştır. En önemli ithalat yapılan ülkeler sırasıyla Çin (%43), Hindistan (%8), İtalya (%7), Pakistan (%6), Hong Kong (%6) ve Türkiye(%6) dir. 35 milyon dolarlık ihracatla Türkiye nin payı % 6 dır. Türkiye nin Mısır a yakınlığı, kumaş kalitesi ve iki ülke
arasında imzalanan Serbest Ticaret Anlaşması göz önüne alındığında, kumaş ticareti potansiyelinin çok altında kalındığı görülmektedir. Mısır ın Ürün Bazında Kumaş İthalatı (Bin Dolar) GTIP No Ürün Tanımı 2004 2005 2006 2007 2007 payı 5007 İpekten, ipek döküntüsünden 1.091 1.470 1.819 1.430 0% 5111 Karde edilmiş yün ve ince kıldan 2.576 4.066 5.228 5.386 1% 5112 Taranmış yünden, ince hayvan 10.681 15.938 18.393 16.347 3% kılından 5113 Kaba hayvan kılı/at kılından 32 90 208 159 0% mensucat 5208 Pamuklu (ağırlıkça %85 ve fazla pamuk m.kare 200gr) 29.229 30.602 50.988 44.256 7% 5209 Pamuk men (dokuma %85 < pamuklu 200g/m2 den fazla) 76.094 78.474 117.495 132.530 22% 5210 Pamuk men (, ağırlıkça 8.687 12.907 15.990 15.004 3% %85 ten az pamuk içeren, 200g/m2 den az) 5211 Pamuk men (dokuma, %85 > 14.135 20.544 19.389 14.439 2% pamuklu, suni sentetik karışık, 200g/m2 den ağır) 5212 Diğer pamuklu dokuma (m2<= 8.961 11.356 11.552 13.645 2% 200gr.) 5309 Keten 2.599 2.804 3.456 3.001 1% 5310 Jüt ve bitki iç kabuğundan 6.492 10.047 9.366 7.447 1% 5311 Dokumaya elverişli diğer bitkisel liften 1.198 1.501 309 209 0% 5407 Sentetik iplik, monofil, şeritlerle 134.073 174.799 160.754 119.296 20% 5408 Suni filament ipliklerinden 3.928 4.298 3.829 4.381 1% dokunmuş mensucat 5512 Sentetik devamsız liften 2.147 2.202 2.176 5.730 1% ağırlıkça %85 ve fazla 5513 Ağırlık: %85 > devamsız sentetik 5.373 8.238 16.110 21.114 4% pamuk dokuma < 170 gr/m2 5514 Ağırlık: %85 > devamsız sentetik 2.894 4.115 6.195 7.531 1% pamuk dokuma 170g/m2 geçen 5515 Diğer devamsız sentetik liften 12.588 15.691 20.976 22.514 4% 5516 Devamsız suni liften 3.412 8.611 8.198 11.811 2% ağırlıkça %85 < suni 5603 Dokunmamış mensucat 12.896 16.505 23.276 37.583 6% 5801 Kadife, pelüş ve halkalı (tırtıl 8.370 11.526 18.141 28.652 5% mensucat) 5802 Havlu nevi bukleli mensucat (tufte edilmiş mensucat) 1.511 268 516 541 0%
5803 Gaz mensucat 62 181 227 61 0% 5809 Metal/metalize ipliklerden 52 34 22 12 0% mensucat; giyim ve döşemecilikte kullanılan 6001 Örme tüylü mensucat 11.347 17.885 15.847 19.294 3% 6002 Diğer örme mensucat (en<=30cm, 8.323 6.210 5.521 6.312 1% elastomerik/kauçuk iplik=>%5) 6003 Diğer örme mensucat (en<=30cm) 258 192 278 155 0% 6004 Diğer örme mensucat (en>30cm, 8.045 4.558 9.454 7.546 1% elastomerik/kauçuk iplik=>%5) 6005 Çözgü tipi örgülü diğer mensucat 1.008 1.624 1.927 2.220 0% 6006 Diğer örme mensucat 25.928 28.989 43.011 48.733 8% Toplam 403.990 495.725 590.651 597.339 100% Kaynak: ITC TradeMap Mısır ın en çok ithal ettiği kumaşlar arasında % 22 lik payla pamuklu mensucat (dokuma, %85 < pamuklu, 200 g/m2 den fazla) ve % 20 lik payla sentetik iplik, monofil şeritlerle ilk sıralarda yer almaktadır. Bunları % 8 lik payla diğer örme mensucat ve % 7 lik payla pamuklu (ağırlıkça % 85 ve fazla pamuk m. kare 200 gr) izlemektedir. 4.1.6. Ticari Anlaşmalar Türkiye Mısır Serbest Ticaret Anlaşması Türkiye ile Mısır Arap Cumhuriyeti arasındaki Serbest Ticaret Anlaşması (STA) müzakereleri 1998 yılı Aralık ayında başlatılmış ve 2005 yılı Eylül ayında altıncı tur görüşmeler neticesinde tamamlanmıştır. 27 Aralık 2005 tarihinde Kahire de imzalanan STA 1 Mart 2007 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Ülkemiz ile Mısır arasında Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi, Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması, Ekonomik ve Teknik İşbirliği Anlaşmaları ile diğer birçok alanı kapsayan işbirliği anlaşmaları mevcuttur. Bu anlaşmalara Serbest Ticaret Anlaşması nın ilave edilmesi ile birlikte Mısır ile olan ticari ve ekonomik ilişkilerin yasal çerçevesi tamamlanmış bulunmaktadır. Diğer taraftan Türkiye ve Mısır, 25 AB üyesi ülke ile 10 Akdeniz ülkesi arasında 2010 yılı itibariyle bir Serbest Ticaret Alanı oluşturulmasını öngören Barselona Sürecinin de tarafları olup, iki ülke arasında imzalanan STA bu alanda da önemli bir adım oluşturmaktadır. Türkiye Mısır Serbest Ticaret Anlaşması GATT 1994/DTÖ, Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında Ortaklık tesis eden Anlaşma ve Avrupa Toplulukları ve Üye Devletleri ile Mısır arasında Ortaklık tesis eden Avrupa Akdeniz Anlaşması hükümleri paralelinde, sanayi ürünlerindeki gümrük vergileri, miktar kısıtlamaları ile eş etkili vergi ve önlemlerin kaldırılması; tarım ürünlerinde taviz değişimi ile hayvan ve bitki sağlığı önlemleri; hizmetler, yatırımlar ve genel hükümler (iç vergilendirme, yapısal uyum, damping, korunma önlemleri, devlet tekelleri, ödemeler, menşe kuralları, devlet yardımları fikri, sınai ve ticari mülkiyet hakları, kamu ihaleleri, vs.) alanlarında düzenlemeler içermektedir.
Türkiye, Avrupa Birliği tarafından Mısır a uygulandığı üzere, Mısır menşeli tüm sanayi ürünlerinin Türkiye ye ithalatında uygulanan gümrük vergilerini STA nın yürürlüğe girişiyle birlikte sıfırlayacaktır. Mısır Tarafı ise, AB Mısır Ortaklık Anlaşmasına paralel olarak ülkemiz menşeli sanayi ürünlerinin Mısır a ithalatında uygulanan gümrük vergilerini farklı indirim takvimine sahip 4 ayrı liste çerçevesinde 1 Ocak 2020 tarihine kadar aşamalı olarak sıfırlayacaktır. Tarafların önem arz eden belirli tarım ürünlerinde kotalar dâhilinde veya herhangi bir miktar kısıtlaması olmaksızın vergi indirimi/muafiyeti şeklinde taviz değişiminde bulunulmuştur. Anlaşma kapsamında taraflar arasında uygulanacak tercihli menşe kuralları Pan Avrupa Akdeniz modelini temel almaktadır. ABD MISIR Nitelikli Sanayi Bölgeleri (Qualified Industrial Zones QIZs) Protokolü Nitelikli Sanayi Bölgeleri (Qualified Industrial Zones QIZs) ABD pazarına gümrüksüz ve kotasız mal satış olanağı tanınan Mısır daki belirli bölgelere verilen isimdir. Bu bölgelerdeki firmalar ürünlerinde belirli oranda İsrail menşeli girdi kullanmaları durumunda ABD pazarına gümrüksüz ve kotasız mal gönderebilmektedirler. 2005 yılının başlarında Mısır daki 7 bölgeye NSB statüsü verilmiş olup; ilk etapta 397 firma yetkilendirilmiştir. Kısa süre içerisinde NSB sayısı 20 ye yetkili firma sayısı ise 720 ye ulaşmıştır. Bu firmaların toplam yıllık ciroları 1 milyar doların üzerine çıkmıştır. Firmaların % 23 ü (164 firma) ihracatçı konumundadır. NSB lerde faaliyet gösteren firmaların % 80 i (573 firma) tekstil ve hazır giyim sektöründe faaliyet göstermektedir. 300 ve daha fazla işçi çalıştıran firma sayısı 244 tür. Nitelikli Sanayi Bölgelerinin en büyük avantajı, bu bölgelerde üretilen malların Amerika Birleşik Devletleri'ne gümrük ödenmeden ihraç edilebilmesidir. Bunun yanında, ABD'de üretilen ve ABD'ye ithal edilen mallarda kota uygulanmaması, gelir vergisi ve sosyal vergi muafiyeti, yabancı döviz kullanımı açısından herhangi bir kısıtlama getirilmemesi, proje sahipliğinde kısıtlama getirilmemesi, herhangi bir faaliyet süresi kısıtlamasının olmaması, sermaye, kâr ve ücretlerin transferinin herhangi bir kısıtlama olmaksızın serbestçe gerçekleştirilebilmesi nitelikli sanayi bölgelerinin avantajları olarak sıralanabilir. Ayrıca, gümrük muafiyetine ek olarak, NSB'lerde üretilen tekstil ve konfeksiyon ürünlerinin ABD'ye ithalatında kota da uygulanmamaktadır. NSB'lerde üretim yapmanın yatırımcılara sağlayacağı faydanın ortalama büyüklüğü söz konusu mallarda ABD'nin uyguladığı gümrük tarifeleri kadar olmaktadır. ABD'nin ithalatında uyguladığı gümrük vergilerinin en yüksek olduğu ürünler genellikle konfeksiyon ve tekstil ürünleri olmaktadır. Dolayısıyla NSB'lerde konfeksiyon ve tekstil ürünleri imal etmenin çok avantajlı olduğu ortaya çıkmaktadır. Bunun yanında tekstil ve konfeksiyon üretimi yapan firmalara zorunlu İsrail menşeli girdi dışında kalan kısım için kumaş, iplik, tekstil ve konfeksiyon yan sanayi ürünleri Türkiye den gönderilerek ihracat avantajı sağlanabilir. Mısır ın ABD ye tekstil ve hazır giyim ihracatı 2004 ve 2005 yıllarında sırasıyla 617 ve 663 milyon dolar iken iki ülke arasında imzalanan NSB Anlaşmasının 2005 yılında 7 bölgede yürürlüğe girmesiyle Mısır ın ABD ye tekstil ve hazır giyim ihracatı 2006 yılında % 30
artışla 870 milyon dolara ulaşmıştır. 2007 yılı ihracat rakamı 874 milyon dolardır. Mısır ın tekstil ve hazır giyim ihracatındaki en büyük pay ABD ye ait olup 2004 ve 2005 yıllarında % 35 iken anlaşmanın etkisiyle bu oran 2006 ve 2007 yıllarında % 40 a yükselmiştir. Mısır AB Ortaklık Anlaşması 1995 yılında başlayan Mısır AB Ortaklık Anlaşması görüşmeleri 26 Ocak 2001 tarihinde imzalanmış ve 25 Ocak 2001 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir. Anlaşmaya göre anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 12 yıllık geçiş süreci içerisinde bir Serbest Ticaret Alanı oluşturulacaktır. Anlaşmanın amacı Avrupa dan Mısır a yabancı sermaye, teknoloji, bilgi ve deneyim transferini artırmaktır. Mısır menşeli tüm sanayi ürünlerinin AB ye ithalatında uygulanan gümrük vergileri anlaşmanın yürürlüğe girişiyle sıfırlanırken AB menşeli sanayi ürünlerinin Mısır a ithalatında uygulanan gümrük vergileri farklı indirim takvimine sahip listeler çerçevesinde aşamalı olarak sıfırlanacaktır. Tarım ürünlerinin ticaretinde gümrük vergileri sıfırlanmayacak fakat taraf ülkeler birbirlerine anlaşmada belirlenen kotalar dahilinde bazı tarife ayrıcalıkları tanıyacaklardır. AB ve Mısır arasındaki ortaklık anlaşması, Mısır ın AB ye olan hazır giyim ve ev tekstili ihracatını çok fazla etkilememiştir. Örneğin anlaşmanın yürürlüğe girdiği 2004 yılında Mısır ın AB ye toplam hazır giyim ve ev tekstili ihracatı %23 artarken 2005 yılında ihracat artışı sürdürülememiş, hatta binde 2 oranında gerilemiştir. Mısır ın AB (27) ye Hazır Giyim ve Ev Tekstili İhracatı (1000 euro) H.S. Ürün 2003 2004 2005 2006 2007 No 61 62 63 Örme Giyim Dokuma Giyim Ev Tekstili 182.428 219.366 219.076 254.085 256.917 93.825 120.634 109.969 125.689 154.765 78.070 96.855 98.130 112.747 118.937 TOPLAM 354.323 436.855 427.175 492.521 530.619 Kaynak: European Commission Market Access Database Mısır ın diğer ticaret anlaşmaları ise Doğu ve Güney Afrika ülkeleri ile 21 Aralık 1981 yılında imzalanan Tercihli Ticaret Anlaşması (Common Market for East and South Africa COMESA), bazı Arap ülkeleri (Libya, Suriye, Tunus, Fas, Lübnan, Ürdün ve Irak) ile imzalanan Tercihli veya Serbest Ticaret Anlaşmaları, Akdeniz Arap ülkeleri arasında Serbest Ticaret Alanı oluşturma anlaşması deklerasyonu (Agreement on the Establishment of a Free Trade Area between the Arab Mediterranean Countries AGADIR) ve Pan Arap Serbest Ticaret Alanı (Pan Arab Free Trade Area PAFTA) dır.
4.1.7. İthalat Mevzuatı ve Mısır a ihracatta dikkat edilmesi gereken hususlar Sadece Mısırlı özel veya tüzel kişiler (tamamı Mısırlılara ait) İthalat Kütüğüne kayıt yaptırmak suretiyle ithalat faaliyetinde bulunabilirler. Yalnız 1997/8 sayılı Yatırımların Garantisi ve Teşviki Kanunu çerçevesinde kurulan yerli ve yabancı tüm şirketler şirket ihtiyacı olan girdileri ve ekipmanları İthalat Kütüğüne kayıt yaptırmaksızın ithal edebilirler. Dayanıklı ve dayanıksız tüketim mallarının gümrüklerden çıkışı için bu ürünlerin menşe ülkesinden veya üretici firmanın ana merkezlerinden, bayilerinden veya dağıtım merkezlerinden gönderilmesi ön koşuldur. Aynı zamanda ithal edilen ürünlere ilişkin Menşe Şehadetnamesinin ilgili kurumlarca (Mısır Konsoloslukları) onaylanması ve ithalatta uluslararası (Alman, İngiliz) ürün standartlarına uyulması gerekmektedir. Tekstil ürünlerinde baştan bitişine kadar kumaşın kenarına (selvedge) menşe ülkenin yazılması ve kumaşın 30 metreden az olmaması gerekmektedir. Mısır gümrük idareleri otomasyona geçememiştir. Öte yandan gümrük bürokrasisi karmaşıktır ve şeffaf değildir. Bu nedenle ihracat evraklarının düzenli olması, gönderilen ürünün miktarı ve niteliği ile evraktaki miktar ve niteliğin uyumlu olması gerekmektedir. Aksi takdirde keyfi cezalar uygulanabilmekte veya zaten uzun süren ürün çıkışı ya daha da uzamakta veya ürün iade edilmektedir. Mısır da genel olarak koruma oranlarının yüksek olması nedeniyle ithalatçılar çifte fatura üzerinden çalışmak istemektedirler. Gümrük idarelerine sunulan faturaların düşük gösterilmesi ödenecek vergi miktarını düşüreceğinden Mısırlı ithalatçılar bu yolu tercih edebilmektedir. Ancak gümrük idarelerinde bulunan fiyat tespit komisyonları söz konusu faturalarda belirtilen fiyatları zaman zaman kontrol etmekte ve ürünün nitelik, kalite, vb. özelliklerini dikkate almadan yeniden fiyatlandırmaktadırlar. Bu işlemler ürünlerin gümrük çıkışını uzatmaktadır. Mısır a ilk defa ihracat yapan Türk firmalarının garantili ödeme sistemlerini tercih etmeleri tavsiye edilmektedir. Çek senet gibi riskli ödeme şekillerinde ihracat bedeli ödenmeyen durumlar yaygındır. Dolayısıyla güven tesis edilmeden ithalatçının kabulüne dayalı ödeme sistemlerinden uzak durulmasında yarar görülmektedir. Mısır işadamı camiası aşırı düzeyde pazarlıkçı bir karaktere sahiptir. Genel olarak halkın gelir düzeyinin düşük olması ürün tercihinde fiyatı kalitenin önünde tutmaktadır. Dolayısıyla Mısır a yönelik özel bir fiyat politikasının geliştirilmesi gerekmektedir. İhracatçılarımızın Mısır pazarının büyüklüğünü ve mevcut potansiyelin önümüzdeki dönemde değerlendirilme ihtimalini de göz önünde bulundurarak ihraç ürünlerinin kalitesi, zamanında teslimi, vb. hususlarda azami dikkat göstermeleri gerekmektedir. Türk ürünlerinin Avrupa kalitesinde ve daha uygun fiyatlarda olduğuna dair bir imaj oluşmuş durumdadır. Bu imajın korunmasında tüm firmaların dikkatli olması gerekmektedir.