Yıl:1 Sayı:1 TEMMUZ / AĞUSTOS 2010 Fiyatı: 4 TL İKİ AYDA BİR YAYINLANAN AKVARYUM KÜLTÜRÜ DERGİSİ Akvaryumların Kralı: Discus Karidesler Kendi Kendini İdare Edebilen Akvaryumlar Denizin Melekleri
İçindekiler Haber- Akvartistler Derneği Genel Kurulu 19 Tatlı suyun kralları: Diskus Denizin Melekleri Fanustaki Dünya: Paladarium Karidesler Kendi Kendini İdare Edebilen Akvaryumlar: Ecespare 34 40 8 Evimdeki Resif - Işık Nedir? Büyük Sistemler Röportajı: Panora Deniz Akvaryumlarında Alkalinite 44 Yunus Cichlid Mikro Algler 20 14 42 6 37 26 Sahibi: Güney Film Yapım Basım Ltd. adına Direnç Kıymaç Sorumlu Yazı işleri Müdürü: Alper Tülek Görsel Tasarım: Şeref Kartal Editör: Özge Özdemir Yayın Türü: Yaygın Süreli Yayın Reklam için başvuru: Alper Tülek 0532 620 49 47 Yazarlar: İsa Aydın, Gökçe Göktan, İl Bilge Aslıhan Okumuş, Selim Özadar, Talip Devrim Özgen, Gültekin Sabana, Davut Şems, Ali Ulvi Tekgüç, Hakan Toğuç, Ümit Uğur Tunç, Ergün Tunçkıran, Refet Ali Yalçın Yönetim Yeri ve Yazışma Adresi: Duatepe mh. Avukat cd. Şahmerdan sk. No: 2/36 Şişli - İstanbul Tel: 0212. 279 23 48 Baskı: Matsa Basımevi Web: www.akvaryumplus.com e-mail: bilgi@ akvaryumplus.com
Merhaba sevgili akvaristler, Birbirinden değerli hobici arkadaşlarımızla beraber bu güzel dergide yayın hayatımıza başlıyoruz. AkvaryumPlus dergimizde hepimizin büyük tutkusu olan, tatlı su ve deniz akvaryumlarıyla ilgili güncel makaleler paylaşmaya çalışacağız. Ayrıca paladarium hakkında da sizlere bilgiler vermeye çalışacağız. Hepimizin farklı iş ve uğraşları olmasına rağmen, ortak noktada buluştuğumuz bu hobi kendi iç dünyalarımızı temsil ediyorlar. Beklide her biri su dünyasına duyduğumuz özlemi yansıtıyorlar. Ve buna bizi iten en büyük etmende sanırım su dünyasının keşfedilmemişliği bizleri cezp ediyor. Akvaryumlarımız öyle çeşitli ki her biri kendi aralarında benzersizlikler gösteriyor. Hatta sahip olduğumuz bu akvaryumlar günden güne, aydan aya ve yıldan yıla sürekli değişim göstererek bize bu çeşitliliği yansıtıyor. Belki de bu hobiye bu kadar bağlanmamızın en büyük sebepleri bunlar olsa gerek. Sevgili akvaristler bu derginin oluşumunda sizlerinde katkılarınızı beklemekteyiz. Bizlere web sitemizden (www.akvaryumplus.com) ulaşabilir konularla ve yazarlarımıza buradan soru, görüş ve önerilerinizi rahatlıkla iletebilirsiniz. A. Alper TÜLEK 4
Tatlı suyun Kralları Diskus (Symphysodon aequifasciatus) tür olarak gerek nazik yapısı, gerekse doğru su şartlarının sağlanması bakımından tatlı su akvaryumlarının en son basamağı, krallarıdır. Ali Ulvi Tekgüç Diskus beslemek isteyen aktivarist arkadaşlara kendi tecrübe ve düşüncelerime dayanarak, bu zorlu bir o kadar da güzel türün doğru ve sağlıklı bir şekilde yaşatılmasının temel basamaklarını paylaşmak istiyorum. Beğendiğiniz bir veya birkaç diskusu akvaryumcunuzdan satın almadan önce mutlaka tür hakkında yazılmış olan kitap ve makaleleri okuyarak araştırma yapmanız ve bu doğrultuda türün ihtiyacı olan akvaryumu planlamanız balığınızın hayatı için bir esastır. Diskus balığını daha önce kurmuş olduğu akvaryumda beslemek isteyenlere tavsiyem eğer akvaryum şartları diskusa uygun değilse balığınızı bu akvaryuma eklemeyin. Diskus ölümlerinin çoğu bu türün ihtiyaçlarına cevap verememekten kaynaklanmaktadır. Diskus ph 5.50 7.50 arasında, genel sertliği yumuşak olan, 28 C 32 C ısıdaki suları seven, asıl habitatı Amazon nehrinin durgun, ılık ve temiz su kolları olan bir cichlid türüdür. Bu yüzden akvaryuma konacak veya konmuş olan taban malzemesi ve dekor hiçbir zaman ph salınımı yapmamalıdır. Ph salınımı yapan kum, çakıl gibi malzemeler ph minus veya sirke ile yapılacak çok basit bir testle anlaşılabilir. Malzemenin üstüne dökeceğiniz birkaç damla ile köpürüp kö- pürmediğine dikkat etmek yeterlidir. Köpürüyor ise sakın diskusu akvaryuma koymayın. Daha önce kurmuş olduğunuz akvaryumda mercan 8
kırığı midye kumu veya ölü mercan dekoru var ise o akvaryuma kesinlikle diskus koymayın. Kuvarz kum veya çakıl, laterit ve lav taşları ph salınımı yapmayan doğru taban malzemeleridir. Bence diskusu beslemenin en uygun, kolay ve sağlıklı yolu akvaryum tabanına hiç malzeme koymamaktır. Akvaryumunuzu kurmadan önce herhangi bir izolasyon firmasından alacağınız gri renkte ki termoflex malzemenin üstüne oturtmanız hem akvaryumunuzu çatlamalara karşı korur hem de taban malzemesi olmayan çıplak akvaryum tabanını koyulaştırarak balıklarınızı strese karşı korur. Diskus durgun, az akıntılı suları sevdiği için kafa motorlu iç filtreler bu tür için uygun değildir. Bu tür filtreler hem çok akıntı yaparlar hem de diskusun istediği temiz su filtrelemesi yapamazlar. Size tavsiyem akvaryum litresine göre büyük çaplı bir dış filtre almanızdır. Bu dış filtrenin içini mekanik ve biyolojik arıtım yapacak kaliteli malzeme ile doldurmanızdır. Diskus akvaryumlarında aktif karbon kesinlikle kullanılmamalıdır. Filtre kulelerinde (ıslak-kuru) kullanılan bio-ball kapalı devre dış filtrelerde hep ıslak kalacağı için biyolojik döngüye yeterli katkıda bulunamayacağından onun yerine siporax gibi bol gözenekli bir malzemenin kullanılması doğru olacaktır. Filtrenin çıkışına takacağınız filtre debisine uygun bir uv filtre akvaryumunuzda serbest dolaşan patojenleri ve algleri öldürüp suyunuzun daha sağlıklı ve temiz kalmasını sağlayacaktır. Diskus akvaryumlarının en güzel ve en zor olanı canlı bitkili diskus akvaryumlarıdır. Daha önce kurmuş olduğunuz bitkili akvaryum, bitkileriniz ve diğer tür balıklarınız için doğru olsa da diskus için doğru olmayabilir. Diskus akvaryumları diğer akvaryumlara daha yüksek sıcaklıkta (28 C 32 C) olması gerektiğini söylemiştim. Eğer daha önce kur- 9
duğunuz akvaryum 26 C ve bitkiler bu sıcaklığa alışmış ise ısıyı biranda yükseltmeniz bitki kayıplarına ve su kimyasının bozulmasına sebep olur. Onun için diskuslarınızı almadan önce lütfen taban malzemenizin ph salınımı yapıp yapmadığını kontrol edip haftalık ısıyı 1 C- 2 C artırarak bitkilerin ve diğer balıkların bu suya adaptasyonunu sağlayın. Bu arada ısıya dayanamayıp ölen bitkileri ve yaprakları akvaryumunuzdan çıkartın. Canlı bitkili diskus akvaryumu kurmak en az bir tuzlu su resif akvaryumu kurmak kadar tecrübe ve planlama gerektirir. Eğer böyle bir seçim yapıyorsanız ışıktan taban malzemesine, filtre kurulumundan bitki seçimine kadar her noktayı iyi planlayın. Sump (filtre tankı) sistemi bitkili akvaryumlar için uygun değildir. Sump ve kule (ıslak-kuru) suyu oksijenle zenginleştireceği ve bitkilerin fotosentez yapabilmeleri için gerekli olan karbondioksit miktarını düşüreceği için ancak otomatik ph sensörlü karbondioksit sistemli high-tech akvaryumlarda kullanılabilir. Akvaryumunuzu diskus için ilk kez kuracak iseniz, akvaryumunuzu planlarken genişliği ve derinliği en az 50cm olan bir akvaryum yaptırmanız ilerde boyları 15-20cm bulabilen disk şeklindeki balıklarınızın daha rahat hareket etmesini olanak verecektir. Yetişkin bir diskus akvaryumda 40 litre suya ve belli bir bölgeye ihtiyaç duyar. Kaç adet diskus beslemeyi düşünüyorsanız boy-enderinlik hesabı ile akvaryumunuzu yaptırın. Örneğin 10 adet yetişkin diskus sürüsü için 400 litre suya ihtiyacınızı 125-55-60cm lik bir akvaryum karşılıya bilir. Diskus bir sürü balığı olup, belli hiyerarşik düzen içinde diğer diskuslarla yaşamaktadır. Tek bir diskus almak ve onu diğer tür balıkların yanına koymak, aynı şekilde sonradan alacağız tek bir diskusu oturmuş bir diskus sürüsünün içine sokmak yeni bireyi strese sokabilir. Bunları önlemek diskus alırken 2 çiftten az diskus almayın ve akvaryumda hiyerarşik düzen kurulmadan önce kısa zaman dilimlerinde balıklarınızı diskus akvaryumuna ekleyin. Diskus için yaşadığı bölgedeki suyun temiz olması, akvaryum suyundaki nitrat değerini 20ppm değerinden düşük olması, diskuslarınızın sağlığı açısından çok önemlidir. Düzenli haftalık % 10
musluk suyu kullanılacak ise mutlaka klor bağlıyıcı bir ürün kullanmak veya suyu en az iki gün hava taşı ile havalandırmak mutlaka yapılması gereken bir olaydır. Benim tavsiyem, Türkiye de musluktan akan sular sert ve daha çok Afrika cichledlerine uygun olduğu için, bir adet ozmos cihazı ve iletkenlik ölçer satın almanız. Bu yatırımınız sayesinde diskuslarınızı ilerde üretmek isterseniz yetişkin erkek diskuslarda görülen ve sert sulardaki kireç yüzünden meydana gelen üreme kanal tıkanıklığı problemini çözmüş, hem de yumurtlama için gereken düşük iletkenlikteki üreme tankı suyunu elde etmiş o l u r - sunuz. Ancak ozmos makinasından elde edeceğiz su iletkenlik bakımından çok düşük (saf su) olduğu için direk olarak akvaryuma konulmamalıdır. 20 su değişimi ve filtrenin mekanik malzemelerinin temizlenmesi veya değiştirilmesi balığınızın hem daha çabuk gelişmesini sağlar, hem de balığınızın hastalanma riski azaltır. Kurduğu akvaryumda taban malzemesi kullanmayan ve canlı bitki beslemeyenler, günlük yemleme sonrası yem ve dışkı atıklarını bir hortum kullanarak (dip çekerek) akvaryumdan çıkartırlar ve daha önce hazırlamış oldukları su ile %5-%10 değişim yaparlar ise hem akvaryumdaki suyun kimyası bozulmamış olur, hem de diskuslarınız daha mutlu olurlar. Su değişimindeki dikkat edilmesi gereken en önemli konu klor ve ısıdır. Su değişimlerinde İletkenlik ölçer yardımı ile akvaryum suyunun değerini microsimens ( µs ) veya ppm olarak ölçtükten sonra, ozmos suyu tatlı su akvaryumları için hazırlanmış mineral katkıları ile veya klordan arındırılmış musluk suyu ile karıştırarak, aynı iletkenlik seviyesinde akvaryuma eklemeliyiz. Özellikle kışın büyük çaplı su değişimlerinde önceden hazırlamış olduğumuz suyu mutlaka akvaryum ısısına yakın bir dereceye getirip öyle akvaryumumuza koymalıyız. 11
Canlı bitkilerin olduğu bir diskus akvaryumunda iletkenliği (200µs-100ppm) aralığında tutmak bitkilerinizin sağlığı için yararlı olacaktır. Diskus yavru iken gelişim sürecini tamamlayana kadar daha çok mineralle ihtiyaç duyar. Bu mineralleri sudan alırlar. Eğer satın aldığız diskuslar yavru ise akvaryumunuzdaki iletkenlik değerlerini biraz yüksek tutmanız (300µs -150ppm) yararlı olacaktır. Diskuslarınız büyüdükçe iletkenliği yavaşça daha düşük değerlerdeki su değişimleri ile aşağı almanız (100µs 50ppm) doğru olacaktır. Yeni aldığız bir diskusun akvaryuma konulması aşaması en dikkat edilmesi gereken konudur. Diskuslar en çok bu işlem doğru yapılmadığında zarara uğrar hatta birkaç hafta içinde ölürler. Diğer tür tatlı su balıklarında yapılan alıştırma süreci diskuslar için yetersiz kalır. Konacağı akvaryumun su kimyasına alışma süreci aynen bir deniz balığının alıştırma süreci gibi damlama yöntemi ile yavaş ve sakin bir ortamda yapılmalıdır. Ani ısı ve iletkenlik değişimleri diskuslarınızı ozmotik şoka sokar, türün çok hassas olan mukoza tabakasına zarar verir. Diskusta küsme ve kararma denilen olay bundan dolayıdır. Ozmotik şoka uğrayan bir diskus kolay toparlanamaz. Yeni girdiği ortamdaki diğer balık ve diskuslara karşı koyamaz, yem yiyemez, mukoza dokusu zedelendiği 12
için ikincil bakteriyel ve fungal hastalıklara direnç sağlayamaz, bir köşede saklanır, rengi kararır ve ölümünü bekler. Eğer böyle bir diskusunuz var ise size önerim 35x35x40 ebatlarında 50 litrelik bir karantina tankı yaptırmanız, içine 100watt lık bir ısıtıcı, hava ile çalışan sünger filtre (süngeri aktif karbondan yapılmış olmamalı!!! ) ve bir cam derece koymanızdır. Karantina tankı fazla ışık almayan, sakin bir bölgeye yerleştirmelisiniz. Karantina tankı, akvaryumdan alacağız suyla doldurup, hasta diskusunuzu akvaryumdan buraya nakil edin. Üç gün boyunca %20 temiz su ile değişim yapın, karantina tankının ısısını yavaşça 2 C artırarak 34 C kadar çıkarın. İlk su değişiminden sonra suya, eczanelerde bulabileceğiz bemiks ampulden bir ampulü tanka dökün. Bu diskusunuzun direncini kuvvetlendirecektir. Bu arada gerekli araştırmayı yapıp balığın geçirdiği ikincil hastalığın tanısını ve tedavide kullanacağız ilacı tedarik edin. Üçüncü gün su değişiminden sonra ilaç tedavisine başlayın. İlaç tedavisi bittikten sonra eğer balığınız tam olarak sağlına kavuşmuş ve yem yiyor ise balığınızı ana tanka damlama yöntemi ile alıştırarak geri koyun. Diskuslarınızı çok hareketli, bölgeci ve agresif balık türleri ile hiçbir zaman aynı akvaryumda beslemeyin. Afrika cichlidleri, hatta bir Güney Amerika cichlidi ve diskusların yakın akrabası olan melek balıklarının ( Pterophyllu scalare) diskus akvaryumlarında yeri yoktur. Canlı doğuranlar, tetra cinsleri, çöpçü balıkları (corydoras) diskus akvaryumlarına konulabilir. Bence en doğrusu diskusu diğer diskuslar ile beraber bakmaktır. Biz aktivaristler olarak, bu güzel, sakin ve nazik türün gereksimi olan özene, planlamaya dikkat edersek, onun ihtiyaçlarına vakit ayırabilirsek diskus beslemenin çok zor olmadığını görebiliriz. Sizlere sağlıklı ve bol diskuslu günler diliyorum. 13
Foto: Chung-Ming Wu Pygoplites diacanthus Denizin melekleri Ufak parlak balıklar, ilginç çizgiler ve renkli benekler... Fakat bu büyüleyici desen ve renk kombinasyonunu bir arada en iyi şekilde görebileceğimiz aile şüphesiz melekbalıklarıdır. Selim Özadar Egzotik deniz balıkları, insanları, genellikle inanılmaz desenleri ve parlak renkleriyle etkisi altında bırakır. Ufak parlak balıklar, ilginç çizgiler ve renkli benekler... Fakat bu büyüleyici desen ve renk kombinasyonunu bir arada en iyi şekilde görebileceğimiz aile şüphesiz melekbalıklarıdır. İri cüsselerinin üzerindeki eşsiz desenlerin kusursuzluğu en ufak ayrıntısına kadar bizi hayrete düşürür. Bu büyük renkli balıklar aynı zamanda oldukça zeki ve kişilik sahibidir. Sahibini tanıdığı gibi büyüdükçe her bireyin kendi karakteri gelişir ve size balığınızla iletişim kurma şansı verir. Melekbalığı, Pomacanthidae familyası üyelerine verilen genel addır. Bu familya içerisinde 5cm lik Fisher ın cüce melekbalığından (Centropyge fisheri) 60cm lik gri melekbalığına (Pomacanthus arcuatus) kadar çok farklı özelliklere sahip türler bulunmaktadır. Bu familyanın üyeleri aynı zamanda dünya denizlerinde de geniş bir dağılım gösterir. Karaipler in sığ sularından, Pasifik in derinliklerine kadar birçok farklı yerde görülebilirler. Fakat tüm türlerin ortak özelliği, solungaçlarının arkasında bulunan kılçıktır. Zaten familyanın adı da latincedeki pom yani örtü ve acanthus yani diken sözcüklerinden türemiştir. Melekbalıklarını balık kepçesi ile yakalarken çok dikkat etmek gerekir, zira bu kılçık kepçeye takılıp balığın zarar görmesine neden olabilir. Foto: Davut Şems Apolemichthys ve Chaetodontoplus cinsi melekbalıkları diğerleri kadar güzel olmalarına rağmen onlar kadar akvaryum piyasasında yer edinememişlerdir. Bunun nedeni birçok türün akvaryumda yem almayı kabul etmeyip bir süre sonra güçsüz düşüp hastalığa yakalanmasıdır. Uzun yıllar akvaryumda yaşatılması denenen bu türlere yüksek ölüm oranları nedeniyle artık ithalatçılar da pek sıcak bakmamaktadır. Ayrıca nadir bulundukları için fiyatları da genellikle yüksektir. Apolemichthysler arasında en popüler türler gözünden geçen siyah bantıyla soyguncu melekbalığı (Holacanthus arcuatus) ile altın pullu melekbalığıdır (Apolemichthys xanthopunctatus). Buna rağmen bu iki tür dahi oldukça nadir bulunur ve yüksek fiyatlardan satılır. Soyguncu me- 14
Pomacanthus navarchus lekbalığı üstte bahsettiğim gibi genellikle akvaryumda yem kabul etmez ve yaşama ihtimali oldukça düşüktür. Bu nedenle bu türden uzak durmak en iyisi olacaktır. Altın pullu melekbalığı ise bu cinsteki diğer türlere oranla daha dayanıklıdır fakat yine de akvaryumcuda yem aldığını görmeden eve getirmemek en iyisidir. Chaetodontoplus türleri ise aslında oldukça dayanıklı fakat güzelliği familyadaki diğer türlere kaptırmışlardır ve bu nedenle akvaryumcularda kolay bulunmazlar. Hatta melekbalıklarından çok kelebekbalıklarına benzedikleri için akvaryumcuda genellikle yanlış isimlendirilirler. Singapur melekbalığı (Chaetodontoplus mesoleucus) şüphesiz bu cinsteki en popüler ve kolay bulunabilen türdür. Çok renkli bir balık olmasa da oldukça dayanıklıdır ve en fazla 15cm e kadar büyüyebilen boyuyla ufak akvaryumlarda da bakılabilir. Bu cins içerisinde de birkaç göz alıcı tür vardır fakat oldukça zor bulunur. Benim de favorilerimden olan mavi çizgili melekbalığı (Chaetodontoplus septentrionalis) gövdesindeki mavi damarlı deseniyle oldukça ilgi çekici olmasının yanında aynı zamanda dayanıklı ve genellikle resif uyumludur. Büyüdükçe kendi vücut yapısındaki diğer balıklara karşı bölgeci davranabilir, bu nedenle akvaryuma diğer balıklardan sonra eklenmesi iyi olur. Doğadan yalnızca yılın bazı dönemlerinde toplandığı için nadir bir türdür. Familyanın en küçük üyesi olan cüce melekbalıkları, yeterli büyüklükte akvaryumu olmayan ama melekbalıklarının güzelliğine şahit olmak isteyen akvaristler için idealdir. Bu cins içerisinde öyle çok seçenek vardır ki, boya kataloğu gibi neredeyse istediğiniz her renk kombinasyonunu bulabilirsiniz. Cüce melekbalıkları da kendi aralarında farklı boylarda olurlar. Bazı türler en fazla 4-5 cm e kadar büyüyebilirken bazı türler 15cm i aşabilir. Küçük türler genellikle mercanlarla daha iyi geçinmektedir ve daha uyumlu olmaktadırlar. Büyük türler özellikle sert mercanlar, istiridye ve Xenia gibi yumuşak mercanlarınızın tadına bakabilirler. Ayrıca kendi vücut yapısındaki balıklara karşı oldukça agresif davranabilmektedirler. Bunları göz önüne alarak bir cüce melekbalığı almanızı öneririm. Yine de oldukça barışçıl ve hiçbir mercana dokunmadan yaşayan cüce melekbalıkları da oldukça sık karılaşılan bir durumdur. Centropyge bispinosa Cüce melekbalıkları doğada genellikle ufak haremler halinde yaşarlar ve protogenik hermafrodittirler yani sürünün en güçlüsü erkeğe dönüşür ve diğerleri dişi olarak kalır. Akvaryumunuz eğer yeterli büyüklükteyse siz de bir cüce melek haremi kurabilirsiniz. Bunun için 3 ya da 4 adet yavru birey seçmeniz ve güçlü olana kendilerinin karar vermesini beklemeniz gerekmektedir. Harem olarak baktığınızda balıkların birbirlerine kur danslarını ve aralarındaki hiyerarşiyi izleme şansını yakalayabilirsiniz. Ayrıca balıklarınız da tek başına olmadığı için kendini daha güvende hissedip, daha az saklanacak ve renklerini daha iyi gösterecektir. Bu balıkları boyutlarına göre üç grupta inceleyebiliriz. Birinci grup küçük boydaki yani en fazla 5-6cm e kadar büyüyebilen cüce melekbalıkları. Bu gruba Atlanik melekbalığı (Centropyge argi), Fisher ın cüce melekbalığı (Centropyge fisheri) ve pigme cüce melekbalığını (Centropyge flavicauda) sokabiliriz. Küçük cüce melekbalıkları nano akvaryumlarda rahatlıkla bakılabilecek kadar ufak boyuttadır ve genellikle resif uyumludur. Özellikle pigme cüce melekbalığı Amerika da zor bulunabilmesine rağmen, ülkemizde kolaylıkla bulunabilir. İkinci grup biraz daha büyük olan mercan güzeli (Centropyge bispinosa) ve alev melekbalığı Foto: Davut Şems Foto: Davut Şems 15
Foto: Davut Şems Pomacanthus imperator (Centropyge loricula) gibi akvaryum dünyasının en popüler iki balığını içerir. Bu balıklar 12cm e kadar büyüyebilir ve genelde bütün günlerini kayalar üzerinde yiyecek arayarak geçirirler. Bu nedenle akvaryumda bol miktarda oturmuş canlı kaya bulunması bu iki türün sağlıklı kalabilmesi için oldukça önemlidir. Özellikle akvaryumda tang gibi büyük balıklar varsa utangaç davranıp bütün gün saklanabilirler. Bunu engellemenin en iyi yolu, balığı yalnız bırakmayıp doğadaki gibi en az 2 ya da 3 bireyden oluşan bir harem kurmak olacaktır. Son grupta ise 15cm e kadar büyüyebilen çift renkli melekbalığı (Centropyge bicolor) ve limon kabuğu melekbalığını (Centropyge flavissima) sayabiliriz. Bu iki tür diğer cüce melekbalıklarına oranla oldukça büyük ve aynı zamanda çok daha bölgecidir. Genellikle kuru yeme alışmalarını sağlamak oldukça zordur, bu nedenle satın almadan önce yem yediğinden emin olmak gerekir. Ayrıca büyük cüsselerini tok tutabilmek için akvaryumda gün içerisinde üzerinden beslenebileceği yeteri miktarda canlı kaya olması çok önemlidir. Bu türler genellikle mercanlarla iyi geçinemediği için resif akvaryumuna ekleyecekse- niz iki kere düşünmenizi, bir sorun çıktığında balığı yakalama şansınız yoksa hiç eklememenizi öneririm. Diğer türlerde olduğu için özellikle sert mercanlar, istiridyeler ve tüp kurtları gibi omurgasızlar tehlike altındadır. Cüce melekbalıkları doğada günlerini harem olarak dolaşıp yiyecek arayarak geçirirler. Yedikleri arasında mikro ve makro yosunlar, çökeltiler ve ufak omurgasızlar bulunmaktadır. Bu nedenle akvaryumda da hem bitkisel hem de hayvansal ağrılıklı yemler ile gün içerisinde az ama sık bir besleme yapmak gerekir. Cüce ya da büyük olsun, günümüzde her tür melekbalığını resif akvaryumlarında gözümüz gibi baktığımız mercanların yanında görmeye alışığız. Fakat aslında mercanlarla tamamen uyumlu tek melekbalığı cinsi Genicanthus lardır. Bu barışçıl türler diğer melekbalıklarından çok farklı özellikler gösterirler. Neredeyse tüm melekbalıkları kaya ve kumun yüzeyi üzerinden beslenir, bu nedenle mercanlar da dahil olmak üzere birçok omurgasız diyetlerinin bir parçasıdır. Fakat Genicanthuslar daha çok dev Anthiaslara benzerler ve haremler su yüzer haldeki planktonlarla bes- 16
Pygoplites diacanthus lenirler. Mercanlarla ve diğer balıklarla tamamen uyumludurlar ve resif akvaryumları için birebirdir. Genicanthus türlerinde dişi ile erkek arasında bariz bir renk ve şekil farklığı görülür. Erkekler daha çarpıcı renklere ve daha uzun yüzgeçlere sahiptir. Bu cins, diğer melekbalılarına oranla daha fazla yüzme alanına ihtiyaç duyar ve çift ya da harem olarak bakılmalıdır. Büyük vücutlu ve küçük ağızlı bu balıkların da metabolizması diğer planktivor balıklar gibi hızlı çalışır, bu nedenle günde en az 3 kez bol proteinli bir yem ile beslenmeleri gerekmektedir. Yeteri kadar beslenememe, harem içerisindeki hiyerarşiye de zarar verir ve erkeğin güçsüz düşmesi durumunda dişilerden biri yerine geçmeye çalışabilir. Bu cins içerisinde en sık rastlanan tür Lamarck ın melekbalığıdır (Genicanthus lamarck). Yaklaşık 18cm boya ulaşır ve oldukça dayanıklı bir balıktır. Diğer Genicanthus türleri kadar alımlı renkleri olmasa da özellikle yetişkin erkeklerin etkileyici siyah çizgi ve benekleri vardır. Süslü melekbalığı (G. bellus), siyah benekli melekbalığı (G. melanospilos) ve Watanabe nin melekbalığı (G. watanabei) de nadiren de olsa ülkemizde bulabileceğiniz diğer Genicanthus türleridir. Melekbalıklarının imparator ve kraliçelerinin bulunduğu Pomacanthus cinsi aynı zamanda deniz akvaryumlarındaki en alımlı balıkları da içerir. Eşsiz renkleriyle herkesi büyüleyecek güzelliğe sahip bu devlerin de, doğada çok büyük alanları kapsayan hiyerarşik bir alile yapısı vardır. Her Foto: Davut Şems Foto: Davut Şems Centropyge bicolor bir dişinin belli bir bölgesi vardır ve bu bölgenin dışına çıkmaz. Erkek ise içinde yaşayan dişiler ile birlikte tüm alanın sahibidir ve burayı diğer erkeklere karşı korur. Genç melekbalıklarının rengi yetişkinlerden çok farklıdır. Çoğu tür cinsel olgunluğa ulaşmadan önce siyah üzerine sarı ya da beyaz halkalara sahiptir ve büyüdükçe renk değişip yetişkin desenlerine kavuşur. Gençler ile yetişkinler arasındaki bu büyük renk farkının nedeni, gençlerin yetişkin erkeklerin bölgesine rahatça girip çıkabilmesi içindir. Böylelikle yetişkin erkekler henüz cinsel olgunluğa ulaşmamış bireyleri rakip olarak görmez ve alanına girmesine izin verir. Genç Pomacanthuslar birbirine çok benzer ve kolaylıkla birbirleriyle karıştırılabilirler. Eğer yanlış balık almak istemiyorsanız, farklı türlerin gençlik desenlerini kitap ya da internet üzerinden iyice inceleyip akvaryumcuya öyle gidin. Özellikle imparator ve Kuran melekbalıklarının gençlik desenleri olduça benzerdir. En popüler Pomacanthus şüphesiz İmparator melekbalığıdır (Pomacanthus imperator). Vücudundaki sarı üzerine mavi çizgiler ve suratındaki maske ile melekbalıklarının imparatorudur. Oldukça bölgeci olan bu yüzen tablo 40cm lik boyuyla akvaryumda terör estirebilir. Sağlıklı gelişimi için yeterli büyüklükte bir akvaryuma ihtiyaç duyar ve diğer balıklara sataşmaması için akvaryuma en son eklenmesi gerekir. Diğer popüler türlerden olan görkemli melekbalığı (Euxiphipop navarchus), ve mavi maskeli melekbalığı (E. xanthometopon), Pomacanthusların bir alt-cinsine mensupturlar. Görkemli melekbalığı 25 cm boyuyla Pomacanthuslar arasında en Foto: Davut Şems 17
Foto: Davut Şems Pomacanthus semicirculatus 18 Centropyge vroliki küçük türlerden biridir. Mavi maskeli melekbalığı ise 35 cm e kadar ulaşabilir. İmparator, görkemli ve mavi maskeli melekbalığı üçlüsü son zamanlarda kısa polipli sert mercan akvaryumlarında oldukça yaygınlaşmaktadır. Mercanlar için risk taşısalar da cüce melekbalıklarının aksine kısa polipli sert mercanlar ile genellikle ilgilenmemektedirler ve rengarenk Acroporaların arasında akvaryuma iddialı bir hava katmaktadırlar. Fakat uzun polipli sert mercanlar, Zoanthidler ve istiridyelerin bu balıkların menüsünde en başta gelmekte olduğunu unutmamak gerekir. Güzelliği tartışılmayacak kusursuzlukta olan diğer büyük meleklerden kraliçe melekbalığı (Holacanthus ciliaris), Kaptan Cousteau belgesellerinden alışık olduğumuz Fransız melekbalığı (Pomacanthus paru) ve kuyruğunda Arapça harflere benzer desenler bulunduğu için bu ismi almış Kuran melekbalığı (Pomacanthus semicirculatus) malesef ki mercanlara şans tanımayacak olan türlerin başında geliyor. Bu türlerin doğadaki diyeti mercanları da kapsadığı için ancak balık akvaryumlarında bakılabilirler. Yine de gerek dayanıklılıkları gerekse güzellikleri ile büyük balık akvaryumları için ideal bir seçimdir. Oldukça bölgeci olmalarının yanı sıra yavaş yüzen balıklara karşı agresiftirler bu nedenle aslanbalığı gibi balıkların yüzgeçlerini kopartıp öldürebilirler. Tang, papazbalığı, kelebekbalıkları, tetikbalıkları gibi hızlı ve aktif türler ile bakılabilirler. Son olarak kendi cinsinin tek üyesi olan kraliyet melekbalığı yani Pygoplites diacanthus tan bahsetmek istiyorum. Bu tür 25 cm boyuyla mercanlarla genellikle uyumlu ve barışçıl bir tür olmasına rağmen akvaryumda yaşama oranı oldukça düşüktür. Bunun nedeni akvaryumda genellikle yem almayı kabul etmeyip, parazitlere yenik düşmesidir. Bu nedenle kraliyet melekbalığını almadan önce akvaryumcuda yem aldığından emin olmalısınız. Sağlıklı bir balık saklanmak yerine etrafta dolaşıp yiyecek bir şeyler arıyor olmalıdır. Balığı yeme alıştırmak ana tank yerine bir karantina akvaryumunda çok daha kolay olacaktır. İlk denenmesi gereken besinler midye, karides ve deniz yosunları. Kuru yemler melekbalıkları için yeterli besin değerine sahip değildir ve ayrıca suyu çok fazla kirletirler, bu nedenle düzenli olarak taze deniz ürünleri ve yosunlarla beslenmeleri gerekmektedir. Melekbalıklarının diyeti açısından önemli bir besin maddesi sünger ve tünikadlar. Özellikle kraliyet melekbalıkları doğada bol miktarda sünger ve tünikad tüketir ve akvaryumda iyi beslenmelerine rağmen bir süre sonra aniden ölmelerinin sebebinin süngerlerden aldıkları besin maddelerini alamadıkları olduğu düşünülüyor.
Fanus taki Dünya Paladarium Paladarium dediğimiz zaman aklımıza hemen en basit tabiri ile bir su kenarının kapalı ortamda taklidi ve oradaki yaşamın benzerini evimizin bir köşesinde yaşatmak diye geliyor. Fakat bana kalırsa bu açıklama paladariuma az gelir hem de çok az. Paladarium her akvaristin akvaryum ortamında yaratmayı düşündüğü dünyanın hep bir limit içinde kalmasına bir alternatif bence. Her halde çoğumuzun ortak noktası küçük bir tank ile başlayıp bunun büyümesi sonra da sayılarının artmasıdır. Malum ev ortamında bu da ne kadar olabilir ki. Sonra bazılarımıza tatlı su yetmeyip deniz akvaryumuna geçiş. İnsanoğlunun yaratıcılık isteği işte bu noktada devreye giriyor ve bizi daha iyisine daha gerçekçisini yapmaya zorluyor. Gerçek dünyada da bir su ortamını çevresindeki kara parçasından soyutlayarak düşünemeyiz. Orada ki sulak ortamı dışında karasal etkenler hazırlar. Ve paladarium macerası dünyayı evine sığdırmak isteyen akvarist için başlamış olur. Bir kumsal, bir göl kenarı ya da herhangi bir akarsuyun yanı bunların hepsi bir paladarium dekoru olabilir. Bize sadece hangi ortamı evimizde istediğimize karar verip onu canlandırmak düşüyor. Benim paladariuma başlayanlara ilk tavsiyem öncelikle bulunduğu çevrenin, şehrin, bölgenin sahip olduğu şartlara uygun biyotop tarzında paladarium ile başlamasıdır. Böylece nem sorununu büyük ölçüde çözecek ve ilk denemede üzüntü yaşanmayacaktır. Ayrıca ısıtma soru- nu da ülkemiz gibi 4 mevsim yasayan ülkelerde sorun olabilir. Tropik bölgelerin hava sıcaklığı nem oranı ülkemize göre oldukça farklı ve kapalı ortamda bunu taklit etmek yeterli tecrübeye sahip olmadan oldukça zor. Fakat bulunduğunuz bölgenin canlıları zaten sıcaklığa ve neme alışık olduğundan yapacağınız paladariumda rahatça barınabilir. Çoğu kimse paladariumlari bir amfibyum olarakta görüyor. Ama başlangıçta da dediğim gibi paladarium evimize sığdırdığımız bir makro dünya, onu hayal gücümüzle büyütebildiğimiz kadar büyütebiliriz. Hazırlayacağımız ortamda karasal alanın suyumuz için hazırlayıcı olacağını hep hatırlamamız gerekiyor. Örneğin sulak alanda sert su balığı besleyeceksek karasal alanda mangrove kökünü ve yaprakları fazla kullanmamız gerekecek. Aksi takdirde kökler suyumuzu yumuşatarak balıklarımız için uygun olmayan bir su oluşturacak. Ya da tam tersi yumuşak su seven balıklar beslerken suyu sertleştirecek kalkerli dekorasyon malzemeleri kullanacak olursak yine balıklarımız için ortamı elverişsiz hale getireceğiz. Paladarium görsel olduğu kadar biyolojik yapısı ile de bizlere gerçek doğanın zevkini tattırır. Yeter ki biz doğanın dengesini doğru okuyup en doğru şekilde evimizde canlandıralım. Gelecek sayılarda sizlerle değişik biyotopları ve paladariumlarının nasıl yapılabileceğini göreceğiz. Şimdilik sağlıcakla kalın Gültekin Sabana 19
Lysmata amambionensis Karidesler (shrimps) Fosilleri bulunan ve milyonlarca sene önce yaşayan ve hâlâ yaşamlarını sürdüren canlılardır. Hobicilerin tercih ettiği en gözde en şirin ve temizlıkçi olarak en çalışkan omurgasızlardır. Karidesler çok sığ sulardan tutun ışıksız soğuk ve çok derin sularda yaşıya bilen ve bu şekilde evrim geçiren canlılardır. Türlerine göre tuzlu ve tatlı sularda yaşarlar Davut Şems Class: Crustacea Order: Decapoda (eklem bacaklılar) Familyalar: Hippolytidae, Stenopodidae, Palaemonidae Yaşam süreleri: Ortalama akvaryumdayaşama süreleri 1-3 sene arasındadır. Bu süre türler arasında değişebilir en uzun süre yaşayanlar boxer karideslerdir. Karides alırken daha uzun süre yaşamaları için küçük bireyleri seçmek gerekir, yavru karideslerin akvaryumdaki yaşama süresi daha uzundur. Cinsiyetleri: Karideslerin belirli cinsiyetleri yoktur. Hermaferodittirler, yavru vermeleri için 2 bireye ihtiyaç duyarlar ve birbirlerini döllerler. Son zamanlarda üreticiler ve hobiciler tarafından başarı ile üretilmişlerdir. Su şartları: Su sıcaklığı 24-26, PH 8.1-8.4 KH 8-12 İhtiyaç duydukları elementler: Karidesler büyümek ve kabuk değiştirmek için calcium, mg, iodine ve trace elemenlerine ihtiyaç duyarlar. Sağlıklı kalmaları için bu elementleri suya ilave etmeliyiz ve düzenli olarak kısmi su değişimi yapmalıyız. Kabuk değiştirme: Karidesler büyüme sürecinde devamlı kabuk değiştiriyorlar ve bu kabuk değişimi genelde geceleri olur ve yeni kabukları sertleşene kadar gizlenirler çünkü çok savunmasız olurlar. Genç bireyler sık sık kabuk değiştirirken daha yaşlılar daha geç kabuk değiştiriyorlar. Hobiye yeni başlayan arkadaşlar bu boş kabukları görünce karidesin öldüğünü düşünürler ertesi gün karides ortaya çıkınca şaşırırlar. Resif uyumu: Hepsi resif uyumludurlar fakat boxerler küçük akvaryumlarda diğer karideslere agresif davrana bilirler hatta yeni kabuk değiştiren diğer karidesleri yiye bilirler ama büyük akvaryumlarda pek sorun olmaz. Ayrıca deniz yıldızı besleyen akvaristler harlequin shrimp beslememelidirler. Çünkü harlequin shrimpler deniz yıldızı ile beslenirler. 20
Doğal düşmanları: Resif uyumlu olmayan bir çok balık karideslere zarar verebilir bu nedenle resif akvaryumlarında beslemek gerekiyor. Hatta bazı resif uyumlu balıklar bile bazen karideslere zarar verebilirler örnek olarak bazı şahin balıkları karideslere saldıra bilirler. Sosyal davranışlar: Karidesler doğada ikili veya daha çok sürüler halinde yaşarlar tek beslendiğinde utangaç davranıp pek ortalıkta görünmezler, karideslerin akvaryumda görünüp gezmelerini istiyorsak 3-5 bireyli guruplar halinde beslenmeliyiz tabi nano akvaryumlarda çok sayıda beslenemez. Lysmata wurdemanni Peppermint shrimp: Son zamanların en populer karidesi olan ve aiptasia yeme özelliği olan bu canlılar görsellikten ziyade aiptasia yedikleri için telep alıyorlar ve diğer karideslerden daha fazla fiyata satılıyorlar. Çok utangaç olan bu canlılar daha çok akşamları aktif oluyorlar ve yeni aldıklalysmata debelius Marmoratus complex Satın alırken dikkat edilecek hususlar: Dayanıklı olsalarda hassas ve zarif canlılardır alırken torbaya küçük bir taş veya canlı kaya eklersek canlı ona tutunur ve sitrese girmez birde akvaryuma eklerken canlıyı bir kovaya koyup su damlatmak süretiyle yeni suya alıştırmalıyız, aniden akvaryuma sokmak su değerlerin farklılığından dolayı strese girebilirler. Denizde yaşayan karidesler 8 e ayrılır 1. Cleaner shrimp 2. Boxer shrimp 3. Harlequin shrimp 4. Dancing shrimp 5. Amenone shrimp 6. Rock shrimp 7. Pistol shrimp 8. Deep water shrimp 1. Cleaner shrimp Temizlikçi karidesler çok sayıda türlere sahiptirler ve ortak özellikleri balıkların üstünde yaşayan parazitleri hatta dişlerinin arasındaki yem artıkları temizlik yapmakta görevlidirler, doğada çok sayıda balık bu karideslerin yaşadıkları bölgeye gelip ve hareketsiz kalarak hatta yan yatarak bu canlılara kendilerini teslim edip ve parazitlerden kurtulmayı beklerler. Lysmata amambionensis Ülkemize en fazla ithal edilen ve aynı ismi taşıyan cleaner shrimptir. İngilizce ismi skunk cleaner olan bu canlı güzellikleri ve davranışları ile tüm tuzlu su akvaristlerin kalbine taht kurmuş canlılardır. Boyları 5-6 cm olur ve renkleri kırmızı beyazdır. Dayanıklı canlılardır ve gurup halinde yaşarlar akvaryumda en az 2-3 birey olmak üzere beslenmelidirler. Lysmata debelius Yine cleaner grubuna ait fire shrimpler, göz alıcı renklere sahip karideslerdir ve ülkemize çok sayıda ithal ediliyor. Tamamen kırmızı olup, beyaz benekleri vardır. Ateş karidesleri çok utangaçtır ve devamlı yuvalarında gizlenirler. Ancak çok sayıda alınırsa, gurup halinde ortaya çıkarlar. Marmoratus complex (saron sp.) Çok güzel bir karides türüdür diğer karideslerden biraz daha iridir ve sosyal davranışlar sergilerler,ülkemize pek fazla ithal olmasada benim gördüklerim çok hoş ve hareketli canlılardır. gerek renkleri gerek davranışları hobicileri tatmin edici canlılardır. En az, 2 birey alınmalıdır. 21
Lysmata wurdemanni rımızda güzdüz pek ortalıkta dolaşmıyorlar. Hele bol mağaralı büyük akvaryumlarda nadir olarak ortaya çıkıyorlar. Başı aiptasialarla dertte olan akvarist arkadaşlara tavsiye edilebilir. Renkleri krem üstüne kırmızı şeritler gibidir ve 7 cm kadar büyürler. Aiptasialar bittikten sonra bir sorun olomaz ve yem artıkları ve çeşitli canlı ve kuru yemlerden beslene bilirler. Lysmata seticaudata Mediterranian cleaner shrimp (akdeniz temizlikçi karides): Bizim denizlerimizde bulunan ve peppermintin yakın akrabası olan bu karides pepperminte çok benzer. Hatta satıcılar tarafından bilerek veya bilmeyerek peppermint yerine satılmaktadır. Aslında bunlarda azda olsa küçük aiptasialari yerler. Bunlarda çok utangaçtırlar. Uzun süre göremedikçe öldüğünü bile düşüne biliriz ama dayanıklı canlılardır. Soğuk su canlısıdırlar fakat sıcak suya da adapte olabilirler. 18-25ºC derece ideal su ısısıdır. Doğada sürüler halinde yaşarlar. 2. Boxer shrimpler: Yerli ve yabancı bir çok türü bulunmaktadır. Bu ismi görünüşü dolayısıyla haketmişler, kolları açık bir boksöre benzerler ve diğer karideslere göre biraz agresiftirler. Kıskaçlarıda diğer karideslere göre daha büyük ve daha kalındır. Antenleri çok uzundur. Biraz agresif olduklarından eğer başka karideslerle besleyecekseniz, büyük akvaryumlarda tercih edilmeli, aksi halde kavgalara ve agresif hareketlere şahit olabilirsiniz. Elbette bu bir kural değil. Bizzat nano da besledim ama fazla agresif davranmadı. Yinede tedbiri elden bırakmamalıyız. Stenopus hispidus Banded coral shrimp: Boxer shrimplerin en populer ve en çok ithal edilen karidesidir. Duruşu ve renkleri çok hoştur. Diğer karideslerden biraz daha büyük gibi görünür. Azda olsa biraz agresiftir ve akvaryumda karideslerin en fazla yaşayanıdır. Benim akvaryumda 3 seneden beri hala yaşıyan boxer karidesim var. Bu guruba ait fazla karides ithal edilmiyor ama yurt dışında gold banded coral shrimp adı altında (Stenopus zanzibaricus) satılmaktadır. Bir de yerli boxerler var pek piyasası bulunmasa da, akdenizde yaşayan (stenopus spinosus) akdeniz boxer karidesi bulunmaktadır. Tropik sıcaklıklara dayanabilirler. 3. Harlequin shrimp Hymenocera elegans: Dünyanın en güzel karidesleridir. Pek karideslere benzemesede muhteşem görüntüye sahipler. Karidesler gibi uzun antenlere sahip değiller. Kıskaçları yassı ve büyüktür. En önemli özellikleri sadece deniz yıldızı ile beslenirler. Bakımları ortadır, yani deniz yıldızı bulamazlarsa ölürler. Renkleri beyaz turuncu ve ince şeritli mavidir. Doğada normalde çiftler halinde yaşarlar. Deniz yıldızları avlar ve uzun süre onunla beslenirler. Avlama teknikleri önce yıldızı ters çevirip sonra onu yuvalarına taşımaktır. Sonra kollarından başlayarak deniz yıldızını yemeye başlarlar. Bazı akvaryumlarda Asterina deniz yıldızı istilasına uğrarlar. Bu yıldızlar aşırı derecede çoğalır ve coralin algleri yerler. Bu yıldızların aşırı üremesini kontrol altına almak için en iyi çözüm bu güzel karideslerdir. Hem gözümüze hitap ederler hemde asrerina lardan kurtarırlar. 22
Stenopus hispidus anemone shrimp). Bu cam karidesler anemon ve bazi uzun polypli sert mercanlar (LPS) tentakullerin arasında yaşarlar. Yani anemon ve mercanları konak olarak kullanıp, ortak yaşam sürdürürler. Anemone karideslerin başka bir örneği Thor amboinsis (sexy anemone shrimp). Rekleri siyah kırmızı ve beyazdır. Boyları 2-3 cm. yani çok küçüktür. O yüzden nano akvaryumlarda tercih edilmeliler. Hymenocera elegans Hymenocera elegans Durban dancing 4. Dancing shrimp: Yaptıkları hareketlerden olayı bu ismi almışlar. Dans edermiş gibi hareket ederler. Doğada büyük sürüler halinde, küçük mağaralarda ve oluklarda yaşarlar. Ülkemize az da olsa ithal edilir. Örnek olarak Durban dancing shrimp i söyleye biliriz. 5. Anemone shrimp: Küçük karideslerdir ve genelde rengsizler. Sürüler halinde anemonların, tetakullerin arasında yaşarlar. Bizim denizlerde de bol miktarda bulunur. Örnek olarak Periclimenes brevicarpalis (galass 6. Rock shrimp: Kaya karideslere örnek hepimizin yakından bildiğimiz ve tüm denizlerimizde bulunan Teke karidesidir. Paleomon serratus veya elegans: Kıyılarda ve limanlarda çok sayıda bulunan dayanıklı ve çok sosyal bir karides türüdür. Su sıcaklığına adapte olur ve akvaryumda rahat bir şekilde yaşar. Akvaryuma alıştıktan sonra pek gizlenmez. Hatta ele bile gelirler ama büyük balıklardan içgüdüsel olarak korkarlar. Akvaryumda temizlik ekibi olarak kullanabiliriz. Normalda satılmaz ama kıyılarımızda özellikle Marmara denizinden bol miktarda temin edebiliriz. 7. Pistol shrimp: Alpheus sp.: Daha çok minik bir istakozı andıran bu karidesler büyük kıskaçlara sahiptir. Bu kıskaçların bir tanesi diğerinden daha büyüktür. Bu da bu karideslerin ayırıcı özelliğidir. Çünkü reef lobsterlere benzerler ama lobsterlerin kıskaçları aynı boydadır. Bu karideslerin başka özellikleri doğada kumda yaşayan goby lerle symbiotic yaşam sürerler. Devamlı kum ve taşların altında oluklar açıp yuva yaparlar ve gobylerle beraber bu yuvalarda yaşarlar. Akvaryumda çok hoş bir görüntü oluştururlar. Her cins pistol shrimp kendine has bir gobysi vardır. Pistol karidesleri alanlara gobysiyle beraber almalarını tavsiye ederim. Pistol shrimplere bir kaç örnek: Snapping shrimp, Bullseye snapping shrimp, Tiger snapping shrimp, Japanese snapping shrimp. 8. Deep water shrimp: Bu gurup karidesler derin soğuk ve karanlık sularda yaşarlar ve çoğu kördür ve akvaryumda beslenmesleri tercih edilmiyor. Hatta piyasasıda yoktur. Bu sayımızda en bilinen ve tercih edilen karidesleri size tanıtmaya çalıştık umarım yararlı olmuştur, Canlılarınıza iyi bakın. 23
Refet Ali Yalçın Kendi kendini idare edebilen Akvaryumlar ecespare Akvaryum hobisi pek çok kişi tarafından ciddiyeti, ucu bucağı henüz görülememiş, dünyanın en; bilgi, birikim ve yaratıcılık isteyen hobilerinden birisidir. Bu yazımda hobiyi bu şekilde görmeme neden olan doğanın kusursuz yasalarını evimizin bir köşesinde nasıl bulundurduğumuzu ve buna anlayarak nasıl müdahale edilebileceğini bildiklerim sınırında anlatmaya çalışacağım. Çoğumuzun hayallerinin bir köşesinde kendi kendini idare edebilen küçük bir ekosistem vardır. Peki acaba bu ekosistemi kurmak ne derecede mümkün? Bu soruyu cevaplayabilmek için akvaryumdaki sistemin detaylarına inip sistemi o şekilde incelemek lazım. Bölümlerde o bölümün müdahaleli ve müdahalesiz olarak nasıl işlediğini ayrı ayrı ele alacağım. Akvaryumlardaki canlı yoğunluğu: Çoğumuz şnorkelle denize dalıp aşağıda neler olup bittiğine bakmışızdır. Tabandan su yüzeyine büyük bir kesit hacim aldığınızda ne kadar fazla su kütlesine ne kadar az balık kütlesi düştüğünü görebilirsiniz. Bu durum akvaryumlarda hiç de doğadaki gibi değildir. 100x30x40 cm 3 lük standart metrelik akvaryumdaki 5 tane sarı pren- 26