İKLİM VİDEO 1 Hava nedir? Hava durumu nedir? Diyelim yarın pikniğe gideceksiniz. Bir gün önceden yapacağınız hazırlık esasında hava durumunu seyretmekle başlar. Hava durumu ertesi gün yağmurlu olacaksa planlarınıza devam etmenize gerek yok ama eğer hava durumu yarın güneşli olacağını söylüyorsa o zaman piknik planlarınıza devam edebilirsiniz. Ertesi sabah perdeyi açtığınızda karşınızda güneşli bir gün görebilirsiniz, yağmurlu bir gün görebilirsiniz, sakin bir gün görürsünüz ya da rüzgarlı bir gün görebilirsiniz. Dışarısı sıcak olabilir ya da serin olabilir. Bu bir günden ertesi güne değişebilen bir durumdur. Hava durumu bu dediklerimizin yani sıcak, soğuk, yağışlı, kuru, sakin ya da rüzgarlı durumların tümüdür. Peki iklim nedir? İklim nedir? Diyelim bir gün önce televizyondaki hava durumunu seyretmediniz ve ertesi sabah kalktınız. Perdeyi açmadan önce dışarıdaki hava hakkında beklentiniz nedir? Temmuz ayında İstanbul da yaşıyorsak beklentimiz dışarıdaki havanın sıcak ve yağışsız olmasıdır. Ya da gene İstanbul da bir kış ayında perdeyi açmadan önce dışarıdaki hava durumu büyük ihtimalle hafif yağmurlu ve serin bir hava olacaktır. Bunu nereden biliyoruz? Çünkü senelerdir ne zaman perdeyi açıyor olsak çoğunlukla bir kış gününde hafif yağmurlu ve serin bir havayla karşılaştık. Dolayısıyla perdeyi açtığınızda gördüğünüz şey hava durumudur. Ama perdeyi açmadan, uzun yıllar ortalamalarına bakarak dışarıda ne olacağına dair yaptığınız tahmine de iklim diyoruz. Peki bu iklimi oluşturan şeyler nedir? İklimi oluşturan şeyler en temelde dünyanın güneşten aldığı enerji ve dünya atmosferinin yapısıdır. Dünyayı bir küre olarak varsayacak olursak güneşten bu küre üzerine belli bir miktar enerji gelir. Bu enerji ekvator bölgesine biraz daha çok, kutuplara biraz daha az geliyor. Dolayısıyla ekvator bölgesi biraz daha sıcak, kutuplar ise biraz daha soğuk oluyor. Ekvatordaki fazla ısı, okyanus akıntıları ve hava akımlarıyla kutuplara doğru yayılıyor. Bu hava akımları ve okyanus akıntıları belirli bir kalıp içerisinde hareket
eder ve bu kalıp çok uzun süredir değişmemiştir. İçinde yaşadığımız iklimi oluşturan temel şey de budur. Peki Mars ta iklim var mı? Kendi etrafında dönen ve atmosferi olan tüm gezegenlerin iklimi vardır. Dünya da iklimin varlığını belirleyen temel şey dünyanın dönüş hızıdır esasında. Yani Dünya epey hızlı döndüğü için Dünya da tam dört tane iklim kuşağı vardır. Mars da çok hızlı döner ama çok ince bir atmosferi vardır. Dünya ya benzer şekilde Mars ın kutupları da buzla kaplıdır ve ekvatorunda buz yoktur. Dolayısıyla evet, Mars ta da iklim vardır. Etkinlik 1: Hava Durumu ve İklim Sistemi Hedeflenen MEB Kazanımı (Fen Bilgisi 6-8. Sınıflar) Yakın çevresindeki hava olaylarını gözlemler, sonuçları kaydederek hava olaylarının değişkenliğini fark eder. Hava tahminlerinin günlük yaşantımızdaki yeri ve önemini fark eder. İklimin, yeryüzünün herhangi bir yerinde uzun yıllar boyunca gözlenen tüm hava olaylarının ortalama durumu olduğunu ifade eder ve iklimlerin zamanla değişebileceğini kavrar. İklimin etkisini açıklamaya ve keşfetmeye çalışan bilim insanlarına iklim bilimci adı verildiğini belirtir. Açıklama Bu ders planı öğrencilerin hava durumu ve iklim arasındaki farkı anlamalarını destekleyebilmek amacıyla hazırlanmıştır. Öğrenciler yerel hava durumu verilerini belirli bir zaman aralığında toplayarak bunları uzun dönemli iklim verileri ile karşılaştırıyor olacaklar.
Süre 1.DERS: 40 dakika VERİ TOPLAMA: İki (ya da bir) hafta boyunca her gün 10 dakika 2. DERS: 40 dakika Öğrenme Hedefleri Yerel hava durumu verisi toplama ve grafik oluşturma Uzun dönemli yerel iklim verisine erişimi öğrenme ve veriyi anlama İklim ve hava durumu arasındaki farkı kavrama Günlük hava durumu ölçümlerinin uzun dönemli iklim verileriyle karşılaştırıldığın da daha yüksek değişkenliğe sahip anlama olduğunu Gerekli Materyaller Termometre Grup sayısı kadar Ek 1, Ek 2 fotokopileri Ek 3 ün büyük posteri (projeksiyon aleti varsa duvara da yansıtabilirsiniz) Grafik kağıdı İnternet ve bilgisayar
Ek 1 - Günlük Hava Durumu Verisi 1. Okul bahçesinde gölge bir yer belirleyin. 2. Termometrenin dışarının sıcaklığına göre ayarlanması için 2-3 dakika bekleyin. 3. Termometreyi göz seviyesinde tutun ve ölçüm alın. 4. Gözleminizi teyit için birkaç dakika aralıklarla birkaç ölçüm alın. 5. Son aldığınız ölçümü aşağıda ilgili alana kaydedin. Tarih: Saat: Yer: Veri Toplayanlar: Sıcaklık:... C
ÖNEMLİ: 1. Ölçümü doğrudan güneş ışığı altında değil, gölgede alın. Yağmur ve kar varsa şemsiye kullanarak termometreyi koruyun. 2. Termometreyi yere koymayın. Elinizde tutun ama cıvalı alana dokunmayın. Ek 2 - Hava Durumu ve İklim Verileri Karşılaştırma Tablosu
Ek 3 - Küresel Sıcaklıklar Ek 4 - Hava Durumu ve İklim İlişkisi İstanbul Politikalar Merkezi-Sabancı Üniversitesi-Stiftung Mercator Girişimi tarafından ortaokul ve lise öğrencilerine dönük etkinlikler de içeren yardımcı eğitim materyali olarak hazırlanmıştır.