TORBA YASANIN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ VE İŞ KANUNUNDA ÖNGÖRDÜĞÜ DEĞİŞİKLİKLER Prof. Dr. Cem KILIÇ
TORBA YASADA YENİ NE VAR? ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile birlikte pek çok diğer kanunda değiģiklik öngören torba yasa 23 Nisan 2015 tarihinde Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Torba yasanın amacı: ĠĢ sağlığı ve güvenliği konusuna iģverenler tarafından daha fazla özen gösterilmesini sağlayacak düzenlemelerin hayata geçirilmesi. Bu anlamda, iģverenlere yönelik bazı teģvikler getirilmekle birlikte idari para cezalarında artıģlar da torba yasada yer alıyor.
Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KANUNU VE BAZI DĠĞER KANUNLARDA Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ ĠLE ĠLGĠLĠ YAPILAN DEĞĠġĠKLĠKLER
İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI SÖYLEYECEK İŞVEREN YAPACAK!!! İşverene teknik rehberlik ve danışmanlık yapmak üzere görevlendirilen işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı, görev aldığı işyerinde mevzuat ve teknik gelişmeleri göz önünde bulundurarak iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili eksiklik ve aksaklıkları, tedbir ve tavsiyeleri belirler ve işverene yazılı olarak bildirir. Eksiklik ve aksaklıkların düzeltilmesinden, tedbir ve tavsiyelerin yerine getirilmesinden işveren sorumludur. ĠĢ güvenliği uzmanı veya iģyeri hekimi yazılı olarak bildirdikten sonra bu konudaki önlemlerin alınmaması nedeniyle bir iģ kazası veya meslek hastalığı yaģandığında, iģ güvenliği uzmanının ve iģyeri hekiminin sorumluluğu kalkıyor. Dolayısıyla, iģ güvenliği uzmanları ve iģyeri hekimleri, bu düzenlemeden sonra iģyerindeki aksaklıkları, tedbir ve tavsiyeleri iģverenlere yeniden yazılı olarak bildirerek sorumluluklarını ortadan kaldırmak isteyeceklerdir.
İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI SÖYLEYECEK İŞVEREN YAPACAK!!! Bildirilen eksiklik ve aksaklıkların acil durdurmayı gerektirmesi veya yangın, patlama, göçme, kimyasal sızıntı ve benzeri yakın ve hayati tehlike arz etmesine rağmen işveren tarafından gerekli tedbirlerin alınmaması hâlinde, bu durum işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanınca, Bakanlığın yetkili birimine bildirilir ve bu bildirim işyerinde çalışanların görebileceği bir yerde ilan edilir. ĠĢ güvenliği uzmanının iģverene bildirdiği eksikliğin acil durdurmayı gerektiren bir eksiklik olması ve iģverenin önlem almaması halinde uzman bu durumu Bakanlığa bildirecek. Bu bildirim iģyerinde iģçilerin de görebileceği Ģekilde ilan edilecek. Bakanlık bu eksikliğe binaen iģyerinde faaliyetin durdurulmasına karar verebilecek.
İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI SÖYLEYECEK İŞVEREN YAPACAK!!! Bildirim yapmadığı tespit edilen işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının belgesi üç ay, tekrarında ise altı ay süreyle askıya alınır. Bu bildirimden dolayı işvereni tarafından işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının iş sözleşmesine son verilemez ve hiçbir şekilde hak kaybına uğratılamaz. Aksi takdirde işveren hakkında bir yıllık sözleşme ücreti tutarından az olmamak üzere tazminata hükmedilir. İşyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının iş kanunları ve diğer kanunlara göre sahip olduğu hakları saklıdır. Açılan davada, haksız bildirimde bulunduğu mahkeme kararıyla tespit edilen kişinin belgesi altı ay süreyle askıya alınır. ĠĢveren bu nitelikte bir bildirim yapan iģ güvenliği uzmanının iģ sözleģmesini, söz konusu bildirim nedeniyle feshedemeyecek. SözleĢmenin feshinin bildirim nedeniyle olduğunun tespit edilmesi halinde iģveren iģ güvenliği uzmanının 1 yıllık ücreti tutarında tazminat ödemek durumunda kalacak. ĠĢ güvenliği uzmanının iģyerinde durdurmayı gerektiren bir eksikliği bildirmediği tespit edilirse 3 6 ay belgesinin askıya alınması söz konusu olacak.
İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI GÖREVLENDİRMEDE İSTİSNA UZUYOR Bu Kanunun 8 inci maddesinde belirtilen çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde (A) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirme yükümlülüğü, 1/1/2018 tarihine kadar (B) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi; tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ise (B) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirme yükümlülüğü, 1/1/2017 tarihine kadar (C) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi kaydıyla yerine getirilmiş sayılır. Çok tehlikeli iģyerlerinde (B) sınıfı iģ güvenliği uzmanı görevlendirebilme tarihi 30.06.2016 dan 01.01.2018 tarihine; Tehlikeli iģyerlerinde (C) sınıfı iģ güvenliği uzmanı görevlendirebilme tarihi 30.06.2015 den 01.01.2017 tarihine uzatılıyor. Dolayısıyla inģaatlarda 01.01.2018 tarihine kadar (B) sınıfı iģ güvenliği uzmanı görevlendirilebilecek.
BELGE YÜKSELTME SINAVI HAKLARI SAKLI TUTULDU Prim günü sayısına göre (C) sınıfıyken (A) sınıfı veya (B) sınıfıyken (A) sınıfı olma hakkını sınavla elde etmiģ kiģilerin hakları saklı tutuldu. DanıĢtay bu sınavın uygulanması ile ilgili maddeyi iptal etmiģti. Bu sınavla belge yükselten iģ güvenliği uzmanlarının hakları saklı tutuldu. Bir kez daha bu nitelikte bir sınavın düzenlenme ihtimali ortadan kalktı.
MADENE MADEN MÜHENDİSİ, İNŞAATA İNŞAAT MÜHENDİSİ UZMAN GELECEK Sektörel düzenleme çerçevesinde maden ve yapı ile diğer sektörlerde öncelikli olarak hangi mesleki unvana sahip iş güvenliği uzmanlarının ve bunların yanında görev yapacak diğer mesleklere sahip iş güvenliği uzmanlarının belirlenmesine dair usul ve esaslar, Bakanlıkça belirlenir. Düzenleme ile maden ve yapı iģlerinde görevlendirilecek iģ güvenliği uzmanlarının belirlenmesi, yönetmelik hükümlerine bırakılıyor. Ancak maddede yer alan öncelikli olarak ve bu kiģiler yanında görev yapacak diğer meslekler ifadesinin kullanılması, bu zorunluluğun sert bir Ģekilde hayata geçirilmeyeceği izlenimini uyandırıyor. ĠnĢaat iģlerinde görevlendirilecek iģ güvenliği uzmanının inģaat mühendisi olma zorunluluğunun ne zaman ve ne Ģekilde hayata geçeceği yönetmelik sonrası belirlenecek.
ÜRETİM ZORLAMASI FAALİYET DURDURMA NEDENİ Çok tehlikeli sınıfta yer alan ve ihale ile alınan işlerde; teknolojik gelişme, iş gücü kapasitesinin artırılması, üretim metotlarında yenilik gibi bir kısım unsurlar sağlanmadan üretim ve/veya imalat planlarına, iş programlarına aykırı hareket edilerek üretim zorlaması nedeniyle hayati tehlike oluşturacak şekilde çalışma biçimleri, işin durdurulma sebebi sayılır. ĠnĢaat ve madenlerde ihale ile alınan iģlerde, üretim zorlaması anlamına gelecek her türlü düzenleme iģin durdurulması sonucunu doğuracak.
FAALİYETİ DURDURULAN İŞYERİNDE ÇALIŞMAYA DEVAM EDEN İŞVERENE HAPİS İşyerinde durdurulan işlerde izinsiz çalışma yaptıran işveren veya işveren vekillerine üç yıldan beş yıla kadar hapis cezası verilir. Düzenleme ile faaliyeti durdurulan bir iģyerinde çalıģmaya devam eden iģverene hapis cezası geliyor. Mevcut uygulamada eğer bir iģyerinde yapılan denetim sonucunda iģ güvenliği açısından olumsuz koģullar tespit edilmiģ ise, iģ müfettiģleri durdurma kararı verebiliyor ve bunu o iģyerinin bağlı olduğu mülki idare amirliklerine bildiriyorlardı. Ayrıca o iģyerinde eksikler nelerse onlara iliģkin idari para cezaları da uygulanabiliyordu. Bunun dıģında faaliyete devam eden iģverene 10 Bin TL idari para cezası da uygulanıyordu. Durum böyleyken yasa tasarısına son anda eklenen bir maddeyle faaliyeti durdurulan iģyerlerinde faaliyete devam edilmesi durumunda idari para cezası uygulanmasına son verildi. Ayrıca durdurmaya sebep olan eksiklikle ilgili idari para cezası da kalktı.
FAALİYETİN DURDURULDUĞU İŞYERLERİNDE ÜCRET ÖDEMEYEN İŞVERENE CEZA ĠĢyerinde faaliyetin durdurulması halinde iģveren çalıģanlarına ücretini ödemek durumunda. Ayrıca mesleklerine durumlarına uygun yeni iģler de verebilir. Bu Ģekilde yeni bir iģ vermeyen ve ücretlerini ödemeyen iģverene her bir çalıģan ve ücret ödenmeyen her ay için 1.000 TL idari para cezası uygulanacak.
KAMU İHALESİNDEN MEN GELİYOR!!! Ölümlü iş kazası meydana gelen maden işyerlerinde kusuru yargı kararı ile tespit edilen işveren, mahkeme tarafından kusuru oranında iki yıla kadar kamu ihalelerine katılmaktan 5/1/2002 tarihli ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun 26 ncı maddesinin ikinci fıkrasında sayılanlarla birlikte yasaklanır. Kararın bir örneği siciline işlenmek üzere Kamu İhale Kurumuna gönderilir ve internet sayfasında ilan edilir. Maden iģyerlerinde yaģanan ölümlü iģ kazalarında yargı kararı ile kusurlu bulunan iģveren, kusuru oranında en fazla 2 yıl kamu ihalelerinden men edilecek. Bu durum, ayrıca internet üzerinden de ilan edilecek.
YENİ İDARİ PARA CEZALARI GELİYOR Çalışanlarına standartlara uygun ve CE belgeli kişisel koruyucu donanım temin etmeyen işverenlere çalışan başına beş yüz Türk Lirası; Yer altı maden işletmelerinde çalışanların bulundukları yeri ve giriş çıkışlarını gösteren takip sistemini kurmayan işverenlere çalışan başına beş yüz Türk Lirası para cezası uygulanacak. ĠĢverenlerden çalıģanlarına CE sertifikalı KKD vermeyenler çalıģan baģına 500 TL, madenlerde iģçileri takip etmek için çipli sistem kurmayan iģverene de yine çalıģan baģına 500 TL idari para cezası geliyor. Madenlerdeki takip sistemi ile ilgili ĠPC 1.1.2016 tarihinden itibaren uygulanacak.
İDARİ PARA CEZALARI İŞYERİNİN TEHLİKE SINIFINA VE ÇALIŞAN SAYISINA GÖRE ARTIYOR Ġdari para cezaları, tehlike sınıfı ve çalıģan sayısı uyarınca artıyor. Örneğin; bugün çok tehlikeli sınıfta yer alan bir iģyeri iģ güvenliği uzmanı görevlendirmezse, görevlendirmediği her ay için 6.167 TL idari para cezası ödüyor. Torba yasa sonrası bu rakam her ay 12.334 TL ye çıkacak. Fakat çalıģan baģına uygulanacak idari para cezalarında bir değiģiklik yok. Yani, çalıģanlarına sağlık gözetimi yaptırmayan iģverene 2015 yılında tehlike sınıfı ve çalıģan sayısı fark etmeksizin 1.233 TL idari para cezası uygulanacak. AZ TEHLİKELİ TEHLİKELİ ÇOK TEHLİKELİ 10 DAN AZ AYNI MİKTAR % 25 ZAM % 50 ZAM 10-49 AYNI MİKTAR % 50 ZAM % 100 ZAM 50 DEN FAZLA % 50 ZAM % 100 ZAM % 200 ZAM
YAŞAM ODASI BİR YIL İÇİNDE GELİYOR Maden işyerlerinin hangilerinde sığınma odalarının kurulabileceği ve bu odaların teknik özelliklerine dair usul ve esaslar Bakanlıkça bir yıl içinde çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir. Bu teknik özellikler, ulusal ve uluslararası standartlara uygun olarak belirlenir. Maden iģyerlerinin yaģam odası kurma yükümlülüğü 1 yıl içerisinde çıkarılacak yönetmeliğe göre belirlenecek. Bu yönetmelik hükümlerine göre yaģam odası zorunluluğu hayata geçecek.
MESLEKİ EĞİTİM ALMAYAN İŞÇİ ÇALIŞTIRILAMAYACAK EK MADDE 1- (1) Tehlikeli ve çok tehlikeli işlerden olup, Kurumca standardı yayımlanan ve Bakanlıkça çıkarılacak tebliğlerde belirtilen mesleklerde, tebliğin yayım tarihinden itibaren on iki ay sonra bu Kanunda düzenlenen esaslara göre mesleki yeterlilik belgesine sahip olmayan kişiler çalıştırılamaz. Bu düzenleme sonrasında yayımlanacak tebliğde belirtilen mesleklerde tebliğin yayım tarihinden 1 yıl sonra mesleki eğitim almamıģ kiģiler çalıģtırılamayacak. Mesleki eğitim alması gerektiği halde almamıģ olan iģçileri çalıģtıran iģveren her bir iģçi için 500 TL idari para cezası ödeyecek. Dolayısıyla bu tebliğin içeriği çok önemli hale geliyor. Tehlikeli ve çok tehlikeli işlerden olup, Bakanlıkça çıkarılacak tebliğlerde belirtilen mesleklerde, 21/9/2006 tarihli ve 5544 sayılı Meslekî Yeterlilik Kurumu Kanunu kapsamında yetkilendirilmiş sınav ve belgelendirme kuruluşlarının gerçekleştireceği sınavlarda başarılı olan kişilerin 31/12/2017 tarihine kadar belge masrafı ile sınav ücreti, 1/1/2018 tarihinden 31/12/2019 tarihine kadar ise belge masrafı ile sınav ücretinin yarısı Fondan karşılanır. Bu mesleklerde belge almak için sınava gireceklerin belge masrafları ve sınav ücretlerinin belirli bir bölümü iģsizlik sigortası fonundan karģılanacak.
ÖLÜMLÜ İŞ KAZASI YAŞAMAYAN İŞVERENE TEŞVİK EK MADDE 4-20/06/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında çok tehlikeli sınıfta yer alıp ondan fazla çalışanı bulunan ve üç yıl içerisinde ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmeyen işyerlerinde çalışanların işsizlik sigortası işveren payı teşvik olarak bir sonraki takvim yılından geçerli olmak üzere ve üç yıl süreyle %1 olarak alınır. Ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmesi halinde takip eden aydan itibaren bu teşvik uygulamasına son verilir. İşverenler bu fıkrada öngörülen şartları tekrar sağlamaları ve talepleri halinde bu teşvikten yeniden yararlanır. Türkiye genelinde birden fazla tescilli çok tehlikeli sınıfta yer alan işyeri bulunan işverenin 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında çalıştırılan toplam çalışan sayısı esas alınır. 3 yıl süreyle ölümlü veya sürekli iģ göremezlikle sonuçlanan iģ kazası yaģamayan iģveren, bir sonraki takvim yılından itibaren iģsizlik sigortası primini 1 puan eksik ödeyecek. Kaza yaģanması durumunda, bir sonraki aydan itibaren teģvik duracak. Birden fazla iģyeri bulunan iģverenler teģviki toplam çalıģan sayısı üzerinden alacaklar.
ÖLÜMLÜ İŞ KAZASI YAŞAMAYAN İŞVERENE TEŞVİK 3 yıl boyunca bu nitelikte bir iģ kazası yaģamayan iģveren asgari ücretten çalıģtırdığı her bir iģçi için 3 yılda toplam 432,54 TL tasarruf etmiģ olacak. 10 iģçi çalıģtıran bir iģverenin 4.325 TL prim tasarrufu edecek olması iģverenlerin iģ sağlığı ve güvenliğine bakıģ açılarını değiģtirebilecek bir teģvik olarak değerlendirilebilir. Ancak bu teģvik yalnızca 10 ve daha fazla iģçisi olan çok tehlikeli sınıftaki iģyerleri için söz konusu. Bunun dıģındaki iģyerleri teģvik kapsamında bulunmuyor.
İŞ KAZASINI BİLDİRMEYEN TEŞVİKTEN YARARLANAMAZ Bu maddeye göre teşvikten yararlanan işverenlerden birinci fıkrada belirtilen iş kazalarını bildirmeyenler, iş kazasının meydana geldiği tarihten itibaren yararlandıkları primleri yasal faizi ile birlikte geri öderler ve bu teşvikten beş yıl süre ile yasaklanırlar. TeĢvikten yararlanmak adına ölümlü veya sürekli iģ göremezliğe neden olmuģ iģ kazasını SGK ya bildirmeyen iģverenler teģvikleri faiziyle geri ödemek durumunda kalacaklar ve 5 yıl süreyle bu teģvikten yararlanamayacaklar.
YAPI DENETİM KURULUŞLARI MÜTEAHHİTLERİ UYARACAK İşyerinde, iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına göre düzenlenmesi gereken sağlık güvenlik planına ve onaylanmış yapı projesine uygun olarak çalışmaların yapıldığını denetlemek ve gerekli tedbirlerin alınması için yapı müteahhidini yazılı olarak uyarmak, uyarıya uyulmadığı takdirde durumu ilgili Çalışma ve İş Kurumu il müdürlüğüne bildirmek. Yapı denetim kuruluģlarına iģ sağlığı ve güvenliği konusunda görev veriliyor. Ayrıca doğrudan ÇalıĢma ve ĠĢ Kurumu Ġl Müdürlüklerine bildirim yükümlülüğü de getiriliyor.
KAMU İHALELERİNDE İSG YÜKÜMLÜLÜKLERİ MUTLAKA YER ALACAK 5/1/2002 tarihli ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun 7nci maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki bent eklenmiştir. z) İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin yükümlülükler. Kamu ihale sözleģmelerinde yer alması zorunlu hususların kapsamına iģ sağlığı ve güvenliğine iliģkin yükümlülükler de ekleniyor. Bu sayede kamudan iģ alan iģverenler iģ sağlığı ve güvenliğine iliģkin maliyetleri sözleģmede açıkça ifade edecek ve kamudan bu iģler karģılığında ihale çerçevesinde para alabilecek.
ASANSÖR DENETİMLERİ BELEDİYENİN SORUMLULUĞUNDA Belediye sınırları içerisinde yer alan asansörlerin kontrolünden Belediye sorumlu. Bu sorumluluğun yerine getirilmemesi nedeniyle yaģanacak kazalardaki yaralanma ve ölümler nedeniyle cezai sorumluluk belediye yetkililerinde olacak
5510 VE 4447 SAYILI KANUNLARDA YAPILAN DEĞĠġĠKLĠKLER
TEŞVİKTEN YERSİZ YARARLANANLARA AF GELİYOR GEÇİCİ MADDE 14- Bu Kanunun geçici 10 uncu maddesi ile sağlanan sigorta primi desteğinden maddenin yayımlandığı ay ve öncesine ilişkin olmak üzere ortalama sigortalı sayısının yanlış hesaplanması sebebiyle yersiz yararlandığı tespit edilen işverenlerin yersiz yararlanılan teşvik tutarlarına ilişkin 5510 sayılı Kanunun 89 uncu maddesinin ikinci fıkrası hükümleri uygulanmaz. Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce sigorta primi teşvikinden yersiz yararlandığı tespit edilip tahsil edilen primlere ait gecikme cezası ve gecikme zamları iade ve mahsup edilmez. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlık tarafından belirlenir. 4447 sayılı Kanundaki teģviklerden ortalama sigortalı sayısına ilave iģçi istihdam edilmemesi nedeniyle yersiz yararlananlar gecikme cezası ve zammı ödemeyecekler. 22 Nisan 2015 tarihinden önce teģvikten yersiz yararlanma nedeniyle gecikme cezası ve zammını ödeyen iģverenlerin ödedikleri paralar iade edilmeyecek.
İŞ KAZASI SONUCU SGK YA BORÇLANLARA YENİDEN YAPILANDIRMA GEÇİCİ MADDE 64- İşverenlerin ve/veya üçüncü şahısların, 31/12/2014 tarihine kadar (bu tarih dâhil) bu Kanunun 14 üncü, 21 inci, 23 üncü, 39 uncu ve 76 ncı maddeleri, 506 sayılı Kanunun mülga 10 uncu, 26 ncı, 27 nci, 28 inci ve 39 uncu maddeleri, 1479 sayılı Kanunun mülga 63 üncü maddesi ve 5434 sayılı Kanunun mülga 129 uncu maddesi gereğince iş kazası ve meslek hastalığı, hastalık, malullük, adi malullük ve ölüm hâlleri ile sigortalıya, genel sağlık sigortalısına veya bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilere yönelik fiiller nedeniyle, kesinleşmiş mahkeme kararı sonucu ödemekle yükümlü bulundukları her türlü borçlarına, kanuni faiz uygulanan sürenin başlangıcından bu maddenin yayımlandığı tarihe kadar geçen süre için Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın, bu maddede belirtilen şekilde ve süre içinde ödenmesi hâlinde bu borçlara uygulanan kanuni faizin tahsilinden vazgeçilir. Söz konusu mahkeme kararlarına ilişkin yargılama giderleri ile vekâlet ücreti, peşin ödeme hâlinde peşin ödeme tarihi, taksitle ödeme hâlinde son taksit tarihine kadar geçen süre için Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınıp hesaplanarak son taksit tutarıyla birlikte defaten yatırılır. Bu madde hükümlerinden yararlanmak isteyen borçluların bu maddenin yayımlandığı tarihi izleyen ay başından itibaren üç ay içinde Kuruma başvuruda bulunmaları, ilk taksiti bu maddenin yayımlandığı tarihi izleyen ay başından itibaren dört ay içinde, diğer taksitlerini ise ikişer aylık dönemler hâlinde azami on sekiz eşit taksitte ödemeleri gerekir. Bu madde hükümlerine göre hesaplanan tutarın ilk taksit ödeme süresi içinde tamamen ödenmesi hâlinde, bu tutar için bu maddenin yayımlandığı tarihten ödeme tarihine kadar geçen süre için herhangi bir faiz alınmaz.
İŞBAŞI EĞİTİM YAPAN İŞVERENE TEŞVİK Kanunla genç iģsizler için istihdam teģviği getiriliyor. 18 yaģından büyük, 29 yaģından küçük olanlardan ĠġKUR tarafından 31 Aralık 2016 tarihine kadar baģlatılan iģbaģı eğitim programlarını tamamlayanların programı bitirmelerini müteakip üç ay içinde meslek alanında iģe alınması ve iģe alındıkları iģ yerindeki ortalama sigortalı sayısına ilave olarak istihdam edilmeleri kaydıyla; imalat sektöründe iģe alınmaları halinde 42, diğer sektörlerde iģe alınmaları halinde ise 30 ay süreyle asgari ücret üzerinden sigorta primi iģveren hissesi, ĠĢsizlik Sigortası Fonu'ndan karģılanacak.
İŞBAŞI EĞİTİM YAPAN İŞVERENE TEŞVİK 30 Haziran 2015 tarihine kadar iģbaģı eğitim programı baģlatan iģverenlere teģvikler 6 ay daha fazla uygulanacak. ĠĢbaĢı eğitimde istihdam zorunluluğu %20. ĠBE alanların en az %20 sinin minimum 160 gün istihdam edilmesi bekleniyor. Ancak iģbaģı eğitim programı sonucunda eğitim verdiği kiģilerin hiçbirini iģe almayan iģveren bir yıl süreyle iģbaģı eğitim programı düzenleyemiyor. Bunun dıģında bir idari para cezası ile karģılaģmıyor.
İŞBAŞI EĞİTİM YAPAN İŞVERENE TEŞVİK ĠĢbaĢı eğitim aldığı iģyerinde değil de, baģka bir iģyerinde iģbaģı eğitim aldığı meslekte istihdam edilmeye baģlayan kiģiler için de aynı teģvikler uygulanmaktadır. Dolayısıyla iģbaģı eğitim verdiği iģçiyi beğenmeyen iģveren bu kiģiyi iģe almaz ve aynı meslekte elemana ihtiyacı olan baģka bir iģyeri bu kiģiyi iģe alırsa aynı teģvikler bu iģverene de uygulanmaktadır. Bu yüzden yeni eleman alacak iģverenlerin iģbaģı eğitim alınıp alınmadığını kontrol etmesi kendilerine prim avantajı sağlayacaktır.
Ġġ KANUNUNDA YAPILAN DEĞĠġĠKLĠKLER
MADENLERDE ÇALIŞMA SÜRESİ YENİDEN DÜZENLENİYOR Çalışma süresinden sayılan haller dahil, yeraltında çalışan maden işlerine haftalık 37,5 saati aşan her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde 100'den az olmamak üzere arttırılması suretiyle ödenecek. Çalışma süresinden sayılan haller dahil, yer altında çalışan maden işçilerinin günlük çalışma süresi en çok 7,5 saat, haftalık çalışma süresi ise en çok 37,5 saat olacak.
İŞÇİYE ÜCRETLİ İZİN HAKKI GELDİ İşçiye; evlenmesi veya evlat edinmesi ya da ana veya babasının, eşinin, kardeşinin, çocuğunun ölümü hâlinde üç gün, eşinin doğum yapması hâlinde ise beş gün ücretli izin verilir. İşçilerin en az yüzde yetmiş oranında engelli veya süreğen hastalığı olan çocuğunun tedavisinde, hastalık raporuna dayalı olarak ve çalışan ebeveynden sadece biri tarafından kullanılması kaydıyla, bir yıl içinde toptan veya bölümler hâlinde on güne kadar ücretli izin verilir ĠĢçilere de eģinin doğum yapması halinde 5 gün, eģinin, kardeģinin ve çocuğunun ölümü halinde ise 3 gün izin hakkı tanınıyor. Ayrıca, engelli çocuğu olan iģçilere yıl içerisinde toplam 10 gün ücretli izin hakkı tanınıyor. Bu izinlerin kullanılması için doğum, evlat edinme ve ölüm belgelerinin iģverene sunulması yeterli olacak. Bu izinleri kullanan iģçinin ücretinden kesinti yapılamayacak.
GECE ÇALIŞMASINDA 7,5 SAAT SINIRI KALKIYOR Ancak, turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla yedi buçuk saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilir. Düzenlemeye göre turizm, özel güvenlik ve sağlık sektöründe gece çalıģmalarının 7,5 saat üzerinde yapılması mümkün hale geldi. Bunun için iģçinin yazılı muvafakati aranacak. Dolayısıyla, gece 7,5 saatin üzerinde çalıģmaya muvafakat vermeyen iģçiler 7,5 saatten fazla çalıģtırılamayacak. Bu düzenlemeyle, aslında halihazırda zaten ĠĢ Kanunu na göre gece olarak tanımlanan 20:00 ila 06:00 arasındaki dönemde 7,5 saatten fazla çalıģmak zorunda olan iģçilerin çalıģmalarının yasal hale getirilmesi hedefleniyor. Bugünkü uygulama kapsamında vardiyalı çalıģılan iģlerde iģçiler gece döneminde zaten 7,5 saatin üzerinde çalıģmak durumunda kalıyorlar. 7,5 saatin üzerinde çalıģma mümkün olmadığında iģverenlerin iģçilerini gecenin belirli bir saatinde evlerine göndermeleri gerekiyor. Fakat iģyerinde servis uygulamasının yalnızca belirli saatlerde olması dolayısıyla gece saatlerinde iģçinin çalıģmayı bırakarak evine gitmesi mümkün olmuyor. Dolayısıyla, bu çalıģma biçimi zaten Ģu anda uygulanıyor ve tasarı sonrasında da yasal hale getirilmesi sağlanmıģ olacak.
ÇOCUK İSTİHDAMI İLE İLGİLİ YENİLİK 15 yaşını doldurmamış çocuklar çalıştırılamayacak, 14 yaşını doldurmamış çocuklar ise sanat, kültür ve reklam faaliyetlerinde yazılı sözleşme yapmak ve her bir faaliyet için ayrı izin almak şartıyla çalıştırılabilecek. Sanat, kültür ve reklam faaliyetlerinde çalışan çocuklar günde 5 ve haftada 30 saatten fazla çalıştırılamayacak.
TORBAYA SIĞMAYANLAR Staj süresinin emeklilik için giriģ sayılması Sigortalılık öncesi doğumların borçlanılması hakkı 4/a lıların geçmiģe dönük prim ödeme hakkı YaĢa takılanlara iliģkin herhangi bir düzenleme DĠREKTEN DÖNENLER ĠĢ güvenliği uzmanı görevlendirmeyen iģverenlere geriye dönük ĠPC uygulanmasını engelleyen düzenleme Baretini takmayan iģçiyi 3. uyarıdan sonra iģten çıkartmaya yönelik düzenleme Kamu ihalesine girememe süresinin 5 yıl olması
BĠREYSEL SOSYAL GÜVENLĠK HAKLARI ĠLE ĠLGĠLĠ DEĞĠġĠKLĠKLER
3 ÇOCUKLUNUN ASGARİ GEÇİM İNDİRİMİ ARTACAK 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 32 nci maddesinin ikinci fıkrasına ilk iki çocuk için % 7,5 ibaresinden sonra gelmek üzere, üçüncü çocuk için % 10, ibaresi eklenmiştir. Üçüncü çocuk için yüzde 5 olan asgari geçim indirimi oranı yüzde 10 a yükseltiliyor. Asgari ücretli olup eģi çalıģmayan ve 3 çocuğu olan bir kiģi bugün 126,16 TL asgari geçim indirimi alırken yasa sonrası 153,16 TL asgari geçim indirimi alacak. Yani, 27 TL fark etmiģ olacak.
SGDP %10 A DÜŞÜYOR Emekli olduktan sonra 4/b li olarak çalışanlardan kesilen yüzde 15'lik sosyal güvenlik destek primi oranı yüzde 10'a düşürülecek. Uygulama bu yılın temmuz ayından itibaren başlayacak.
BAĞ KUR LULARIN BORCU SİLİNECEK Kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlarla, tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan, kuruma kayıt ve tescilleri yapıldığı halde, bu düzenlemenin yayımlandığı ayın sonu itibarıyla 12 ay ve daha fazla süreye ilişkin prim borcu bulunanların, bu prim borçlarını 3 ay içinde ödememeleri veya yapılandırmamaları halinde; prim ödemesi bulunan sigortalıların daha önce ödedikleri primlerin tam olarak karşıladığı ayın sonu itibarıyla, prim ödemesi bulunmayan sigortalıların ise tescil tarihi itibarıyla sigortalılığı durdurulacak. Durdurulan süreler sigortalılık süresi olarak değerlendirilmeyecek.
EMEKLİLERE ZAM MaaĢı 1.000 TL nin altında olan emeklilerin maaģına 100 TL seyyanen zam gelecek. 1.001 ila 1.099 TL arasında emekli maaģı alanların maaģı 1.100 TL ye tamamlanacak.
TEŞEKKÜRLER