2. Hafta Y. Doç. Dr. Himmet KARAMAN
Ders Tanıtımı Dersin kısa tanımı Geomatik Mühendisliği için gerekli olabilecek önemli madencilik terimleri ve yeraltı ve yer üstü maden sahalarında uygulanan jeodezik çalışmaların esasları Dersin amacı Türkiye deki madencilik mevzuatı ve madencilik ölçmeleri hakkında bilgi sahibi olmak Yer yüzeyindeki Datumun yer altına taşınması, kotkoordinat transferi hakkında bilgi sahibi olmak Yer altı ölçmeleri ve değerlendirmeleri hakkında bilgi sahibi olmak 2
Ders Planı 1. Giriş ve madencilik ölçmelerindeki önemli terimlerin tanımı 2. Türkiye de Maden Mevzuatı 3. Madencilik ölçmelerinde özel aletler ve donanımlar 4. Yeraltı noktalarının işaretlenmesi, poligonasyon, sayısal örnekler 5. Yönelme metotlarının sınıflandırılması ve tanımı 6. Yönelme metotları kullanarak meridyen dönüşümü, sayısal örnekler 7. Şaft çeküllemesi, aletler ve donanımlar 8. Tek ve çift şaft çeküllemesi, sayısal örnekler 9. Ara Sınav 10. Düşey ve eğimli derin şaftlarda yükseklik ölçmeleri, sayısal örnekler 11. Şaftlarda ve galerilerde kullanılan nivelman ölçmeleri 12. Galerilerde aliynman ve eğri uygulamaları 13. Galerilerde enkesit ve boykesit ölçmeleri, Yeraltı madencilik ölçmelerinde planlar ve haritalar 14. Ödev sunumları 3
Başarı Değerlendirme Sistemi ETKİNLİK SAYISI VE YARIYIL SONU BAŞARI NOTUNA (%) ETKİSİ Etkinlik Sayısı Etkisi (%) Açıklama Kısa Sınav 1 %10 Yıliçi Sınavı 1 %25 Yarıyıl Sonu Sınavı 1 %50 Laboratuar Çalışması Ödev Seminer 1 %15 Proje Diğer 4
Dersin Sağlayacağı Program Çıktıları Matematik, fen ve mühendislik bilgilerini uygulama becerisi Mühendislik problemlerini belirleme, modelleme ve çözme becerisi Disipline ilişkin uygulamalar için gerekli teknik beceri ve modern Geomatik Mühendisliği alet ve donanımları kullanabilme becerisi 5
Kaynaklar Madencilik Ölçmeleri Özgen, M.G., Tekin, E. İstanbul, İTÜ, 1986 Yeraltı Ölçmeleri Aydın, Ö. İstanbul Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisi, 1981 Madencilik Ölçmeleri Ders Notu Kalkan, Y. 2007 6
Kaynaklar Mine Mapping and Layout Williams, W.R. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice-Hall, 1983 Elementary Plane and Mine Surveying Borshch-Komponiets, V., Federov, B., Kolesnikova, M. Moscow: Mir, 1986 Introduction to Mine Surveying Staley, W.W. Stanford University Press: California, 1964 7
Madencilik Ölçmeleri Madencilik Ölçmeleri ya da yeraltı ölçmeleri, yüzeyde yapılan ölçmelerde karşılaşılmayan şartlar taşır: Karanlık Nem Akan su Engebeli yüzeyler Kısa ve uzun değişken görüş şartları Çeşitli manyetik etkiler Bu alışılmadık durum ve şartlar, özel donanım ve yöntemlerin geliştirilmesini gerektirmiştir. 8
Bir Nesnenin Konumunu Tanımlamak Yeraltı ölçmelerinde bir nesne bir meridyen ve datum referans alınarak tanımlanabilir. Ancak bu şekilde konum tanımlanabilir. Şimdiye kadar kullanılan yöntem: Referans olarak Açıklık Açısı Datum olarak Ortalama Deniz Yüzeyidir Detaylı bir ölçme yapılmadığı takdirde bu iki parametreyi presizyonlu olarak belirlemek mümkün değildir. 9
Yapılması Gereken Çalışmalar Nirengi ağı kurulmalıdır (Yeryüzünde) Poligon dizileri (yeraltı ve yerüstü) Yönelme ve bağlantı ölçmeleri (yeryüzünden yeraltı noktası türetmek için) Konum planları (durum planı) Deformasyon ölçmeleri (belirli sürelerde izlenmesi ve karşılaştırılması) Zemin ve dağ hareketlerinin işletmedeki etkileri ve ölçme hesapları Alan ve hacim hesapları Yeraltı tabakaları ve kesitlerinin belirlenmesi için yapılan çalışmalar İşletmede herhangi bir tehlike çıkmaması için neler yapılacağına ilişkin çalışmalar İşletmenin yeryüzünde bir zarara yol açmayacak şekilde yönlendirilmesine yönelik çalışmalar Su sızıntılarının uygun yöntemlerle bir yerde biriktirilmesi ve yok edilmesi Sondajla ilgili çalışmalar 10
11 İTÜ GEOMATİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ